Gümrük Mevzuatı Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Gümrük rejimi nedir?

Gümrük Rejimi: Serbest dolaşıma giriş rejimi, transit rejimi, gümrük antrepo rejimi, dahilde işleme rejimi, gümrük kontrolü altında işleme rejimi, geçici ithalat rejimi, hariçte işleme rejimi veya ihracat rejimini ifade etmektedir.

Dahilde işleme rejiminin sağladığı avantajlar nelerdir?

• Ödenmiş vergilerin geri alınması, 
• Eş değer eşya kullanımına olanak verilmesi,
• AB ülkelerinden ithalde katma değer vergisi ve diğer vergi, resim ve harçlarda muafiyet sağlaması,
• Üçüncü ülkelerden yapılan ithalatta, gümrük vergisi, katma değer vergisi ve diğer vergi, resim ve harçlarda muafiyet sağlaması,
• Dış Ticaret Standardizasyon ve Teknik Düzenlemelere tabi olunması, 
• İhracat sayılan satış ve teslimler ile ilgili olarak gümrük vergisi muafiyetli ithalat yapılabilmesi, 
• İhracat taahhüdünü üçüncü ülkelere yapılan ihracatla yerine getirmek koşulu ile ithalatta kota ve gözetim önlemlerinden muaf olunmasıdır.

Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının denetim birimleri ile Ekonomi Bakanlığı ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yapılan inceleme, denetim ve soruşturma sonucunda, gümrük beyannamesi ve eki belgelerin sahte olduğunun veya üzerinde tahrifat yapıldığının ya da gerçeği yansıtmadığının tespiti hâlinde sonuçlar nasıl olur?

1. Bu gümrük beyannamesi dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni ihracat taahhüdünün kapatılmasında kullanılamaz.
2. İhracat taahhüdünün kapatılmasında kullanılmış olması veya kullanılmak üzere ibraz edilmesi halinde veya sahteciliğin belge ihracat taahhüdünün kapatma müracaatından önce tespiti hâlinde bu beyanname kapsamı ihracata tekabül eden ithalata ilişkin vergi, tahsil edilir ve ilgililer hakkında kanuni işlem yapılır.
3. Bu gümrük beyannamesinde kayıtlı dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni sahibi firma adına ve/veya aracı ihracatçı firma adına düzenlenmiş ve düzenlenecek olan belgeler/izinler kapsamında belirtilen tespitin Ekonomi Bakanlığına (İhracat Genel Müdürlüğü) intikalini müteakiben 1 (bir) yıl süreyle yapılacak tüm ithalat işlemlerinde indirimli teminat uygulanmaz. Ayrıca; aracı ihracatçı, beyanname konusu işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan eşyanın ithalatı esnasında alınmayan vergiden, belge/izin sahibi firma ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur.

İşlem görmüş ürünün eş değer eşyadan elde edildiği durumlarda, gümrük işlemlerinde ithal eşyası eş değer eşya, eş değer eşya ise ithal eşyası olarak değerlendirilir. Önceden ihracat konusu işlem görmüş ürünün ihracat vergisine tabi eş değer eşyadan elde edilmesi hâlinde ise, bu eşyaya tekabül eden ithalatın yapılmasından sonra iade edilmek üzere ihracat vergisi kadar teminat alınır. Alınacak olan teminat hangi unsurlardan oluşabilir?

• Para,
• Bankalar tarafından verilen teminat mektupları,
• Hazine tahvil ve bonoları, unsurlarından biri veya birkaçından oluşabilir.

Ülke içinde dünya fiyatlarından temin edilemeyen, üretimi bulunmayan veya yetersiz olan, istenilen kalitede olmayan eşyanın gümrük muafiyetli (ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın) ithaline olanak sağlanması yoluyla amaçlanan hususlar nelerdir?

• Girdi maliyetlerinin azaltmak ve bu sayede ürünlere dünya piyasalarında rekabet gücü kazandırmak,
• İhracatı artırmak, 
• Üretim ve ticaret hacmini artırmak, 
• Katma değer yaratmak, 
• İstihdamı artırmak,
• İhraç ürünlerini ve ihraç pazarlarını çeşitlendirmek.

Dahilde İşleme Rejimi mevzuatı kapsamında hangi düzenlemeler yer almaktadır.

Dahilde İşleme Rejimi mevzuatı kapsamında ise aşağıda verilen düzenlemeler yer almaktadır.

