Örtü Altı Üretim Sistemleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Seralar hangi amaçlarla kurulurlar?

Seralar, bitki gereksinimlerine uygun bir ortam
yaratmak amacıyla kullanılan tarımsal yapılardır. Seralar
dış ortam koşulları kontrol altına alınarak, ekonomik ve
kaliteli bir yetiştiricilik yapmak amacıyla
kurulmaktadırlar.

Sera tipinin belirlenmesini etkileyen unsurlar nelerdir?

Sera tipinin belirlenmesinde; kullanım amacı,
gereksinim duyulan büyüklük, bölgenin iklim koşulları,
arazi eğimi, işletmenin ekonomik gücü, gelecekteki
büyüme ve değişiklikler, sera sahibinin özel istek ve
beğenisi gibi konular etkili olmaktadır.

Sera tipleri seraların hangi özelliklerine göre
sınıflandırılmaktadır?

Sera tipleri seraların kullanım amacına, kuruluş
şekillerine, büyüklüğüne, kullanılan yapı iskelet
malzemelerine, örtü malzemelerine, çatı şekillerine,
hareket edebilme özelliklerine ve iklimlendirme
sistemlerine göre farklı şekillerde sınıflandırılmaktadır.

Kullanım amacına göre sera tipleri nelerdir?

Kullanım amacına göre sera tipleri; yetiştirme
seraları, üretim seraları, koruma ve sergileme seraları ve
araştırma seraları olarak sınıflandırılabilir.

Yetiştirme seraları hangi amaçla kullanılmaktadır?

Yetiştirme seraları, her çeşit sebze, kesme çiçek,
meyve ve bağ üretimi yapılan ve sera içerisindeki toprağın
doğrudan ürün yetiştiriciliğinde kullanıldığı seralardır.

Üretim seraları hangi amaçla kullanılmaktadır?

Üretim seraları, tohum, fide ve çelik üretimi için
kullanılan seralardır.

Koruma ve sergileme seraları hangi amaçla
kullanılmaktadır?

Koruma ve sergileme seraları, üretilen ürünlerin
sergilenmesi ve satılması için planlanan, gelişmiş yol
bağlantılarına açık olan işletmelerin doğrudan pazarlama
olanaklarını değerlendirmek amacıyla kullandıkları
seralardır.

Araştırma seraları hangi amaçla kullanılmaktadır?

Araştırma seraları, bilimsel çalışmalar amacıyla
tasarlanan, üretimden daha çok yeni çeşitlerin
geliştirilmesi ve denenmesi için kullanılan seralardır.

Kuruluş şekillerine göre sera tipleri nelerdir?

Seralar kuruluş biçimlerine göre tek (bireysel),
bölmeli blok, bölmesiz blok ve bağlantılı blok seralar
olarak gruplandırılmaktadır.

Bireysel seraların özellikleri nelerdir?

Bireysel seralar, çeşitli büyüklüklerde tek başına
kurulan, çatısı basit, hiçbir yapıyla bağlantısı olmaksızın
kurulan seralardır.

Bölmeli blok seraların özellikleri nelerdir?

Bölmeli blok seralar, birkaç bireysel seranın
birleşmesiyle oluşan ve seraların yan duvarlarının
kaldırılmadığı seralardır. Farklı bitki çeşitlerinin
yetiştirme koşullarına göre iç ortam koşulları
düzenlenebilmektedir.

Bölmesiz blok seraların özellikleri nelerdir?

Bölmesiz blok seralar, birleşen bireysel seraların
yan duvarları kaldırılarak oluşturulan ve tek bir sera
ortamı yaratılan seralardır.

Bağlantılı blok seraların özellikleri nelerdir?

Bağlantılı blok seralar, bitişik seralar olarak da
adlandırılıp, cam, tuğla, taş vb. başka bir yapı duvarına
dayalı biçimde bağlantılı olarak kullanılırlar.

Sera büyüklüğü hangi özelliklere göre belirlenir?

Sera büyüklüğü, yapı tabanının genişlik ve
uzunluğuna göre belirlenir.

Büyüklüğüne göre sera tipleri nelerdir?

Seralar, büyüklüklerine göre büyük seralar, orta
büyüklükteki seralar, küçük seralar ve kule seralar
şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Büyük seraların özellikleri nelerdir?

Büyük seralar, 1.000 m2
’den daha büyük taban
alanına sahip, bir ya da daha çok seranın bir araya
gelmesiyle oluşan seralardır. Genişliği 10 m’den fazla,
uzunluğu 50-100 m arasında değişir ve yetiştirme
amacıyla kullanılırlar.

Orta büyüklükteki seraların özellikleri nelerdir?

Orta büyüklükteki seralar, taban alanı 100-1.000
m2 arasında değişip, bireysel veya birden fazla sera
birleştirilerek oluşturulur. Genişliği, 3-20 m, uzunluğu 25-
50 m olan, sebze ve çiçek yetiştiriciliği veya fide, fidan
üretiminde kullanılan seralardır.

Küçük seraların özellikleri nelerdir?

Küçük seralar, taban alanı 100 m2
’den daha az
tek seradan oluşan, genişliği 1-6 m, uzunluğu 2-20 m olup
genellikle süs bitkisi yetiştirmek veya hobi amaçlı olarak
kullanılırlar.

Kule seraların özellikleri nelerdir?

Kule seralar, büyüklüğü 150 m2
’yi geçmeyen,
küçük alanların sera tarımına uygun hale getirilmesi
amacıyla kule biçiminde tasarlanan, genellikle saksı ve
kasalarda çiçek yetiştiriciliği yapılan seralardır.

Yapı iskelet malzemelerine göre sera tipleri nelerdir?

Seralar, kullanılan yapı iskelet malzemelerine
göre ahşap seralar, çelik seralar, alüminyum seralar,
sentetik malzemeli seralar ve hava şişirmeli seralar
şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Sera konstrüksiyonu ya da iskeleti nedir?

