Genel Uygarlık Tarihi Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Dünyanın Oluşumu, Eski Mezopotamya Ve Eski Mısır Tarihi Ve Uygarlıkları

1. Soru

Dünyamız nasıl oluşmuştur?

Cevap

Dünya, güneş sistemimizin oluşmasından 500 milyon yıl sonra, 4.5 milyar yıl önce gaz ve toz bulutlarından meydana gelmiştir.


2. Soru

Dünya üzerinde canlı hayat ne zaman başlamıştır?

Cevap

Dünya üzerinde tek hücreli canlılar yaklaşık 3.6 milyar yıl önce, çok hücreli canlılar ise 1.7 milyar yıl önce ortaya çıkmıştır.


3. Soru

Birinci Zamanda (Paleozoyik) hangi canlı türleri vardır?

Cevap

Birinci Zamanda (Paleozoyik) bitkiler ve hayvanlar görülmüştür.


4. Soru

İkinci Zaman’da (Mezozoyik) hangi canlı türleri vardır?

Cevap

İkinci Zaman’da (Mezozoyik), günümüzden 230 milyon yıl önce dinozorlar, 220 milyon yıl önce de memeliler görülmeye başlamıştır. Bu dönemin sonlarında yaklaşık 65 milyon yıl önce dinozorların soyu tükenmiştir.


5. Soru

Dördüncü Zamanın özelliği nedir?

Cevap

Dördüncü Zaman Pleistosen ve Holosen olmak üzere iki evrelidir: • Günümüzden 2 milyon yıl kadar önce başlayan Pleistosen dönem 10 bin yıl öncesine kadar devam eder ve Paleolitik (Eski Taş) Çağ bu dönemde yaşanmıştır. • Holosen dönem ise günümüzden 10 bin yıl önce başlar ve günümüzde hala devam etmektedir.


6. Soru

Paleolitik Çağ nasıl başlamıştır?

Cevap

Günümüzden 2.5 milyon yıl önce insanların taş aletler yapmalarıyla Paleolitik Çağ başlar.


7. Soru

Paleolitik Çağ’da insanlarının yaşam tarzı nasıldır?

Cevap

Paleolitik Çağ’da insanlar avcılık ve toplayıcılık yapmışlar, av hayvanlarının peşinde göçebe bir yaşam sürmüşler, mağaralar ve kaya altı sığınakları gibi yerleşmelerde geçici sürelerle barınmışlardır.


8. Soru

Paleolitik Çağ kaç evreye ayrılmıştır?

Cevap

Paleolitik Çağ; • Alt, • Orta ve • Üst olmak üzere üç evrelidir.


9. Soru

Alt Paleolitik Çağ’da (G.Ö. 2.500.000-200.000) hangi insan türleri yaşamıştır?

Cevap

Alt Paleolitik Çağ’da homo habilis, homo rudolfensis, homo erectus, homo ergaster ve homo heidelbergensis türleri yaşamıştır.


10. Soru

Orta Paleolitik Çağ’da (G.Ö. 200.000-40.000) hangi insan türleri yaşamıştır?

Cevap

Orta Paleolitik Çağ’da homo neanderthalensis ve homo sapiens insan türleri yaşamıştır.


11. Soru

Homo sapiens türü insanlar hangi çağda yaşamıştır?

Cevap

Homo sapiens türü insanlar, Üst Paleolitik Çağ’da (G.Ö. 40.000-12.000) yaşamışlardır.


12. Soru

Becerikli insan olarak tanımlanan Homo habilislerin özelliği nedir?

Cevap

Homo habilisler Güney ve Doğu Afrika’da yaşamış insan türüdür. Ortalama 1.3 m. boyunda ve beyin hacimleri 590-650 cm3 civarındadır. 2.5 milyon yıl önce ilk taş aleti yaptıkları için ilk insan türü olarak kabul edilir.


13. Soru

Çakıl taşlarının yontulmasıyla oluşturulan ilk taş aletler (Oldowan Teknolojisi) nerede bulunmuştur?

Cevap

Çakıl taşlarının yontulmasıyla oluşturulan ilk taş aletler, Afrika’da Tanzanya, Etiyopya ve Malawi’de bulunmuştur.


14. Soru

Homo erectusların özellikleri nedir?

Cevap

Homo erectuslar günümüzden 1.9 milyon yıl-100 bin yıl öncesine kadar yaşayan bir insan türüdür. Boyları ortalama 1.60-1.70 m., beyin hacimleri 950-1100 cm3 civarındadır. Bu tür, fosilleri Afrika dışında bulunan ilk insan türüdür.


15. Soru

Homo erectuslar hangi becerilere sahiptir?

Cevap

Homo erectusların sahip olduğu beceriler şöyle sıralanabilir: • İki ucu işlenmiş damla biçiminde el baltaları (Acheulean-Aşölyen Teknolojisi) yapmışlardır. • Grup halinde örgütlü bir biçimde avlanmışlardır. • Ateşi ilk defa 1.5 milyon yıl önce Afrika’da bilinçli olarak kullanmışlardır. • Konuşabilen ilk insanın homo erectuslar oldukları düşünülmektedir.


16. Soru

İki ırmak arası anlamındaki Mezopotamya hangi nehirler arasındadır?

Cevap

Mezopotamya, Dicle (İdiglat) ve Fırat (Purattu) nehirleri arasındadır.


17. Soru

Kuzey ve Güney Mezopotamya’nın su kaynakları nelerdir?

Cevap

Kuzey Mezopotamya’da Toroslar ve Zagroslar’ın etekleri bol yağış alır. Çöl olan Güney Mezopotamya ise Dicle ve Fırat nehirleri ile sulanmıştır.


18. Soru

Kuzey Irak’ta Barda-Balka kamp alanı ve Büyük Zap Nehri Vadisi’nde bulunan Şanidar mağarası hangi dönemin yaşam alanıdır?

Cevap

Barda-Balka kamp alanı ve Şanidar mağarası, yaklaşık 80.000 yıl öncesine tarihlenen Paleolitik Çağ insanlarının önemli yaşam alanlarıdır.