• Dahilde İşleme Rejim Kararı
• Dahilde İşleme Rejimi Tebliğ
• Tarım Ürünlerine İlişkin Dahilde İşleme Rejimi Genelgesi 
• Tekstil, Konfeksiyon, Deri ve Deri Ürünlerine İlişkin Dahilde İşleme Rejimi Genelgesi
• Dahilde İşleme Rejimine İlişkin İşlemlerin Bilgisayar Veri İşleme Tekniği Yoluyla Yapılmasına Dair Tebliğ 
• Dahilde İşleme Rejimi Tebliği Ekleri
• İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğ

A.TR Dolaşım Belgesi nedir?

A.TR Dolaşım Belgesi: Türkiye veya Toplulukta serbest dolaşımda bulunan eşyanın Katma Protokolde öngörülen tercihli rejimden yararlanabilmesini sağlamak üzere, ihracatçı ülke yetkili kuruluşlarınca düzenlenip gümrük idaresince vize edilen belgeyi ifade etmektedir.

Dahilde İşleme Rejim mevzuatında geçen bakanlık ifadesi hangi bakanlığı; topluluk ifadesi hangi topluluğu ifade etmektedir?

Dahilde İşleme Rejim mevzuatında geçen bakanlık ifadesi Ekonomi Bakanlığını, topluluk ifadesi Avrupa Topluluğunu, üçüncü ülke kavramı Avrupa Topluluğuna üye ülkeler dışındaki ülkeleri ve serbest bölgeler kavramı ise Türkiye Gümrük Bölgesi üzerindeki serbest bölgeleri, ifade etmektedir.

Geri ödeme talebinde bulunulabilecek haller nelerdir?

İzin hak sahibi, geri ödeme sistemi çerçevesinde serbest dolaşıma giren ithal eşyasından elde edilmiş işlem görmüş ürünlerin veya değişmemiş eşyanın;

• İhraç edildiklerini,
• Daha sonra yeniden ihraç edilmek üzere transit rejimi, gümrük antrepo rejimi, geçici ithalat rejimi veya şartlı muafiyet sisteminin uygulandığı dahilde işleme rejimine tabi tutulduğunu,
• Serbest bölgeye konulduğunu, Gümrük İdarelerine belgelemek ve rejimin uygulanmasına ilişkin diğer tüm şartlara uyulmuş olmak kaydıyla, ithalat vergilerinin geri verilmesini veya kaldırılmasını isteyebilir.

Eşdeğer eşya nedir? Tanımlayınız.

Eşdeğer eşya, işlem görmüş ürünlerin üretimi için ithal eşyanın yerine kullanılan, aynı ticari kalitede olan, aynı teknik özellikleri taşıyan ve aynı gümrük tarife istatistik pozisyon numarasına (GTİP) giren ve serbest dolaşımda bulunan eşyadır.

Dahilde İşleme İzin Belgesinin kapatılabilmesi için müracaatta aranan belgelerden beş tane yazınız.

1. Döviz alım belgesi aslı (İhracatın özel fatura ile yapılması hâlinde)
2. İhracat listesi 
3. İthalat listesi
4. Telafi edici vergi makbuzu (Gerekli olması hâlinde) 
5. A.TR dolaşım belgesi (Gerekli olması hâlinde)

Fire nedir, tanımlayınız.

Fire: İşleme faaliyetleri sırasında özellikle kuruma, buharlaşma, sızma veya gaz kaçağı şeklinde yitirilen ve imha olan kısım ile ekonomik değeri olmayan atıkları ifade etmektedir.

Menşe ispat belgeleri nelerdir ve ne işe yarar?

Menşe İspat Belgeleri: Türkiye’nin taraf olduğu anlaşmalar çerçevesinde tercihli rejimden yararlanmak üzere ihracatçı ülke yetkili kuruluşlarınca düzenlenip gümrük idaresince vize edilen ve malın menşeini belirleyen EUR.1 dolaşım sertifikası, EUR-MED dolaşım sertifikası, EUR-MED fatura beyanı veya fatura beyanını ifade etmektedir.

Dahilde işleme rejimi kapsamında gümrük muafiyetli ithalatın yanı sıra vergi, resim ve harç istisnası da uygulanmaktadır. Bu istisnalar nelerdir?

Bu istisnalar;

• Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi
• Damga Vergisi ve Harçlar
• Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu
• Diğer bazı kanunlarda yer alan vergi, resim ve harçlardır.

