İş Planı Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yönetim kavramını açıklayınız.

Yönetim kavramı ile bazen bir süreç ifade edilmekte bazen de bu sürecin unsurları olan kişi veya grup olarak organlar anlaşılmaktadır. Bazen de yönetim, belli bir bilgi topluluğu olarak ele alınarak bunun yöneticilerin liderlik ve karar verme gibi faaliyetlerde nasıl kullanılacağı üzerinde durulmaktadır. Yönetimi bir süreç olarak ele alma eğilimindeki düşünürlere göre yönetim, bir grup insanı, belirlenmiş amaçlara doğru yöneltme, aralarındaki işbirliği ile koordinasyonu sağlama çabalarının bütününü içeren bir süreç şeklinde ifade edilebilir. Süreç olarak yönetim kavramı, başkaları vasıtasıyla iş görme ve önceden belirlenen hedeflere ulaşmanın söz konusu olduğu her durum için kullanılmaktadır. Ancak yönetimde, yalnızca insanları kullanarak sonuca ulaşılamaz. Yönetim, belirli bir takım amaçlara başarılı bir şekilde ulaşmak için başta insan kaynakları olmak üzere parasal kaynakları, demirbaşları, alet teçhizat, hammadde ve yardımcı malzemeler ve zaman faktörünü birbirleriyle uyumlu ve etkin kullanmaya imkân sağlayacak kararlar verme ve bunları yerine getirme süreçlerinin toplamı olarak ortaya çıkmaktadır. Herhangi bir organizasyonda amaca ulaşma yolunda ortak çabalar gerçekleştiriliyorsa orada yönetimden bahsedilebilir

Yönetim fonksiyonları hakkında bilgi veriniz.

Süreç olarak yönetim, bir dizi faaliyeti içermektedir. Yönetim fonksiyonları olarak bilinen ve karşılıklı etkileşim ile sürekli olarak tekrarlanan bu faaliyetler planlama, örgütleme, yöneltme ve denetim şeklinde sıralanabilir. Bu faaliyetleri bir işletmedeki en alt düzey yöneticiden en üst düzey yöneticiye kadar bütün yöneticiler gerçekleştirmektedir. Ancak her bir kademede faaliyetler yerine getirilirken kapsam açısından farklılık göstermektedir. Bu faaliyetlerin her
biri işletmeler için hayati bir önem taşımaktadır. Arzulanan sonuçlara ulaşabilmek için yönetimi gerçekleştirecek kişi ve gruplar, ellerindeki kaynakları ne zaman, nasıl, ne şekilde ve niçin kullanacaklardır? Önce amaçlar ve bu amaçlara ulaşabilecek yollar ve araçlar analiz edilecek (planlama), sonra kaynaklar bir yapı ve düzen içinde gruplanacak ve düzenlenecek (örgütleme), daha sonra insanlar kurulmuş düzen içinde harekete geçirilecek (yöneltme) ve son olarak da işlerin yöntemine, düzenine ve amaçlarına uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığı denetlenecektir (denetim)

Organizasyon yapısına ilişkin kararlar verebilmek için gereksinim duyulan bilgiler nelerdir?

Organizasyon yapısına ilişkin kararlar verebilmek için gereksinim duyulan bilgiler şunlardır:
• Doldurulması gereken ana pozisyonlar nelerdir?
• Her bir işin sahip olduğu görev ve sorumluluklar nasıl bölüştürülecek?
• Yetki ve sorumluluklar nasıl gruplanacak?
• Formal yetki, organizasyon çapında nasıl akacak?
• En etkili örgütsel tasarımı gerçekleştirmek, işletmenin temel görevidir. Bu temel görevi yerine getirmek için, hangi faaliyet veya faaliyetler grubu işletmenin varlık nedenini oluşturmaktadır?

Personel konuları ile ilgilenen yönetim sürecini etkili bir şekilde gerçekleştirmek için hangi bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır?

