Örgütsel Davranış Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Davranış, sosyal bilimler içinde üç temel disiplin çerçevesinde ele alınmaktadır. Bunlar nelerdir ?

• Psikoloji
• Sosyoloji ve
• Antropolojidir.

Antropoloji ise daha çok insan ve insan davranışlarının bütün olarak incelen­ mesi üzerinde durur ve temel ilgi alanı insanın yarattığı kültür konusudur. Ör­ gütsel davranış açısından da ilgi alanı; kültür sistemleri, inançlar, gelenekler, grup ve toplum içindeki değer sistemleri, farklı kültürler arasındaki davranış biçimleri gibi konulardır. İnsanların öğrendikleri önemli bir kavram bilindiği gibi kültür­ dür. Kültür insanın yaşamına düzenlilik, güven ve durağanlık getirir. İnsanoğlu yaşadığı kültür kalıplarına uyduğu ölçüde o toplumun bir parçası olur. Bu nedenle kültürüne ters düşen ortamlarda farklı tepkiler gösterebilir

Örgütsel davranış örgütün etkinliği ve işyerinde kaliteli bir yaşamı geliştirmek için araştırmalar yapar. Bundan yüz sene önce yöneticilerin çalışanları hakkında son derece olumsuz düşünceleri bulunmaktaydı. Onlara göre çalışanlar genelde tembel, işlerine karşı sorumsuzdular ve yöneticiler bunlara saygısız bir tutumla yaklaşıyorlardı. Bu olumsuz yaklaşımın tanımı nedir ?

Bu olumsuz yaklaşım bizimle çok uzun süre yaşadı ve yönetim­ de (X) kuramı olarak tanımlandı. Bu yönetim felsefesine göre çalışanlar tembeldi işlerini sevmiyorlardı, yönlendirilmeye ihtiyaçları vardı ve ancak yönetim tarafın­ dan zorlandıkları zaman çok çalışıyorlardı

Douglas McGregor tarafından ileri sürülmüş olan kuram hangisidir ?

Günümüzde de hâlâ daha insanların temelde tembel olduklarına ilişkin yönetici görüşleri olmakla birlikte bu değerlendirmenin eskisi kadar güçlü olduğu söylenemez. Eğer çalışanların yaptıkları çabaları takdir ediyorsanız, onla­ rın haklarını veriyorsanız, başarıları için fırsatlar tanıyorsanız, eğitiyorsanız çalı­ şanlar yöneticiler tarafından zorlanmadan da çok çalışabilirler. O hâlde yöneti­ min görevi insanların çalışabilecekleri uygun ortamları yaratmaktır. Bu ortamlar sağlandığı takdirde insanlar arzu edilen performansı gösterecektir. Bu yaklaşım ise yönetimde (Y) kuramı olarak adlandırılır ve Douglas McGregor tarafından ileri sürülmüştür.

Profesyonel çalışanlar üzerinde yapılan bir çalışmada insanların iş perfor­manslarıyla ilgili üç önemli faktör saptanmıştır. Bunlar nelerdir ?

• Yönetim ve organizasyon,
• Bilgi teknolojileri
• İşyeri dizaynıdır

Örgütsel davranış disipliniyle uğraşan bilim adamları genelde çoğunluğun kabul ettiği ve benimsediği bazı öngörüleri paylaşarak işe koyulurlar. Bunlar genelde çalışma yaşamına ilişkin temel düşünce ve gelişmelerdir. J. Greenberg bunları te­ melde iki başlık altında toplamaktadır. Bu başlıklar nelerdir ?

• Örgütsel davranış örgütlerin her zaman dinamik bir yapıda olduğunu veher zaman değiştiğini öngörür ve

• Örgütsel davranış disiplini örgüt içersinde davranışı açıklayabilecek tek veen iyi bir davranış ve davranış modelinin olmadığını, farklı durumlarda farklı yaklaşımların kullanabileceğini benimser şeklinde sıralanabilir.

Örgütsel davranış bilimcileri örgüt içindeki insan davranışlarını açıklayabilecek tek ve en iyi bir yaklaşımın olmadığı konusunda hemfikirdiler. Onun yerine uygulayıcıların benimsedikleri yaklaşım hangisidir ?

Örgütsel davranış disiplini farklı durumların farklı yaklaşımları gerektirdiğini kabul eder. ÖD disiplini her durumda tek ve en iyi bir davranış modelinin olma­ dığını öne sürer. Örgütsel davranış bilimcileri örgüt içindeki insan davranışlarını açıklayabilecek tek ve en iyi bir yaklaşımın olmadığı konusunda hemfikirdiler. Onun yerine uygulayıcılar durumsallık yaklaşımını benimserler.

Dünya ülkelerinin birinde meydana gelen bir felaket veya kriz anında dünyanın diğer ülkelerini etkilemektedir. Bunun en çarpıcı örneklerinden biri 2011 yılının mart ayında hangi ülkede yaşanmıştır ?

