Radyo ve Televizyon Yayıncılığı Dersi 8. Ünite Özet

Mobil Televizyon Yayıncılığı

ABD’de 1940 yıllarda, Avrupa’da ise 1950’li yıllarda tek hücreli analog araç telefonları kullanıma girmiştir. 1970’li yıllarda hücresel mobil telefonların kullanımı artmıştır. Birinci Nesil mobil telefonlar (1G) yetersiz kalmıştır. İkinci Nesil (2G) mobil telefonlar sayısaldır. Üçüncü Nesil (3G) mobil telefonlar, gelişmekte olan birçok ülkede halen kullanılmaktadır. Gelişmiş ülkelerde ise Dördüncü Nesil (4G) mobil telefonlar yaygınlaşmaktadır. Beşinci Nesil (5G) mobil telefonların deneme çalışmaları devam etmektedir.

DVB-H (Digital Video Broadcasting- Handheld), mobil cihazlarla televizyon yayınlarının izlenme standartıdır. İzleyicilere her zaman ve her yerde, her türlü yayının sunulabilmesi için tasarlanmıştır. Hem telefon hem de televizyon yayın hizmetlerinin verilmesi, izleyicinin etkileşimli hizmet alımını artırmıştır. Dünyada değişik Mobil TV standartları kullanılmaktadır. Bu standartlar şunlardır: DVB-H Sayısal Video Yayını El Seti, DVB Projesi tarafından geliştirilen bir yayın standartıdır. DVB- T (Karasal Sayısal Televizyon Yayını) ile uyumlu çalışmaktadır. T-DMB (Terrestrial Digital Multimedia Broadcasting) Karasal Sayısal Çoklu Ortam Yayını. FLO (Forward Link Only) Çoklu Ortam içeriklerini kablosuz olarak abonelere dağıtmak üzere tasarlanmıştır.

Mobil Ortam Alt Yapı Kategorileri

Mobil hizmetlerin verildiği sistem dört temel bileşenden oluşur.

• İçerik Sağlayıcı: Yayınların içeriklerini sağlar. Yayınlanacak tüm içeriklerin aynı platform üzerinden yayınlanmak üzere hazırlayıp sonuçlandırır.
• Hizmet Sağlayıcı: Yayın hizmeti sağlar. Eşgüdüm, denetim, güvenlik ve faturalandırma yapılıp sonuçlandırır.
• Ağ Sağlayıcı: Yayınların son kullanıcıya hızlı ve kesintisiz olarak 3G, WiMAX, Mobil TV ve İnternet gibi hatları sağlayan sunucudur.
• Kullanıcı: Sisteme abone olan ve alıcısında yayını izleyen kişidir.

Yeni Nesil Yayın Teknolojileri

Yeni Nesil Yayınının Temel Özellikleri

Günümüzde abonelerin çoğu hareket halinde olup, her zaman ve her yerde sabit ağlarla verilen hizmetleri, mobil sistemler üzerinden almak zorundadır. Bu nedenlerle görüntü, ses, veri iletişiminin aynı, hatta daha üst kalite ve hızda verilebilmesi için, 1970 yılından günümüze kadar 1G, 2G, 3G, 4G ve 5G mobil iletişim sistemleri geliştirilmiştir. 5G sistemi deneme aşamasındadır.

Birinci Nesil Haberleşme Sistemleri (1G)

1G, birinci nesil kablosuz telefon haberleşme sistemidir. Sistem analogdur. 1970- 1990 yılları arasında kullanılmıştır. Hücresel bir teknolojiye sahiptir. Birinci nesil haberleşme sistemleri şunlardır: AMPS Gelişmiş Mobil Telefon Sistemi, NMT Nordic Mobil Telefon ve TACS Bütünsel Erişim İletişim Sistemidir.

İkinci Nesil Haberleşme Sistemleri (2G)

İkinci nesil kablosuz haberleşme sistemidir. Sistem sayısaldır. Hücresel bir teknolojiye sahiptir. ABD, Avrupa ve Japonya kendi sistemlerini geliştirmişlerdir.

