Görsel Web Tasarımı Dersi 6. Ünite Özet

Giriş

Bir grafik tasarım ürününü oluşturan temel yapı taşları, çizgi, ton, renk, doku, biçim, ölçü ve yön olarak ifade edilmektedir. Dolayısıyla, görsel web tasarımında tasarımın kalitesini belirleyen temel unsurlardan birisini renk kullanımı oluşturmaktadır. Sembolik bir iletişim aracı olarak renk kavramı objeleri tanımlamamıza yardımcı olmaktadır. Her rengin verdiği bir mesaj olduğu gibi, tasarım sürecinde uyum oluşturan renklerin bir arada kullanımları oldukça önemlidir. Renklerin sahip oldukları birtakım özellikler nedeniyle uyarıcı olarak kullanılan renkler aracılığıyla, kullanıcılar üzerinde farklı psikolojik ve fizyolojik etkiler yaratılabilmektedir.

Renk Kavramı ve Renklerin Sınıflandırılması

Renk, verdiği mesajlarla objeleri tanımlayabilmemizi, duygular ve ruh durumları ile iletişim kurabilmemizi sağlayan ve günlük yaşamda önemli bir yere sahip olan sembolik bir iletişim aracıdır. Renk temel olarak ışığın meydana getirdiği fiziksel bir olgudur. Işığın cisimlere çarpmasıyla yansıyan ışınlar sayesinde gözde meydana gelen duyumların her birine renk denilmektedir. Işığın olmadığı yerde renk olmayacağı için gözün rengi algılaması için belli bir düzeyde ışık olması gerekmektedir. Rengin algılanması ve ortaya çıkardığı etki bağlamsal olup kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Kaynağın özelliği, ışığın düştüğü yüzeyin özelliği ve gözün tepkisi rengin algılanmasını etkileyen temel etkenler arasında sayılabilir.

Renk, ışık, göz ve beyin eş güdümü ile oluşurken, bir görme olayı olarak aşağıdaki üç temel prensiple algılanır:

• Fiziksel Etki: Işınların cisim üzerinde bıraktığı etki
• Fizyolojik Etki: Işınların gözde algılanması
• Psikolojik Etki: Beyinde uyandırdıkları duyum

Renk temel olarak uzunluk, genişlik ve derinlik olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. Uzunluk, rengin türü ile ilgili bir kavram olup renkleri sarı, mor gibi betimlemede kullanılan terimleri; genişlik, en önemli boyut olup bir rengin açıklık ya da koyuluk derecesini yani rengin tonunu; derinlik ise rengin yoğunluğu ile ilgili bir kavram olup bir rengin parlaklığını ifade etmektedir.

Fiziksel anlamda renk kavramı, insan gözü tarafından algılanan “görülebilir ışık” ile ilgilidir. Görülebilir ışık, en küçük dalga boyu olan 380 nm ile mor renkten, en büyük dalga boyu olan 780 nm ile kırmızı arasında kalan bölümdür. Başka bir ifadeyle; görülebilir ışık mor ötesi (ultraviyole) ile kızıl ötesi (infrared) arasında kalan kısımdır. Fizyolojik renk temelde görme olayı ile ilgili bir kavramdır. Retinada oluşan görüntü, sinir sistemi ile beynin görme merkezine ulaştırılmakta ve psikolojik görme algılaması sağlanmaktadır.

Temelde her rengin verdiği bir mesaj olup renkler objeleri tanımlamamıza yardımcı olmaktadır. Renk ögesi görsel web tasarımında tasarıma belirli bir kimlik, süreklilik, algılanırlık ve bütünlük kazandırmaktadır.

Newton karanlık bir odada güneş ışığını prizmadan geçirerek gökkuşağının bütün renklerini ayrı ayrı beyaz perde üzerinde ayrıştırmayı başarmış; sırasıyla mor, mavi, yeşil, sarı, turuncu ve kırmızı renkler ortaya çıkmıştır. Fizikçi Young ise Newton’un gerçekleştirdiği deneyin tam tersini yaparak tüm renkleri bir perdede birbiri üzerine düşürerek ışığı yeniden oluşturmayı başarmıştır. Young bu renkleri ikişerli karıştırarak şu renkleri elde etmiştir:

• Yeşil ve kırmızı karışımıyla sarı
• Koyu mavi ve yeşil karışımıyla cyan
• Kırmızı ve koyu mavi karışımıyla magenta

Renkler birçok farklı özelliklerine göre sınıflandırılmaktadır. Bu sınıflamalardan en yaygın olanı renkleri ana renkler, ara renkler ve üçüncül renkler olmak üzere sınıflandırmaktır. Renklerin ikili karışımları sonucunda ara ve üçüncül renkler elde edilmektedir.