Yapının taşıyıcı elemanlarına, sera
konstrüksiyonu ya da iskeleti adı verilir. İskeleti
oluşturulan elemanlar farklı yapı malzemelerinin
kullanımıyla yapılırlar.

Ahşap seraların özellikleri nelerdir?

Ahşap seralar, iskelet malzemesi ahşap olan
seralardır. Genellikle yöresel kaynaklar değerlendirilerek
yapılan küçük seralar biçiminde olup servis ömrü kısa
olduğundan yaygın kullanılmamaktadırlar.

Çelik seraların özellikleri nelerdir?

Çelik seralarda, galvanize boru ya da profil çeliği
kullanılarak sera iskeleti oluşturulur. En yaygın kullanılan
iskelet malzemesidir.

Alüminyum seraların özellikleri nelerdir?

Alüminyum, pahalı olmasına karşın, hafif ve
dayanıklı oluşu, inşa kolaylığı gibi özellikleriyle seralarda
yapı iskelet malzemesi olarak kullanılmaktadır.

Sentetik malzemeli seraların özellikleri nelerdir?

Sentetik malzemeli seralarda iskelet malzemesi
olarak suni elyaf malzemeler kullanılmaktadır.

Hava şişirmeli seraların özellikleri nelerdir?

Hava şişirmeli seralar, iskelet yapısı olmaksızın,
iki plastik örtü arasına hava verilerek oluşturulurlar.

Örtü malzemelerine göre sera tipleri nelerdir?

Seralar, kullanılan örtü malzemelerine göre cam
seralar, plastik seralar ve sentetik malzeme ile kaplanmış
seralar şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Cam seraların özellikleri nelerdir?

Cam seralar örtü malzemesi olarak cam
kullanılan seralardır. Cam seralar, ışık geçirgenliği yüksek
ve dayanıklı yapılardır. Ancak, ağır olması ve buna bağlı
olarak daha fazla iskelet malzeme kullanımı gerektirmesi
maliyetini artırmaktadır.

Plastik seraların özellikleri nelerdir?

Plastik seralar, örtü malzemesi olarak yumuşak
veya sertleştirilmiş polietilen (PE) ve polivinilklorit (PVC)
vb. plastik malzemeler kullanılan seralardır. Cam seralara
oranla ilk yatırım maliyeti düşük olup, dış ortam
koşullarından etkilendiklerinden uzun ömürlü değillerdir.

Sentetik malzeme ile kaplanmış seraların özellikleri
nelerdir?

Sentetik malzeme ile kaplanmış seralar, örtü
malzemesi olarak mika, pleksiglas, sertleştirilmiş PVC,
polimetilmetekrilat (PMMA), polyester vb. sentetik
malzemeler kullanılır. Sert ve tabaka şeklinde malzemeler
olup son yıllarda kullanımı yaygınlaşmaktadır.

Çatı şekillerine göre sera tipleri nelerdir?

Seralar, çatı şekillerine göre basit çatılı seralar, çift
eğimli seralar, yuvarlak çatılı (tünel tipi) seralar, yay çatılı
seralar ve m tipi çatılı seralar şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Basit çatılı seraların özellikleri nelerdir?

Basit çatılı seralar, tek eğimli, bir duvar veya
binaya dayalı güneye bakacak biçimde düzenlenirler.
Sundurma seralar olarak da tanımlanırlar. Küçük seralar
grubundandır.

Çift eğimli seraların özellikleri nelerdir?

Çift eğimli seraların çatıları iki yöne eğimli olarak
düzenlenip, genellikle beşik çatı olarak adlandırılır. Çift
eğimli seralarda, çatı yükü kolonlar tarafından taşınarak
temele iletilir. İki çatı yüzeyi de birbirine eşit olan seralar,
ikizkenar çatılı seralar olarak tanımlanır. Bazen, sera
kurulacak alanın eğimli olması bir kenarın diğerine göre daha
uzun olmasını gerektirir. Bu tip seralara da iki çatı kenarı
birbirine eşit olmayan seralar denilmektedir.

Yuvarlak çatılı seraların özellikleri nelerdir?

Yuvarlak çatılı seralar, örtü malzemesi yumuşak
plastik olan ve yarım daire biçiminde yan duvarsız olarak
kurulabilen düşük maliyetli seralardır.

Plastik örtülü blok seraların özellikleri nelerdir?

Plastik örtülü blok seraların genişliği 5-8 m
arasında değişmektedir ve yüksek yapılamazlar.

Yay çatılı seraların özellikleri nelerdir?

Yay çatılı seralar, tek veya blok halinde kurulan
çatı ve yan duvarların birleşmesiyle yay şeklinde çatıya
sahiptirler. Daha etkin havalandırma ve daha geniş taban
alanı yaratmak amacıyla geliştirilen sera tipidir. Yan duvar
yüksekliği 2-2,5 m’dir.

M tipi çatılı seraların özellikleri nelerdir?

M tipi çatılar, birden çok beşik çatılı seranın bir
araya gelmesiyle oluşan blok seralarda görülür.

Hareket edebilme özeliklerine göre sera tipleri
nelerdir?

Seralar, hareket edebilme özellikleri göre sabit
seralar, hareketli seralar ve portatif seralar şeklinde
sınıflandırılmaktadır.

Sabit seraların özellikleri nelerdir?

Sabit seralar, bir temel üzerine oturtulmuş en
yaygın kullanılan hareketsiz seralardır.

Hareketli seraların özellikleri nelerdir?

Hareketli seralar, belirli bir temel veya raylar
üzerinde yer değiştirebilen seralar olup maliyeti nedeniyle
yaygın kullanılmazlar.

Portatif seraların özellikleri nelerdir?