Dahilde işleme rejimi nedir?

Dahilde işleme rejimi ihraç ürününün elde edilmesin de kullanılan gidilerin ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın gümrük muafiyetli olarak ithal edilmesidir.

Geri ödeme sisteminden her eşya yararlanabilir. Ancak, serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescili sırasında; Avrupa Topluluğu’na üye ülkeler menşeli tarım ürünleri ithalatı hariç olmak üzere hangi eşyalar yaralanamaz?

Geri ödeme sisteminden;

1. İthali miktar kısıtlamalarına tabi olan,
2. Tercihli tarife ya da özel bir şartlı muafiyet düzenlemesinden kotalar dahilinde yararlanabilen,
3. Tarım politikası veya işlenmiş tarım ürünleriyle ilgili özel düzenlemeler çerçevesinde ithalat vergilerine tabi olan, 
4. İthal eşyasının serbest dolaşıma giriş beyanının kabulü esnasında, işlem görmüş ürünlerden parasal ihracat iadesine tabi olan, eşya yararlandırılmaz.

Dahilde işleme izin belgesi almak için gerekli bilgi ve belgelerden beş tanesini yazınız.

1. Ekonomik Etkili Gümrük Rejimleri Başvuru Formu 
2. Ekonomik Etkili Gümrük Rejimleri İzin Formu
3. Eşyanın bedelsiz gönderilme amacı ve süresini kapsayan gönderici firma ile alıcı firma arasında varsa imzalanmış sözleşme veya gönderici firma yazısı aslı ve tercümesi 
4. İhraç Ürünleri ile İlgili Hammadde Sarfiyat Tablosu 
5. İhraç edilen mamulün üretimi ile ilgili Kapasite Raporu (Ticaret ve/veya sanayi odalarınca tasdikli)

Dahilde işleme izin belgesinin kaybedilmesi hâlinde ne yapılmalıdır?

Dahilde işleme izin belgesinin kaybedilmesi hâlinde, yeni belge düzenlenmesi için kayıp ilanı verilen gazete ile birlikte ilgili bölge müdürlüğüne müracaat edilmesi gerekir. Yapılan değerlendirme sonucunda “Elektronik ortamda düzenlenmiş belgenin aynısıdır.” ibaresi düşülen belge nüshası, ilgili mercilerce yapılan işlemlerin belgeye işlenmesi kaydıyla düzenlenir ve firmaya verilir.

Pan-Avrupa menşe kümülasyonu nedir?

Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonu: Avrupa’da, aynı menşe kurallarını havi Serbest Ticaret Anlaşmaları ile birbirlerine bağlanmış ülkeler arasında oluşturulan ve taraf ülkeler menşeli eşya kullanılarak elde edilen işlem görmüş ürünün Kümülasyona tabi bir diğer ülkeye tercihli rejim kapsamında ithaline imkan sağlayan ticaret sistemini ifade etmektedir.

Dahilde işleme izin belgesine/dahilde işleme iznine ilişkin müracaat hangi kriterleri çerçevesinde değerlendirilir?

Dahilde işleme izin belgesine/dahilde işleme iznine ilişkin müracaat; 

1. İthal eşyasının işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanıldığının tespitinin mümkün olması, 
2. Türkiye Gümrük Bölgesindeki (serbest bölgeler hariç) üreticilerin temel ekonomik çıkarları ile Türk malı imajının olumsuz etkilenmemesi,
3. İşleme faaliyetinin, katma değer yaratan ve kapasite kullanımını artıran bir faaliyet olması yanında, işlem görmüş ürünün rekabet gücünü ve ihraç potansiyelini artıran koşullar yaratıyor olması, 
4. Firmaların dahilde işleme izin belgeleri/dahilde işleme izinleri kapsamındaki performansları kriterleri çerçevesinde değerlendirilir.

Dahilde İşleme İzin Belgesi’nin süresi neye göre belirlenir ve ne kadardır?

Dahilde İşleme İzin Belgesi’nin süresi Ekonomi Bakanlığınca (İhracat Genel Müdürlüğü) proje konusu malın özelliğine göre belirlenir. Bu süre 12 ayı geçemez. Ancak, gemi inşaa, komple tesis v.b. ile üretim süreci 12 (oniki) ayı aşan ürünler ve savunma sanayi alanına giren ürünlerin ihracına ilişkin düzenlenen belgenin/iznin süresi, proje süresi kadar tespit edilebilir.