Ana Renkler: Kırmızı, sarı ve mavi renkler ana renkler olarak ifade edilmektedir. Bu renkler doğada saf halde bulunmakta ve herhangi renk kombinasyonlarının karışımı sonucunda elde edilmemektedir.

Ara Renkler: Ana renklerin (kırmızı, sarı, mavi) eşit oranlarda ikişerli karışımı ile elde edilen renklerdir. Ara renkler aşağıdaki gibidir:

• Kırmızı ve sarının karışımı ile turuncu
• Mavi ve sarının karışımı ile yeşil
• Kırmızı ve mavinin karışımı ile mor

Üçüncül Renkler: Ana renkler ile ara renklerin değişik oranlarda karışımı ile elde edilen renkler üçüncül renkler olarak ifade edilmektedir. Örneğin, ana renklerden kırmızı ile ara renklerden turuncunun karışımı ile turuncu ve kırmızı arası üçüncül bir renk elde edilmektedir.

Renklere ilişkin bir diğer sınıflandırma ise şiddet, frekans ve dalga boyuna göre ana ve ara renklerin sıcak, soğuk ve nötr etkilerine yönelik sınıflamadır.

Sıcak Renkler: Dalga boyu yüksek, canlı, enerji verici ve güçlü renklerdir. Sıcak renkler bu özellikleri nedeniyle görsel web tasarımında genellikle dikkat çekmek amacıyla banner ve menülerde yaygın olarak kullanılırlar. Isı ve ışık etkisi veren kırmızı, sarı ve turuncu, sıcak renkler olarak ifade edilmektedir.

Soğuk Renkler: Dalga boyu düşük, sakinleştirici ve serinlik etkisi veren renkler olup genellikle tasarımların sembolik güçlerini zayıflatmak amacıyla kullanılmaktadırlar. Mavi, mor ve yeşil, soğuk renkler olarak ifade edilmektedir. Bu renkler sıcak renklerle birlikte uyumlu bir ilişki içerisindedir. Bir başka ifade ile sıcak ve soğuk renklerin birlikte kullanımının yarattığı zıtlık, tasarımın etkililiğini arttırıcı bir etki ortaya çıkarabilmektedir.

Nötr Renkler: Siyah, beyaz ve gri, nötr renkler olarak ifade edilmekte ve renk sayılmamaktadırlar. Herhangi bir cisim güneş ışığından aldığı renkleri yansıtmadan yutuyorsa o cisim siyah olarak görülmektedir. Siyah ve beyaz renk karıştığında ise gri renk ortaya çıkmaktadır. Nötr renklerden siyah ve beyaz herhangi bir rengi açmak veya koyulaştırmak amacıyla kullanılmaktadır. Nötr renklerin tüm renklerle uyumlu olması, tasarım ortamında arka plan ögesi olarak nötr renk kullanımının kullanışlılığını arttırmaktadır. Dolayısıyla görsel web tasarımında geniş arka planlarda gözü yormayan yapısı ile nötr renk kullanımı önerilmektedir.

Sıcak renklerin dalga boyları yüksek frekansları düşük; soğuk renklerin ise dalga boyları düşük ancak frekansları yüksektir.

Rengin Özellikleri

Renklerin özellikleri, tasarımların algılanabilirliğini belirleyen önemli faktörlerdir. Özellikler arasında rengin derinliği, renk değeri, renk doygunluğu, renk parlaklığı ve aydınlığı ve renk tonu sayılabilir.

Derinlik: Grafiğin görüntüleneceği renk kapasitesini ifade eden ve görüntünün kalitesini etkileyen, rengin parlaklığı ile ilgili bir kavramdır. Parlaklık ve derinlik doğru orantılı kavramlar olup parlaklık arttıkça derinlik de artmaktadır. Renk derinliği bit cinsinden ifade edilmektedir. Bit, ikili sayı sistemi olarak kullanılan ve bilgisayar terminolojisindeki en küçük veridir. Web ortamında ifade edilen görüntüdeki nokta sayısı ne kadar fazla ise o kadar gerçeğe yakın bir görüntü elde edilmektedir. Ancak, gerçeğe yakın görüntü demek görüntü kalitesinin de artması anlamına gelmektedir. Kaliteli görüntü, görüntü işleyen bilgisayar birimlerini de etkilemektedir. Özellikle işlemci, ekran kartı ve RAM, görüntü kalitesinden doğrudan etkilenen önemli bileşenlerdir. Dolayısıyla görüntü kalitesinin artması bu bileşenlerde yük anlamına gelmektedir.

