Temel Gerontoloji Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yaşlılıkta öne çıkan sağlık sorunlarından insomnia nedir?

Uykuya dalmakda ve sürdürmede güçlük, sabah erken kalkma ve kalktığında dinlenilememiş olmadır. Yaşlılıkta en sık karşılaşılan uyku yakınmasıdır. İnsomnia süresine göre; kısa süreli ve süreğen (kronik) olmak üzere sınıflandırılır.

Uyku Apne Sendromu nedir?

Uyku sırasında solunum düzeninde patolojik düzeydeki değişikliklere bağlı olarak gelisen uyku bozukluklarına uykuda solunum bozuklukları denmektedir ve % 90’dan fazlasını Obstrüktif uyku apne sendromu (Obstructive sleep apnea syndrome-OSAS) olan hastalar oluşturmaktadır.

“Uyku hijyeni” neyi ifade eder?

Uyku bozukluklarında öncelikli olarak ilaç dışı yöntemler denenmelidir. Kişinin
uyku kalitesini arttırmak amacıyla önerilen uygulamalara “uyku hijyeni” denir.

Uyku hijyeni konusunda yapılması gerekenler nelerdir?

Uyku hijyeni konusunda şunlar yapılabilir:
• Uyku gelmeden yatağa yatılmamalıdır
• Yatak odası sadece uyumak için kullanılmalıdır.
• Yattıktan sonra 30 dk içinde uykuya dalınamazsa yataktan kalkmalı, yatakta uyumaya
çalışılmamalıdır.
• Yatak odası mümkün olduğunca sessiz ve
karanlık olmalıdır.
• Yatmadan 5-6 saat öncesinde ağır yiyecekler
yemek, çay, kahve, kola ve alkol almaktan
kaçınılmalıdır.
• Oda ısısı sıcak ya da soğuk olmamalıdır.
• Yatmaya yakın sigara ve benzeri ürünler
içilmemelidir.
• Gündüz kestirmelerinden kesinlikle kaçınılmalıdır.
• Gün içinde hafif egzersiz ve yürüyüş yapılmalıdır

Akromegali neyi ifade eder?

Akromegali, büyüme hormonunun aşırı üretilmesi sonucu ortaya çıkan kronik bir
hastalıktır.

Obstrüktif uyku apne sendromunda alınması gereken önlemler nelerdir?

• Kilo verme: Obezite OSAS için önemli bir risk faktörüdür. Obez olan kişilere kilo verdirmek önemlidir.
• Alkol ve sigara ve sedatiflerden sakınma: Obstriktif uyku apnelerini arttıran, sigara ve sedatif ilaçlardan sakınılması gerekir.
• Yatış pozisyonu: Bu hastalığın ağırlığı sırt üstü yatmayla artar. Bunun için sırtüstü yatmaları engellenebilir.
• Eşlik eden hastalıkların tedavisi: OSAS’ın
bazı hastalıklarla ilişkisi vardır. Özellikle hipotiroidi ve akromegali varsa tedavi edilmelidir

Yaşlılarda sık rastlanan ağrı nedenleri (kanser dışındakiler) nelerdir?

Yaşlılarda sık rastlanan ağrı nedenleri (kanser dışındakiler):
1. Damarsal kökenli ağrılar: Otoimmün hastalıklar (bağışıklıkla ilgili): Temporal arterit (Şakak damarlarında iltihaplanma), İskemik hastalıklar (damarsal beslenmenin bozulması): anjina pektoris (göğüs ağrısı), Periferik vasküler (damarsal) hastalıklar, Tıkayıcı hastalıklar (damarlarda tıkanıklık yapan) arteriyel emboli.
2. Nörojenik kökenli ağrılar: Sinir kökü basıları, periferik nöropatiler, postherpetik nevraljiler (örneğin zona sonrası ağrılar), talamik sendrom.

3. Kemik kökenli ağrılar: Senil osteoporoz (yaşlılığa bağlı kemik erimesi), Paget hastalığı (Kemik
yapım ve yıkım dengesinin bozulması) deformitelere ve hareketsizliğe neden  olur.

4. Eklem kökenli ağrılar: Osteoartrit (eklem kireçlenmesi), servikal-lumbal  pondiloz (omurgada kireçlenme), eklemleri tutan diğer hastalıklar.
5. Adale kökenli ağrılar: Polimiyaljia romatika (adale romatizması), hastalıklara ve ilaçlara ikincil miyopatiler (adale hastalığı), fibromiyalji, miyofasiyal ağrılar (yumuşak dokulara bağlı ağrılar), hareketsizliğe bağlı adale ve tendon (adale kirişleri) kontraktürleri (kısalmaları).
6. Viseral (iç organ) kökenli ağrılar: Peptik ülser veya hiatal herni(fıtık), safra kesesi taşı, divertiküller, spastik kolon, kabızlık, hemoroid

Talamik sendrom ne tür bir nörolojik sendromdur?

Talamik sendrom: posterior serebral arterden yetersiz kan akışıyla ilişkili olabilen, talamusun hasar görmesi sonucu vücudun ağrıya karşı aşırı hassas hale geldiği nadir görülen bir nörolojik bozukluktur.

Deformite nedir?

Deformite: kemiklerin normalde bulunması gereken anatomik şeklin dışında başka bir şekilde bulunması durumudur.

Akılcı ilaç kullanımının temel ilkeleri nelerdir?

