Yaşlılarda Görülebilecek Sorunlar Ve Bakım Hizmetleri Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yaşlıya kötü muamele nedir?

Yaşlıya kötü muamele savunmasız bir yaşlıya, yaşlının güvendiği bir konumda olan bir bakıcı ya da başka bir kişi tarafından (zarar vermek amaçlansın veya amaçlanmasın) ciddi bir zarar verme riski oluşturan veya zarar veren kasıtlı eylemler olarak tanımlanmaktadır.

Yaşlı istismarı hangi şekilde gruplandırılabilir?

• Fiziksel istismar
• Cinsel istismar/kötü niyetli cinsel temas
• Psikolojik/duygusal istismar
• Ekonomik istismar/sömürü

Psikolojik/duygusal istismar nedir?

Yaşlı birey zorlayıcı taktiklere ya da tehdit eylemlerine maruz kaldıktan sonra yaşlının travma deneyimlemesi ile oluşur.

Yaşlı ihmali de üç başlık altında ele alınabilir. Bunlar nelerdir?

Yaşlı ihmali de üç başlık altında ele alınabilir;
• Bakım vericinin ihmali
• Kendi kendini ihmal
• Terk etme

Yaşlı bireyin kendisinden kaynaklanan risk faktörleri nelerdir?

• 75 yaş ve üzerinde olma
• Kadın olma
• Dul olma/yalnız yaşama
• Eğitim seviyesi/hiç eğitim almamış olma
• Sosyal güvencenin olmaması
• Ekonomik bağımlılık
• Çocuğunun/akrabasının evinde ikamet etme
• Dört ya da daha fazla kişi ile birlikte/geniş ailede yaşama
• Hafif/orta bilişsel bozukluğu olma (Alzheimer vb. rahatsızlıklar)
• Kronik hastalığı bulunma/Fiziksel ve mental bozukluk

İstismar eden kişiden kaynaklanan risk faktörleri nelerdir?

• Üstlendiği bakım rolünü benimsememesi ve zorunlu yapması
• Bakım verdiği kişiyle zıt olması ve kırgın roller üstlenmesi
• Kişilik problemleri (düşünce ve davranışlarını kontrol edememe, benlik saygısını yitirme)
• Yaşanılan ev tipi
• Parasal ve tıbbi problemler
• Ekonomik olarak yaşlı bireye bağımlı olası
• Evlilik çatışması
• İşsizlik
• Madde bağımlısı olma
• Şiddet ve istismarı çözüm olarak algılaması
• Daha önceden kendisinin istismara maruz kalması
• Aile içi dinamiklerinin bozulması

Hikayede yaşlı istismar ve ihmalini düşündürecek bulgular nelerdir?

• Yaralanma mekanizmasına uymayan öykü
• Yaralanma oluşumu ve tedavi arama arasında gecikmelerin olması
• Aile üyelerinin veya diğer bakım verenlerin uygunsuz reaksiyonları
• Hasta ve bakım veren kişilerin olayın oluş şekli hakkındaki açıklamalarının birbirine uymaması
• Yaralanmanın ciddiyetini önemsememe veya inkar etme
• Anlatılanlar ve fizik muayene arasında uyumsuzluk
• Soruları cevaplandırırken bakıcısına bakma
• Öyküde sık travma hikayesi

Vital bulgularda yaşlı istismar ve ihmalini düşündürecek bulgular nelerdir?

• Otonom yanıtlar (kan basıncında ve nabız hızında yükseklik, fazla terleme …)
• Aşırı zayıf ya da aşırı kilolu olma

Ağızda yaşlı istismar ve ihmalini düşündürecek bulgular nelerdir?

• Ağız hijyeninin kötü olması
• Yaralanma/laserasyonlar
• Diş kayıpları/diş kırıkları
• Tedavi edilmemiş diş problemleri

İstismar ve ihmale uğramış yaşlı bireylerin toplum yaşamına yeniden dönüşünü sağlayacak, rehabilitasyon hizmetlerini kapsayan istismar ve ihmal durumlarının engellenmesi hangi aşamadır?

ikincil koruma

Yaşlılığa yüklenen anlamlar bazı teorilerle açıklanabilir; bunlar nelerdir?

Etkinlik teorisi

Rol bırakma teorisi

İlişki kesme teorisi

Toplumsal değişim teorisi

Rol bırakma teorisi nedir?

• Emeklilik ya da dulluk sonucunda bazı roller kaybolur.
• Bu durum bireyin ailesine, mesleğine/işine ve topluma ait oluşluluğunu olumsuz olarak etkiler.

İlişki kesme teorisi nedir?

• Yaşlılık toplumdan yavaş yavaş geri çekilme süreci olarak görülür.
• Fiziksel etkinlikleri azalırken toplumsal olarak da bir uzaklaşma yaşar ve kendi iç dünyalarına çekilir (aynı zamanda rollerin kaybı/azalması ile de ilgili)

İstismar ve ihmal durumlarının engellenmesinde birincil korunma nedir?

Yaşlılara yönelik istismar ve ihmalin hiç oluşmamasını sağlamaya yönelik önlemler yer alır. Bunlar daha çok ülke genelinde ve yerel düzeyde soruna yönelik makro düzeydeki düzenlemeleri içerir.

Üçüncül koruma nedir?

Bu aşama istismar ve ihmale uğramış yaşlı bireylerin toplum yaşamına yeniden dönüşünü sağlayacak, rehabilitasyon hizmetlerini kapsar.

Toplumsal Değişim Teorisi nedir?

• Gelişen toplumlardaki yaşlıların yapabildikleri ile teknolojik gelişim hızı ve olanakları denk olamamaktadır.
• Bu değişim hızına yetişmeyen ya da beklentileri karşılayamayan yaşlı birey de zaman zaman modası geçmiş bulunmaktadır.
• Bu durum yaşlı bireyin güvenlik, saygı, sevgi, ait olma ve tanınma gibi gereksinimlerini tehdit etmektedir

Yaşlı istismarı nedir?

Yaşlı istismarı; güven beklentisi olan herhangi bir ilişkide yaşlıya zarar veren veya onu strese sokan bir kez veya tekrarlayan uygunsuz davranışlarda bulunulması.

Yaşlı ihmali nedir?

Yaşlı ihmali; yaşlının bakımını sağlayan kişi/kişilerin yaşlının fiziksel, sosyal ya da duygusal ihtiyaçlarını karşılama sorumluluğunu reddetmesi ya da aksatmasına bağlı olarak bilerek ya da bilmeden yaşlı bireyin fiziksel ya da duygusal olarak sıkıntı yaşamasına yol açması.

Yaşlı istismarı nasıl gruplandırılabilir?

• Fiziksel istismar
• Cinsel istismar/kötü niyetli cinsel temas
• Psikolojik/duygusal istismar
• Ekonomik istismar/sömürü

Yaşlı ihmali hangi üç başlık altında ele alınabilir?

• Bakım vericinin ihmali
• Kendi kendini ihmal
• Kendi Terk etme