Balık Yetiştiriciliği Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Karnivor balık nedir?

Hayvansal organizmaları besin olarak tü-keten balıklara karnivor balık adı verilir.

Anadrom balık nedir?

Büyüme ve gelişmelerini de-nizlerde tamamlayan, cinsi olgunluğa eri-şince yumurtlamak amacıyla tatlı sulara göç eden balıklara denir.

Alabalık yetiştiricilik koşullarından olan işletmenin seçiminde nelere dikkat edilmelidir?

Su ürünleri yetiştiriciliğinde ilk adım yetiştiri­ciliği yapılacak türün özelliklerine ve yetiştirilecek miktara uygun bir işletme yerinin belirlenmesidir. Bu seçimde su ve arazi özellikleri olmak üzere iki konu öncelikli olarak ele alınmalıdır. Bu özellikler yetiştiriciliği yapılacak olan türün biyolojik istekleri göz önüne alınarak belirlenmelidir. İşletme yerinin seçiminde aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.

• Arazinin büyüklüğünün kurulması planla­nan işletmeye uygun olması
• Arazinin topografik yapısının suyun doğal cazibe ile getirilmesi için hafif eğimli olması
• Arazi içinde veya yakınında yetiştiriciliğe alınacak türün isteklerine uygun bir su kay­nağı bulunması
• Toprak havuz yapılacaksa uygun toprak ya­pısına sahip (kil yapısı yüksek) olması
• Sel baskınları ve heyelandan korunmuş bir alan olması
• Yoğun tarım ve ilaçlamanın yapıldığı tarım alanları ile sanayi tesisi ve büyük yerleşim yerlerinin etkisinden uzak olması
• Elektrik, su gibi altyapı ve karayolu ulaşımı­nın kolay olması

Alabalık yetiştiriciliğinde su koşulları nelerdir?

Gökkuşağı Alabalığı yetiştiriciliğinde yararlanı­lan su kaynaklarının başlıcaları şunlardır

• Kaynak suları
• Dere veya ırmak suları
• Göl veya gölet suları
• Yeraltı suları
• Deniz suları

Alabalıkların her dönemine göre farklı su sıcaklık istekleri vardır. Alabalık yetiştiriciliğinde kullanılacak su alabalığın değişik evrelerindeki isteklerine cevap verecek niteliklere sahip olmalıdır. Eğer arazide farklı su kaynakları bulunuyorsa farklı dönemlerde ayrı su kaynaklarından yararlanmak da mümkündür.

Genel olarak kışın 5 °C’nin altına düşmeyen, yazın da 20 °C’nin üzerine çıkmayan sularda ya­şamlarını sürdüren alabalıklar için yetiştiricilik koşullarında kuluçka döneminde ve larva 8-12 °C, yavru döneminde 12-15 °C, besi döneminde 15-18 °C’lik sular uygundur. Eğer kademeli olarak artan bir sıcaklık ve yeterli oksijen varsa 20°C’ye kadar da yaşamlarını sorunsuz olarak sürdürebilirler. Balık­lar poikiloterm (soğukkanlı) canlılar oldukları için su sıcaklığı ile balık metabolizması arasındaki ilişki çok önemlidir. Su sıcaklıkları yükseldikçe balığın metabolizma hızı yükselir ve dolayısıyla yem alımı artarak daha iyi büyür. Bu nedenle optimum (en iyi) sıcaklık sınırları içindeki yüksek su sıcaklıkları yetiştiricilikte tercih edilir.

Alabalıklar diğer soğuk su balıkları gibi bol ok­sijenli suları tercih ederler. Bu nedenle yetiştirici­likte en önemli kriter suyun oksijen içeriğidir ve kullanılacak olan suyun oksijen düzeyi hiçbir za­man 6-7 mg/L’nin altına düşmemelidir. Diğer ta­raftan sudaki oksijen miktarı kullanılan su kayna­ğına göre büyük değişiklik gösterir. Kaynak suları kaynaktan hemen işletmeye geliyorsa veya yeraltı suları kullanılıyorsa bu sular oksijence fakir olabi­lirler. Suların oksijen içeriğini artırmak veya zararlı gazların uçmasını sağlamak için en basit ve kolay uygulanır yöntem suyun havuzlara yüksek ve geniş bir yüzeyden akmasını sağlamaktır.

Yetiştiricilik için suyun uygun kalitede olması­nın yanı sıra miktarı da (debi) çok önemlidir. Ge­nel bir ifade ile havuzlara giren su ne kadar fazla ve oksijen seviyesi yüksek ise havuza koyulacak balık miktarı da artırılabilir. Bunun yanı sıra su kayna­ğının mevsimsel değişimi de önemlidir. Özellikle  yaz-sonbahar aylarında miktarı çok azalan ya da kuruyan akar kaynaklara dikkat edilmelidir.