Akılcı ilaç kullanımının temel ilkeleri:
1. İlaç tedavisinin gerçekten gerekli olup olmadığı kesinleştirilmeli.
2. Yaşlının başka kullandığı ilaçlar, sigara, alkol gibi maddeler sorgulanmalı. çeteye yazılan ilaçların farmakolojik özellikleri incelenmeli.
4. Yaşlılarda tedaviye düşük dozla başlanmalı.
5. Tedavi mümkün olduğunca basitleştirilmeli,
yaşlı hastanın tedaviye uyumu sağlanmalı.
6. Tedavi düzenli olarak gözden geçirilmeli.
7. Her ilacın yeni sorunlar çıkarabileceği akıldan çıkarılmamalı

Titremenin primer belirti olduğu durumlar nelerdir?

Titremenin primer belirti olduğu durumlar

1. Nedeni belli olmayan tremor
2. Ailevi tremor
3. İlaçlara bağlı tremor

Tremorun başka nedenlere bağlı olarak geliştiği durumlar nelerdir?

Tremor bazen de başka nedenlere bağlı olarak gelişir(sekonder tremor): parkinson, hipertiroidi, felç ve tümör sonrası beyin hasarı, MS hastalığı, hipoglisemi, sinir hasarı ya da bazen de fiziksel yorgunluk ya da anksiyete durumlarında olabilir. Eğer titreme günlük aktiviteyi çok etkilemiyorsa tedaviye
gerek yoktur. Kişiye göre çeşitli ilaçlar önerilebilir. Kafein içeren içecekler ve diğer uyarıcılardan sakınmak gereklidir

Yaşlılıkta çürük ve diş eti hastalıkları riskinin artış sebepleri nelerdir?

Yaşla birlikte tükürük akışkanlığı azaldığından ve ağız hijyeni de azaldığından daha fazla plak birikimi oluşur. Bu sebeple çürük ve diş eti hastalıkları riski artar.

Yaşlılıkta öne çıkan sağlık sorunlarından kabızlığın nedenleri nelerdir?

Bir insanın normal alışkanlığından daha seyrek olarak katı bir gaita boşaltmasıdır. Günde üç kere ile haftada 3 kere arasında dışkılama normal kabul edilir.
Sebepleri: İnaktivite, hiperkalsemi, azalmış gıda alımı, azalmış sıvı alımı, dehidratasyon, güçsüzlük nedeni ile tuvalete gidememe veya ıkınamama, alınan ilaçlar sebep olabilir.

Presbiakuzi nedir?

İnsanlarda yaş ilerledikçe işitme duyusu da giderek azalır. Yaşlanmaya bağlı olarak gelişen işitme kayıplarına “Presbiakuzi” denilir. Yaşlanmayla beraber oluşan işitme kaybı önce tiz seslerde ortaya çıkar. İşitmedeki zayıflama, yapısal nedenler, gü rültüye maruz kalmagibi çeşitli etkenlerle olabilir.
İşitme kaybında çoğunlukla üç olay suçlanır: Kulağa giden damarların eskisi gibi kan taşıyamaması, işitme sinirinin yaşla birlikte özelliğini kaybetmesi veyabeyindeki işitme merkezinin işlevininzayıflaması

Göğüs ağrısının kalp dışında nedenleri nelerdir?

Göğüs ağrısı kalp hastalığının ana bulgularından birisidir ancak göğüs ağrısı sadece kalpden kaynaklanmaz. Göğüs içinde bulunan aorta, pulmoner arter, buronkopulmoner yapılar, plevra, mediasten, yemek borusu ve diyafram yapılarından ya da boyun ve göğüs duvarına ait yapılardan da kaynaklanabilir.

Göğüs ağrısının klinik sınıflaması ne şekilde yapılmaktadır?

Göğüs ağrısının klinik sınıflaması şu şekilde yapılmaktadır:
Tipik anjina:
1. Tipik süre ve özellikte olmak kaydıyla substernal (göğüs kemiği altında) ağrı
2. Ağrının duygusal stres ve egzersizle artması
3. İstirahat veya nitrat tedavisiyle iyileşmesi şeklinde görülür.
Bu kriterlerin ikisinin varlığında atipik anjina, bir tanesinin olması ya da hiçbirinin olmaması durumunda kardiyak olmayan göğüs ağrısı düşünülür

Akut Myokard Enfarktüsü nedir?

Uzamış koroner iskemiye bağlı olarak gelişen, irreversibl kalp kası nekrozudur. Ateroskleroz(damar sertliği) enfarktüsün en sık nedenidir. Özellikle substernal bölgede sıkıştırıcı, baskı tarzında göğüs ağrısı ve rahatsızlık hissinden yakınılır.

Senkopun belirtileri ne şekilde seyreder?

Senkop, beyne giden kan akımının azalmasına bağlı olarak bilincin ve postural tonusun geçici kaybına denir. Baygınlık hissi ya da presenkop, ani güç kaybı, başağrısı, bulanık görme, terleme, bulantı, kusma belirtilerinin olduğu durumdur,
senkop bu durumun daha ileri halini gösterir. Bilinç kaybının düzeyi değişkendir. Hasta bazen çevresinden tamamen habersiz değildir. Konuşulan sesleri duyabilir veya çevredeki insanları bulanık olarak görebilir.

Senkop durumunda hastaya ne tür bir müdahale yapılmalıdır?

Hasta baş aşağı, ayaklar yukarı pozisyonda (Trendelenburg pozisyonu) yatırılırsa beyne kan akımı daha fazla engellenemez. Nabız giderek kuvvetlenir, yüzün rengi eski haline dönmeye başlar. Alnına ve ensesine soğuk kompres uygulanabilir. Tüm sıkı elbiseleri ve vücudunu sıkan şeyler gevşetilmelidir.