Portatif seralar, sökülüp takılabilir nitelikte olup,
başka bir yere taşınıp montajı kolaylıkla yapılabilen
seralardır.

İklimlendirme sistemlerine göre sera tipleri nelerdir?

Seralar, hareket edebilme özellikleri göre sıcak
seralar, ılık seralar ve soğuk seralar şeklinde
sınıflandırılmaktadır.

Sıcak seraların özellikleri nelerdir?

Sıcak seralar, ısıtmalı seralardır. Sıcak seralarda
sera içi sıcaklığı 20 °C’nin üzerinde tutulup, 18 °C’nin
altına düşmesine izin verilmez. Bu tip seralarda domates,
hıyar gibi yazlık sebzeler yetiştirilir.

Ilık seraların özellikleri nelerdir?

Ilık seralar, gündüz ve gece sıcaklığı 10-20 °C
arasında tutulan gerektiğinde ısıtma yapılan seralardır. Bu
tip seralarda fazla sıcak ya da soğuktan hoşlanmayan turp,
salata ve lahana gibi bitkiler yetiştirilir.

Soğuk seraların özellikleri nelerdir?

Soğuk seralar, ısıtma ve soğutma yapılmayan
ılıman iklim özelliğine sahip yörelerde kullanılan veya
soğuğa dayanıklı bitkilerin yetiştirildiği seralardır.

Sera yapı elemanı nedir?

Bir serayı temelden çatıya kadar oluşturan her bir
bölüme sera yapı elemanı denilmektedir.

Sera yapı elemanlarının işlevleri nelerdir?

Sera yapı elemanları, kendi ağırlığı ve dışarıdan
gelecek etkilere karşı sabit yapısını bozmadan kendisinden
beklenilen fonksiyonları yerine getirmelidir. Bu temel
görevin dışında yapı elemanlarının, gölgeleme oranı
düşük, ışık geçirgenliği yüksek, ısı geçirgenliği az
olmalıdır. Kurulum kolaylığı sağlamalı, hafif ve düşük
maliyetli olmalıdır.

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında etkili
olan yükler nelerdir?

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında
etkili olan yükler; sürekli yükler (ölü yükler) ve hareketli
yükler (canlı yükler)dir.

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında etkili
olan sürekli yükler nelerdir?

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında
etkili olan sürekli yükler; yapı elemanlarının kendi ağırlığı
ve seraya asılı tesisatların ağırlığıdır.

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında etkili
olan hareketli yükler nelerdir?

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında
etkili olan hareketli yükler; rüzgâr yükü, kar yükü, askıya
alınan bitki yükü, sera üzerinde çalışan işçi ağırlığı ve
depremin dinamik yüküdür.

Hareketli yüklerden biri olan rüzgar yükünün seralar
üzerindeki etkileri nelerdir?

Seralar üzerinde en etkili yüklerden biri olan
rüzgâr yükünün, yapıyı devirme, örtü malzemesini
parçalama ve yapı iskeletinin dağılmasına yol açabilecek
düzeyde zarara neden olabileceği dikkate alınmalıdır.

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında rüzgar
yükü nasıl hesaplanır?

Sera projelemede rüzgâr yükünün
hesaplanmasında, rüzgârın esiş yönü üzerinde bulunan
yüzeylerde basınç, diğer yüzeylerde emme kuvveti
biçiminde etki yaptığı düşünülür. Bu kuvvetlerin
büyüklüğü, rüzgâr hızına, rüzgâra karşı olan yüzeyin
büyüklüğüne ve bu yüzeyin dik veya eğik oluşuna
bağlıdır. Rüzgâr kuvvetinin sera yüzeyindeki etkisi daima
sera yüzeyine dik kabul edilerek hesaplamalar yapılır.

Hareketli yüklerden biri olan kar yükünün seralar
üzerindeki etkileri nelerdir?

Kar yağışlı bölgelerde sera çatısı üzerinde biriken
kar, birikme kalınlığına göre bir yük oluşturur. Kar yükü,
yapının çökmesine veya örtü malzemesinin zarar
görmesine yol açar. Genellikle sera tarımının yoğun
yapıldığı güney bölgelerimizde, kar yükü önemsiz kabul
edilir. Ancak, bu yük dikkate alınmadan planlanan birçok
seranın beklenmeyen kar yağışları sonucu zarar
görebildiği gözlenmektedir.

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında kar
yükü nasıl hesaplanır?

Kar yükünün hesaplanmasında bölgenin
meteorolojik verilerinden elde edilen kar kalınlığı
değerlerinden yararlanılır. TSE yapılara gelen kar yükü
değerlerine ilişkin bir standart yayınlamıştır. Sera
planlamasında, kar yükü hesabı karın m2
’deki kg ağırlığı,
çatı eğimi ve sera kurulacak yerin deniz seviyesinden olan
yüksekliği dikkate alınarak yapılır.

Seralarda kar yükü etkisinin önlenebilmesi için sera içi
sıcaklık kaç °C olmalıdır?

Kar yükünün etkisinin önlenebilmesi için sera içi
sıcaklığı en az 12 °C olmalıdır.

Hareketli yüklerden biri olan depremin dinamik
yükünün seralar üzerindeki etkileri nelerdir?

Deprem her yapıda olduğu gibi seralarda da
yıkıcı etki yaratabilir. Depremin yapılara etkisi yatay
yöndedir. Bu şekildeki kuvvetin yaratacağı yıkıcı etkilere
karşı, özel deprem bağlantılarına ve kesitlere gereksinim
duyulur. Depremin dinamik yükü yapı ağırlığına bağlı
olarak hesaplanan bir değerdir. Seraların toplam
ağırlığının az olmasından dolayı genellikle depremin
dinamik etkisi ihmal edilmektedir.

Sera yapısını oluşturan yapı elemanları nelerdir?

