Türkçe Cümle Bilgisi 1 Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Zarf-fiillerin özellikleri nelerdir?

Türkçede fiillerin anlık olarak zarf işlevinde kullanılması için zarf-fiil adı verilen özel yapılar bulunmaktadır. Bu yapılar; aslen birer fiilimsi oldukları için tıpkı mastar ve sıfat-fiillerde olduğu gibi özne, nesne, zarf-tümleci veya yer tamlayıcısı (dolaylı tümleç) alabilmektedirler. Zarf-fiiller yan cümleler oluşturdukları için bünyesindeki diğer ögelerle birlikte cümlede zarf-fiil gruplarını oluştururlar.

Basit zarf-fiil eklerinin temel özelliği nedir?

Basit zarf-fiil eklerinin temel özelliği yapılarının tam olarak açıklanamamasıdır. Oysa türemiş veya birleşik zarf-fiil yapıları açıklanabilmektedir.

Basit ve birleşik zarf-fiillerin eklerinin arasındaki fark nedir?

Basit zarf-fiil eklerinin sayıları sınırlıdır; ancak türemiş ve özellikle birleşik zarf-fiillerin sayısı oldukça kalabalıktır. Ayrıca birleşik zarf-fiiller zamanla yeni kullanımlarla artabilir.

Basit zarf-fiil ekleri nelerdir?

Basit zarf-fiil ekleri: -Xp, -X, -A, -AlI, -ArAk, -XncA, -mAdAn, -ken

Türemiş zarf-fiil ekleri nelerdir?

Türemiş zarf-fiil ekleri -mAksIzIn, -mAklA, -DXkçA, -DxKtA, -mXşçAsInA, - mIşken, -AlIdAn, -XncAyA, -AsIyA, -mXşçAsInA, -AsIyA, -XşXndA vb.

Birleşik zarf-fiil ekleri nelerdir?

Birleşik zarf-fiil ekleri -mAdAn önce, -mAdAn sonra, -DXktAn dolayı, -mAsInA rağmen, -mXş gibi, -Ar kadar, -DXğX için, -mAk üzere, -Ar -mAz, vb.

Zarf-fiillerde özne nasıl kullanılır?

Zarf-fiil gruplarının cümlenin asıl öznesinden farklı öznesi olabileceği gibi, bağlı oldukları yüklemle ortak özneleri olabilir. Bu durum nesne, zarf ve yer tamlayıcısı (dolaylı tümleç) için de söz konusudur

Ağızlarda hangi zarf-fiil ekleri bulunabilir?

Ağızlarda -AnAcA, -AnAcAk, -AnAçA, -AnAçAk, -AnAcAn, -AnAdAn, -AnA, -InCAyAdAn, -XşXn, -DXklAn, -DXklAyIn, - dXklXğXn gibi türemiş zarffiil ekleri bulunmaktadır. Bu tip zarffiillere zaman zaman roman, hikâye, tiyatro gibi türlerde rastlanabilir

Kullanımdan düşen zarf-fiil ekleri hangileridir?

-GAç, -DUğInCA, -UbAn , -IcAk gibi zarffiil ekleri artık kullanımdan düşmüştür. Bunlar tarihî metinlerde karşımıza çıkar.

-Xp Zarf-Fiil Ekleriyle Kurulan Zarf-Fiil Grupları nerede kullanılır?

-Xp Zarf-Fiil Ekleriyle Kurulan Zarf-Fiil Grupları: Bu zarf-fiiller cümlede zarf grupları yanında asıl fiilleri yardımcı fiile bağlayarak tasvir birleşik fiiller oluşturmada da kullanılır.

-X Ve -A Zarf-Fiil Ekleriyle Kurulan Zarf-Fiil Gruplarının özellikleri nelerdir?

-X Ve -A Zarf-Fiil Ekleriyle Kurulan Zarf-Fiil Grupları: Bu zarf-fiil ekleri cümlede tek başına bulunmazlar. Bu işlevi -ArAk ekine devretmişlerdir. Bu ek, cümlede 1) kalıplaşmış hâlde 2) tekrar gruplarında 3) tasvir birleşik fiillerde kullanılır

-ken Zarf-Fiil Ekleriyle Kurulan Zarf-Fiil Gruplarının özellikleri nelerdir?