Optimum neyi ifade eder?

En iyi, en uygun anlamında kullanılan bu kelime yetiştiricilikte en ideal çevre koşullarını ifade eder.

Suyun debisi nedir?

Belirlenen bir sürede, belirlenen bir yüzey-den geçen su miktarıdır. litre/saniye, m³/ dakika gibi ölçü birimleriyle ifade edilebilir.

Alabalık işletme tesisi ve unsurları nelerdir?

Bir alabalık yetiştirme işletmesinde bulunan birimler genel olarak üretim binası (kuluçkahane), balık havuzları ve işletme binasıdır. Kuluçkahane ve havuzlar üretilecek balık miktarına göre planla­nır. İşletme binası içerisinde genel hatları ile ofis­ler, yatakhane, yemekhane, laboratuvar ve depolar bulunur.

Kuluçkahane binası içerisinde;

• Damızlık balıkların tutulacağı tanklar
• Yumurta alımı (sağım) için gerekli alet ekipman
• Sağım masası
• Kuluçkalıklar
• Larva (ön yavru büyütme) havuzları bulunur.

Yumurtadan pazar boyuna (satış büyüklüğü) ka­dar yetiştiricilik yapan bir alabalık tesisinde havuzlar

• Yavru havuzları
• Büyütme (semirtme) havuzları
• Damızlık havuzları
• Stok (satış) havuzları

olmak üzere 4 ayrı şekilde yapılır.

Anaç nedir?

Üreme yaşına erişmiş, yumurta ve sperm alınabilecek olgunluktaki balıklara damız-lık ya da anaç adı verilir

Ürogenital açıklık nedir?

Balıklarda üreme ve boşaltım organı ka­nallarının, anüsün hemen gerisinden dışa­rı açıldığı açıklık, cinsiyet deliğidir.

Sağım nedir?

Bir ya da iki kişinin balığın karın bölgesi­ni nazikçe sıvazlayarak olgun yumurta ve spermleri dışarı alması işlemidir.

Larva nedir?

Yumurtadan yeni çıkmış balık yavrusuna larva adı verilir.

Embriyo nedir?

Yumurtanın döllenmesinden sonra yu­murta içinde gelişen canlıya embriyo adı verilir.

Hava kesesi nedir?

Balıkların su içerisinde aşağı yukarı yön-deki hareketlerini ayarlamada ve denge sağlamalarında rol oynayan önemli bir organdır.

Yem değerlendirme oranı nedir?

Verilen yemin canlı ağırlığa dönüşüm oranıdır ve  Harcanan toplam yem/Kazanılan canlı ağırlık formülü ile hesaplanır

Alabalıkların beslenmesi nasıldır, kullanılan yemlerin özellikleri nelerdir?

Alabalık yetiştiriciliğinde larva döneminden başlayarak, özel olarak formüle edilmiş yapay yemler kullanılmaktadır. Bugün ülkemizde alaba­lıkların her dönemine uygun kalite ve büyüklükte yapay yemler üreten modern yem fabrikaları bu­lunmaktadır. Yetiştiricilikte başarı, balığa özgü su ve çevre şartlarının oluşturulmasının yanı sıra yük­sek kaliteli ve balığın tür ve büyüklüğüne uygun yemlerle yapılan beslemeye bağlıdır. Etçil (karni­vor) beslenme özelliklerinden dolayı doğada böcek, balık yavrusu, küçük su canlıları gibi hayvansal gı­dalarla beslenen alabalıkların yemleri de bu özellik­lerine uygun olarak formüle edilir.

Gökkuşağı alabalıklarının yemlerinde protein oranları larva yeminde % 40-50, yavru yeminde % 30-40 ve sofralık balık yeminde ise % 30 düzeyin­dedir. Alabalık yemlerinde yağ içeriği başlangıçta % 4-5 oranında önerilmekte, balık büyüdükçe bu oran artırılmaktadır. Alabalık pelet yemlerinde % 8-12 oranında yağ ve % 42-50 oranında protein üst sınır olarak kabul edilmekle birlikte, özellikle sofralık balık yetiştiriciliğinde kullanılan yemlerde son yıllarda yemin yağ oranı % 18’lere kadar yük­selmiştir. Kaliteli ve uygun bir yem kullanıldığında optimum su sıcaklıklarında alabalıkların yemden yararlanma oranları (yemi ete dönüştürme oranı) 1 civarındadır. Yani 1 kg balık yemi ile 1 kg alabalık üretebilmektedir.

