Öğrenme Yönetim Sistemleri Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

ÖYS'nin açılımı nedir? Nasıl tanımlayabiliriz?

Öğrenme Yönetim Sistemleri (ÖYS) açık ve uzaktan öğrenme süreçlerinde içeriğin aktarılması ve katılımcılar arasında etkileşim ve iletişimin sağlanması amaçları doğrultusunda öğrenme sürecini
kolaylaştıran sistemlerdir. 

Eğitim kurumları tarafından kampüs içi sunulan hizmetlerden olan Kampüs Hizmetleri neleri kapsamaktadır ve hangi tür veri kullanılmaktadır? 

Kampüs Hizmetleri

• Kütüphane hizmetleri
• İnternet hizmetleri
• Eposta hesabı hizmetleri Diğer kampüs hizmetleri (örn. Yemekhane, elektronik belge yönetim)

Kullanılan Veri Kaynakları

1.Kullanıcı bilgileri

2. Kullanıcı adı (genelde vatandaşlık numarası, öğrenci numarası ya da eposta adresi)

3. Şifre bilgileri

4. Eposta hesabı

5. Cep telefonu bilgileri

Eğitim kurumları tarafından kampüs içi sunulan hizmetlerden olan Öğrenci Bilgi Sistemi neleri kapsamaktadır ve hangi tür veri kullanılmaktadır? 

Öğrenci Bilgi Sistemi

• Yeni kayıt ve kayıt yenileme
• Akademik duyurular
• Sınav sonuçlarını öğrenme
• Alınan ders/kredi bilgileri
• Alınması gereken ders/kredi bilgileri
• Dersleri yürüten öğretim elemanı bilgisi
• Öğrenci belgesi alma
• Not durum belgesi alma
• (Erkek öğrenciler için) askerlik durum belgesi alma

Kullanılan Veri Türü

• Açılan dersler
• Derslere kayıtlı öğrenci bilgileri
• Dersi yürüten öğretim elemanı bilgisi
• Öğrenci Numarası (genelde vatandaşlık numarası)
• Kullanıcı adı (genelde öğrenci numarası ya da
eposta adresi) kullanılmaktadır
• Akademik Durum
• Eposta adresi
• Cep telefonu bilgileri
• Adres bilgileri

Eğitim kurumları tarafından kampüs içi sunulan hizmetlerden olan Öğretim Elemanı Bilgi Sistemi neleri kapsamaktadır ve hangi tür veri kullanılmaktadır? 

Bir diğer kategori olan öğretim elemanı bilgi sisteminde ise öğretim elemanlarını ilgilendiren çalışma yılı, kadro, derece ve idari görev gibi özlük bilgileri, görev yapılan birim ve bilimsel çalışmalarla ilgili bilgiler yer alabilmektedir. Bu kategoride kullanılan veri
türleri genelde vatandaşlık numarası ya da eposta adresinin kullanıldığı kullanıcı adı, bu kullanıcı adı için oluşturulmuş şifre bilgileri, yürütülen dersler, eposta adresi, cep telefonu, adres ve personel/özlük bilgileri ile yapılan akademik çalışmalar ile ilgili bilgilerden oluşmaktadır. Bu bilgilerden akademik unvan, ad ve
soyad, kullanıcı adı ve yürütülen derslerin ÖYS’de kullanıldığı söylenebilir.

Video konferans sistemleri, medya sunucuları ve analitik sistemler ÖYS'ye hangi amaçlarla entegre edilmektedir?

ÖYS aynı zamanda, Öğrenme Hizmetleri Ekosistemi’nde yer alan ve alt sistemler olarak ifade edebileceğimiz video konferans sistemleri, medya sunucuları ve analitik sistemleri ile de entegre edilmektedir. Video konferans sunucularının ÖYS’lere entegre edilmesi sayesinde kullanıcılar ÖYS dışına çıkmadan ve ek oturum açma bilgisi girmeye gerek kalmadan canlı ders uygulamasına ve canlı ders 
etkinliklerinde kaydedilmiş canlı ders kayıtlarına erişebilmektedirler. Medya sunucularının ÖYS’lere entegre edilmesi ile çoklu ortam dosyaları ÖYS’nin performansını etkilemeden gömülü bir şekilde ÖYS içinde kullanılabilmektedir. Analitik sistemlerinin ÖYS’lere entegrasyonu ile ÖYS içinde alınabilen mevcut raporlardan daha kapsamlı öğrenme analitikleri alınabilmektedir.

İngilizcesi single sign on (SSO) olan terim ne anlama gelmektedir ve kullanım amacı nedir?

Günümüzde kullanıcılar yararlanmak istedikleri farklı Web hizmetleri için kullanıcı adı ve şifre oluşturmak ve bunları hatırlamak durumundadır. Örneğin bir kullanıcı, eposta hizmetlerinden, kütüphane hizmetlerinden ya da öğrenci bilgi sisteminden yararlanmak istediğinde her bir sistem için bir
kullanıcı hesabı ve şifreyi hatırlamak durumunda 
kalabilmektedir. Tek oturum açma teknolojisi bu sorunun çözümlerinden biridir. İngilizcesi single sign on (SSO) olan tek oturum açma (TOA), kullanıcıların genellikle merkezi bir veritabanındaki bilgilerinin kullanılarak ÖYS’de oturum açmaları
amacıyla kullanılmaktadır. TAO ile kullanıcılar tek bir kullanıcı adı ve şifre kullanarak Web ortamında sunulan farklı kurum içi hizmetlerden yararlanabilmektedirler.

