Osmanlı Türkçesi 2 Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Mezidünfih Masdarlar Iı

1. Soru

İnfi‘âl bâbı nasıl oluşturulmuştur?

Cevap

Kök harflerin ilkine, üstünde hemze olan bir elif ve nun, ikincisine elif eklenmesiyle oluşturulmuştur.


2. Soru

İnfi‘âl bâbının işlevi nedir?

Cevap

İnfi‘âl bâbı çoğunlukla dönüşlülük, bazen de edilgenlik işlevinde kullanılır.


3. Soru

İnfi‘âl bâbının i‘lâli ecvefte nasıl olur?

Cevap

Ecvef kelimelerde vezin, ortadaki vav harfi ye’ye dönüşerek infiyal olur.


4. Soru

İnfi‘âl bâbının i‘lâli nâkısta nasıl olur?

Cevap

Nâkıs kelimelerde sondaki illetli harfler kaldırılarak üstünde hemze olan bir elife dönüşür ve infi‘a veznini alır.


5. Soru

İfti‘âl bâbına giren sülâsî mücerred masdarların dal harfi ile başlayanlarında vezinde nasıl bir değişiklik meydana gelir?

Cevap

Dal harfi ile başlayan kelimelerde baştaki dal harfi şeddeli okunur.


6. Soru

İfti‘âl bâbının misalinde vezin ne olur?

Cevap

İfti‘âl bâbının misâlinde vezin itti‘âl olur.


7. Soru

İfti‘âl bâbının ecvefinde vezin ne olur?

Cevap

Ecvefte vezin iftiyal şeklinde olur.


8. Soru

İfti‘âl bâbının nâkısında vezin ne olur?

Cevap

İfti‘âl bâbının nâkısında vezin ne olur?


9. Soru

İfti‘âl bâbının ism-i fâ‘ili nasıldır?

Cevap

İfti‘âl bâbının ism-i fâ‘ili müfte‘il şeklindedir.


10. Soru

İnfi‘âl bâbının ism-i fâ‘ili nedir?

Cevap

İnfi‘al bâbının ism-i fâ‘ili münfa‘il veznidir.


11. Soru

İnfi‘âl bâbının ism-i fâ‘ilinin nâkısı nedir?

Cevap

İnfi‘âl bâbının ism-i fâ‘ilinin nâkısı münfa‘î veznidir.


12. Soru

İfti‘âl bâbının i‘lâli misalde nasıldır?

Cevap

İfti‘âl bâbının i‘lâli misâlde mütte‘il şeklindedir.


13. Soru

İnfi‘âl bâbının ism-i fâ‘ilinin ecvefi nedir?

Cevap

İnfi‘âl bâbının ism-i fâ‘ilinin ecvefi münfâ‘ veznidir.


14. Soru

İnfi‘âl bâbının ism-i fâ‘ilinin misali nedir?

Cevap

nfi‘âl bâbının ism-i fâ‘ilinin misâli münfa‘‘ veznidir.


15. Soru

İnfi‘âl bâbının ism-i mef‘ûlü nedir?

Cevap

İnfi‘âl bâbının ism-i mef‘ûlü yoktur.


16. Soru

İfti‘âl bâbı ne için kullanılır?

Cevap

İfti‘âl bâbı masdarları dönüşlü ve geçişsiz yapmak için kullanılır. Bazen de geçişli kelimeler elde edilir.


17. Soru

İfti‘âl bâbının i‘lâli ecvefte nasıldır?

Cevap

İfti‘âl bâbının i‘lâli ecvefte müftâl şeklindedir.


18. Soru

İfti‘âl bâbının i‘lâli muza‘afta nasıldır?

Cevap

İfti‘âl bâbının i‘lâli muzâ‘afta müftâ‘‘ şeklindedir.


19. Soru

İfti‘âl bâbının i‘lâli nâkıs ve mehmuzda nasıldır?

Cevap

İfti‘âl bâbının i‘lâli nâkıs ve mehmûzda müfta‘î şeklindedir.


20. Soru

İfti‘âl bâbının ism-i mef‘ûlü nasıldır?

Cevap

İfti‘âl bâbının ism-i mef‘ûlu müfte‘al şeklindedir.


21. Soru

İfti‘âl bâbının ism-i mef‘ûlü misâlde nasıldır?

Cevap

İfti‘âl bâbının ism-i mef‘ûlü misâlde mütte‘âl şeklindedir.


22. Soru

İfti‘âl bâbının ism-i mef‘ûlü nâkısta nasıldır?