Ürün ve hizmetleri sağlayan işletmenin başarısı için verimli çalışanlara sahip olması önemlidir. Bir işletme, çalışanları ve çalışanları yönlendiren yöneticileri ne kadar etkinse, etkindir. Personel konuları ile ilgilenen yönetim süreci, insan kaynakları yönetimi olarak ele alınır. Bu fonksiyonu etkili bir şekilde gerçekleştirmek için aşağıdaki bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır (DeThomas ve Derammelaere, 2008):
• İşletmedeki her bir işle ilgili ihtiyaçlar
• İşin nitelikleri
• Her işe uygun ücretlendirme
• Her işe uygun ücret dışında elde edilebilecek yararlar
• Yetenekli çalışanları işe alma ve emeklilik planları
• İş performansının ölçüldüğü ve değerlendirildiği standartlar

Bir yönetim planının iş planının ayrı bir parçası olarak ele alınması hangi durumlarda olur?

Bir yönetim planı aşağıdaki bir veya birden fazla şart mevcut olduğunda iş planının ayrı bir parçası olarak ele alınmalıdır:
• İşletme birden çok yönetim veya diğer pozisyonları gerektirecek kadar büyüktür.
• İşletmenin beklenen gelişimi, daha başka yönetsel pozisyonların gerekli olacağını göstermektedir.
• İşletmenin temel görevi, birçok personel ve ana iş pozisyonlarını gerektirmesi nedeniyle yeterince teknik veya karmaşıktır.
• Organizasyon yapısında temel değişim amaçlanmaktadır.
• Yönetim planı işletmeye özgüdür. Karmaşık olabileceği için okuyucu için belirginleştirilmesi gerekmektedir.

Yönetim planı kaç adımdan oluşmaktadır? Bunlar nelerdir?

Aşağıda yönetim planı ile ilgili bilgi toplama ve hazırlamaya yönelik sekiz adımdan oluşan mantıksal bir yaklaşım sunulmaktadır;

1. Yönetim Planı Özeti
2. Durumsal İnceleme
3. İşletmenin Hukuki Yapısını Tanımlama
4. Yönetim Felsefesi
5. Organizasyon Yapısı
6. Ana Personeli Değerlendirme
7. Planlama ve İnsan Kaynağı İhtiyacı
8. Ücret ve Teşvikler

Türk Ticaret Kanunu’na göre işletmeler hukuki bakımdan kaç gruba ayrılır? Bunlar nelerdir?

Türk Ticaret Kanunu’na göre işletmeler hukuki bakımdan dört farklı biçimde karşımıza çıkarlar: Tek kişi işletmeleri, ortaklıklar, kooperatifler ve dernek ve vakıf işletmeleri.

Bir işletmenin Ticaret Hukuku açısından ticari işletme sayılabilmesi nasıl mümkündür?

Bir işletmenin Ticaret Hukuku açısından ticari işletme sayılabilmesi, kazanç sağlamayı amaç edinmesi, sürekli bir faaliyet içinde olması, belirli büyüklük sınırlarını aşma, ticari yöntem ve örgütlenme ile çalışmayı gerektiren büyüklük ve önemde ekonomik faaliyetin olması konularının varlığı halinde mümkün olacaktır.

Ticaret ortaklıkları kaç gruba ayrılmaktadır? Bunlar nelerdir?

Ticaret ortaklıkları, Ticaret Kanunu’na göre kişi ortaklıkları ve sermaye ortaklıkları olmak üzere iki ana grupta toplanmaktadır. Kollektif ortaklıklar ve komandit ortaklıklar kişi ortaklıkları; anonim ortaklıklar, limited ortaklık ve sermayesi paylara bölünmüş komandit ortaklık sermaye ortaklığıdır.

Kollektif ortaklıklar hakkında bilgi veriniz.