Sera yapısını oluşturan yapı elemanları, temel
zemini, temel duvarı, kolonlar (dikme) ve sera duvarı, çatı
elemanları ve örtü malzemesi, kapılar ve havalandırma
açıklıkları biçiminde sıralanabilir.

Sera yapı elemanlarından temellerin görevleri
nelerdir?

Temellerin iki görevi vardır:
• Sera yapı elemanlarından gelecek tüm yükleri
zemine aktarır.
• Sera temeli eğer mütemadi (sürekli) temel
biçiminde ise, bir duvar görevi de üstlenip
dışarıdan gelebilecek dış çevre koşullarına karşı
koruyucu özellik gösterir.

Temellerin boyutlandırılması hangi özelliklere göre
yapılır?

Temellerin boyutlandırılması, sera iskelet
yapısının şekli, zemine iletilecek toplam yük, temel çeşidi
ve zemin özelliklerine bağlı olarak yapılır.

Sera iskeleti nedir?

Sera iskeletini oluşturan elemanlar, kendi ağırlıkları
ve sera üzerine gelebilecek yükleri taşıyıp temele kadar
iletimini sağlayan ve serayı çevreleyen elemanlardır.

Sera iskeletini oluşturan elemanlar hangi özelliklere
sahip olmalıdır?

Sera iskeletini oluşturan elemanların;
• Sağlam olmaları,
• Düşük maliyetli olmaları,
• Kolaylıkla kurulabilir olmaları,
• Gölgeleme etkisinin az olması,
• Hafif olması,
• Isı iletiminin düşük olması istenir.

Kolon nedir?

Kolonlar, sera çatı ve duvarlarında oluşabilecek
tüm yükleri temele ileten yapı elemanlarıdır.

Sera duvarı hangi ögelerden oluşmaktadır?

Sera duvarı, temel üzerinde aynı doğrultuda
sıralanmış kolonlar ve kolonlar arasındaki örtü
malzemesinden oluşmaktadır.

Sera çatısının düzenlenmesinde nelere dikkat edilmelidir?

Sera çatıları, seraların üst bölümlerini kapatan
çatı iskeleti ve çatı örtü malzemesinin birleşimiyle
oluşturulan yapı elemanlarıdır. Sera çatısı yapı
elemanlarının kendi ağırlığı ve örtü malzemesi üzerinde
etkili olan kar, rüzgâr ve diğer karşılaşılabilecek yükleri
emniyetle taşıyabilecek biçimde düzenlenmelidir.

Çatı iskeleti hangi elemanlardan oluşur?

Bir seranın çatı iskeletini; çatı makası, aşık ve
mertekler oluşturur. Ayrıca, çatıda biriken ya da akan suyun
uzaklaştırılmasını sağlayan su olukları, rüzgâr şiddetinin
yapıdaki etkisini kısıtlamak için rüzgârlıklar kullanılır.

Çatı makası nedir?

Sera üzerine gelen yükleri taşıyıp bir altındaki
elemanlara aktaran yapı elemanlarıdır. Sera çatısının temel
elemanını çatı makası oluşturur. Kirişlerin bir araya
gelmesi sonucunda tek bir malzeme gibi görev yapan ve
belli aralıklarla kolonlar üzerine yerleştirilen yapı
elemanlarıdır.

Aşık nedir?

Aşıklar, bir seranın uzunluğuna da bağlı olmak
üzere çatı makaslarını birleştiren elemanlardır.

Seralarda kaç farklı tür aşık kullanılmaktadır?

Seralarda mahya, orta ve damlalık aşığı olmak
üzere, bulunduğu konuma göre adlandırılan 3 farklı aşık
kullanılır.

Mertek nedir?

Mertekler, sera örtü malzemesinin sera üzerine
serilmesini sağlayan yapı elemanlarıdır. Aşıklar üzerine
yerleştirilir ve örtü malzemesinin yükünü aşıklara iletirler.

Sera açıklığı nedir?

Sera açıklığı, sera genişliğini ifade eder.

Mesnet nedir?

Mesnet, dayanak noktası anlamında kullanılıp,
çatı makasları kolonlara mesnetlenmiş elemanlardır.

Rüzgarlık nedir?

Seralarda, sera yan yüzeylerinde oluşan rüzgâr
kuvvetlerini alın yüzeyinde tutmak ve serada dayanıklılık
sağlamak için yan duvarlarda ve çatıda kolon ve makaslar
çapraz bağlantılarla birbirine bağlanırlar. Bu bağlantılara
rüzgârlık adı verilir.

Örtü malzemesi nedir?

Örtü malzemesi, seraların tüm yüzeylerini
kaplayan, yağmur, kar ve rüzgâr gibi dış etkilere karşı
koruyan yapı malzemeleridir. Sera içi ekolojisinin
yaratılmasında en önemli pay örtü malzemesinindir.

Örtü malzemesinin sahip olması gereken özellikler
nelerdir?

Örtü malzemesinin ışık geçirgenliğinin iyi
olmasının yanı sıra, dış koşullara karşı dayanıklılığı, ısı
yalıtımı, hafif oluşu ve örtme kolaylığı, düşük maliyetli ve
uzun ömürlü olması gibi niteliklere sahip olması gerekir.

Seralarda en yaygın kullanılan örtü malzemeleri
hangileridir?

Seralarda en yaygın kullanılan örtü malzemeleri
plastik ve camdır.

Plastik örtü malzemelerinin yaygın olarak
kullanılmasının nedenleri nelerdir?

Plastik örtü malzemeleri, özgül ağırlığının az,
aşınma ve paslanmaya dayanıklı, maliyetinin düşük,
kaplanmasının kolay ve az işçilik istemesi nedeniyle
yaygın olarak kullanılmaktadır.

Seralarda örtü materyali olarak kullanılan plastikler
nelerdir?