Renk Değeri: Her rengin renk spektrumundaki konumuna göre belirlenen sayısal değerini ifade eden, rengin açıklık ve koyuluğu ile ilgili bir kavramdır. Renk değeri, grafik tasarım uygulamalarında görsel hiyerarşiyi organize edebilmeyi olanaklı hale getirmektedir. Görsel hiyerarşi ise odak noktalarını doğru yapılandırmaya yardımcı olmaktadır. Değişik değerlerde kullanılan renk, ortaya çıkan etkinin artmasını sağlamaktadır.

Doygunluk (Saturation): Rengin saflığını ve sadeliğini ifade eden bir kavram olup bir rengin aynı ışık ortamında griye oranıyla ölçülmektedir. Rengin doygunluğu arttırıldığında ana rengin dışındaki tonlar azalmakta, rengin doygunluğu azaltıldığında ise renk griye yaklaşmaktadır. Doygunluk sıfır olduğunda renk gridir.

Parlaklık (Lightness): Bir piksel tarafından emilen ya da yayılan yani bir cisimden geri dönen ışık miktarını ifade eden bir kavramdır. Parlaklık azaltıldığında cisim daha fazla ışığı soğurmakta ve aydınlatılan cisimden geri dönen ışık azalmaktadır. Aydınlık ise bir rengin açıklık koyuluk değerini ifade eden bir kavramdır.

Ton (Hue): Rengin parlaklık derecesini ifade eden bir kavram olup ışık derecesi ile yakından ilişkilidir. Bir yüzeyden yansıyan ışık miktarı, ton değerini belirlemektedir. Ton farklılıkları, algılanan ışığın dalga boyundaki değişimlere bağlıdır. Örneğin ışığı az olan mavi koyu, ışığı fazla olan mavi açık olarak ifade edilmektedir.

Renk Modelleri

Renk modelleri temel olarak RGB ve CMYK olarak bilinmektedir. Bu modellere ek olarak Lab model ve Gri tonlamalı model de renk modelleri kapsamında ele alınmaktadır.

RGB Renk Modeli: RGB, toplamsal renk modeliyle üretilmektedir. RGB, cihaz bağımlı renk modelleri kapsamında yer alan, ana renkler (R: Red/Kırmızı, G: Green/Yeşil, B: Blue/Mavi) üzerine kurulu, bilgisayar ekranında kullanılan standart renk modelidir. Bu renk modelinde tüm renkler farklı yoğunluklarda kırmızı, yeşil ve mavi rengin kullanılmasıyla elde edilmekte ve 0-255 arası değer almaktadır. Üç rengin değeri de eşit olduğunda sonuç nötr bir gri tona dönüşmektedir. Tüm renk değerleri 255 olduğunda sonuç saf beyaz, tüm değerler 0 olduğunda ise sonuç saf siyahtır. RGB, her türlü dijital tasarımlarda ve web ortamında yaygın olarak kullanılan renk modeli olmakla birlikte kullanılan aygıtın özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir.

CMYK Renk Modeli: CMYK, cihaz bağımlı renk modelleri kapsamında yer alan çıkarımsal ana renkler (C: Cyan/Mavi, M: Magenta/Kırmızı, Y: Yellow/Sarı ve K: Key Black/Siyah/ Anahtar Öge) üzerine kurulu bir renk modelidir. CMYK renk modelinde temelde RGB renk modelinden çıkarımsal yolla türetilen üç renk vardır ve siyah bu renklere zorunlu olarak eklenmiştir. Tüm renkler bu renklerin karışımı ile elde edilmektedir. CMYK renk modelinde üç renk değeri de sıfır olduğunda saf siyah üretilmektedir. CMYK renk modeli, masaüstü yayıncılıkta ve profesyonel baskı gerektiren işlerde yaygın kullanılan bir renk modelidir. RGB renk modeli toplamsal, CMYK renk modeli çıkarımsal bir yönteme dayanır.

CMYK renk modelinde;

• Sarı ve cyan karışımıyla yeşil
• Magenta ve sarı karışımıyla kırmızı
• Cyan ve Magenta karışımıyla mavi elde edilmektedir.