Kollektif ortaklıklar, ülkemizde en çok görülen ortaklık tipidir. Ticaret Kanunu’na göre kollektif
ortaklık, ticari bir işletmeyi bir ticaret ünvanı altında işletmek amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan ve ortakların ortaklık alacaklarına karşı sınırsız sorumlu olan ortaklıklardır. Özellikle ortakların kişisel emek ve çabasına ihtiyaç duyulan girişimlerde bu ortaklık türünden yararlanılır. İşletmenin borç ve yükümlülüklerinden dolayı ortakların sınırsız sorumlu olmaları, bu ortaklığın piyasadaki güvenilirliğini sağlar ve itibarını arttırır. Sınırsız sorumluluk ortak sayısının kısıtlı olmasına neden olmaktadır. Kollektif ortaklıkların kuruluş işlemleri basit, çabuk ve masrafsızdır. Bu ortaklık, ortaklar arasında yazılı ve noterden onaylı ortaklık sözleşmesi veya esas sözleşme ile kururlur.

Komandit ortaklıkları hakkında bilgi veriniz.

Komandit ortaklıkları kollektif ortaklıklardan ayıran en önemli nokta, kollektif ortaklıkta ortaklığın borç ve yükümlülüklerinden dolayı üçüncü kişilere karşı ortakların tümü bütün mal varlıklarıyla sorumlu oldukları halde komandit ortaklıkta bazı ortaklar kollektifteki gibi sınırsız sorumlu olurken diğerleri ise yalnızca koydukları sermaye kadar sorumludur. Kollektif ortaklar gibi sınırsız bir biçimde tüm mallarından sorumlu olan ortaklara komandite, yalnızca koydukları sermaye kadar sorumlu olanlara ise komanditer ortak adı verilmektedir.

Anonim ortaklıklar hakkında bilgi veriniz.

Anonim ortaklıklar, sermaye ortaklıkları içinde en tipik ve en gelişmişidir. Modern ekonomik
sistemdeki özellikle büyük işletmelerin örgütlenmesine en uygun yasal yapıdır. Anonim ortaklık, bir unvan altında ekonomik amaç ve konular için kurulan, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, hissedarların sorumlulukları sermaye payları ile sınırlı, ortaklık sıfatı paya göre belirlenen ve tüzel kişiliği olan ticari bir ortaklıktır. Anonim ortaklığın organları; genel kurul, yönetim kurulu ve denetçilerden oluşmaktadır.

Limited ortaklıklar hakkında bilgi veriniz.

Limited ortaklıklar, uygulamada oldukça yaygın bulunan sermaye ortaklıklarından biridir. Limited ortaklık, iki veya daha çok gerçek ve tüzel kişi tarafından bir ticaret ünvanı altında kurulan, ortakların sorumluluğu, koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve ana sermayesi belirli olan ortaklıktır. Limited ortaklığın yasada öngörülen organları, ortaklar kurulu ve müdürlerdir. Ortak sayısı 20’yi aşarsa yukarıda sayılan organların yanında denetleme kurulu da oluşturulmalıdır.

İşletmenin her bölümünün çabalarını etkili bir şekilde koordine etmek için organizasyonlarda birtakım ilkeler vardır.Bu ilkeler nelerdir?

Formal bir organizasyon yapısını tasarlamanın temel amacı, işletmenin her bölümünün çabalarını etkili bir şekilde koordine etmektir. Bunun gerçekleştirilmesi için temel ilke veya yapı taşları bulunmaktadır. Bunlar, işbölümü, uzmanlaşma ve farklılaşma, bölümlendirme, komuta-kurmayfonksiyonel yetki ve denetim alanıdır.

İşlevselleşme nedir? Açıklayınız.

İşletmeler büyüdükçe işlevlerin (fonksiyonların) bölünmesi ve farklılaşma sürecine işlevselleşme adı verilir. İşlevselleşmeyi ortaya çıkaran temel neden, görevlerde farklılaşma yapmaktır.

İşlevselleşmeyi ortaya çıkaran temel neden, görevlerde farklılaşma yapmaktır. Bu farklılaşma
kendini kaç farklı şekilde gösterir. Açıklayınız.