• GSM (Global System for Mobile Communication) Mobil İletişim İçin Küresel Sistem
• HSCSD (High Speed Circuit Switched Data) Yüksek Hızlı Devre Anahtarlamalı Veri

Genel özellikleri:

• Ses kalitesi yüksektir.
• Kapasitesi 1G’ye göre daha yüksektir.
• Ses ve veri şifrelenir.
• Kısa veri iletimi sağlanır.

Üçüncü Nesil Haberleşme Sistemleri (3G)

Uluslararası İletişim Birliği’nin geliştirdiği IMT-2000 Uluslararası Mobil İletişim, 3G haberleşme sistemlerinin dahil olduğu standartların bütünüdür.

Çoklu Ortam ve Etkileşimli hizmetlere olan talep, mobil sistemlerin daha da geliştirilmesini kaçınılmaz kılmaktadır. Bu da ancak, değişik teknoloji ve hizmetlerin birbirlerini yakınsaması ile olasıdır.

Dördüncü Nesil Haberleşme Sistemleri (4G)

4G, dördüncü nesil kablosuz telefon haberleşme sistemidir. Sistem sayısaldır. Dördüncü nesil mobil genişbant teknolojisi, 3G’nin devamı olarak nitelendirilir. Hücresel bir ağ sistemi kullanılır. Kapsama alanı daha geniş ve verimli bir teknolojidir. 3G’ye göre daha hızlıdır ve daha güvenilir bir ağ alt yapısına sahiptir. 4G ile birlikte kullanılan 4G LTE adı verilen bir teknoloji geliştirilmiştir. LTE teknolojisi MIMO teknolojisine izin vermektedir ve LTE+ (LTE Advance) teknolojisi ile birlikte 4.5G olarak adlandırılır. MIMO (Multi Input Multi Output-Çoklu Giriş Çoklu Çıkış) yeni nesil kablosuz ağ teknolojisinin bir parçasıdır. 4.5G Mobil Geniş Bant gigabit hızında aktarım özelliği sağlamaktadır.

Beşinci Nesil Haberleşme Sistemleri (5G)

5G, Beşinci nesil kablosuz telefon haberleşme sistemidir. Sistem sayısaldır. 5G’nin, 4G ve 4.5G’ye göre üstünlükleri şöyle özetlenebilir.

• 10Gb/sn’yeye kadar veri hızı
• 1 milisaniye gecikme süresi
• Birim alan başına 1000 kat bant genişliği
• Birim alan başına 100 kata kadar bağlı cihaz sayısı
• % 99.999 kullanılabilirlik
• % 100 kapsama alanı
• Ağ enerji kullanımında % 90 azalma
• 10 yıla kadar pil ömrü

Sayısal teknolojinin hızlı gelişimine paralel olarak 21. yüzyıldaki veri artışı tahmin edilenden fazladır ve artık Büyük Veri gündemdedir. Bilişim teknolojilerini hayatın her alanına girmesi yüksek kapasiteli veri depolaması ve yüksek aktarım hızını gerektirmektedir. 4G ve 4.5 G teknolojilerinin hızı ve iletişimdeki gecikme süreleri beklentiyi karşılayamamaktadır. 5G günümüzde geliştirilen en uygun mobil haberleşme sistemidir. Yoğun olarak kullanılacakları alanlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Artırılmış Gerçeklik Uygulamaları
• Sanal Gerçeklik Uygulamaları
• Akıllı giysiler
• Hologramlar
• Akıllı ağlar
• Endüstriyel otomasyon
• Nesnelerin İnterneti
• HD, 4K ve 8K çözünürlüklü görüntü yayınları
• Bulutta çalışma
• Otonom araçlar
• Akıllı şehirler
• Akıllı evler
• İnsansız hava araçları

WiMAX Genişbant Erişim

WiMAX (Worldwide Interoperability for Microwave Access) Mikrodalga Erişim İçin Dünya Çapında Çalışılabilirlik), geniş bantlı kablosuz bir erişim sistemidir. Sabit olduğu gibi, mobil erişimleri de destekler. IEEE 802.16 standardında kablosuz bir teknolojidir. Geniş yerleşim alanlarında, mikrodalgalarla yüksek hızlı kablosuz bağlantılar sağlar ve dünya genelindeki sistemlerle uyumlu olarak çalışabilir olarak geliştirilmiştir.