Lab Renk Modeli: Rengin nasıl oluştuğunu değil insan tarafından nasıl algılandığını temel alan bir modeldir. Lab modeldeki sayısal değerler görme kusuru olmayan bir insanın görebildiği tüm renkleri tanımlamaktadır. Dolayısıyla aygıttan bağımsız bir renk modeli olarak doğadaki renklere odaklanmaktadır. Bunun yanında, Lab renk modeli doğala yakın daha gerçekçi görüntülerin oluşmasına olanak tanımaktadır. Lab renk modelindeki “L” (Lightness) rengin açıklık koyuluk değerini 0 ile 100 arasında belirtmektedir. “a” bileşeni yeşil-kırmızı; “b” bileşeni ise mavi-sarı ekseni vurgulamaktadır.

Gri Tonlamalı Renk Modeli: Beyaz ve siyah arasındaki gri tonların eşitliği üzerine kurulu, grinin 256 tonunu kullanabilen bir renk modelidir. Bu renk modeli sadece grinin tonlarından oluşur ve tek renk kanalı geçerlidir. Rengin canlılığının bir göstergesi olan doygunluk düzeyi ile parlaklık değeri doğru orantılı kavramlardır. Yüksek doygunluk düzeyi parlak renklerin ortaya çıkmasına neden olurken, düşük doygunluk düzeyi ise rengin gri tonlarına yaklaşmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla, 8 bitlik yapısı ile gri tonlamalı renk modeli temel renklerin parlaklık düzeyleri ile doğrudan ilişkilidir. Gri seviye resimlerde her piksel 0 (siyah) ile 255 (beyaz) arasında tam sayı değer alabilen 1 byte ile ifade edilmektedir. Parlaklık değeri 0 olduğunda ışığı yansıtmayan en koyu ton olan mat siyah, 255 olduğunda ise ışığı tüm gölge boylarında yansıtan beyaz renk elde edilmektedir. Aradaki renkler ise grinin tonlarından oluşmaktadır. Ara tonlar her biri 0 ile 255 arası değer alan üç ana rengin (R: Kırmızı, G: Yeşil, B: Mavi) eşit parlaklık düzeyinde birleşimi ya da her bir pikseli yüzde olarak 0 ile 100 arası değer alan üç temel pigmentin (C: Cyan/Mavi, M: Magenta/Kırmızı, Y: Sarı) eşit miktarda karışımı ile elde edilmektedir. Web tasarımında geniş içerik alanlarının gri tonlamalı dingin renk tonlarıyla doldurulmasıyla gerek metinlerin gerekse görsellerin ön plana çıkarılması sağlanabilmektedir.

Renk modelleri ile ilgili karşılaştırmalar:

• Cihaz bağımlı renk modelleri kapsamında yer alan RGB modeli web ortamında, CMYK modeli ise baskı alanında en fazla tercih edilen renk modelleridir.
• Lab renk modeli, rengin insan tarafından algılanış şeklini temel aldığı için cihaz bağımsız bir modeldir.
• Gri tonlamalı renk modeli ise her ne kadar RGB, CMYK ve Lab renk modelleri gibi ayrıştırıcı bir yaklaşım sunmasa da nötr renkler olan siyah, beyaz ve gri üzerine temellenen bir modeldir ve tasarımlarda sıklıkla kullanılmaktadır.
• Bilgisayar ortamında gerçekleştirilen tasarımlarda RGB modelinde çalışılmalı, yazıcından çıkarıp gerçek hayatta kullanılacak tasarımlarda ise CMYK renk modelinde çalışılması gerekmektedir.
• Web tasarımı söz konusu olduğunda tasarım doğal olarak dijital bir ortamda görüntüleneceği için RGB renk modeli kullanılmaktadır.

Web site tasarımında tasarımı oluşturan renklerin bire bir aynılarının kullanılacağı basılı işlerde ise renk modelleri arasında bir dönüştürme yapılması gerekmektedir. Bu dönüştürmelerden en yaygın olanı RGB renk modelinde tasarlanan bir görüntünün baskı ortamları için CMYK renk modeline dönüştürülmesi işlemidir. Her ne kadar web site tasarımları dijital ortamlarda görüntüleniyor olsa da zaman zaman kurumsal kimlik çalışmalarında tasarımlar arası paralelliğin sağlanması adına bir site tasarımının görsel algısının basılı bir tasarımda (afiş, davetiye, kartvizit vb.) tekrarlanması gerekebilmektedir. Bu gibi durumlarda renk modelleri arasında yapılacak söz konusu dönüştürme oldukça önemlidir.