İşlevselleşmeyi ortaya çıkaran temel neden, görevlerde farklılaşma yapmaktır. Bu farklılaşma
kendini üç yönde gösterir: İşletme büyüdükçe belli işlevleri yerine getirmek için yeni çalışanlara ihtiyaç duyulacaktır. Bu süreç, işletmede ikinci bir kademenin oluşmasına neden olmaktadır. Bu kademeler, yönetsel ve yönetsel olmayan kademelerdir. Bu tür farklılaşma aşağı doğru farklılaşmadır. Bazen işletmenin gelişmesi, işlevlerin de bölünmesine neden olabilir. Böylece yana doğru gelişme ortaya çıkacaktır. Yana doğru farklılaşmada aynı düzeydeki işlevlerin birden çok kişilere dağıtılması söz konusudur. Yatay ve dikey farklılaşmanın bir uzantısı olan alansal farklılaşma, işletmenin farklı yerleşim
birimlerinde faaliyette bulunması halinde ortaya çıkan karmaşıklığı gidermek için işletmenin büro, fabrika ve çalışanlarının coğrafi olarak yayılmasıdır. Örnek olarak, farklı semtlerde yer alan ancak aynı işi gören banka şubeleri, sağlık ocakları verilebilir.

İşletmelerden bölümlendirme kaç gruba ayrılır? Bunlar nelerdir?

İşletmelerde bölümlendirme 5 grupta incelenir. Bu kriterler; fonksiyonlara göre bölümlendirme, ürün temeline göre bölümlendirme, müşteri temeline göre bölümlendirme, coğrafi temele göre bölümlendirme, zaman temeline göre bölümlendirme şeklinde sıralanabilir

Fonksiyonlara göre bölümlendirmeyi açıklayınız.

Fonksiyonlara göre bölümlendirme. İşler ve görevler niteliklerine göre bir araya getirilir. Örneğin, üretim ile ilgili işler bir araya, pazarlama ile ilgili işler bir araya getirilerek üretim bölümü, pazarlama bölümü oluşturulur.

Ürün temeline göre bölümlendirmeyi açıklayınız.

Ürün temeline göre bölümlendirme. Özellikle birkaç çeşit ve birbirinden farklı mallar üreten işletmelerde organizasyon yapısı oluşturulurken ürünler esas alınabilir. İş ve görevler ilgili oldukları ürün cinslerine göre gruplanacaktır. Örneğin A ürünü ile ilgili pazarlama, kalite kontrol, üretim gibi her türlü iş A ürün bölümü içinde toplanacaktır.

Müşteri temeline göre bölümlendirmeyi açıklayınız.

Müşteri temeline göre bölümlendirme. Bu bölümlendirmede müşteri anahtar rol oynar. Örneğin, üretim konusu kadın, erkek veya çocuklara yönelik bir ürün ise bunlara yönelik bölüm oluşturulabilmektedir.

Coğrafi temele göre bölümlendirmeyi açıklayınız.

Coğrafi temele göre bölümlendirme. İşletmelerin farklı bölgelerdeki faaliyetleri ayrı bölümler
şeklinde örgütlenebilir. Bu tip faaliyetlerin bölgeler olarak ayrılması zorunluluğundan etkilenmeyen kısımlar ise ortak bir bölümde toplanabilir. Ürün temeline göre bölümlendirmeye benzer. Örneğin A Bölge Müdürlüğü, B Bölge Müdürlüğü gibi.

Zaman temeline göre bölümlendirmeyi açıklayınız.

Zaman temeline göre bölümlendirme. Artan talebi karşılamak veya işin gerektirdiği koşullar nedeniyle işletmelerin sürekli olarak, bir insanın normal çalışma süresini aşacak biçimde çalışması halinde vardiya veya nöbet yöntemi uygulanarak faaliyetler zaman temeline göre gruplanır. Örnek olarak, hastaneler, oteller verilebilir.