Dünya ülkelerinin birinde meydana gelen bir felaket veya kriz anında dünyanın diğer ülkelerini etkilemektedir. Bunun en çarpıcı örneklerinden birini Japonya’da Mart 2011 tarihinde yaşanan deprem ve tsunami felaketiyle gördük. Su baskını ile atom reaktörlerinin zarar görmesi soncunda yaşanan kesintisi Japonya’nın iç ve dış ticaretini çok yoğun bir şekilde etkilemiştir. Japonya dünyanın elektronik ve otomo­ tiv sektöründeki en ileri ülkelerinden birisidir. Bazı fabrikalardaki üretimin durma­ sı, bu ülkeye bağlı olarak üretim yapan, yedek parça bekleyen ülkeleri olumsuz bir biçimde etkilemiştir. Her ne kadar Japonya kendi içsel gücüyle bu krizi atlatmada büyük bir gelişme kaydetse de etkilerini dünya ülkeleri fazlasıyla hissetmiştir.

Farklı kültürlerden gelen insanları başarılı bir biçimde yönetme, örgütü diğer şirketlere kıyasla rekabette daha avantajlı bir hâle getirebilmektedir. Küresel yö­ neticinin rolü daha önceki yöneticilere kıyasla diğer kültürleri anlama, gözlem­ leme ve öğrenme konusunda başarılı olmak ve farklı bakış açıları geliştirmektir. Bu nedenle başarılı bir küresel yönetici her şeyden önce kozmopolit bir yapı­ ya sahip olmalı, ben merkeziyetçi olmamalıdır.

Kültür bir dizi gelenek görenek, değer ve inançlardan oluşan, bir ortak paydayı paylaşan insanların oluşturduğu yapıdır.

Sanal örgütlerin işleyişi nasıldır ?

Sanal örgütler son derece esnek bir yapıda olup bir grup işletmenin geçici olarak ortak birgün oluşturup belirgin bir işi veya fırsatı yaratmak veya üretmek amacıyla bir araya gelmesiyle oluşmaktadırlar.

Yönetici nedir ?

Yönetici, insanları kullanarak işleri yaptıran ve yürüten kişidir.

20.yüzyılın başlarında Fransız Henri Fayol yöneticilerin beş temel fonksiyonu olduğunu söylemekteydi. Bunlar nelerdir ?

20.yüzyılın başlarında Fransız Henri Fayol yöneticilerin beş temel fonksiyonu ol­ duğunu söylemekteydi. Bunlar; planlama, organizasyon, yürütme, koordinasyon­ ve kontroldü. Bugün bunlar biraz daralarak 4’e inmiştir. Yani,

1. Planlama
2. Organize etme
3. Liderlik
4. Kontroldür.

Yöneticinin bu rol ve fonksiyonları icra ederken bazı bilgi ve becerilere gereksini­ mi vardır. Bunları Robert Katz üçe ayırır. Bunlar nelerdir ?

• Teknik bilgi,
• İnsanla ilgili bilgi ve
• Kavrama ile ilgili bilgi ve becerileridir.

Örgütsel davranış biliminin amacı nedir ?

Örgütsel davranış bilimi fizik ve doğa bilimlerinin takip ettiği yöntemlerden çok farklı bir yol takip etmez. Yani en basit bir biçimde gözlem yapar, hipotezler ku­ rar ve hipotezleri deney yoluyla ispatlamaya çalışır. Örgütsel davranış bilimi bu şekilde;

• Olguları gözler,
• Olguları sınıf­landırır,
• Olgular arasındaki ilişkilere ait hipotezler öne sürer,
• Veri toplamak için deney yapar ve bunun sonucunda olguları ispatlamaya çalışır ve
• Olgular arasındaki neden sonuç ilişkilerine dayanarak genellemeler yapar.

Örgütsel davranış araştırmalarından elde edilen kuramsal bilgiyi pratiğe uygu­ lamak için yöneticilerin belirli beceriler geliştirmeleri gerekir. Sahip olduğu yö­ netim bilgilerini geliştirmek ve bunları iş yaşamına adapte etmek için problem çözme sürecini anlamak ve bu konuda iyi bir sorun çözücü olmak gerekir. Problem çözümü ne ile başlar ?

Problem çözümü teşhis ile başlar. Burada yöneticiler problem veya sorunla ilgili önce bilgileri toplar ve bunu problem cümlesiyle özetlemeye çalı­ şırlar. Bilgi toplama yöneticiyi örgüt içinde gözlem yapmaya yönlendirir. Burada yönetici sorunla ilgili çeşitli olayları doğrudan gözlemler. Böylece birinci elden bilgi toplanmış olur.

Çözüm uygulamaları genelde değerlendirme aşamasıyla son bulur. Burada uygulanan çözümün istenilen etkiyi yapıp yapmadığı değerlendiri­ lir. Bunun için yöneticiler başarıyı ölçebilecek belirgin göstergeler kullanır ve bu göstergelere bakarak istenen çözüme ulaşılıp ulaşılmadığını kontrol ederler.