CAS nedir ve kullanım amaçları nelerdir? 

CAS (Central Authentication CenterMerkezi Kimlik Doğrulama Merkezi)

CAS, bir uygulamanın kullanıcıların kimliğini doğrulamak amacıyla güvenilir bir yol sağlamak için Yale Üniversitesi tarafından oluşturulmuş bir kimlik doğrulama sistemidir. Birçok uygulama ve
sistemi entegre etmek için açık standartlar üzerine kurulmuştur. CAS, kurumsal tek oturum açma hizmeti sunmaya ek olarak açık ve iyi belgelendirilmiş bir protokoldür.

Bir diğer tek oturum açma hizmeti olan Clever Türkiye'de eğitim kurumları tarafından niçin tercih edilmemektedir?

Clever yönetim paneli kullanılarak yöneticiler hangi kullanıcı verilerinin aktarılacağını belirleyebilirler [3]. Ülkemizdeki
kullanıcı bilgilerinin korunmasına yönelik yasal mevzuat gereği kullanıcı bilgilerinin kullanıcıların izinleri dışında 3. Parti sistemlerde ve bulut ortamlarında paylaşılamadığından Türkiye’deki eğitim kurumları tarafından tercih edilmemektedir.

LDAP nedir? Kullanımında neye dikkat edilmesi gerekir?

LDAP (Lightweight Directory Access Protocol- Hafifletilmiş Dizin Erişim Protokolü)
LDAP hiyerarşik bir şekilde organize edilen bilgi listelerinin ağ üzerinden dağıtımı için kullanılan bir protokoldür. Bu protokolde yapılandırılmış bir LDAP sunucu üzerinde kurumda kaydı bulunan tüm çalışanlara ait girdi (entry) kayıtları tutulur ve LDAP kullanmak üzere yapılandırılmış tüm hizmetlerin kullanıcı bilgilerine erişimi ve doğrulama yapmaları sağlanır.

LDAP’ta dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta kullanıcı şifresi salt metin olarak sağlandığı için kimlik doğrulama işlemi güvenli TLS bağlantı üzerinden yapılmalıdır

SAML protokölü nasıl işlemektedir? 

SAML (Security Assertion Markup Language)
SAML protokolü, geniş çaplı kullanılan, güvenilir, endüstriyel standartta xml tabanlı açık kodlu bir protokoldür. Diğer tek oturum açma protokollerinde olduğu gibi farklı yetkilendirme ve kimlik doğrulama gerektiren özellikle bir kimlik sağlayıcı ile hizmet sağlayıcı gibi birbirinden ayrı sistemler arasında kullanıcı bilgilerinin güvenli bir şekilde aktarılması için kullanılmaktadır [6]. Bu işlem, sayısal olarak imzalanmış XML belgelerinin takası ile gerçekleşir. Kimlik sağlayıcıdan alınan kullanıcı kimliği hizmet sağlayıcıya aktarılarak karşılaştırıldıktan sonra kullanıcının hizmet sağlayıcı sistemde oturum açması sağlanır

ÖYS'ler Sosyal Medya hesaplarıyla erişimi hangi durumlarda tercih ederler? 

Özellikle tanınırlıklarını artırmak isteyen kurumlar, kullanıcılarının hesap oluşturma adımını geçerek sosyal medya hesapları ile kurumsal sistemde oturum açmalarını sağlamak amacıyla sosyal
medya hesapları ile oturum açma özelliğini sunulan
hizmetlerine eklemektedir. Öte yandan, eğitim kurumlarında sunulan herkese açık kamu yararı için oluşturulmuş dersler ve programlara (örneğin kitlesel açık çevrimiçi dersler ya da ücretsiz sertifika dersleri) öğrenci kaydı için sosyal medya hesabı ile
oturum açma özelliği kullanılabilir.

Çevrimiçi kütüphaneleri ÖYS'lerde nasıl işlemektedir? 

Çevrimiçi kütüphaneleri ÖYS’lere entegre etme yöntemlerinden en basit ve yaygın kullanılanı kütüphane bağlantı adresini ve kütüphane kullanım kılavuzu ve yardım masası gibi öğeleri
içeren bloğu ÖYS içinde kullanıcılara sunmaktır. Bu yöntemde, kütüphane ana sayfası ya da veritabanı arama sayfasının bağlantı adresi, kütüphane kullanım kılavuzu ve yardım masası gibi hizmetlerin bağlantı adresleri kopyalanarak ÖYS ana sayfasında ya da ders altında belirlenmiş bir blok içerisinde kullanıcılara gösterilir.

Google Analitik, ÖYS’lerde hangi amaçlarla kullanılmaktadır?