Seralarda örtü materyali olarak kullanılan
plastikler, polietilen (PE), polivinilklorid (PVC), poliester
(Mylar), polivinilşorid (PVF, Tedlar) gibi yumuşak
plastikler ve akrilik (PMMA), polikarbonat (PC),
polivinilklorid (PVC), cam elyaşı poliester (GFUP) gibi
sert plastik olarak tanımlanan plastiklerdir.

Seralarda en yaygın kullanılan plastik örtü malzemesi
hangisidir?

Polietilen, düşük maliyetli ve bulunma ve serilme
kolaylığından dolayı en yaygın kullanılan yumuşak plastik
malzemedir.

Kalkan duvarı nedir?

Kalkan duvarı, bir beşik çatıda aşıklara dik
doğrultudaki üçgen dış duvardır.

Plastik örtülü seralarda karşılaşılan en önemli
sorunlar nelerdir?

Plastik örtülü seralarda karşılaşılan en önemli
sorunlardan biri, örtü üzerinde su buharının yoğunlaşması
ve bulunduğu yüzeyden kaymasının güç olması nedeniyle,
sera içerisine ışık geçişinin azalmasıdır. Ayrıca, zamanla
örtü yüzeyinden kayamayıp çapını büyüten su
damlacıkları, taşınamayacak düzeye ulaştıklarında bitki
yüzeyine damlayacaklardır. Bu durum bitkiler için çeşitli
zararlara yol açabilmektedir.

Plastik örtülü seralarda örtü yüzeyinde yoğunlaşan su
damlacıklarının oluşumunu kısıtlamak ya da kaymasını
sağlamak amacıyla alınabilecek önlemler nelerdir?

Yoğunlaşma sonucu oluşan su buharının
damlacıklar biçiminde değil, ince bir film tabakasında akışını
sağlayacak antifog veya antidrop olarak adlandırılan
plastiklerin kullanımı, örtü yüzeyine yoğunlaşmayı önleyici
maddelerin püskürtülmesi ve çatı eğiminin artırılmasıdır.

Cam örtü malzemesinin avantajlı yönleri nelerdir?

Cam örtü ile bitki yetiştirme ortamını sağlamak
daha kolaydır. Cam, sebze üretiminde kaliteyi artırmakta,
yetiştirme zamanını düzenleyebilmektedir. Cam, örtü
üretim zamanını uzatmaktadır. Böylece pazarda sürekli
ürün bulunabilmektedir. Cam örtülü seralarda, sebze
çeşidine göre birim alanda üretim miktarı artabilmektedir.
Cam örtü altındaki yetiştiricilikte, toprakta oluşabilecek
hastalıklarla daha iyi mücadele edilebilmektedir. Cam örtü
üretimde ekonomi sağlayabilmektedir.

Seralarda kullanılan camların boyutları nasıldır?

Seralarda kullanılan camlar, genellikle standart
boyutlara sahiptir. Kalınlıkları 2-4 mm arasındadır. Çatı
örtüsü olarak 3-4 mm, yan duvarların örtülmesinde 2-3
mm’lik camlar kullanılır. Camların boyutları farklı olmakla
birlikte, dolu yağışı olan yerlerde küçük boyutlar tercih edilir.

Seralarda kapılar nasıl yapılmalıdır?

Seralarda kapılar genel olarak alın duvarlarına
yapılır. Kapılar saydam ve ışık geçiren örtü malzemesiyle
kaplanmalıdır. Kapılar, seralarda çalışma kolaylığı
sağlayacak biçimde düzenlenmelidir. Bu amaçla her ünite
için en az bir kapıya gereksinim duyulur. Traktör ve tarım
makinelerinin kullanılması durumunda kapılar, uygun
boyutlarda çift kanatlı veya sürgülü olarak yapılır.

Seralarda havalandırma pencerelerinin işlevleri nelerdir?

Havalandırma pencerelerinin en önemli işlevi,
seranın nemli ve sıcak havasının dışarı atılmasını
sağlamaktır. Sera içerisinde biriken fazla nem, bitkiler
üzerinde olumsuz etkiler yapmakta ve güneş ışınlarının
sera içerisine girişini engellemektedir. Havalandırma
açıklıklarının diğer bir yararı da, sera ortamındaki CO2 ve
O2 dengesini sağlamaktır.

Sera yapısının boyutları nelerdir?

Bir sera yapısının boyutunu, genişliği, uzunluğu
ve yüksekliği belirler. Genişlik ve uzunluk sera taban
alanını, taban alanı ve yükseklik seranın hacmini gösterir.

Sera genişliği hangi faktörlere bağlı olarak belirlenir?

Sera genişliği, yetiştiriciliği yapılacak bitki türü,
bitki sıra aralığı ve sıra uzunluğu, işlerin yürütülme
biçimi, sera inşasını kolaylaştırma amacı, yapılacak üretim
için alan gereksinimi gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir.

Sera taban alanı nedir?

Sera taban alanı, seranın kullanılan
kullanılmayan tüm taban yüzeyidir.

Sera uzunluğu hangi faktörlere bağlı olarak
belirlenir?

Sera uzunluğu, arazi boyutları ile yetiştiricinin
isteğine bağlı olarak belirlenir.

İdeal sera uzunluğu kaç metredir?

Bir sera için ideal uzunluk 30-60 m olarak
önerilmektedir.

Sera yüksekliği hangi faktörlere bağlı olarak
belirlenir?

Serada yetiştirilmek istenen bitki boyu, işçilikteki
kolaylık, bölgenin iklim özellikleri, havalandırma etkinliği
gibi faktörler sera yüksekliğini belirler.

Seralarda işçilerin kolaylıkla çalışabilmesi için sera
yan duvarı yüksekliği en az kaç m olmalıdır?

En az 1,80-1,85 m olmalıdır.

Domates, hıyar, fasulye gibi iplere asılarak yetiştirilen
bitkiler için yan duvar yüksekliği ne kadar olmalıdır?