Renk modelleri arasındaki dönüşümde kullanılabilecek çeşitli web tabanlı dönüştürme araçları bulunmaktadır. Benzer bir dönüştürme işlemi de RGB-HSL renk dönüşümüdür, yani

RGB renk modelinde yapılan tasarımların HSL (Hue, Saturation, Lightness) modeline dönüşüm işlemidir. Burada, Hue, renk tonunu, Saturation, renk doygunluğunu, Lightness ise rengin parlaklıkla oluşacak açıklık ve koyuluğunu belirlemektedir. Aslında HSL renk dünyasının hem RGB hem de CMYK renk modellerini de içine alan bir yapısı bulunmaktadır.

Web tasarımında RGB renk modelinde oluşturulan renkler kullanılmaktadır. Bir başka ifade ile söz konusu rengin diğer işaretleme dillerince (HTML, CSS, SVG) doğru olarak tanımlanabilmesi amacıyla Hex adı verilen kırmızı, yeşil ve mavi renklerinin her biri için birer bayt toplamda ise üç baytlık 16’lı sayı sistemince üretilen bir kodlama yapısı kullanılmaktadır. Hex dönüşümünde birden dokuza kadar olan rakamlarla birlikte A, B, C, D, E, F harflerinin birleşimiyle renk kodları türetilmektedir.

Renk Kullanım İlkeleri

Renklerin çeşitli platformlarda kullanımlarına ilişkin birtakım standartlar bulunmaktadır. Bu standartlar renk armonisi, renk kontrastı ve dijital ortamda renk kullanımı başlıkları altında ele alınır.

Renk Armonisi: Armoni, renkler arasındaki uyumu ve dengeyi ifade etmektedir. Genellikle benzer renklerin yan yana gelmesi ile oluşan etki armonik olarak nitelendirilmektedir. Armonik etkide iki veya daha çok sayıda renk karıştırıldığında göz dengeyi bulabilmek için grileştirme yoluna gitmektedir. Karşılıklı yani bütünleyici renkler yan yana geldiklerinde birbirlerinin etkisini arttırırlar ve net biçimde görünürler. Bitişik yani uyumlu renkler yan yana geldiklerinde ise birbirlerinin gücünü kırarlar ve birbirlerini olduklarından daha zayıf gösterirler. Armoni temelde monokromatik armoni ve polokrom armoni olmak üzere iki şekilde ortaya çıkmaktadır.

• Monokromatik Armoni: Bir rengin değişik tonlarıyla meydana getirilen armonidir. Bir rengi beyazla açarak veya siyahla koyulaştırarak elde edilen aynı renge ait değişik tonlar arasındaki yavaş geçişler yoluyla armoni oluşturulmaktadır.
• Polokrom Armoni: Monokromatik armoninin aksine polokrom armoni iki veya daha fazla rengin armonisini ifade etmektedir. Polokrom armoni iki şekilde ortaya çıkmaktadır:
  1. Analog Renk Armonisi: Tasarımda bitişik renklerin tercih edilmesiyle ortaya çıkan renk armonisidir. Bitişik yani uyumlu renkler yan yana geldiklerinde birbirlerini gücünü kırarlar ve daha yumuşak bir görünüm sağlarlar. Sarı, yeşil; kırmızı, turuncu; mor, mavi renk çemberinde yan yana yer almakta ve analog renk armonisi oluşturan renkler olarak adlandırılmaktadır.
  2. Kontrast Renkler Armonisi: Tasarımda karşılıklı renklerin tercih edilmesiyle ortaya çıkan renk armonisidir. Karşılıklı yani bütünleyici renkler yan yana geldiklerinde

birbirlerinin etkisini arttırırlar ve net bir görünüm sağlarlar. Dolayısıyla, içinde renk barındıran herhangi bir tasarımda dengeyi oluşturmaya yönelik uygun oranlarda kontrast renklerin kullanılması oldukça önemlidir. Turuncu, mavi; kırmızı, yeşil; mor, sarı renk çemberinde karşılıklı yer almakta ve kontrast renkler olarak adlandırılmaktadır. Bunların yanı sıra siyah, beyaz ve nötr çizgiler de renklerin birbirinden ayrılmasını ve kontrast renkler armonisinin ortaya çıkmasını sağlamaktadır.