19. Soru

Mezopotamya’da günümüzden 12.000-11.000 yıl önce buzul iklimi sona erip günümüzdekine benzer bir iklimin başlaması ile hangi gelişmeler olmuştur?

Cevap

İlgili gelişmeler şöyle sıralanabilir: • Bitki ve hayvan türleri çoğalmış, insanlar hayvanları beslemeye ve yavaş yavaş onları evcilleştirmeye başlamıştır. • Artık mağaralarda değil hayvanların ve tarıma alınacak bitkilerin, yanında geçici basit barınaklarda yaşam devam etmiştir.


20. Soru

Doğu Akdeniz kıyısındaki Kebara ve Natufyen hangi kültür özelliklerine sahiptir?

Cevap

Kebara ve Natufyen, Paleolitik Çağ ve Neolitik Çağ arasında yer alan Ara/Orta Taş Çağı kültür özelliklerine sahiptir.


21. Soru

MÖ. 10.000 yıllarındaki Neolitik Çağ’ın (Yeni Taş Çağı ya da Cilalı Taş Çağı) özelliği nedir?

Cevap

Bu çağda kalıcı ilk köy yerleşmeleri kurulmaya başlamıştır. Yerleşimin ardından buğday, arpa, bezelye ve mercimek tarımı yapılmıştır. Ayrıca koyun, keçi, sığır, köpek ve domuz gibi hayvanlar evcilleştirilmiştir.


22. Soru

Kile elle şekil verilerek ilk kez çanak çömlek yapımı ve kullanımı hangi dönemde başlamıştır?

Cevap

İlk kez çanak çömlek yapımı ve kullanımı, Neolitik Çağ’da (Yeni Taş Çağı ya da Cilalı Taş Çağı) başlamıştır.


23. Soru

Önemli Neolitik Çağ (Yeni Taş Çağı ya da Cilalı Taş Çağı) yerleşim yerleri nereleridir?

Cevap

Önemli Neolitik Çağ yerleşim yerleri; • Kuzey Mezopotamya sınırındaki Diyarbakır’da Çayönü, • Şanlı Urfa’da Nevali Çori, Göbeklitepe ve • Kuzey Irak’taki Cermo’dur (Jarmo).


24. Soru

Hassuna ve Samarra Kültürlerinin özelliği nedir?

Cevap

MÖ. 7. binyılın sonları ile MÖ. 6. binyılın ilk yarısına kadar Kuzey Mezopotamya’daki yerleşim yerlerinden isimlerini alan boyalı çanak çömlek kültürleridir ve neolitik kültürü temsil ederler.


25. Soru

Tholos adı verilen ev tiplerini kimler kullanmıştır?

Cevap

Tholos ev tiplerini Mezopotamya’daki Halaf Kültürü (MÖ. 5600-5000) dönemi insanı kullanmıştır


26. Soru

Elazığ-Malatya yöresine kadar uzanan Ubeyd Kültürü’nün (MÖ. 5500-4000) en önemli mimari özelliği nedir?

Cevap

Güney Mezopotamya’da Ur, Uruk, Ubeyd ve Eridu gibi kentlerin merkezinde bir tapınak inşa edilmesi ve kentlerin bu merkez etrafında gelişmesidir. Bu yerleşim modeli daha sonra Sümer şehirlerinde görülenlerin öncüsü niteliğindedir.


27. Soru

Uruk Dönemi (MÖ. 4000-3100) özellikleri nedir?

Cevap

Uruk Dönemi özellikleri şöyle sıralanabilir: • Güneydeki kentler büyük oranda gelişmiştir. • Nüfusları artmış, sulu tarım ile daha fazla ürün elde edilmeye başlanmıştır. • Maden, taş ve kereste gibi ihtiyaçlar uzak bölgelerden ticaretle getirtilmiştir. • Belli bir iş kolunda uzmanlaşmış zanaatkârlar ortaya çıkmıştır. • Çömlekçi atölyelerinin seri üretime geçtikleri ve üretilen malların uzak ülkelere pazarlandığı görülür. • Neolitik Çağ’dan beri kullanılan baskı mühür geleneği yerini silindir mühür tipine bırakmıştır. • Ekonomik kayıtların tutulması gereksiniminden MÖ. 3200’lerde yazı geliştirilmiştir.


28. Soru

Ekonomik kayıtların tutulması ihtiyacı neyi yaratmıştır?

Cevap

Ekonomik kayıtların tutulması ihtiyacı, MÖ. 3200’lerde yazının geliştirilmesine sebep olmuştur.


29. Soru

Sümerler Erken Hanedanlar Dönemi’nde (MÖ. 2900- 2350) nasıl bir yerleşim düzenine sahiptir?

Cevap

Güney Mezopotamya’da her biri bir kralın yönetimindeki kent devletlerinde yaşamışlardır. Bunların hepsi merkezî bir tapınak etrafında kurulmuş ve etrafı bir sur ile çevrilmiştir. Çevresinde ise köyler yer almıştır.


30. Soru

Önemli Sümer kentleri hangileridir?

Cevap

Önemli Sümer kentleri; Lider Uruk olmak üzere Ur, Eridu, Lagaş, Kiş, Nippur, Umma’dır.


31. Soru

Tholosların mimari özellikleri nelerdir?

Cevap

Tholoslar, çapı 3 ile 7 m. arasında değişen yuvarlak planlı, kubbeli bir oda ile bu odaya eklenmiş dikdörtgen planlı başka bir odadan oluşan, balçık, kerpiç ya da taştan yapılmış evlerdir.


32. Soru

Sami kökenli bir topluluk olan Akkadlar’ın etki alanı nereye kadar genişlemiştir?

Cevap

Akkadlar, kral I. Sargon (MÖ.2334-2279) ve torunu Naram-Sin (MÖ. 2254-2218) zamanında Akdeniz’e kadar bütün Mezopotamya’ya hâkim olmuşlar ve ülkeyi merkezî sistem ile yönetmişlerdir.