Google Analitik, ÖYS’lerde özellikle, kullanıcıların daha çok nereden geldikleri, sistemde ne kadar süre kaldıkları ve hangi sayfaları ziyaret ettikleri gibi ziyaretçi trafiğinin izlenmesi amacıyla kullanılan
önemli bir hizmettir. Google Analitik sayesinde kullanıcıların ÖYS’ye bağlanırken kullandıkları cihaz, tarayıcı, nerelerden yönlendirildikleri, anlık eş zamanlı kullanıcı sayıları, belirli zaman aralığındaki tekil kullanıcı sayıları, IP numaraları, kullanılan dil, coğrafi konumları ve daha birçok bilgi edinilebilmektedir.

Google Analitiği ÖYS’ye entegre etmek için kullanılan yöntemler nelerdir?

Google Analitiği ÖYS’ye entegre etmek için genelde 2 yöntem kullanılmaktadır. Bunlardan ilki, Google Analitik’te bir izleme ID’si oluşturup bu ID’yi ÖYS’de Başlık (Header) altına eklemektir. Bu işlem biraz kodlama bilgisi gerektirmektedir. Diğer yöntem ise ÖYS içinde Google Analitik için yapılandırılabilir bir alana gerekli bilgileri girerek entegrasyonu sağlamaktır

Günümüzde yaygın olarak kullanılan bulut depolama ortamları hangileridir?

Günümüzde yaygın olarak kullanılan bulut depolama ortamlarını Google Drive, Dropbox, OneDrive ve Box olarak saymak mümkündür.

ÖYS’ler ile entegre edilebilen video konferans programlarına örnek veriniz. 

ÖYS’ler ile entegre edilebilen sistemlerden bir diğeri de canlı ders etkinliklerinin planlanıp gerçekleştirildiği video konferans sistemleridir. Video konferans entegrasyonu sayesinde ÖYS kullanıcıları rollerinin izin vermesi durumunda canlı ders etkinliği oluşturabilirler. Canlı ders oturumu sırasında katılımcılar ÖYS
içinden tek tıklama ile video konferans oturumunun gerçekleştirildiği ortama katılabilirler. Bu araçlara örnek
olarak Adobe Connect , BigBlueButton, OpenMeetings, Perculus, WebEx, GoTo Meeting ve Collaborate Ultra verilebilir.

ÖYS'lerde çoklu ortam dosyalarının paylaşımına izin verilen alanlar hangileridir?

ÖYS'lerde çoklu ortam dosyalarının paylaşımına izin verilen alanlar Metin Düzenleyici (Text Editor) ile Dosyalar (Repository/Files) olabilmektedir.

Harici öğrenme etkinliklerine örnek veriniz. 

Harici öğrenme etkinliklerine katılınan sanal sınıf oturumları, ziyaret edilen Web sayfaları, okunan kitaplar, izlenen videolar ve tamamlanan Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler (MOOCs) örnek verilebilir.

ÖYS’lerin diğer bilgi sistemleri ile entegrasyonunda güvenlik açısından nelere dikkat edilmelidir?

ÖYS’lerde ve diğer bilgi sistemlerinde kişisel verilerin bulunduğu göz önüne alındığında entegre edilecek bilgi sisteminin kendisi ve ÖYS açısından güvenlik açığına neden olmaması son derece önemlidir. Bunun için endüstriyel standartlarda hazırlanmış entegrasyon yöntemleri tercih edilmelidir. Örneğin bu ünitenin Kimlik Doğrulama Sistemleri ile Öğrenme Yönetim Sistemlerinin
Entegrasyonu başlık bölümünde açıklanan yöntemler endüstriyel standartlarda olan sistemlerdir. Şayet kuruma özel bir uygulama ÖYS’ye entegre edilecekse güvenlik testlerinin mümkünse bu konuda yetkin dışardan bir kurum yapılmış olması gerekmektedir. Harici araç (LTI) entegrasyonunda ise IMS Global Learning Consortium tarafından onaylanmış uygulamaların kullanılması güvenlik açısından son derece önemlidir.

ÖYS’lerin diğer bilgi sistemleri ile entegrasyonunda performans açısından nelere dikkat edilmelidir?

ÖYS’lerin entegrasyonunda dikkat edilmesi gereken konulardan bir diğeri de performanstır. Entegrasyon sonucunda entegre edilecek sistem ve ÖYS’nin performansı olumsuz olarak etkilenmemelidir. Entegrasyon sırasında gerçekleşecek veri transferinin her iki sistemin de performansını olumsuz etkilememesi için gerekli ayarlar yapılmalıdır. Bu konuda iyi uygulamalara bakıldığında verinin alınacağı bilgi sisteminin veritabanına doğrudan
bağlanıp veri almak yerine Web servis ya da besleme dosyasına (feed file) yazılarak ÖYS’nin verileri zamanlanmış görevler ile bu dosyadan alıp işlemesi yöntemleri tercih edilmelidir. Web servis ya da besleme dosyasının kullanımında bu işlemlerin kullanıcı sayısının nispeten çok az olduğu zaman aralıkları (örneğin gece 03:00-05:00 arası) tercih edilmelidir.