Renk Kontrastı: Kontrast, küçük-büyük, siyah-beyaz, sıcak- soğuk gibi birbirine kıyasla belirgin olarak farklılaşma durumunu ifade etmektedir. Renk etkileri de kontrastlık durumuna göre güçlenir ya da zayıflar. Renk kontrastları temel olarak aşağıdaki gibi sınıflandırılır:

• Yalın Renk Kontrastı: Renk değerleri değiştirilmeksizin en az üç rengin kullanılması temeline dayanan yalın renk kontrastına göre üç ana rengi temsil eden sarı, kırmızı ve mavi en güçlü renk kontrastı olup bu renklerden uzaklaştıkça yalın renk etkisinin gücü azalmaktadır. Bu durum ana renklerden uzaklaştıkça zıtlık ilişkisinin zayıflaması ile açıklanmaktadır.
• Açık-Koyu Kontrastı: Renklerin sahip olduğu açık ve koyu değerlerinin yan yana getirilmesi temeline dayanır. Böyle bir durumda açık daha açık, koyu ise daha koyu olarak görünmektedir.
• Sıcak-Soğuk Kontrastı: Sıcak (kırmızı, sarı, turuncu) ve soğuk (mavi, yeşil, mor) renklerin kullanımı temeline dayanır. Sıcak-soğuk kontrastına uygun tasarımlarda bu renklerin kullanıcılar üzerindeki etkileri de göz önünde bulundurulmalıdır. Sıcak renkler kullanıcıya yakınlık hissi verirken soğuk renkler uzaklaşma hissi vermektedir.
• Tamamlayıcı Kontrast: Karşılıklı (bütünleyici) renklerin kullanımı temeline dayanır. Tamamlayıcı renk kontrastına göre bir rengin renk çemberindeki karşılığı kendisini tamamlamaktadır. Bu renk çiftlerinin (turuncu, mavi; kırmızı, yeşil; mor, sarı) kullanılması ile kuvvetli zıtlıklar yaratılabilmektedir. Dolayısıyla bir rengin yaptığı etki tam karşıtı olan renkle birlikte dengelenmektedir. Karşılıklı renkler birbirlerini güçlendirici etkiye sahiptir ve bu renklerin eşit oranda karışımından ise nötr gri elde edilmektedir. Belirli renkler dışında (kırmızı ve yeşil hariç) bu renk kombinasyonlarının kullanımı uyum oluşturmaktadır.
• Yanıltıcı Kontrast: Gözde gözlenen renk üzerinde beyin aracılığıyla bir tamamlayıcılığın oluşması temeline dayanan yanıltıcı kontrast herhangi bir rengin siyah, beyaz ve gri üzerindeki etkisi ile ilgilenmektedir. Yanıltıcı kontrasta göre kullanılan şiddeti yüksek renk gri, beyaz ve siyah üzerinde farklı etki yapmaktadır. Yanıltıcı kontrasta göre gri;
  • Kırmızı fon üzerinde yeşilimtırak
  • Turuncu fon üzerinde mavi
  • Sarı fon üzerinde kırmızı-mor (magenta)
  • Mavi fon üzerinde turuncu
  • Mor fon üzerinde sarımtırak görünür.
• Nitelik Kontrastı: Işık şiddeti yüksek yani parlak renklerle aynı rengin nötrleştirilmiş tonlarının bir arada kullanılması temeline dayanan nitelik kontrastında kullanılan renkler birbirleri üzerinde yumuşatıcı bir etki oluşturmaktadır. Bilgisayar ekranında rengin niteliğini, renk tonu, renk doygunluğu ve renk yoğunluğu olmak üzere üç değişken temelinde tanımlamaktadır.
• Nicelik Kontrastı: İki ya da daha çok rengin kapladıkları alanlar arasındaki orantı temeline dayanan nicelik kontrastı, orantıların dengesi olarak da ifade edilmektedir. Armoniyi bozmamaya yönelik olarak kullanılan renk değerleri birbirleriyle orantılı olmalıdır.