33. Soru

Yeni Sümer Döneminde III. Ur Sülalesi’nin genişleme hedefi nereleridir?

Cevap

III. Ur Sülalesi bu dönemde Akkad gibi bir merkezî krallık kurmak ve tüm bölgeyi denetlemek istemiştir.


34. Soru

III. Ur Sülalesi hangi bölgeleri yönetimi altına almıştır?

Cevap

III. Ur Sülalesi, doğuda Elam, kuzeyde Assur ülkesi üzerinde merkezî yönetim kontrolü sağlamıştır. Yaklaşık 100 yıl kadar süren (MÖ. 2100-2000) bu dönmede Ur kenti Mezopotamya’nın en büyük siyasi gücü olmuştur.


35. Soru

MÖ. 1950-1750 yılları arasındaki Assur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Anadolu’daki ana ticaret merkezleri nereleridir?

Cevap

Assur Ticaret Kolonileri Çağı’nda (MÖ. 1950- 1750) Anadolu’daki ana ticaret merkezi (bugün Kayseri il sınırları içindeki Kültepe ören yerinde bulunan) Kaniş/Neşa kentidir.


36. Soru

Asur Ticaret Kolonileri Anadolu’da ticaret dışında hangi alanda etkili olmuştur?

Cevap

Asur Ticaret Kolonileri ticaret dışında Anadolu’nun yazı ile tanışmasını ve tarihî çağlara girmesini sağlamıştır.


37. Soru

Babil Sülalesi’nin en önemli kralı olan Hammurabi sınırlarını nereye kadar genişlemiştir?

Cevap

Hammurabi, ülkesinin sınırlarını; • Batıda Akdeniz’e, • Doğuda İran’a, • Kuzeyde de Toroslara kadar genişletmiştir.


38. Soru

Yeni Assur Krallığı döneminin özelliği nedir?

Cevap

MÖ. 10. yüzyıldan yaklaşık MÖ. 7. yüzyılın sonlarına kadar süren dönemdir. Bu dönemde yoğun bir yayılma politikası benimsenmiştir.


39. Soru

Urartu krallığı nerede kurulmuştur?

Cevap

Urartular Anadolu’da Van Gölü ve çevresi merkez olmak üzere güçlü bir krallık kurmuşlardır.


40. Soru

Yeni Assur Krallığı’nın ortadan kalkmasıyla hangi dönem başlamıştır?

Cevap

Yeni Assur Krallığı’nın ortadan kalkmasıyla Babil’e esas ününü kazandıran Yeni Babil Devleti (Kalde Devleti) (MÖ. 612-539) olarak anılan bir dönem başlamıştır.


41. Soru

Babil Kralı Nabukadnezzar dönemindeki gelişmeler nelerdir?

Cevap

Kral Nabukadnezzar Babil’i görkemli bir kent hâline getirmiştir. Ünlü İştar Kapısı, Babil Kulesi ve dünyanın yedi harikasından b


42. Soru

Tanrı-Kral düşüncesi nasıl gelişmiştir?

Cevap

Naram-Sin ile Tanrı-Kral düşüncesi ortaya çıkmış ve daha sonra Yeni Assur Devleti ve Pers Dönemi kralları da ülkelerini mutlak monarşi sistemiyle yönetmişlerdir. Ülkelerinin topraklarını eyaletlere bölerek başlarına valiler atamışlardır.


43. Soru

Mezopotamya’da toplum hangi sınıflardan oluşmuştur?

Cevap

Mezopotamya’da toplum; • Soylular, • Sıradan vatandaşlar, • Yanaşmalar ve • Kölelerden oluşmuştur.


44. Soru

Güneş Tanrısının (UTU) özelliği nedir?

Cevap

Güneş Tanrısı (UTU) adaletin koruyucusudur. Güneş, nasıl karanlıkları aydınlatırsa, tanrının faili meçhul gizli işleri de öyle aydınlatacağına inanılmıştır ve adaletin yeryüzündeki temsilcisidir. En büyük hâkim, başyargıç ise kraldır.


45. Soru

Mezopotamya’da bugüne kadar sırayla hangi kanunlar ortaya çıkmıştır?

Cevap

İlgili kanunlar şöyle listelenebilir: • Sümerce Yazılı Kanunlar; • Urukagina Kanunu, • Ur-Nammu Kanunu, • Ana ittişu Kanunu, • Lipit-istar Kanunu. • Akkadca Yazılı Kanunlar; • Eşnunna Kanunu, • Hammurabi Kanunları, • Orta Assur Kanunları.


46. Soru

Mezopotamya’da ortaya çıkan kanunlarının yazım standartı nedir?

Cevap

Her kanunun; • Ön söz (prolog), • Maddeler ve • Netice (epilog) olmak üzere üç bölümden oluşması gerekiyordu.


47. Soru

Sümerlerde din nasıl gelişmiştir?

Cevap

Sümerlerde her şehrin bir tanrısı vardır: • Uruk’ta İnanna, • Ur’da Nanna, • Lagaş’ta Ningirsu, • Nippur’da Enlil, • Babil’de Marduk ve • Assur’da Assur gibi. O şehirde yaşayan insanlar da tanrının hizmetkârlarıdır. Devlet alanları genişledikçe başkentlerin tanrıları da devletin baştanrısı olmuştur.


48. Soru

Sümerlerin mimariye kazandırdığı bir yapı tipi olan Zigguratların özellikleri nelerdir?

Cevap

Ziggurat birçok kentte, bir dizi platform ve üzerindeki tapınaktan oluşmuştur. Burası tanrıların evi olmasının yanında yazıcı okulu, kütüphane ve arşiv işlevlerini de görmüştür.


49. Soru

Uruk Dönemi’nin sonlarına doğru MÖ. 3200 yıllarındaki en erken yazılı belgelerin özellikleri nelerdir?

Cevap

Resim şeklindeki (piktografik) işaretlerden oluşan belgelerdir. Yazıcı avuç içine sığabilecek bir kil tabletin üzerine kareler çizmiş ve anlatmak istediğini resimlerle anlatmaya çalışmıştır.