1,90-2,00 m arasında olmalıdır.

Seralarda işçilikte makine kullanılması durumunda
yan duvar yüksekliği ne kadar olmalıdır?

2,20 m’den daha yüksek olmalıdır.

Serada meyve ağacı ya da muz yetiştirilecekse yan
duvar yüksekliği ne kadar olmalıdır?

4-5 m kadar olmalıdır.

Sera tipinin belirlenmesinde etkili olan konular nelerdir?

Sera tipinin belirlenmesinde; kullanım amacı, gereksinim duyulan büyüklük, bölgenin iklim koşullar, arazi eğimi, işletmenin ekonomik gücü, gelecekteki büyüme ve değişiklikler, sera sahibinin özel istek ve beğenisi gibi konular etkili olmaktadır. 

Bölgenin iklim koşulları sera ile ilgili hangi seçimleri etkiler?

Bölgenin iklim koşulları, seranın yüksek ya da alçak olmasında veya cam ya da plastik olmasında etkilidir.

Kullanım amacına göre sera tipleri nelerdir?

Yetiştirme Seraları: Her çeşit sebze, kesme çiçek, meyve ve bağ üretimi yapılan ve sera içerisindeki toprağın doğrudan ürün yetiştiriciliğinde kullanıldığı seralardır. 

Üretim Seraları: Tohum, fide ve çelik üretimi için kullanılan seralardır. 

Koruma ve Sergileme Seraları: Üretilen ürünlerin sergilenmesi ve satılması için planlanan, gelişmiş yol bağlantılarına açık olan işletmelerin doğrudan pazarlama olanaklarını değerlendirmek amacıyla kullandıkları seralardır.

Araştırma Seraları: Bilimsel çalışmalar amacıyla tasarlanan, üretimden daha çok yeni çeşitlerin geliştirilmesi ve denenmesi için kullanılan seralardır.

Kuruluş şekillerine göre sera tipleri nelerdir?

Seralar kuruluş biçimlerine göre tek (bireysel), bölmeli blok, bölmesiz blok ve bağlantılı blok seralar olarak gruplandırılmaktadır.

Bireysel seralar: Çeşitli büyüklüklerde tek başına kurulan, çatısı basit, hiçbir yapıyla bağlantısı olmaksızın kurulan seralardır.

Bölmeli blok seralar: Birkaç bireysel seranın birleşmesiyle oluşan ve seraların yan duvarlarının kaldırılmadığı seralardır. Farklı bitki çeşitlerinin yetiştirme koşullarına göre iç ortam koşulları düzenlenebilmektedir.

Bölmesiz blok seralar: Birleşen bireysel seraların yan duvarları kaldırılarak oluşturulan ve tek bir sera ortamı yaratılan seralardır. Bağlantılı blok seralar: Bitişik seralar olarak da adlandırılıp, cam, tuğla, taş vb. başka bir yapı duvarına dayalı biçimde bağlantılı olarak kullanılırlar.

Büyüklüğüne göre sera tipleri nelerdir?

Sera büyüklüğü, yapı tabanının genişlik ve uzunluğuna göre belirlenir. Buna göre seralar;

Büyük Seralar: 1.000 m2’den daha büyük taban alanına sahip, bir ya da daha çok seranın bir araya gelmesiyle oluşan seralardır. Genişliği 10 m’den fazla, uzunluğu 50-100 m arasında değişir ve yetiştirme amacıyla kullanılırlar.

Orta Büyüklükteki Seralar: Taban alanı 100-1.000 m2 arasında değişip, bireysel veya birden fazla sera birleştirilerek oluşturulur. Genişliği, 3-20 m, uzunluğu 25-50 m olan, sebze ve çiçek yetiştiriciliği veya fide, fidan üretiminde kullanılan seralardır.

Küçük Seralar: Taban alanı 100 m2’den daha az tek seradan oluşan, genişliği 1-6 m, uzunluğu 2-20 m olup genellikle süs bitkisi yetiştirmek veya hobi amaçlı olarak kullanılırlar (Fotoğraf 2.1).

Kule Seralar: Büyüklüğü 150 m2’yi geçmeyen, küçük alanların sera tarımına uygun hale getirilmesi amacıyla kule biçiminde tasarlanan, genellikle saksı ve kasalarda çiçek yetiştiriciliği yapılan seralardır.

Yapı iskelet malzemelerine göre sera tipleri nelerdir?

Yapının taşıyıcı elemanlarına, sera konstrüksiyonu ya da iskeleti adı verilir. İskeleti oluşturulan elemanlar farklı yapı malzemelerinin kullanımıyla yapılırlar.

Ahşap Seralar: İskelet malzemesi ahşap olan seralardır. Genellikle yöresel kaynaklar değerlendirilerek yapılan küçük seralar biçiminde olup servis ömrü kısa olduğundan yaygın kullanılmamaktadırlar.  

Çelik Seralar: Galvanize boru ya da profil çeliği kullanılarak sera iskeleti oluşturulur. En yaygın kullanılan iskelet malzemesidir.

Alüminyum Seralar: Pahalı olmasına karşın, hafif ve dayanıklı oluşu, inşa kolaylığı gibi özellikleriyle seralarda yapı iskelet malzemesi olarak kullanılmaktadır.

Sentetik Malzemeli Seralar: İskelet malzemesi olarak suni elyaf malzemeler kullanılmaktadır.

Hava Şişirmeli Seralar: İskelet yapısı olmaksızın, iki plastik örtü arasına hava verilerek oluşturulurlar.

Örtü malzemelerine göre sera tipleri nelerdir?