WiMAX sisteminde verici anten ile alıcı anten arasında bir engel yoksa LOS (Line of Sight) Görüş Alanı İçindeyse 50 Km’lik bir alan içinde, 70Mbit/s’lik bir hıza ulaşılabilir. Eğer arada bir engel varsa NLOS (None Line of Sight) Görüş Alanı Dışındaysa erişim mesafesi 8 km’dir.

Mobil TV Yayın Tekniği

Mobil Televizyon, televizyon yayınlarının; elde taşınabilir televizyon alıcıları, cep telefonları, diz üstü bilgisayarlar, arabalara yerleştirilen televizyon alıcıları gibi, mobil cihazlarla alınabilmesi için yapılan yayınlardır. Günümüzde, hareket halinde olan kişiler, her zaman ve her yerde televizyon yayınlarını izlemek istemektedirler. Mobil Televizyon yayınları içinde belirlenen ve geliştirilen standartlar vardır. Bu standartlar:

• MediaFLO (Media Forward Link Only), ABD’de kullanılmaktadır. Mobil Televizyon yayınları karasal olarak yayınlanır.
• DVB-H (Digital Video Broadcasting-Handheld) ve DVB-SH (Digital Video BroadcastingSatellite Handheld) Avrupa’da kullanılmaktadır. DVB-H ile karasal, DVB-SH ile uydudan Mobil Televizyon yayınları yapılır.
• DMB-T (Digital Multimedia BroadcastTerrestrial) ve DMB-S (Digital Multimedia Broadcast-Satellite) Güney Kore’de kullanılmaktadır. DMB-T ile karasal, DMB- S ile uydudan Mobil Televizyon yayınları yapılır.
• ISDB-T ‘1seg’ (Integrated Services Digital Broadcasting-Terrestrial) Japonya’da kullanılmaktadır. Mobil Televizyon yayınları karasal olarak yayınlanır.
• CMMB (China Mobile Multimedia Broadcasting) Çin’de kullanılmaktadır. Mobil Televizyon yayınları karasal ve uydudan yapılır.

Mobil TV İçerik Akış Modeli;

• Mobil TV İçerik Üreticileri
• Mobil TV İçerik Toplayıcıları
• Reklamcılar
• E-Ticaret Platform Sağlayıcıları
• Etkileşimli Kanal
• Mobil TV İşleticileri
• Kullanıcılar

Mobil TV içerik akışı, Gerçek Zamanlı ve Gerçek Zamanlı Olmayan içeriklerden oluşur.

Gerçek Zamanlı İçerik;

• Gerçek zamanlı televizyon/mobil abonelere yayın
• Canlı TV ve mobil uzmanlık kanalları
• Spor yayınları
• Konserler, konuşmalar, törenler, doğal felaketler
• Canlı Müzik
• Haberler
• Web kamerası
• Çoklu oynatıcılı oyunlar
• Acil mesajlar

Gerçek Zamanlı Olmayan İçerik;

• İsteğe bağlı görüntü
• İsteğe bağlı müzik
• İnternet üzerinden yayın (haberler ve olaylar)
• İnternet üzerinden tarama (enformasyon, alışveriş)
• Kişiselleştirilmiş içerik
• Görüntülü oyun

Mobil alıcılarla alınmak için yapılan yayınlar, genellikle karasal olarak bir verici anteniyle yapılır. Bu yayın tek yönlüdür. Mobil yayın bireysel olarak yapılacaksa yayın, iki yönlüdür ve etkileşimlidir. İçerik üreticisinden yayın merkezine gelen yayın akışı, sayısal bir ağ üzerinden hem uyduya hem de karasal vericiye gönderilir. Yayın mobil alıcıya;

• Uydu,
• Karasal verici,
• Baz istasyonu,
• Mobil Verici

ile ulaştırılır.