50. Soru

Çivi yazısında sözcükler nasıl oluşturulmuştur?

Cevap

Çivi işaretlerinin her biri bir heceye karşılık geldiği için hecelerin yan yana yazılması ile sözcükler oluşturulmuştur.


51. Soru

Sümer edebiyatını oluşturan edebî eser grupları nelerdir?

Cevap

İlgili eser grupları şöyle sıralanabilir: • Liturjik Eserler, • Epik (Destani) Eserler, • Didaktik Eserler.


52. Soru

Sümer edebiyatını oluşturan edebî belgelerden Liturjik eserler nelerdir?

Cevap

Sümer edebiyatını Liturjik eserler; • Mitoslar, • Kaside ve • Ağıtlardır


53. Soru

Sümer edebiyatını oluşturan edebî belgelerden Epik (Destani) eserler nelerdir?

Cevap

Epik (Destani) eserlerden bugüne kadar Sümerce bulunan destanlar şöyle sıralanabilir: • Yaradılış Destanı, • Gılgamış Destanı, • Lugalbanda Destanı, • Enmerkar ve Aratta Beyi Destanı, • Ninurta Destanı, • Kazma Destanı.


54. Soru

Sümerler tarafından kullanılan ay takvimi nasıl oluşturulmuştur?

Cevap

Sümerler ay takvimi ayın bir hilalden öteki hilale kadar geçen tüm evrelerini kapsayan süre ile tanımlamışlardır. Bu süre bazen 29, bazen de 30 güneş günü olmuştur. Böylece On iki ayın beş ayını 29 gün, yedi ayını 30 gün, dolayısıyla bir yılı 355 gün saymışlardır.


55. Soru

Mezopotamya uygarlıkları ulaşımı nasıl sağlamıştır?

Cevap

Ulaşımda genellikle nehirler ve kanallar kullanılmıştır. Gemilerle Basra Körfezi ve Akdeniz’e seferler yapılmıştır. Ulaşımda tekerlekli araçlar MÖ. 3500’lerden itibaren kullanılmıştır. Sümerler dört tekerlekli ve eşek koşulan savaş arabaları kullanmıştır.


56. Soru

Mezopotamya heykeltıraşlık örnekleri nelerdir?

Cevap

Yeni Sümer Dönemi Gudea heykelleri ve Hammurabi başı ile üstün bir noktaya ulaşmıştır. Kabartma sanatı örnekleri Eannatum’un Akbabalar Steli, Naram-Sin Kabartması, Hammurabi Kanunları Steli ile Yeni Assur Dönemi savaş ve av kabartmaları, kabartma sanatının en güzel örnekleridir.


57. Soru

Nil nehrinin mevsimleri nasıl belirlenmiştir?

Cevap

Nil ekvatoral yağışlar sonucu Mayıs ayında yükselmeye başlar ve Temmuz ayından Ekim ayına kadar vadi üzerinden akardı. Bu mevsime eski Mısırlılarca Taşkın (akhet) denilirdi. Kasımın başında sular çekilmeye başlar, nehir yavaş yavaş yatağına gerilerdi. Nehrin getirdiği miller, nehir yatağının iki yanına birikir ve verimli tarım topraklarını oluştururdu. Toprağın yeniden ortaya çıktığı bu mevsime Ekim (peret) denilmiştir. Mart ayından Haziran ayına kadarki dönem ise Hasat (shemu) mevsimi olmuştur.


58. Soru

Neolitik Çağ’da ve Sülaleler Öncesi Dönemde Aşağı Mısır’da hangi kültürler yer almıştır?

Cevap

Aşağı Mısır’da; • Merimde (MÖ. 5. binyıl) ve • El-Meadi (MÖ. 4. binyıl) kültürleri yer almıştır.


59. Soru

Neolitik Çağ’da ve Sülaleler Öncesi Dönemde Yukarı Mısır’da hangi kültürler yer almıştır?

Cevap

Yukarı Mısır’da • Badari Kültürü (MÖ. 4400-3800) ve • Nagada (I,II,III) Kültürü (MÖ. 4000-3000) kültürleri yer almıştır.


60. Soru

Mısır’da Eski Krallık Dönemi’ndeki 4. Sülalenin özelliği nedir?

Cevap

4. Sülale büyük piramitlerin dönemidir. Eski Krallık Dönemi’nde inşa edilen ünlü piramitler o çağa Piramitler Çağı adının verilmesine neden olmuştur.


61. Soru

Mısır’da Eski Krallık Dönemi’ndeki 4. Sülalenin firavunları kimlerdir?

Cevap

4. Sülalenin firavunları; • Keops (MÖ. 2551-2528), • Kefren (MÖ. 2520-2494) ve • Mikerinos’dur (MÖ.2490-2472).


62. Soru

Mısır’da Eski Krallık Dönemi’nde yaptırılan Gize’deki piramitlerin adları nedir?

Cevap

Gize’deki piramitlerin adları; • Keops, • Kefren ve • Mikerinos’tur


63. Soru

Mısır’da Orta Krallık Dönemi’ndeki 15. Sülale nasıl kurulmuştur?

Cevap

MÖ. 1700’lerden sonra Suriye üzerinden Mısır’a giren ve Mısırlılar tarafından yabancı diyarların şefleri anlamına gelen Hiksoslar Doğu Delta Bölgesi’ni işgal etmiş ve 15. Sülale’yi kurmuşlardır.


64. Soru

IV. Amenofis Mısır dininde nasıl bir değişim yapmıştır?

Cevap

IV. Amenofis (MÖ. 1352-1335), MÖ. 1350’lerde Mısır’ın geleneksel tanrıları yerine Güneş (Aton) monoteizmini (tektanrıcılık) getirmeye çalışmıştır.


65. Soru

Kadeş Savaşı niçin yapılmıştır?

Cevap

II. Ramses, Mısır ülkesinin kuzey sınırı kabul edilen Suriye egemenliği için MÖ.1285 yılında Hititlerle mücadele etmiştir.