Seraların taşıyıcı elemanlarının çevresi bir örtü malzemesiyle kaplanarak, kapalı ışık geçişine olanak sağlayan bir yapı oluşturulur. Seralarda farklı örtü malzemesi kullanılmakta olup seralar bu isimlerle de adlandırılabilmektedir. Bunlar;

Cam Seralar: Örtü malzemesi olarak cam kullanılan seralardır. Cam seralar, ışık geçirgenliği yüksek ve dayanıklı yapılardır. Ancak, ağır olması ve buna bağlı olarak daha fazla iskelet malzeme kullanımı gerektirmesi maliyetini artırmaktadır.

Plastik Seralar: Örtü malzemesi olarak yumuşak veya sertleştirilmiş polietilen (PE) ve polivinilklorit (PVC) vb. plastik malzemeler kullanılan seralardır. Cam seralara oranla ilk yatırım maliyeti düşük olup, dış ortam koşullarından etkilendiklerinden uzun ömürlü değillerdir. 

Sentetik Malzeme ile Kaplanmış Seralar: Örtü malzemesi olarak mika, pleksiglas, sertleştirilmiş PVC, polimetilmetekrilat (PMMA), polyester vb. sentetik malzemeler kullanılır. Sert ve tabaka şeklinde malzemeler olup son yıllarda kullanımı yaygınlaşmaktadır.

Çatı şekillerine göre sera tipleri nelerdir?

Çatı Şekillerine Göre Sera Tipleri Seralar çatı şekillerine göre farklılık gösterip aşağıda tanımlandığı biçimde adlandırılırlar.

Basit Çatılı Seralar: Tek eğimli, bir duvar veya binaya dayalı güneye bakacak biçimde düzenlenirler. Sundurma seralar olarak da tanımlanırlar. Küçük seralar grubundandır. Arazi eğimine uygun olarak tek yöne eğim verilebilir.

Çift Eğimli Seralar: Bu tip seraların çatıları iki yöne eğimli olarak düzenlenip, genellikle beşik çatı olarak adlandırılır. Çift eğimli seralarda, çatı yükü kolonlar tarafından taşınarak temele iletilir. İki çatı yüzeyi de birbirine eşit olan seralar, ikizkenar çatılı seralar olarak tanımlanır. Bazen, sera kurulacak alanın eğimli olması bir kenarın diğerine göre daha uzun olmasını gerektirir. Bu tip seralara da iki çatı kenarı birbirine eşit olmayan seralar denilmektedir.

Yuvarlak Çatılı (Tünel Tipi) Seralar: Örtü malzemesi yumuşak plastik olan ve yarım daire biçiminde yan duvarsız olarak kurulabilen düşük maliyetli seralardır. Sera genişliği 5-8 m arasında değişip yüksek yapılamazlar.

Yay Çatılı Seralar: Tek veya blok halinde kurulan çatı ve yan duvarların birleşmesiyle yay şeklinde çatıya sahiptirler. Daha etkin havalandırma ve daha geniş taban alanı yaratmak amacıyla geliştirilen sera tipidir. Yan duvar yüksekliği 2-2,5 m’dir. M Tipi Çatılı Seralar: Birden çok beşik çatılı seranın bir araya gelmesiyle oluşan blok seralarda görülür.

Hareket edebilme özelliklerine göre sera tipleri nelerdir?

Sabit Seralar: Bir temel üzerine oturtulmuş en yaygın kullanılan hareketsiz seralardır.
Hareketli Seralar: Belirli bir temel veya raylar üzerinde yer değişltirebilen seralar olup maliyeti nedeniyle yaygın kullanılmazlar. 
Portatif Seralar: Sökülüp takılabilir nitelikte olup, başka bir yere taşınıp montaj› kolaylıkla yapılabilen seralardır.

İklimlendirme sistemlerine göre sera tipleri nelerdir?

Sıcak Seralar: Isıtmalı seralardır. Sıcak seralarda sera içi sıcaklığı 20 °C’nin üzerinde tutulup, 18 °C’nin altına düşmesine izin verilmez. Bu tip seralarda domates, hıyar gibi yazlık sebzeler yetiştirilir.

Ilık Seralar: Gündüz ve gece sıcaklığı 10-20 °C arasında tutulan gerektiğinde ısıtma yapılan seralardır. Bu tip seralarda fazla sıcak ya da soğuktan hoşlanmayan turp, salata ve lahana gibi bitkiler yetiştirilir.

Soğuk Seralar: Isıtma ve soğutma yapılmayan ılıman iklim özelliğine sahip yörelerde kullanılan veya soğuğa dayanıklı bitkilerin yetiştirildiği seralardır.

Sera yapı elemanlarının planmasında neler gözetilir?

Bir serayı temelden çatıya kadar oluşturan her bir bölüme sera yapı elemanı denilmektedir. Sera yapı elemanları, kendi ağırlığı ve dışarıdan gelecek etkilere karşı sabit yapısını bozmadan kendisinden beklenilen fonksiyonları yerine getirmelidir. Bu temel görevin dışında yapı elemanlarının, gölgeleme oranı düşük, ışık geçirgenliği yüksek, ısı geçirgenliği az olmalıdır. Kurulum kolaylığı sağlamalı, hafif ve düşük maliyetli olmalıdır. Sera planlamada yapılması düşünülen yetiştiriciliğe, kapasite ve bölge koşullarına uygun bir sera modeli tasarlanır. İstenilen boyut ve özellikleri belirlenen sera tipi üzerinde öncelikli olarak etkili yüklerin belirlenmesi gerekir. Bu yüklerin etkisine bağlı olarak sera yapı elemanları boyutlandırılır. Yapı elemanlarını tanımadan önce, yapıda etkili yüklerin bilinmesinde yarar bulunmaktadır. Çünkü yapıyı oluşturan her bir elemanın etkili yüklere karşı, emniyet sınırları içerisinde dayanabilecekleri en küçük kesit yüzeyine sahip olmaları gerekmektedir.

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında etkili olan yükler nelerdir?

Sera yapı elemanlarının boyutlandırılmasında etkili olan yükleri başlıca iki grupta toplayabiliriz.