-ken Zarf-Fiil Ekleriyle Kurulan Zarf-Fiil Grupları: Yukarıda da belirtildiği gibi bu ek yalnızca i- cevher fiiliyle kullanılır. Ortaya çıkan iken ise -DX görülen geçmiş zaman çekimi dışındaki bütün zaman ekleriyle birlikte aslında birleşik olarak da kabul edilebilecek zarf-fiil gruplarını oluşturur.

Sıfat-Fiillerden Türemiş Zarf-Fiil Gruplarının özelliği nedir?

Sıfat-Fiillerden Türemiş Zarf-Fiil Grupları: Bu tür yapılarda zarf-fiiller, iyelik eki alarak kullanılmalarının yanı sıra iyelik eki almaksızın da kullanılabilirler.

Birleşik zarf-fiil gruplarının özellikleri nelerdir?

Birleşik Zarf-Fiil Grupları: Bu gruba giren yapılar isim-fiil, sıfat-fiil ve zarffiillerin edat veya edat gibi kullanılan kelimelerle birlikte kullanılmasıyla oluşmuştur. Bu tip zarf-fiil gruplarında bazen iki ayrı fiilimsi ortak edat kullanabilmekte, fiilimsiyle edat arasına başka kelime veya kelime grupları girebilmektedir.

Zarf-fiillerden türemiş zarf-fiil grupları nelerdir?

Zarf-Fiillerden Türemiş Zarf-Fiil Grupları: Bunlar esasen -ArAktAn, -AlIdAn ve -XncAyA yapılarından ibarettir ve işlek değildir.

Zarf-Fiillerden Oluşan Birleşik Zarf-Fiil Grupları nelerdir?

Zarf-Fiillerden Oluşan Birleşik Zarf-Fiil Grupları: Zarf-fiillerin edatlarla kullanılması çok nadirdir. Bunlardan -XncAyA kadar. -AlI beri, -AlIdAn beri en yaygın olan biçimbirimlerdir.

DX mX Yapısındaki Zarf-Fiil Grupları nelerdir?

-DX mX Yapısındaki Zarf-Fiil Grupları: Bu yapılar içinde en işlek olanıdır. - mX soru edatından dolayı bu yapının yukarıda birleşik zarf-fiiller içinde neden alınmadığı düşünülebilir. -DX biçimbirimi bir fiilimsi eki değildir.

-mAz mX / -mXyor mX Yapısındaki Zarf-Fiil Grupları nelerdir?

-mAz mX / -mXyor mX Yapısındaki Zarf-Fiil Grupları: Çok işlek bir yapı değildir. Zaten bu yapı, alanda yazılan pek az çalışmada zarf-fiil kategorisinde değerlendirilmiştir.

Fiilimsi nedir?

Fiilimsi, isim-fiil ve sıfat-fiillerin adlandırılmasında çeşitlilik zarf-fiiller için de söz konusudur. Bu yapılar adlandırılmasında zarf-fiil, ulaç, bağ-fiil, bağ-eylem, durum ulacı gibi terimlerin yanında batı dillerinden geçen gerundium kavramı da kullanılmaktadır.

Türemiş ve birleşik zarf-fiillerin arasındaki fark nedir?

Türk dili alanında yapılan genel çalışmalarda esasen -Xp, -X, -A, -AlI, -ArAk, -XncA, -mAdAn ve -ken ekleri ele alınmaktadır. Ancak doğrudan fiilimsiler veya zarf-fiiller üzerine yapılan çalışmalarda ise bu yapılar basit zarf-fiiller adıyla incelenmektedir. Bunlara ilaveten mastar ve sıfat-fiiller başta çıkma, bulunma, yönelme, eşitlik ve vasıta hâli ekleriyle cümlede zarf işlevinde kullanıldıklarında, bunlara türemiş zarf-fiil; yaygın olarak isim-fiil ve sıfat-fiillerin nadiren de olsa zarffiillerin edatlarla birlikte cümlede zarf işlevinde kullanıldıklarında ise bunlara da birleşik zarf-fiil adı verilmektedir