66. Soru

1270 yılında II. Ramses ve Hitit Kralı III. Hattuşili arasında yapılan Kadeş Barış Antlaşması’nın özelliği nedir?

Cevap

Kadeş Barış Antlaşması’nın en önemli özelliği, tarihte iki devlet arasında yapılan ilk yazılı antlaşmadır.


68. Soru

Firavunların din üzerindeki etkisi nasıldır?

Cevap

Firavun, tanrıların yanında gösterilir ancak tanrı değildir. Tanrının yeryüzündeki temsilcisidir. Horus’u temsil eder ve Güneş Tanrısı Ra’nın oğludur. Orta Krallık Dönemi’nde firavunların firavunluğunun tanrılar tarafından onaylanması gerekir. Yeni Krallık Dönemi’de yaşayan firavunlar ise tanrısallaştırılmıştır. Firavun, tanrının temsilcisi olarak toprakların, malların ve insanların sahibidir.


69. Soru

Eski Mısır’da Matematik alanında hangi konularda doğruya yakın tespitler yapmıştır?

Cevap

İlgili tespitler şöyle sıralanabilir: • Özellikle taşkınlardan sonra Nil kenarındaki tarla sınırlarının saptanmasında geometri çok önemliydi. Mısırlılar kenar uzunluklarının oranı 3, 4, 5 olan üçgenin hipotenüsünün karşısındaki açının dik açı olduğunu biliyorlardı. • Pi sayısını gerçek değere (3.1416) çok yakın olarak 3,16 olarak hesaplamışlardı.


70. Soru

Günümüz Gregoryen takviminin oluşmasında Mısır uygarlığının katkısı nasıl olmuştur?

Cevap

Mısırlılar Nil Nehri’nin periyodik taşkınları sonucu bir yılda dörder aylık 3 mevsim (Taşkın, Ekin, Hasat) ile bir yılı 30 günlük 12 aya bölmüşler, buna 5 gün ekleyerek 365 günlük bir Güneş Yılı geliştirmişlerdir. Ancak 365 güne ilaveten altışar saatten 4 yılda bir oluşan artık gün olmadığı için Mısırlıların Güneş Yılı her dört yılda bir 1 gün geri kalmıştır.


71. Soru

Eski Mısır’da kullanılan Hiyeratik yazı niçin kullanılmıştır?

Cevap

Hiyeratik yazı (kutsal yazı) Mısır rahipleri ve katipler tarafından kayıt tutmak için kullanılmıştır.


72. Soru

Kral mezarlarının ilk anıtsal örneği olan Firavun Coser’in basamaklı piramidi nasıl inşa edilmiştir?

Cevap

Mimar İmhotep, taştan bir mastaba’nın üzerine bir diğerini yerleştirerek basamaklı piramit inşa etmiştir.


73. Soru

Keops piramidinin özelliği nedir?

Cevap

Keops piramidi, bugüne kadar yapılmış en büyük piramittir. Antik dünyanın 7 harikasından biridir.


74. Soru

Eski Krallık Dönemi’nde Güneş Tanrısı Ra için Abu Gurab’da yaptırılan Güneş Tapınağının en belirgin özelliği nedir?

Cevap

Güneş Tapınağının en belirgin özelliği, tapınağın içinde bir sunağın bulunduğu açık avlu ve Güneş Tanrısının simgesi olan kalın bir dikili taştır.


75. Soru

Eski Mısır dininde yarı insan yarı hayvan tanrılar nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

Sülalelerden önceki dönemde hayvan biçimli tanrılar vardı. Daha sonra tanrılar insan biçiminde düşünülünce hayvan totemlerinin bazı uzuvları insan vücuduna eklenmiştir.


76. Soru

Mısır’da kanopik vazolar niçin kullanılmıştır?

Cevap

Ölülerin iç organları bu kanopik vazolarda saklanmıştır.


77. Soru

Kanopik vazolar hangi organları korumak için kullanılmıştı?

Cevap

Horus’un dört oğlunun başını temsil eden dört vazodan; • Çakal başlı Duamutef mideyi, • Şahin başlı Kebehsenuf bağırsakları, • Maymun başlı Hapy akciğeri, • İnsan başlı olan İmset karaciğeri korumuştur.


78. Soru

Dünya üzerindeki tek ve çok hücreli canlılar ilk olarak ne zaman ortaya çıkmıştır?

Cevap

Dünya üzerinde tek hücreli canlılar yaklaşık 3.6 milyar yıl önce, çok hücreli canlılar ise 1.7 milyar yıl önce ortaya çıkmıştır.


79. Soru

Dünyanın oluşumundan bu yana yaşanan dönemler hangileridir?

Cevap

Günümüzden yaklaşık 570 milyon yıl önce Birinci Zaman (Paleozoyik)’da bitkiler ve hayvanlar görülürler. İkinci Zaman’da (Mezozoyik), günümüzden 230 milyon yıl önce dinozorlar, 220 milyon yıl önce de memeliler görülmeye başlar. Bu dönemin sonlarında yaklaşık 65 milyon yıl önce dinozorların soyu tükenmiştir. Dördüncü Zaman Pleistosen ve Holosen olmak üzere iki evrelidir. Günümüzden 2 milyon yıl kadar önce başlayan Pleistosen dönem 10 bin yıl öncesine kadar devam eder ve Paleolitik (Eski Taş)
Çağ bu dönemde yaşanmıştır. Holosen dönem ise günümüzden 10 bin yıl önce başlar ve günümüzde hala devam etmektedir.


80. Soru

İlk insan türü olarak kabul edilen tür hangisidir ve ne gibi özellikleri vardır?

Cevap

Homo habilis, günümüzden 2.5 milyon yıl-1.5 milyon yıl önce Güney ve Doğu Afrika’da yaşamış insan türüdür. Ortalama 1.3 m. boyundadırlar ve beyin hacimleri 590-650 cm3 civarındadır. Homo habilisin kelime anlamı becerikli insandır. 2.5 milyon yıl önce ilk taş aleti yaptıkları için ilk insan türü olarak kabul edilir.