Cevap

İfti‘âl bâbının ism-i mef‘ûlü nâkısta müfte‘â şeklindedir.


23. Soru

İfi‘lâl bâbının işlevleri nelerdir?

Cevap

İfi‘lâl bâbı çoğunlukla renk ve vücuttaki eksik ve kusurları bildirmeye yarar.


24. Soru

İfti‘âl bâbı nasıl elde edilir?

Cevap

İfti‘âl bâbı, birinci asli harfin önüne üstünde hemze olan bir elif, sonrasına te ve ikinci harften sonra elif ilavesiyle elde edilir.


25. Soru

İfti‘âl bâbının işlevi nedir?

Cevap

Bu bâb masdarları dönüşlü ve geçişsiz yapmak için kullanılır.


26. Soru

İfti‘âl bâbına giren mücerred masdarların zı, sad, dad, tı harfleri ile başlayanlarında vezindeki te nasıl değişir?

Cevap

Zı, sad, dad, tı harfleri ile başlayan kelimelerde te harfi kalınlaşarak tı harfine donuşur.


27. Soru

İfti‘âl bâbına giren sülâsî mücerred masdarların ze, zel, dal harfleri ile başlayanlarında vezindeki te nasıl değişir?

Cevap

Ze, zel, dal harfleri ile başlayan kelimelerde vezindeki te harfi dal harfine dönüşür.


28. Soru

İf‘ilâl bâbının ism-i fâ‘ili nasıldır?

Cevap

İf‘ilâl bâbının ism-i fâ‘ili müf‘all şeklindedir.


29. Soru

İf‘ilâl bâbının ism-i mef‘ûlü nasıldır?

Cevap

İf‘ilâl bâbının ism-i mef‘ûlü yoktur.


30. Soru

İstif‘âl bâbı nasıl oluşturulur?

Cevap

Bu bâb sülâsî masdardaki ilk asli harften önce üstüne hemze konmuş bir elif, sin ve te harfi eklenmesi, ikinci asli harften sonra da elif eklenmesi ile oluşturulur.


31. Soru

İstif‘âl bâbındaki kelimeler ne gibi anlamlar taşır?

Cevap

Bu bâbdaki kelimeler talep etmek, addetmek, saymak, kabul etmek gibi anlamlar taşır.


32. Soru

İfti‘âl bâbına giren sülâsî mücerred masdarların te harfi ile başlayanlarında vezinde nasıl bir değişiklik meydana gelir?

Cevap

Te harfi ile başlayan kelimelerdeki asli harf olan te ile vezindeki te şedde konularak bir kez yazılır.


33. Soru

İstif‘âl bâbının i‘lâli nasıldır?

Cevap

Elif ve vav ile başlayan kelimelerde vezin istîfâl şeklindedir.


34. Soru

İstif‘âl bâbının vezni ecvefte nasıl olur?

Cevap

İstif‘âl bâbının vezni ecvefte istifâle şeklinde olur.


35. Soru

İstif‘âl bâbının vezni nakısta nasıl olur?

Cevap

İstif‘âl bâbının vezni nakısta isti‘fâ şeklinde olur.


36. Soru

İstif‘âl bâbının ism-i fâ‘ili nasıldır?

Cevap

İstif‘âl bâbının ism-i fâ‘ili müstef‘il şeklindedir.


37. Soru

İstif‘âl bâbının ism-i fâ‘ilinin i‘lâli muzâ‘afta nasıldır?

Cevap

İstif‘âl bâbının i‘lâli muzâ‘afta müstefi‘‘ şeklindedir.


38. Soru

İstif‘âl bâbının ism-i fâ‘ilinin i‘lâli ecvefte nasıldır?

Cevap

İstif‘âl bâbının i‘lâli ecvefte müstefîl şeklindedir.


39. Soru

İstif‘âl bâbının ism-i mef‘ûlü nasıldır?

Cevap

İstif‘âl bâbının ism-i mef‘ûlü müstef‘al şeklindedir.


40. Soru

İstif‘âl bâbının ism-i mef‘ûlünün i‘lâli muzâ‘afta nasıldır?

Cevap

İstif‘âl bâbının ism-i mef‘ûlünün i‘lâli muzâ‘afta müstefa‘‘ şeklindedir.


41. Soru

İstif‘âl bâbının ism-i mef‘ûlünün i‘lâli ecvefte nasıldır?

Cevap

İstif‘âl bâbının ism-i mef‘ûlünün i‘lâli ecvefte müstefâl şeklindedir.