Dijital Ortamda Renk Kullanımı: Görsel web tasarımında kullanılacak renklerin seçiminde renklerin psikolojik etkileri, hedef kitle beklentileri, görsel tasarımın niteliği ve sunum biçimi gibi faktörler dikkate alınmalıdır. Başta web olmak üzere dijital ortamda gerçekleştirilecek tasarımlarda renk kullanım ilkeleri şu şekildedir:

• Güçlü ve Parlak Renk Kullanımı: Görsel web tasarımında hedef kitlenin dikkatinin asıl içeriğe toplanmasına yönelik olarak çok güçlü ve parlak renklerin olabildiğince az kullanılması önerilmektedir. Güçlü ve parlak renkler çok dikkat çektikleri için, sadece belirli bir içeriği vurgulamak, diğerlerine oranla öne çıkarmak amacıyla kullanılmalıdır. Bu sayede sitede gezinen kullanıcının istenen içeriğe kolaylıkla erişmesi sağlanmaktadır. Bu unsurun ne kadar az kullanılırsa etkisinin o kadar fazla olacağı unutulmamalıdır.
• Parlak Renk ile Koyu Tonların Kullanımı: Parlak renkleri kendilerine yakın koyu bir renkle karıştırmak, belirli bir ögeyi vurgulamayı ve hedef kitlenin dikkatini çekmeyi kolaylaştırmaktadır. Böyle bir karışım zıtlık sağlamakla birlikte kullanılan renk şiddetlerinin aynı olmamasına dikkat edilmelidir. Zıt renkler birbirlerini daha etkili gösterdikleri için aynı şiddete sahip renk kullanımı gözü yoran bir etkinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
• Arka Plan Renk Kullanımı: Görsel web tasarımında okunabilirliği kolaylaştırmaya yönelik olarak arka plan rengi kullanılan yazı rengine uygun zıt renklerden seçilmelidir. Hedef kitlenin dikkatinin asıl ögeye odaklanmasına yönelik olarak arka planda kalan ögelerin renklendirilmesinde tasarımın bütünlük etkisini azaltacağı ve görsel bir karmaşa yaratacağı için bir ekranda dörtten fazla renk kullanmama koşuluyla sönük, temel, yumuşak, donuk ve doğal renkler tercih edilmelidir. Web tasarımında arka plan renkleri olarak çoğunlukla nötr renkler tercih edilmektedir.
• Uyumlu Renk Kullanımı: Görsel web tasarımında birbirleriyle uyumlu renkler, renk geçişlerinde ise uyumlu tonlar ya da zıt renk tonları kullanılmalıdır. Renk bilgisine sahip uzman tasarımcılar bu uyumu kolaylıkla sağlarken, renk bilgisi yeterli olmayan amatör tasarımcılar bu uyumu sağlamak amacıyla hazır renk paletlerinden yararlanabilirler.
• Görünüm Standartları ve Okunabilirlik: Görsel web tasarımında görünüm ve okunabilirliğin sağlanabilmesi için bilgi aktarımında yararlanılan tipografik ögelerin tasarımı konusuna dikkat edilmelidir.

Okunabilirliğe ek olarak görsel web tasarımında ele alınması gereken başlıklardan bir diğeri de görünüm standartlarıdır ve aşağıdaki gibi ifade edilmektedir:

• Web ortamında kullanıcı kontrolü ve gezinme yardımcılarının kolaylıkla görülebilecek nitelikte olması gerekir.
• Ekrandaki elemanların hareketi, göz hareketlerine uygun olmalı, gözü yormamalıdır.
• Kullanılan yazı tipi kullanıcı düzeyine uygun olmalıdır. Büyük harfler yerine küçük harfler, çok süslü fontlar yerine de uygun nitelikte fontlar tercih edilmelidir.
• Ekran tasarımında okunabilirliği sağlamak için uygun bir renk kompozisyonu oluşturulmalıdır. Dikkat çekilmek istenen ögelerde parlak ve ışıklı renkler kullanılmalı, kullanılan yazının okunabilirliğini sağlamak için zemin rengi için uygun zıtlığı oluşturacak renkler tercih edilmelidir. Okunabilirliği en fazla olan renk kombinasyonunu beyaz zemin üzerine siyah metin rengi, okunabilirliği en az olan renk kombinasyonunu ise yeşil zemin üzerine kırmızı, mavi zemin üzerine ise pembe renklerinin kullanıldığı kombinasyonlardır. Açık zemin üzerine koyu metin rengi kombinasyonları, koyu zemin üzerine açık metin rengi kombinasyonlarına oranla daha fazla önerilmektedir.
• Web ortamında metinlerin yer aldığı paragraflarda dikkat çekilmek istenen kavramlar, farklı yazı çeşidi veya farklı renk kullanılarak vurgulanmalıdır.
• Gerek metin kullanımında gerekse metin dışındaki objelerde kullanıcı ilgisinin devamlılığını sağlamaya yönelik olarak tasarımda bir ekranda dörtten fazla renk kullanımı kullanıcının odaklanmasını güçleştirdiğinden önerilmemektedir.