81. Soru

Homo erectusların özellikleri nelerdir?

Cevap

Homo erectuslar günümüzden 1.9 milyon yıl - 100 bin yıl öncesine kadar yaşayan bir insan türüdür. Boyları ortalama 1.60-1.70 m., beyin hacimleri 950-1100 cm3 civarındadır. Bu tür, fosilleri Afrika dışında bulunan ilk insan türüdür. Afrika’da evrimleştikten sonra Asya ve Avrupa’ya yayıldıkları kabul edilir. 1.9
milyon yıl-1.6 milyon yıl öncesine tarihlenen homo erectus fosilleri bazı araştırmacılar tarafından ayrı bir tür olarak kabul edilmekte ve homo ergaster olarak adlandırılmaktadır. Homo erectuslar iki ucu işlenmiş damla biçimindeki el baltaları (Acheulean-Aşölyen Teknolojisi) yapmışlar, grup halinde örgütlü bir biçimde
avlanmışlar ve ateşi ilk defa 1.5 milyon yıl önce Afrika’da bilinçli olarak kullanmışlardır. Konuşabilen ilk insanın da homo erectuslar oldukları düşünülmektedir.


82. Soru

Ölülerini gömen ilk insan türü hangisidir?

Cevap

Ölü gömme ilk defa Neanderthal İnsan ile başlar. Neanderthaller ölülerini anne karnındaki cenin pozisyonunda (hoker pozisyonu) gömmüşler, ölünün yanına bugün şifalı bitkiler olarak bilinen çiçekli bitkiler koymuşlardır.


83. Soru

Günümüz modern insanı hangi tür ismiyle anılır ve ilk olarak nerede yaşamaya başlamıştır ve o dönemde ne gibi özelliklere sahiptir? 

Cevap

Homo sapiens türü insan, günümüz insanı yani modern insandır. Bu insan türü günümüzden 130.000 yıl önce Afrika’da, 90.000 yıl önce Ortadoğu’da, 40.000 yıl önce de Avrupa’da yaşamaya başlamıştır. 50.000-60.000 yıl önce Avustralya ve 15.000- 20.000 yıl önce Amerika kıtalarına kadar yayılmıştır. Homo sapienslerin boyları uzun vücut yapıları sıcak iklimde yaşamaya uygun şekilde narindir. Beyin hacimleri ortalama 1350 cm3’tür. Günümüzden 35.000 yıl önce Avrupa’da, Afrika’da ve Avustralya’da bu insan türü tarafından yapılmış ilk sanatsal ürünler ortaya çıkmıştır. Mağara duvarlarına yapılan resimler ile taş, kil, fildişinden yapılmış kadın heykelcikleri (Venüs heykelcikleri) ilk sanat ürünleridir.


84. Soru

Mezopotamya neresidir ve ne anlama gelmektedir?

Cevap

Mezopotamya, Yunanca mesos=ara/orta ve potamos=ırmak kelimelerinden türetilmiş iki ırmak arası anlamında bir coğrafi terimdir. Bu ad kuzeyde Toros Dağları’ndan güneyde Basra Körfezi’ne, doğuda Zagros Dağları’ndan batıda Suriye Çölü’ne kadar uzanan alan için kullanılmaktadır.


85. Soru

Tholos nedir?

Cevap

Tholos: Çapı 3 ile 7 m arasında değişen yuvarlak planlı, kubbeli bir oda ile bu odaya eklenmiş dikdörtgen
planlı bir başka odadan oluşuyordu. Balçık, kerpiç ya da taştan yapılıyorlardı.


86. Soru

Akkadlar Mezopotamya’ya hangi tarihte hâkim olmuşlardır?

Cevap

Akkadlar, kral I. Sargon (MÖ.2334-2279) ve torunu Naram-Sin (MÖ. 2254-2218) zamanında Akdeniz’e kadar bütün Mezopotamya’ya hâkim olmuşlar ve ülkeyi merkezî sistem ile yönetmişlerdir. Ancak MÖ. 2150’lerde Zagros Dağları’ndan inen Gutiler Akkadları yıkmıştır.


87. Soru

Babil Sülalesi’nin en önemli kralı kimdir?

Cevap

Babil Sülalesi’nin en önemli kralı Hammurabi’dir. Hammurabi, ülkesinin sınırlarını batıda Akdeniz’e, doğuda İran’a, kuzeyde de Toroslara kadar genişletmiştir.


88. Soru

Hangi olaydan sonra Yeni Babil Devleti kurulmuştur ve bu yeni devlet hangi tarihler arasında varlığını sürdürmüştür?

Cevap

Yeni Assur Krallığı’nın ortadan kalkmasıyla liderlik bir kez daha Babillilerin eline geçmiş ve Yeni Babil Devleti (Kalde Devleti) (MÖ. 625-539) olarak anılan bir dönem başlamıştır. Babil esas ününü bu dönemde kazanmıştır.


89. Soru

Eski Mezopotamya’da toplum yapısı nasıldı?

Cevap

Mezopotamya’da toplum, soylular, sıradan vatandaşlar, yanaşmalar ve kölelerden oluşmaktaydı. Halkın çoğunluğu tarım ve hayvancılıkla uğraşan çiftçilerdi. Ayrıca yazıcılar, gemiciler, balıkçılar, mimarlar, duvarcılar, marangozlar, çömlekçiler de zanaatkârları oluşturuyordu. Her kentte zengin tüccarlar da vardı. Halk değişik türde toplu işlerde çalıştırılıyor ve zorunlu askerlik yapıyordu. Köleler ise evlerde ve tapınaklarda kullanılıyorlardı.


90. Soru

Mezopotamya’da bugüne kadar bulunan kanunlar yazılış sırasına göre nasıl sıralanmaktadır ve bu kanunların ortak özellikleri nelerdir?