Sürekli Yükler (Ölü Yükler)

• Yapı elemanlarının kendi ağırlığı,

• Seraya asılı tesisatların ağırlığı

Hareketli Yükler (Canlı Yükler)

• Rüzgâr yükü

• Kar yükü

• Askıya alınan bitki yükü

• Sera üzerinde çalışan işçi ağırlığı

• Depremin dinamik yükü

Kar yükü hangi durumda hesaplanmayabilir?

Seranın sürekli ısıtılması durumunda kar yükü hesaplanmayabilir. Kar yükünün etkisinin önlenebilmesi için sera içi sıcaklı¤ı en az 12 °C olmalıdır. Plastik seralarda, sera üzerinde su birikimi engellenmelidir. Aksi durumda, su kütlesinin de serada bir yük oluşturacağı dikkate alınmalıdır.

Seranın yapı elemanları nelerdir?

Sera yapısını oluşturan yapı elemanları, temel zemini, temel duvarı, kolonlar (dikme) ve sera duvarı, çatı elemanları ve örtü malzemesi, kapılar ve havalandırma açıklıkları biçiminde sıralanabilir. Bu elemanların, seranın kurulacağı bölgenin iklim koşulları, yetiştirilecek bitki tür ve çeşidi, işletme büyüklüğü ve sera tipine bağlı olarak planlanması gerekmektedir. Elemanların boyutlandırılmasında, genel statik ve kesit hesaplamaya yönelik yöntemler kullanılır.

Seranın yapı elemanlarından olan temellerin görevleri nelerdir?

Sera üzerinde etkili olan, sera yapı elemanlarının kendi ağırlığını oluşturan sabit yüklerle, rüzgâr, kar vd hareketli yükleri zemine ileten yapı elemanlarıdır. Temellerin iki görevi vardır;

• Sera yapı elemanlarından gelecek tüm yükleri zemine aktarır.

• Sera temeli eğer mütemadi (sürekli) temel biçiminde ise, bir duvar görevi de üstlenip dışarıdan gelebilecek dış çevre koşullarına karşı koruyucu özellik gösterir

Cam örtülü seralarda temeller nasıl olmalıdır?

Cam örtülü seralarda ise camın ağırlığına bağlı olarak iskelet malzemesinin kesit ve boyutları büyüyeceğinden, temele gelen yükün de artması söz konusu olacaktır. Ayrıca, seranın oturduğu zeminde oluşabilecek farklı düzeydeki oturmalar, sera malzemesinin zarar görmesine, hatta seranın büyük ölçüde deformasyona uğrayıp yıkımına da yol açabilir. Bu nedenle, cam örtülü seralarda genellikle sürekli (mütemadi) temeller kullanılmalıdır.

Sera iskeletini oluşturan elemanların nasıl olmaları istenir?

Sera iskeletini oluşturan elemanlar, kendi ağırlıkları ve sera üzerine gelebilecek yükleri taşıyıp temele kadar iletimini sağlayan ve serayı çevreleyen elemanlardır. Bu elemanların;

• Sağlam olmaları,

• Düşük maliyetli olmaları,

• Kolaylıkla kurulabilir olmaları,

• Gölgeleme etkisinin az olması,

• Hafif olması,

• Isı iletiminin düşük olması istenir.

Seralarda  kolonlarda çekme gerilmeleri neden oluşmaktadır?

Kolonlar, sera çatı ve duvarlarında oluşabilecek tüm yükleri temele ileten yapı elemanlarıdır. Seralarda örtü malzemesinin kendi ağırlığı ve çatı yüzeyinde etkili rüzgârın basınç yükü seralarda basınç gerilmesi yaratırken, diğer çatı yüzeyinde ise rüzgârın emme etkisiyle kolonlarda çekme gerilmeleri oluşmaktadır.

Seraların kolon yüksekliği ve aralığı nasıl olmalıdır?

Kolon yüksekliği, sera yüksekliğiyle ilişkili olup genellikle 2-4 m arasındadır. Duvarın stabil iskeletini oluşturan kolonlar, çatı elemanlarından gelecek yükleri taşıdıklarından, çatı kiriş açıklığına eşit olacak biçimde, 2-4 m aralıklarında düzenlenirler.

Bir çatının iskeletini oluşturan öğeler nelerdir?

Bir seranın çatı iskeletini; çatı makası, aşık ve mertekler oluşturur. Ayrıca, çatıda biriken ya da akan suyun uzaklaştırılmasını sağlayan su olukları, rüzgâr şiddetinin yapıdaki etkisini kısıtlamak için rüzgârlıklar kullanılır.

Sera açıklığı nedir?

Sera açıklığı sera genişliğini ifade eder.

Çatı iskeletini oluşturan öğelerden aşık nedir?

Bir seranın uzunluğuna da bağlı olmak üzere çatı makaslarını birleştiren elemanlardır. Seralarda mahya, orta ve damlalık aşığı olmak üzere, bulunduğu konuma göre adlandırılan 3 farklı aşık kullanılır. Seralarda çatı aşıklarının yanı sıra yan duvar aşıkları da kolonları birbirine bağlamada kullanılır. Aşıklar yerleştirilirken, havalandırma açıklıklarının sera üzerindeki konumu ve boyutları dikkate alınmalıdır.

Plastik örtülü seralarda örtü yüzeyinde yoğunlaşan su damlacıklarının oluşumunu kısıtlamak ya
da kaymasını sağlamak amacıyla alınabilecek önlemler nelerdir?

1. Yoğunlaşma sonucu oluşan su buharının damlacıklar biçiminde değil, ince bir film tabakasında akışını sağlayacak antifog veya antidrop olarak adlandırılan plastiklerin kullanımı,
2. Örtü yüzeyine yoğunlaşmayı önleyici maddelerin püskürtülmesi,
3. 3. Çatı eğiminin artırılmasıdır.