Keseli dönemin bitmesinden itibaren başlayan besleme, pazar boyuna ulaşana kadar devam eder. Balıkların her dönemindeki ağız açıklıklarına uy­gun olarak 0.4 mm büyüklükten başlayan alabalık yemleri, büyüklüğüne göre toz yem, granül yem, pelet yem gibi isimler alır. Yemlerin büyüklüğü ba­lıklar büyüdükçe artırılır. Balıkların en iyi geliştiği (optimum) beslenme su sıcaklığı 16-18°C’ler ara­sındadır. Ancak 5-20 °C’ler arasında balıklar yem alımını sürdürür. Su sıcaklığı arttıkça balıklarda metabolizma hızı da arttığı için balıklar daha fazla yem tüketirler. Ayrıca balıkların yavru döneminde metabolizma hızı büyük balıklara göre daha yüksek dolayısıyla yem gereksinimleri oransal olarak daha fazla olur. Bu nedenle balıkların günlük yem ih­tiyacının belirlenmesinde sıcaklık-balık büyüklüğü tablolarından faydalanılır

Kanibalizm nedir?

Aynı türden canlıların birbirini yemesine kanibalizm adı verilir. Bu davranış biçimi­ne karnivor türlerde daha fazla rastlanır.

Rekreasyon alanı nedir?

İnsan eli ile oluşturulan doğaya benzer yapay göl ya da göletler ve bunların kıyı­larında piknik ve sportif avcılık için belli bir çevre düzenlemesi bulunan, ağaçlan­dırması yapılmış dinlenme ve eğlence alanlarıdır.

Ekstantif nedir?

Doğal çevresel koşullara ve doğal besinlere dayalı, balık stok oranı düşük tutulan yetiştiriciliktir.

Yarı entansif nedir?

Doğal koşullarda doğal be-sinlere takviye yapay yem verilmesine da-yalı yarı yoğun yetiştiriciliktir.

Entansif nedir?

Çevresel koşulların tam kont-rollü olarak düzenlenebildiği ve sadece yapay yemlerle beslemeye dayalı yoğun yetiştiriciliktir.

Polikültür nedir?

Aynı ortamda birbirlerine zarar vermeyecek ve rekabet yaratmadan beslenebilecek farklı canlıların beraberce yetiştirilmesidir.

Metabolizma nedir?

Canlılarda hayati değer taşıyan yapım (anabolizma) ve yıkım (kata-bolizma) faaliyetlerinin bir bütünü olarak tanımlanır.

Bentik organizma nedir?

Dip bölgede yaşayan bitkisel ve hayvansal organizmaların tamamıdır.

Zooplankton nedir?

Suda yaşayan çok küçük boyutlardaki hayvansal organizmalardır.

Detritus nedir?

Bitkisel ve hayvansal organizmaların bütünlüğü bozulmuş, parçalanmış kalıntılarıdır.

Fitoplankton nedir?

Suda yaşayan çok küçük boyutlardaki bit-kisel organizmalardır. Bunlara mikro-alg adı da verilmektedir

Sazan damızlıklarının seçimi nasıldır?

Dişi sazan balığı üreme sezonunda bir kilogram balık ağırlığı başına 150-300 bin adet yumurta yap­ma özelliğine sahiptir. Bu anlamda yaklaşık 4 kg canlı ağırlığa sahip bir dişi yaklaşık 1 milyon adet yumurta verebilir. Sazan yumurtalarının çapı yak­laşık 1 mm kadardır. Cinsel olgunluğa ulaşma yaşı yani dişiler için yumurta üretme ve erkek balıklar için sperm üretme yaşı çevresel koşullara bağlıdır. Örneğin bu süre Orta ve Kuzey Avrupa ülkeleri­ne kıyasla ülkemizin de içinde bulunduğu ılıman (subtropik) iklim koşullarında dişi balıklar için 2-3 yıl, erkek balıklar için ise 1-2 yıl kadar sürmektedir.

Genel kural olarak türün karakteristik özellikle­rini gösteren erkek ve dişi bireyler seçilmelidir. Bu anlamda düzgün vücut formu yani yüksek sırt, bü­yük pul, türe özgü ve parlak renge sahip, herhangi bir omurga, yüzgeç, çene bozukluğu olmayan, has­talık belirtisi taşımayan bireylerin damızlık olarak kullanılması tercih edilir.

Üreme dönemine giren erkeklerin baş ve solun­gaç kapakları üzerinde sivilce benzeri çıkıntılar (tü­berkül) oluşmaya başlar. Dişilerde ise karın bölgesi yumurtaların büyümesi ile doğru orantılı bir biçim­de şişkinlik gösterir. Bu dönemde erkeklerin üroge­nital açıklığı küçük dişilerinki ise daha kabarıktır.