Cevap

Mezopotamya’da bugüne kadar bulunan kanunlar yazılış sırasına göre şunlardır:
I. Sümerce Yazılı Kanunlar:
a) Urukagina Kanunu
b) Ur-Nammu Kanunu
c) Ana İttişu Kanunu
d) Lipit-İstar Kanunu
II. Akkadca Yazılı Kanunlar:
a) Eşnunna Kanunu
b) Hammurabi Kanunları
c) Orta Assur Kanunları
Bütün bu kanunlar standart bir kalıp içinde yazılmıştır. Her kanunun; 1) Ön söz (prolog) 2)Maddeler 3) Netice (epilog) olarak üç bölümden oluşması gerekiyordu. Sümer kanunlarında cezalar daha çok maddi, para cezası olduğu hâlde, Sami kavimlerin kanunlarında ağır cezalar vardı. Talion denilen Kısasa kısas cezası Sümerler tarafından bilinmez, Hammurabi Kanunları’nda ise bu prensibe geniş ölçüde yer verilir.


91. Soru

Çivi yazısını ilk kez ne zaman ve kim tarafından çözülmüştür?

Cevap

Çivi yazısını ilk kez bir Alman dilbilim adamı olan filolog G. Friedrich Grotefend (1775-1853) kısmen çözmüştür (1802). Mezopotamya çivi yazısını, birlikte çalıştığı bilim adamlarının da katkısıyla çözmeyi başaran ise İngiliz subayı Sir Henry C. Rawlinson (1810-1895) oldu.


92. Soru

Sümer edebî belgeleri kaç grupta incelenmektedir?

Cevap

Sümer edebî belgeleri üç grupta incelenmektedir:
I. Liturjik Eserler: Mitoslar (Adapa Mitosu, Etana Mitosu), kaside ve ağıtlar. Tanrıların insanlarla olan maceralarını anlatan edebî eserlere mitos denir. Tanrılara veya tanrılaşmış krallara ölçülü ve kafiyeli olarak yazılmış övgüler (kaside) arasında Güneş ve Adalet Tanrısı Şamaş’a ve İsin Sülalesi’nden
İşme-Dagan’a yazılmış kasideler örnektir.
II. Epik (Destani) Eserler: Sümerler edebiyatın her dalında ölmez eserler yaratmışlardır. Destani (epik) şiirin mucidi de Sümerlerdir. Sümer destanları Kahramanlık Çağı (Tufan öncesi) krallarının icraatlarını anlatırlar. Bugüne kadar bu türden Sümerce 7 destan bulunmuştur: l) Yaradılış Destanı 2) Gılgamış Destanı 3) Lugalbanda Destanı 4) Enmerkar ve Aratta Beyi Destanı, 5) Ninurta Destanı 6) Kazma Destanı
III. Didaktik Eserler: Nesir halinde yazılmış ilmi eserler. Almanak, sözlük vs.


93. Soru

Sümerlerde zaman ölçümü ile ilgili ne gibi gelişmeler yaşanmıştır?

Cevap

Sümerler, zamanı altmış dakikalık saatlerde ölçen ilk insanlardı ve 1 hafta yedi gündü. Ayın yedisi, ondördü, yirmi biri ve yirmi sekizi hafta sonu kabul edilmişti. Dolayısıyla ilk hafta sonu tatilini başlatan Sümerler olmuştur. Gün kavramını da ilk kez Sümerler geliştirmiştir. Sümerler ve Babilliler, günü gündüz ve gece olmak üzere ikiye ayırıyor ve 12 çift saate bölüyorlardı. Gün güneşin batmasıyla başlıyordu.
Ancak MÖ. 300’den sonra müneccim Kidannu’nun önerisiyle günün gece yarısı başlaması kabul edildi. Sümerler ve Babilliler, gündüz için güneş saatleri yapmışlardı. Ayrıca yine gecenin ve gündüzün bölümlerinin belirlenmesinde su saatleri de kullanılmaktaydı.


94. Soru

Eski Mısır tarihinin erken döneminde ne gibi gelişmeler yaşanmıştır?

Cevap

Erken Dönem (1-2. Sülaleler: MÖ. 3000-2650)

İlk iki sülalenin yönetime geldiği bu devirde Mısır’ın sınırları güneyde Birinci Çağlayan’a kadar uzanmıştı. Bu dönemde Mısır merkezî devlet yönetimi oluşturulmuş ve yüzyıllarca kullanılacak olan krallık modeli geliştirilmiştir. Daha önemli bir gelişme, hiyeroglif yazının geliştirilmiş olmasıdır. Ayrıca Mısır sanatı
da klasik biçimlerine kavuşmuştur.


95. Soru

Mısır Eski Krallık 4. Sülale döneminde ne gibi gelişmeler yaşanmıştır?

Cevap

4. Sülale büyük piramitlerin dönemidir. Eski Krallık Dönemi’nde inşa edilen ünlü piramitler o çağa Piramitler Çağı adının verilmesine neden olmuştur. 4. Sülale firavunları Keops (MÖ. 2551-2528), Kefren (MÖ. 2520-2494) ve Mikerinos (MÖ. 2490-2472)’un Gize’de yaptırdıkları piramitler, Mısır’ın en görkemli anıtları olarak karşımıza çıkarlar. 4. sülale zamanında heykeltıraşlık, kabartma, yazıt ve mezar hediyelerinde de parlak, üstün bir sanat anlayışı görülür.


96. Soru

Kadeş Barış Antlaşması hangi tarihte, kimler arasında yapılmıştır ve antlaşmanın sonunda hangi kararlar alınmıştır?

Cevap

MÖ. 1270 yılında II. Ramses ve Hitit Kralı III. Hattuşili arasında yapılan Kadeş Barış Antlaşması, tarihte iki devlet arasında yapılan ilk yazılı antlaşmadır. Antlaşmaya göre Kuzey Suriye Hititlerde kalmıştır. II. Ramses aynı zamanda III. Hattuşili’nin iki kızıyla evlenmiş, akrabalık ilişkileri kurulmuştur.


97. Soru

Eski Mısır'da devlet yönetiminde Firavunun rolü ne idi?

Cevap

Mısır, diğer Ön Asya krallıkları gibi mutlak bir krallıktı. Firavun sözcüğü büyük ev anlamındadır. Bu sözcüğün kral anlamında kullanılması Yeni Krallık Dönemi’nden itibaren kabul görmüştür. Firavun, tanrıların yanında gösterilir ancak tanrı değildir. Tanrının yeryüzündeki temsilcisidir. Horus’u temsil eder, Güneş Tanrısı Ra’nın oğludur. Orta Krallık Dönemi’nde firavunların firavunluğunun tanrılar tarafından
onaylanması gerekir. Yeni Krallık Dönemi’de yaşayan firavunlar ise tanrısallaştırılmıştır. Firavun, tanrının temsilcisi olarak toprakların, malların ve insanların sahibidir. Firavun, uyruklarını beslemek, onların her türlü ihtiyaçlarını karşılamak, adaleti sağlamak ve yasaları yapmak ile görevlidir. Aynı zamanda ordunun başkomutanıdır. Tanrıların tapınaklarını inşa etmek, aynı zamanda da kültlerine nezaret etmek zorundadır. Firavunun tanrılardan aldığı meşruiyeti genellikle babadan oğula ya da kardeşten kardeşe geçer. Erkek vâris olmaması durumunda kraliyet ailesinden bir kızla evlenen erkek krallığa sahip olabilirdi.


98. Soru

Mısırlıların MÖ. 3000’lerde geliştirdikleri Mısır takviminin özellikleri nelerdir?

Cevap

Mısırlıların MÖ. 3000’lerde geliştirdikleri Mısır takvimi, Dünya Kültür Tarihi açısından çok önemlidir. Nil Nehri’nin periyodik taşkınlarına dayanan bir takvimdir. Bu takvime göre bir yılda dörder aylık 3 mevsim (Taşkın, Ekin, Hasat) vardı. Buna dayanarak bir yılı 30 günlük 12 aya bölmüşler, buna 5 gün ekleyerek
365 günlük bir Güneş Yılı geliştirmişlerdir. Ancak 365 güne ilaveten altışar saatten 4 yılda bir oluşan artık gün olmadığı için Mısırlıların Güneş Yılı her dört yılda bir 1 gün geri kalıyordu. Daha sonra Julius Caesar bu takvime her dört yılda bir fazla gün ekleyerek, Mısır takviminin bir yıldaki 6 saatlik hatasını düzeltecektir. MS.1582’de Papa XIII. Gregor tarafından yapılan düzeltme sonucunda, bugün hâlâ
kullandığımız Gregoryen takvimi ortaya çıkmıştır.


99. Soru

Hiyeratik Yazı nedir?

Cevap

Hiyeratik Yazı: Kutsal yazı. Hiyerogliflerin el yazısı hali olarak düşünülmelidir. Mısır rahipleri ve katipler
tarafından kayıt tutmak için kullanılmıştır.


100. Soru

Kopt yazısı nasıl meydana gelmiştir?

Cevap

Kopt Yazısı: Hristiyan Mısırlıların (kıpti) Yunan alfabesine yaptıkları 6 harflik ilave ile oluşan yazı.


101. Soru

Mısırlılar yazı yazmak için papirüsleri nasıl kullanıyorlardı?

Cevap

Mısırlılar yazı yazmak için papirüsleri kullanıyorlardı. Papirüs, Nil Nehri’nde yetişen saz türü bir bitkidir. Bitkiyi kâğıt hâline getirmek için, gövdesinden ince şeritler kesilir, düz bir zemine önce yatay daha sonra dikey olarak dizilir ve preslenerek kurutulurdu. Yaklaşık 48x43 cm boyutlarındaki her tabaka uç uca eklenerek 40 m uzunluğa kadar ulaşan papirüs ruloları yapılabilirdi. Yazı, yatay şeritlerin olduğu
yüze, siyah mürekkep kullanılarak, kolonlar hâlinde yazılır, önemli sözcüklerin altı kırmızı aşı boyasıyla çizilirdi. Papirüsler yazıldıktan sonra rulo hâlinde saklanırlardı. Pahalı ve nadir bulunan bir malzemeydi. Üzerine yazı yazmak da beceri isteyen bir işti. Bu nedenle okullarda öğrenciler kopya etmeleri için verilen metinleri, ödevlerini çanak çömlek parçaları ya da kireç taşı parçaları üzerine yazıyorlardı.
Yeni Krallık zamanında tahta tabletler de kullanılmıştır.


102. Soru

Eski Mısır uygarlığındaki belli başlı tanrılar hangileridir?

Cevap

Belli başlı Mısır tanrıları şöyleydi: Gök Tanrıçası Nut; Yer Tanrısı Geb; Hava Tanrısı Şu; Gökyüzü Tanrısı Şahin Başlı Horus, Güneş tanrıları Şahin ya da Şahin Başlı Ra, Amon ve Aton; Ay Tanrısı Hons; Timsah ya da Timsah Başlı Suların Tanrısı Sobek; Apis Boğası; Balıkçıl Kuşu Başlı Yazma ve Sayma Tanrısı Thoth; Yaban Eşeği Başlı, Düzensizliğin, Çöllerin, Fırtınaların ve savaşın tanrısı Set; Mumyalama ile ilgili Nekropolis Tanrısı Çakal Başlı Anubis; Ölüm ve Öbür Dünya Tanrısı Osiris; Osiris’in Karısı Koruyucu Tanrıça İsis; Aslan ya da Kedi Başlı Savaş Tanrıçası Bastet; Mumya Biçimli İnsan Şeklinde Bereket Tanrısı Min; Aile Tanrısı ve Genç Kızların Koruyucusu Bes; Su Aygırı ve Hamile Kadın Vücudu Karışımı Olan Hamile Kadınların Koruyucusu Taveret, Doğruluk ve Adalet Tanrıçası Ma’at.


103. Soru

Natron nedir?

Cevap

Natron: Karbonat, bikarbonat, klorid ve sodyum sülfat karışımı. Nil Nehri’nin kenarında doğal olarak bulunuyordu.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v