Psikolojik Etkilerine Göre Renk Kullanımı: Görsel web tasarımında uyarıcı olarak kullanılan renkler, hedef kitle üzerinde farklı psikolojik ve fizyolojik etkiler yaratmaktadır. Rengin algılanması ve ortaya çıkardığı etki bağlamsal olup kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Renklerin insanlar üzerindeki temel psikolojik etkileri şu şekilde ifade edilebilir:

Kırmızı : Canlılığı, hareketi, heyecanı ve gücü temsil etmektedir. Kırmızı diğer nötr renklerle birlikte kullanıldığında vurguya katkı sağlamakla birlikte yeşil, mavi ve mor ile uyumlu değildir. Kırmızı renk ayrıca uyarıcı bir etkiye sahiptir.

Sarı : İyimserlik, mutluluk, idealizm, hayal gücü, olgunluk, bereket ve ışığı temsil etmektedir. Sinir sistemini uyarıcı ve rahatlatıcı bir etkiye sahiptir. Zıt renkler ile birlikte kullanıldığında okunabilirliği kolay bir renktir. Özellikle gri tonları, siyah ve mor ile uyumlu kombinasyonlar oluşturan sarı rengi web ortamında metin ve arka plan yerine banner tasarımında daha çok tercih edilmektedir.

Mor : Hüzün, korku ve pişmanlığı temsil etmektedir. Yalnızlıktan hoşlanan, topluma küs insanların rengi olarak ifade edilmektedir. Kadın dayanışmasını temel alan sivil toplum kuruluşları tarafından gerçekleştirilen tasarımlarda mor renk yoğun olarak kullanılmaktadır.

Mavi : Barışı, dinginliği, ahengi, umut ve güven duygusunu, sessizliği ve rahatlığı temsil etmektedir. Dinlendirici ve sakinleştirici bir etkiye sahiptir. Pastel renkler, soğuk renkler, toprak tonları ve nötr renklerle uyumlu bir renktir. Web ortamında sıklıkla kullanılan mavinin çeşitli tonlarına menü ve banner tasarımlarında sıklıkla rastlanmaktadır.

Yeşil : Sadakati, zekâyı ve huzuru temsil etmektedir. Yeniden doğuşun ve büyümenin sembolü olarak ifade edilmektedir. Kırmızı gibi yeşil ile zıt renklerin bir arada kullanımına dikkat edilmelidir. Bu şekilde bir kullanım özellikle renk körleri için okunabilirliği güçleştirici bir etkiye sahiptir. Web tasarımında renk uyumu bağlamında sarı turuncu ve okuma söz konusu olmadığında kırmızıyla birlikte uygun kombinasyonları oluşturulabilmektedir. Özellikle web ortamında doğallık hissinin verilmesi için doğal üretim yapan firmalar tarafından, çevre bilinci taşıdıkları hissi uyandırmak isteyen enerji firmaları tarafından tercih edilebilmektedir.

Turuncu : Canlılığı, samimiyeti, yaşama sevincini ve eğlenceyi temsil etmektedir. Turuncu, tasarımın dikkat çekiciliğini sağlamak için kullanılabilecek bir renk olmakla birlikte mavi gibi zıt renklerle birlikte kullanımına dikkat edilmelidir.

Beyaz : Temizliği, saflığı, masumiyeti, gençliği ve ferahlığı temsil etmektedir. Okunabilirliği en iyi düzeyde sağlaması nedeniyle web ortamında en çok tercih edilen arka plan rengi olarak ifade edilmektedir.

Siyah : Ağırlığı, ciddiyeti ve tehlikeyi temsil etmektedir. Keder ve depresyonun rengi olarak da ifade edilmektedir. Web ortamında ise arka plan yerine metin rengi olarak kullanılabilecek renklerden biridir.

Gri : Olgunluğu, temkinliliği, üzüntüyü, gizliliği ve güvenirliliği temsil etmektedir. Gri özellikle canlı ve parlak renklerle birlikte uygun bir kombinasyon oluşturmaktadır. Çeşitli zıtlık yöntemleriyle birlikte siyah ile de kullanılabilen gri renk için web ortamında arka planda kullanım daha fazla önerilmektedir.