42. Soru

İstif‘âl bâbının ism-i mef‘ûlünün i‘lâli nâkısta nasıldır?

Cevap

İstif‘âl bâbının ism-i mef‘ûlünün i‘lâli nâkısta müstef‘â şeklindedir.


43. Soru

Nâkıs kelimelerde sondaki illetli harfler kaldırılarak neye dönüşür ve ne veznini alır?

Cevap

Nâkıs kelimelerde sondaki illetli harfler kaldırılarak ( ? )’ye dönüşür ve infi‘â ( ( ?????????) veznini alır.


44. Soru

İnfi‘âl bâbının ism-i fâ‘ili nedir? Örnek veriniz.

Cevap

İnfi‘âl bâbının ism-i fâ‘ili münfa‘il ( ????????


45. Soru

İnfi‘âl bâbının ism-i mef ‘ûlü var mıdır?

Cevap

İnfi‘âl bâbının ism-i mef ‘ûlü yoktur.


46. Soru

İfti‘âl bâbına giren sülâsî mücerred masdarların ilk harfine göre vezindeki ( ? ) ’de bazı değişiklikler meydana gelir. ?, ?,? , ? harfleri ile başlayan kelimelerde ( ?) harfi neye dönüşür?

Cevap

İfti‘âl bâbına giren sülâsî mücerred masdarların ilk harfine göre vezindeki ( ? ) ’de bazı değişiklikler meydana gelir. ?, ?,? , ? harfleri ile başlayan kelimelerde ( ? )  harfi kalınlaşarak ( ? ) harfine dönüşür.


47. Soru

İttika (sakınma, çekinme), vikaye (koruma, arka çıkma) gibi kelimelerin aslî harflerinin birinci ve üçüncüsü aynı anda illetli olan kelimelerde (lefîf-i mefruk) vezin hangi şekildedir?

Cevap

Aslî harflerinin birinci ve üçüncüsü aynı anda illetli olan kelimelerde (lefîf-i mefruk) vezin itti‘â şeklindedir.


48. Soru

İfti‘âl bâbının ism-i mef ‘ûlü ne şeklindedir?

Cevap

İfti‘âl bâbının ism-i mef ‘ûlü müfte‘al şeklindedir.


49. Soru

(? ) ve ( ? ) ile başlayan kelimelerde (mehmûzü’l-fâ ve misâl) vezin ne şeklindedir? Örnek veriniz.

Cevap

(? ) ve ( ? ) ile başlayan kelimelerde (mehmûzü’l-fâ ve misâl) vezin istîfâl ( ???????????? ) şeklindedir.

???????????? istîzân (izin istemek) ??? izn
???????????? istîcâr (kiralamak) ???? ücret
??????????? istîzâh (açıklama istemek) ???? vuzûh (açıklık)


50. Soru

İstif ‘âl bâbının ism-i fâ‘ili ne veznidir?

Cevap

İstif ‘âl bâbının ism-i fâ‘ili müstef ‘il  veznidir.


51. Soru

İstif ‘âl bâbının ism-i mef ‘ûlü ne şeklindedir? Örnek veriniz.

Cevap

İstif ‘âl bâbının ism-i mef ‘ûlü müstef ‘al  şeklindedir.

???????????? müsteşhed (şahit gösterilen) ????? şehâdet (şahit olma)
???????????? müstahdem (hizmette
kullanılan) ???? hıdmet (hizmet)
???????????? müstahsen (beğenilen) ??? hüsn (güzellik)


52. Soru

Osmanlı Türkçesi’nde kullanılan mezidünfih masdarlar nelerdir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi’nde kullanılan mezidünfih masdarlar şunlardır: İf‘âl, tef ‘îl, tefa‘‘ul, tefâ‘ul, müfâ‘ale infi‘âl, ifti‘âl, if ‘ilâl, istif ‘âl’dir. Bu masdarlardan her birisi mücerred masdara belirli bir anlam katar. Mücerred masdar iken geçişsiz olan bir kelime bu masdarlardan geçişlilik özelliği olan bir bâba nakledildiklerinde geçişlilik kazanırlar. Bunlardan bazıları kelimeye dönüşlülük, bazıları da işteşlik, edilgenlik vs. gibi anlamlar katarlar.


53. Soru

Sülâsî mezidünfih masdarların sülâsî mücerred masdarlardan farkı nedir?

Cevap

Sülâsî mezidünfih masdarların sülâsî mücerred masdarlardan farklı olarak her birinin ayrı ayrı ism-i fâ‘il ve ism-i mef ‘ûlleri vardır.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi