Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ölçüm hataları ne tür hatalara neden olur?

Ölçüm hataları iki tür hataya neden olur. Bunlar sistematik ve tesadüfi hatalardır. Sistematik hata, ölçüm sürecini sürekli olarak aynı yönde etkileyen ve kaynaklar yeterince denetlenmediği için meydana gelen bir hatadır. Sistematik hata, her ölçümde tekrarlanır; hata bütün cevaplar için geçerlidir. Örneğin bir öğretmen, okuduğu bütün sınav kağıtlarına 5 puan fazla not veriyorsa sistematik bir hata yapıyor demektir. Sistematik hata, ölçümün geçerliliğini etkiler. Tesadüfi hata ise şansa bağlı olarak ölçmeden ölçmeye değişen ve denetlenmesi olanaksız olduğu için her ölçümde meydana gelebilecek bir hatadır. Tesadüfi hata, hatadan sadece bazı cevaplar etkilendiğinde meydana gelir.

Güvenirliğin arttırılması için neler yapılmalıdır?

• Her bir ölçümün sadece tek bir kavrama ilişkin bir değişkeni ölçmesi sağlanmalıdır. Örneğin olası bir depreme yönelik kaygı düzeyini ölmek istiyorsak, hazırladığımız sorunun önceki depremlerden duyulmuş olan kaygıyla ya da korkuyla karışmaması gerekir. Diğer bir deyişle, geçerli ölçütlerin güvenirliği daha yüksek olacaktır. • Ölçümlerin mümkün olduğunca kesin bir şekilde yapılması, cevap kategorilerinin daha yüksek ölçme düzeylerinde hazırlanması güvenirliği artırır. • Örneğin bir önceki depremde kişinin ne derece korktuğunu ölçecek bir sorunun cevap kategorileri nominal ölçekle de aralık ölçeğiyle de hazırlanabilir. • Cevap kategorileri daha detaylı bir şekilde ölçebilecek şekilde, aralık ölçeğinde hazırlandığında ölçümün güvenirliği artar. • Pilot çalışmalar yaparak ölçüm aracında güvenirliği düşüren sorular belirlenebilir, ölçüm aracı geliştirilir ve güvenirlik artırılır. • Bir değişkene ilişkin ölçümlerin birden fazla göstergeyle yapılması, aynı duruma ilişkin birden fazla soru sorulması güvenirliği artırır.

Nitel araştırmalara dair değerlendirme ölçütleri nelerdir?

• İnanılırlık • Aktarılabilirlik, • Güvenilirlik/istinat • Doğrulanabilirlik

Basit tesadüfi örneklem seçiminde ki aşamalar nelerdir?

Basit tesadüfi örneklem seçiminde beş aşama vardır: • Eksiksiz bir örneklem çerçevesi oluşturulur, yani evrende yer alan herkes listelenir. • Birden başlayarak örneklem çerçevesindeki her örneğe bir numara verilir. • Örneklemin ne büyüklükte olacağına karar verilir. • Tesadüfi sayılar tablosundan örnekleme girecek örnekleme unsuru sayısı kadar sayı seçilir. • Tesadüfi olarak seçilen sayılara karşılık gelen vakalar örnekleme dahil edilir.

Tabakalı (Katmanlı) Örneklem Seçimi nasıl tanımlanır?

Araştırma evreninin belirli tabakalara bölündüğü, sonra her tabakadan birim seçmek için basit tesadüfi ya da sistematik örneklem seçim tekniğinin kullanıldığı tekniğe tabakalı örnekleme adı verilir. Tabakalı örnekleme, örnekleme hatalarını azaltarak daha yüksek bir temsil yeteneğine sahip örneklemler oluşturmak için kullanılır. Bu örnekleme tekniği, basit tesadüfi örneklemeye oranla daha küçük bir örneklem grubu ve daha düşük bir maliyetle çok daha yüksek bir kesinliğe ulaşma olanağı sağlayan bir tekniktir.

Ölçüm hataları nelerdir?

Araştırmaya bağlı hatalar, soruların ölçmek istenen şeyi ölçmeye yönelik olarak iyi hazırlanmaması ya da yeterince anlaşılır bir şekilde ifade edilmemesi, cevaplayıcıların yönlendirilmesi, örneklemin yanlış seçilmesi, verilerin yanlış kodlanması gibi hatalardır. Araştırmaya bağlı olmayan hatalar ise sosyal tarih olaylarından (örneğin araştırma yürütülürken meydana gelen afetler); kişisel tarih olaylarından (cevaplayıcıların ölümü, evlenmesi ya da işini kaybetmesi); doğal olgunlaşma sürecinden (etkisini incelediğimiz olayın cevaplayıcılar üzerindeki etkisini zamanla kaybetmesi ya da cevaplayıcıların yaşlanmaları) ya da aynı ölçüm aracında sorulacak sorulara verilecek cevapların kültürel faktörler nedeniyle farklılaşmasından kaynaklanır.

Likert ölçeğinde sorulmuş bir sorunun cevap kategorileri hangi ifadelerden oluşur?

• Kesinlikle katılıyorum • Katılıyorum • Fikrim yok • Katılmıyorum • Kesinlikle Katılmıyorum

Bir örneklemin büyüklüğünü belirlerken dikkat edilmesi gereken öğeler nelerdir?

• Evrenin niteliği: Evrenin kendi içinde ne derece homojen olduğu örneklem büyüklüğünü etkiler. • Aranan özelliklerin evren içindeki dağılımı Araştırma konusunu evren içinde sık rastlanan özellikler oluşturuyorsa örneklem daha küçük, evrende seyrek rastlanan özellikler oluşturuyorsa örneklem daha büyük olacaktır. • Araştırma olanakları: Hiçbir araştırmanın kaynakları sınırsız olmadı için, eldeki mali ve teknik kaynaklar örneklemin büyüklüğünü belirlemede etkilidir. • Örneklem seçim tekniği: Farklı örnekleme tekniklerinin gerektirdiği örneklem büyüklükleri birbirinden farklıdır. Örneğin basit tesadüfi örneklem seçimi, tabakalı örneklem seçimi tekniğinden daha büyük bir örneklem gerektirir. • Hipotezin özelliği: Araştırmada sınanacak hipotezlerdeki bağımsız değişkenlerin sayısı ne kadar artarsa örneklemin büyüklüğü de o kadar artar. • Kabul edilebilecek hata pay› ve kesinlik derecesi: Tam sayım yapılması halinde bulunacak gerçek değerle örneklemde elde edilen değer arasındaki farka örnekleme hatası adı verilir. Nicel araştırmalarda araştırmacılar örneklemin kendisinin özellikleri ile yetinmezler, araştırma evrenine çıkarsamalar yapmak isterler, böylece ellerinde somut olarak bulunan bilgi ile bu bilgiyi soyut olarak genelledikleri bilgi arasında bir farklılık oluşur. Bu farklılık örnekleme hatasıdır ve belirli bir dereceye kadar örnekleme hatası her araştırmada söz konusudur. • Tahmin için istenen güven derecesi: Tahmin için gerekli güven derecesi, tahminin gerçekten kabul edilebilen hata aralığı› içinde olduğuna duyulan güven düzeyini ifade eder.

Güvenirliğin sağlanabilmesi için neler yapılmalıdır?

Güvenirliğin sağlanabilmesi için değişmezlik, iç güvenirlik ve gözlemciler arası tutarlılık koşullarının yerine getirilmesi gerekir. Diğer bir deyişle yapılan ölçüm farklı zamanlarda tekrarlandığında değişmemeli, aynı sonuçları vermeli; ölçekte aynı şeyi ölçmeye çalışan sorular birbirleriyle tutarlı bir şekilde aynı şeyi ölçmeli ve farklı gözlemcilerin yaptıkları gözlem ve kodlamalar birbirleriyle tutarlı olmalıdır.

Aralık düzeyindeki ölçekler nasıl tanımlanır?

‘Aralıklandırılmış ölçütlendirme’ olarak da adlandırılan aralık düzeyindeki ölçek, değişkenler arasında hiyerarşik bir derecelendirmenin olduğu, varsayılan bir sıfır noktasına sahip olan bir ölçektir.

Dış geçerliği etkileyen başlıca faktörler nelerdir?

Dış Geçerlik etkileyen başlıca faktörler insanların denek olduklarını bildikleri zaman normalden farklı davranma eğilimi göstermeleri (Hawthorne etkisi), örneklemin yanlış seçilmesi, kavramların yeterince iyi tanımlanmaması ve değişkenlerin kavramları yeterince iyi ölçmemesidir.

Güvenirliğin türleri nelerdir ?

• Kararlılık güvenirliği: Aynı örnekleme farklı zamanlarda uygulandığında aynı ölçümlerin elde edilmesi olarak tanımlanır. • Temsil güvenirliği: Farklı örneklemlere uygulandığında aynı sonuçların elde edilmesi • Eşdeğer güvenirliği: Ölçüm aracında bulunan iki ya da daha fazla göstergenin ölçmeye çalıştığı şeyi birbirleriyle tutarlı bir şekilde ölçmesi ve gözlem yapan iki ya da daha fazla kişinin gözlemlerinin ve yargılarının birbirleriyle tutarlı olmasıdır.

Ölçme ve ölçüm nasıl tanımlanır?

Ölçme, obje ya da bireylere, bir özelliğe sahip olup derecesini belirtmek için, belirli kurallara uyularak sembolik değerler verme işlemidir. Başka bir deyişle ölçme, bir değişkenin cevap kategorilerine rakamların atanmasıdır. Bu kategoriler nicel de nitel de olabilirler. Ölçüm ise, ölçme sonunda elde edilen değerdir.

Oran düzeyindeki ölçekler nasıl tanımlanır?

‘Kesirli ölçütlendirme’ olarak da adlandırılan oran ölçeği, nominal , ordinal ve aralık ölçeklerinin bütün özelliklerine sahip olan, buna ek olarak anlamlı bir sıfır noktasına sahip olan bir ölçektir.

Nitel araştırmalarda doğrulanabilirlik neyi amaçlar?

Bulguların araştırmacının kendi eğilim ve özelliklerine değil, katılımcıların aktardığı verilere dayandığını göstermeyi amaçlar.

Güvenilirlik nasıl tanımlanır?

Güvenirlik, bir ölçme aracının ayrı ayrı ölçümlerde benzer, kararlı sonuçlar elde etme yeteneği ya da araştırma tekrarlandığında benzer bulguların elde edilme derecesi olarak tanımlanabilir.

Bir araştırmanın daha önce yapılmış nitel araştırmalarla karşılaştırılabilmesi için araştırmacının hangi konularda detaylı bilgi sağlaması gerekir ?

• Araştırma tasarısının ne şekilde oluşturulduğu ve uygulandığı, amacın ne olduğu • Veri toplama sürecinin tam olarak nasıl uygulandığı, alanda adım adım neler yapıldığı • Yapılan araştırmanın kendine dönük bir incelemesi, ne derece etkili olduğunun değerlendirilmesi

Basit tesadüfi örneklem seçiminin aşamaları nelerdir?

Basit tesadüfi örneklem seçiminde beş aşama vardır: • Eksiksiz bir örneklem çerçevesi oluşturulur, yani evrende yer alan herkes listelenir. • Birden başlayarak örneklem çerçevesindeki her örneğe bir numara verilir. • Örneklemin ne büyüklükte olacağına karar verilir. • Tesadüfi sayılar tablosundan örnekleme girecek örnekleme unsuru sayısı kadar sayı seçilir. • Tesadüfi olarak seçilen sayılara karşılık gelen vakalar örnekleme dahil edilir (De Vaus, 1990: 61).

İç geçerliği düşüren nedenler arasında en sık karşılaşılanlar nelerdir?

• Örneklem seçiminde yanlılık • Örneklemin bütünlüğünün bozulması • Tarihsel olaylar • Olgunlaşma • Ölçüm aracında değişim • Müdahale

Küme örnekleme tekniğinin dezavantajı nedir?

Küme örnekleme tekniğinin dezavantajı ise örnekleme hatasının yüksek olma olasılığıdır. Bu teknik, basit tesadüfi örneklem seçim tekniğiyle kıyaslandığında daha düşük maliyetlidir ama daha fazla örneklem hatası içerir. Örneklem seçiminin her aşamasında örnekleme hatası söz konusu olacaktır, dolayısıyla örneklem kaç aşamada seçiliyorsa örnekleme hatası o kadar yüksek olacaktır. Hem her küme örnekleme dâhil edilmediği hem de her aşamada seçilen birimler giderek azaldığı için örneklemin ve evrenin özellikleri arasındaki farklılığın yüksek olması olasılığı artacaktır.

Olasılığa dayalı olmayan (yargısal) örnekleme teknikleri nelerdir?

• Gelişigüzel örnekleme • Kota örnekleme • Amaçsal örnekleme • Kartopu (zincirleme) örnekleme • Teorik (teorik doyma, ardışık) örnekleme • Güdümlü örnekleme • Mekânsal örnekleme • Aykırı durum örnekleme

Tabakalı (Katmanlı) Örneklem Seçiminin başlıca üstünlükleri nelerdir?

Tabakalı örneklemenin başlıca üstünlükleri, evreni oluşturan ana gruplardan hiçbirinin örneklem dışında kalmamasının sağlanması, böylece örneklemin temsil yeteneğinin artması ve evrenin türdeşliği arttıkça daha az sayıda örnekle daha büyük bir kesinliğe ulaşılmasıdır.

Olasılığa dayalı olmayan örneklem seçim teknikleri nelerdir?

Gelişigüzel örnekleme

Kota örnekleme

Amaçsal örnekleme

Kartopu (zincirleme) örnekleme

Teorik (teorik doyma, ardışık) örnekleme

Güdümlü örnekleme

Mekânsal örnekleme

Aykırı durum örnekleme

Geçerliğin türleri nelerdir ?

• Ölçüt Geçerliği: Ölçüt geçerliği, bir ölçüm aracının ölçmeyi amaçladığı şeyi ölçmesidir. Ölçüt geçerliğinin dört türü vardır: • Yüzeysel geçerlik • Kapsam geçerliği • Kriter geçerliği: • Yapı geçerliği • İç Geçerlik (Mantıksal Geçerlik): İç geçerlik, ölçüm aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği, bir başka özellikle karıştırmadan doğru bir şekilde ölçebilme derecesidir • Dış Geçerlik (Olgusal Geçerlik): Dış geçerlik, genelleme geçerliği olarak da adlandırılır ve bir araştırmadan elde edilen sonuçların başka insanlara ve diğer bağlamlara ne derece genellenebileceğini ifade eder.

Olasılığa dayalı örnekleme teknikleri nelerdir?

• Basit tesadüfi Örnekleme • Sistematik Örnekleme • Tabakalı (Katmanlı) Örnekleme • Küme (çok aşamalı) Örnekleme

Sistematik örneklem seçim tekniği nasıl uygulanır?

Sistematik örneklem seçim tekniği, basit tesadüfi örneklem seçim tekniğine benzer, aynı sınırlılıklara sahiptir ancak daha basittir. Sistematik örneklem seçiminde önce örneklem çerçevesi oluşturulur, evrendeki her birime bir numara verilir. Sonra örneklem aralığı belirlenir. Örneklem aralığı, örneklemdeki birim sayısının evrendeki birim sayısına oranıdır.

Amaçsal örnekleme tekniği hangi durumlarda kullanılır?

Araştırmacı incelemek istediği olgu hakkında yeterince bilgi sahibi değilse, örnekleme kimlerin alınması gerektiğini önceden bilemeyebilir. Bu gibi durumlarda veri analizi sırasında, örnekleme alınması gereken başka birimler olduğu düşünülebilir Örneğin hastalarla ilgili nitel bir çalışma yapan bir araştırmacı veri analizi sırasında karşılaştığı bulgular sonucunda doktorlarla da görüşmesi gerektiği sonucuna varabilir. Bu ve benzeri durumlarda amaçsal örnekleme tekniği kullanılır.

Araştırma evreni ve örneklem kavramlarını nasıl tanımlanır?

Araştırma evreni, Araştırma probleminin cevaplanmasıyla ilgili olan bütün insanların oluşturduğu grup ya da araştırmacının belirttiği koşullara uyan grubun tamamı olarak tanımlanabilir. Araştırma evreninden, evreni temsil etmesi için seçilen örneklerden oluşan gruba örneklem adı verilir. Örneklem, araştırma evreninin özelliklerine sahip olan ve kendilerinden veri toplamak üzere araştırma evreninden belirli tekniklerle seçilen bir gruptur.

Orantılı tabakalı örneklem seçimi nasıl yapılır?

Orantısız tabakalı örneklem seçiminde olduğu gibi orantılı tabakalı örneklem seçiminde de evren tabakalara ayrılır ancak her tabakadan, o tabakanın evren içindeki yeriyle orantılı örnek seçilir. Örneklemin temsili olabilmesi için örneklemdeki çeşitli grupların örnekleme oranının evrendekiyle aynı olması gerekir. Orantılı tabakalı örnekleme tekniği bunu sağlamaya yardımcı olur (De Vaus, 1990:66).

Kartopu örneklem seçim tekniği nedir?

‘Zincirleme örneklem seçim tekniği’ olarak da adlandırılan kartopu örneklem seçim tekniği, evren hakkındaki bilgilerin eksik olduğu ve evreni oluşturan bireylere ulaşmanın zor olduğu durumlarda kullanılan bir tekniktir. Örneğin belirli etnik ya da dini grupların mensupları, kaçak göçmenler ya da kayıtsız işçilerle ilgili yapılacak araştırmalarda, kimlerin bu gruplara dâhil olduğunu saptamak mümkün değildir. Bu durumda araştırmacı, örnekleme girmeye uygun olan birkaç kişiyle görüşerek onlardan aynı ölçüte uyan diğer kişiler hakkında bilgi toplar. Bu süreci defalarca tekrar ederek yeterli sayıda insanla görüşmelerini tamamlar. Kartopu tekniği ancak hedeflenen grubun kendi arasında bir iletişim ağı varsa anlamlı olacaktır. Bu ağın olması, bu gruptaki herkesin birbirini tanıdığı anlamına gelmez ama herkes bu ağın bir parçasıdır.

Tabakalı (Katmanlı) Örneklem Seçim tekniğini diğer tekniklerden ayıran özellik nedir?

Bu tekniği diğer tekniklerinden ayıran özellik, örneklem seçilmeden önce evrenin bazı alt tabakalara ayrılması ve örnekleme girecek birimlerin bu tabakalardan seçilmesidir. Başka bir deyişle örneklem evrenin bütününden seçilmez, evren homojen alt kümelere ayrılır ve her alt kümeden, yani her tabakadan uygun sayıda birim seçilir. Burada önemli olan, evrendeki bütün tabakaların örneklemde de temsil edildiğinden emin olmaktır.

Ordinal düzeydeki ölçekler nasıl tanımlanır?

Ordinal düzeydeki ölçekler, nominal ölçek gibi birbirini karşılıklı olarak dışlayan ve ortak kapsayıcılık özelliğine sahip olan kategorilerden oluşur ama nominal ölçekten farklı olarak ordinal ölçeğin kategorileri arasında bir derecelendirme söz konusudur. Bu nedenle ordinal düzeydeki ölçekler, ‘düzenlenmiş sıralanmış ölçütlendirme’ olarak da adlandırılır.

Örneklem seçim teknikleri nelerdir?

Örneklem seçim teknikleri, araştırmacının kasten belirli birimleri seçmediği, yani her birimin örnekleme girme olasılığının eşit olduğu ‘olasılığa dayalı örnekleme teknikleri’ ve araştırmacının örnekleme kimin gireceğini kendi yargısına dayanarak belirlediği ‘olasılığa dayalı olmayan örneklem seçim teknikleri’ olmak üzere ikiye ayrılır.

Orantılı tabakalı örneklem seçimi nasıl uygulanır?

Orantısız tabakalı örneklem seçiminde olduğu gibi orantılı tabakalı örneklem seçiminde de evren tabakalara ayrılır ancak her tabakadan, o tabakanın evren içindeki yeriyle orantılı örnek seçilir. Örneklemin temsili olabilmesi için örneklemdeki çeşitli grupların örnekleme oranının evrendekiyle aynı olması gerekir. Orantılı tabakalı örnekleme tekniği bunu sağlamaya yardımcı olur. Diğer bir deyişle orantılı tabakalı örnekleme tekniği ile seçilecek bir örneklemin temsil yeteneği, orantısız tabakalı örnekleme tekniği ile seçilecek bir örneklemin temsil yeteneğinden daha yüksektir.

Aykırı durum örneklem seçim tekniği nedir?

‘Aykırı durum’, ‘aşırı durum’, ‘uç olay’ ya da ‘aykırı olay’ örneklemesi olarak adlandırılan bu teknikte, bütünü, yani evreni temsil etmeyen, alışılmadık, büyük ölçüde farklı, aykırı olan örnekler örnekleme seçilir. Burada amaç, genel eğilimin dışında kalan örneklerden, normal örneklerin veremeyeceği ayrıntılı ve zengin bilgiyi elde etmek, böylece araştırma konusu hakkında çok boyutlu bir anlayışa ulaşmaktır (Yıldırım ve Şimşek, 2008:108, Neuman, 2010:326).

Bir örneklemin büyüklüğünü belirlerken dikkat edilmesi gereken ögeler nelerdir?

Bir örneklemin büyüklüğünü belirlerken dikkat edilmesi gereken ögeler şunlardır: • Evrenin niteliği: Evrenin kendi içinde ne derece homojen olduğu örneklem büyüklüğünü etkiler. Evren araştırılan özellikler açısından birbirine ne kadar benziyorsa, gerekli örneklem o derece küçüktür. Örneğin iki adayın olduğu bir seçimde evrenin %75’i bir adayı, %25’i diğer adayı destekliyorsa alacağımız örneklem, evrenin yarısının bir adayı, yarısının diğer adayı desteklemesi durumunda alacağımız örneklemden daha küçük olacaktır. Evrende dağılım %50-%50 olduğunda, örneklem büyüklüğü en üst düzeye çıkar (Lin, 1976:160). • Aranan özelliklerin evren içindeki dağılımı: Araştırma konusunu evren içinde sık rastlanan özellikler oluşturuyorsa örneklem daha küçük, evrende seyrek rastlanan özellikler oluşturuyorsa örneklem daha büyük olacaktır. Örneğin sağlık ile ilgili bir araştırmada çok nadir görünen hastalıkları da gözlemlemek istersek örneklem daha büyük, çok yaygın görülen hastalıkları gözlemlemek istersek örneklem daha küçük olacaktır (Sencer ve Sencer, 1978:492). • Araştırma olanakları: Hiçbir araştırmanın kaynakları sınırsız olmadığı için, eldeki mali ve teknik kaynaklar örneklemin büyüklüğünü belirlemede etkilidir. Eldeki kaynaklar yeterli büyüklükte örneklemin oluşturulmasına izin vermiyorsa, araştırma anlamsız ve yararsız olacaktır. Bununla birlikte, eldeki kaynaklar sınırsız bile olsa örneklemi gereğinden büyük tutmak anlamsızdır (Sencer ve Sencer, 1978:490; Rose, 1982:53). • Örneklem seçim tekniği: Farklı örnekleme tekniklerinin gerektirdiği örneklem büyüklükleri birbirinden farklıdır. Örneğin basit tesadüfi örneklem seçimi, tabakalı örneklem seçimi tekniğinden daha büyük bir örneklem gerektirir (Sencer ve Sencer, 1978:491). • Hipotezin özelliği: Araştırmada sınanacak hipotezlerdeki bağımsız değişkenlerin sayısı ne kadar artarsa örneklemin büyüklüğü de o kadar artar (Sencer ve Sencer, 1978:492). • Kabul edilebilecek hata payı ve kesinlik derecesi: Tam sayım yapılması hâlinde bulunacak gerçek değerle örneklemde elde edilen değer arasındaki farka örnekleme hatası adı verilir. Nicel araştırmalarda araştırmacılar örneklemin kendisinin özellikleri ile yetinmezler, araştırma evrenine çıkarsamalar yapmak isterler, böylece ellerinde somut olarak bulunan bilgi ile bu bilgiyi soyut olarak genelledikleri bilgi arasında bir farklılık oluşur. Bu farklılık örnekleme hatasıdır ve belirli bir dereceye kadar örnekleme hatası her araştırmada söz konusudur. Örnekleme hatası ve örneklem üzerinden yapılacak çıkarımların kesinliği, örneklem büyüklüğüne ve örneklemdeki çeşitlilik miktarına bağlıdır (Neuman,2010:351). Örneklem ne kadar büyük ve ne kadar homojen (türdeş) olursa, örnekleme hatası da o kadar düşük olur. Ancak bu, örneklem büyümeye devam ettikçe örnekleme hatasının azalmaya ve tahminlerin kesinleşmeye devam edeceği anlamına gelmez. Bütün örneklemlerde verilerin şu ya da bu düzeyde kesinlik taşımaları için gerekli bir alt büyüklük sınırı ve bir üst büyüklük sınırı vardır. Örneklem en uygun büyüklüğe ulaştıktan sonra daha fazla büyütmek, önemli kazançlar sağlamayacaktır (Sencer ve Sencer, 1978:495). Diğer bir deyişle belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra örneklemin göstereceği özellikler, örneklem iki ya da üç katına çıkarılsa da değişmeyecektir. Bu nedenle üst sınıra ulaştıktan sonra örneklem büyüklüğünün artırılması anlamsızdır. • Tahmin için istenen güven derecesi: Tahmin için gerekli güven derecesi, tahminin gerçekten kabul edilebilen hata aralığı içinde olduğuna duyulan güven düzeyini ifade eder. Güven derecesi, örneklemde elde edilen özelliklerin kararlılığı- na ilişkin bir özelliktir ve kabul edilebilir hata gibi, örneklem seçilmeden önce kararlaştırılması gerekir (Sencer ve Sencer 1978:496,499). Güven derecesi %68, %95 veya %99 olabilir (Sencer ve Sencer, 1978:500). Bununla birlikte, genellikle %95 veya %99 olarak belirlenir. Seçtiğimiz güven derecesi %99 ise, gerçek değerin %99 olasılıkla saptadığımız hata aralığına düşmesini ya da örnekleme dâhil ettiğimiz her 100 örnekten 99’unun bu hata aralığında yer almasını istiyoruz demektir. %99 derecesinde güven arayan bir örneklem, %95 derecesinde güven arayan bir örneklemden daha büyük olacaktır. Yaşlılar üzerinde yapılan araştırma örneğine dönecek olursak, güven derecesi, araştırmacının, evrendeki yaşlıların %13 ila %17’sinin barınma sorunu olduğundan ne derece emin olduğunu gösterir. Güven derecesi %99 olarak belirlendiyse, araştırmacı araştırma evrenindeki yaşlıların %13 ila %17’sinin barınma sorunu olduğundan %99 emin demektir.

Güdümlü örneklem seçim tekniği nedir?

Güdümlü örneklemede araştırmacı, araştırmanın amaçları doğrultusunda evreni temsil eden bir örneklem yerine güdümlü bir alt grubu, yani evrenin bir kesimini seçer. Amaçsal örneklemeden farkı, amaçsal örneklemede seçilen örneklem evrenin tipik bir örneği olarak kabul edilmesi, güdümlü örneklemede ise bunun kabul edilmemesidir. Güdümlü örnekleme tekniğinin kullanıldığı araştırmalarda evrenin tamamı değil, sadece bir kısmı hakkında, araştırma problemini en belirgin olarak yansıttığı düşünülen grup hakkında bilgi toplanır. Başka bir deyişle güdümlü örnekleme, araştırma evreni içinde araştırma probleminin en tipik biçimde gözlenebileceği bir alt grubun örneklem olarak seçilmesidir (Sencer ve Sencer, 1978: 486). Burada önemli olan, seçilen birimlerin evrenin tipik örnekleri olarak görülmüyor olması, araştırma problemini tipik olarak yansıtan birimler olarak görülüyor olmasıdır.

Olasılığa dayalı örneklem seçim teknikleri nelerdir?

Olasılığa dayalı örneklem seçiminin dört temel tipi vardır. Bunlar basit tesadüfi örneklem seçim tekniği, sistematik örneklem seçim tekniği, tabakalı (katmanlı) örneklem seçim tekniği ve küme (çok aşamalı) örneklem seçim tekniğidir.

İyi bir ölçümün özellikleri nelerdir?

İyi bir ölçümün iki özelliği vardır: İlk olarak, ölçmek istediği sosyal etkinliği doğru bir şekilde ölçebilmesi gerekir. Ölçülmek istenen şeyin ne derece doğru bir şekilde ölçüldüğü geçerlik kavramıyla ifade edilir. ‹kinci özellik ise, farklı durumlar da dahil olmak üzere her kullanıldığında benzer sonuçları verebilmesi gerekir, bu da güvenirlik kavramıyla ifade edilir.

Kota örneklem seçim tekniği nasıl tanımlanır?

Kota örneklem seçim tekniği, önce örnekleme girecek olanların sahip olması gereken özelliklerin saptandığı, sonra her özelliğe sahip kaç kişinin seçileceğine ilişkin kotaların oluşturulduğu ve bu kota sayısı kadar birimin gelişigüzel örneklem seçim tekniğiyle seçildiği örnekleme tekniğidir.

Geçerlik nedir?

Bir ölçüm aracının geçerli olması, en genel anlamda konusuna uygun olması ve bu konuyu hatasız bir şekilde ölçmesi, yani gerçekten ölçmek istediği şeyi ölçmesi anlamına gelir.

Orantısız tabakalı örneklem seçim tekniği nasıl yapılır?

Orantısız tabakalı örneklem seçiminde her tabakadan seçilecek örnek sayısı belirlenir ve tabakaların evren içindeki oranına bakılmaksızın eşit sayıda örnek alınır. Bu şekilde seçilen bir örneklemin temsil yeteneğinin düşük olacağı açıktır. Ancak evren içindeki her tabakanın örneklemde anlamlı ve gerekli bir büyüklükte temsil edilmesi istendiğinde orantısız tabakalı örneklem seçim tekniğinin kullanılması uygundur (Sencer ve Sencer 1978:470).

Orantısız tabakalı örneklem seçimi nasıl uygulanır?

Orantısız tabakalı örneklem seçiminde her tabakadan seçilecek örnek sayısı belirlenir ve tabakaların evren içindeki oranına bakılmaksızın eşit sayıda örnek alınır. Bu şekilde seçilen bir örneklemin temsil yeteneğinin düşük olacağı açıktır. Ancak evren içindeki her tabakanın örneklemde anlamlı ve gerekli bir büyüklükte temsil edilmesi istendiğinde orantısız tabakalı örneklem seçim tekniğinin kullanılması uygundur.

Aralık düzeyindeki ölçeklerin özellikleri nelerdir?

‘Aralıklandırılmış ölçütlendirme’ olarak da adlandırılan (Tuna, 2012:156) aralık düzeyindeki ölçek, değişkenler arasında hiyerarşik bir derecelendirmenin olduğu, varsayılan bir sıfır noktasına sahip olan bir ölçektir. Bu ölçeğin ordinal ölçekten en önemli farkı, değişkenlerin kategorileri arasındaki farkın kesin olarak belirli olması, yani her kategorinin diğer kategorilerle arasında eşit bir mesafe olmasıdır. Aralık ölçeğinde sorulan sorulara örnek olarak “lütfen yaşınızı belirtiniz” ya da “lütfen aylık kişisel gelirinizi belirtiniz” verilebilir. Yaş verilerinin her kategorisi arasındaki fark aynı olacaktır.

Kartopu Örneklem Seçim Tekniği hangi durumlarda kullanışlıdır?

Kartopu tekniği bazı riskli gruplarda (çeteler, hırsızlar, uyuşturucu satıcıları vb.) uygulanırken bireyler, örnekleme girebilecek diğer kişilerin adlarını araştırmacıya vermekten çekinebilirler. Buna rağmen bu teknik, örneklem çerçevesi oluşturulmadığında, örnekleme kimlerin girmesi gerektiğinin saptanamadığı durumlarda veya bu bireylerin arasındaki ağın incelendiği araştırmalarda kullanışlı olan bir tekniktir.

Gerekli örneklem büyüklüğü nasıl hesaplanır?

Bir örneklemin büyüklüğü hesaplanırken kabul edilebilecek hata ile aranan güven düzeyi değerleri kullanılır. Gerekli örneklem büyüklüğü Ns= (?z/T)2 veya ?2z2/T2 formülü ile hesaplanır. Bu eşitlikte Ns gerekli örneklem büyüklüğü, ? evrenin standart sapmasının ön tahmini, z seçilen güven düzeyine karşılık olan standart hata birimlerinin sayısı, T de örneklem ortalamasında kabul edilebilir hata payıdır (Sencer ve Sencer, 1978: 501).

Küme ve tabakalı örnekleme teknikleri arasındaki temel fark nedir?

Küme örnekleme tekniği ile tabakalı örnekleme tekniği arasındaki temel fark, küme örneklemesinde kümenin bir örneklem birimi olarak kabul edilmesi ve ilk aşamada, kümeler arasından bir seçim yapılmasıdır. Tabakalı örneklemede ise tabakalar örnekleme birimi değildirler, aralarından biri ya da birkaç› seçilmez, bütün tabakalardan belirli sayıda birey seçilir. Küme örneklemede ise sadece seçilen kümeler içinden belirli sayıda birey seçilir.

Teorik Örneklem Seçim Tekniği hangi tür araştırmalarda nasıl kullanılır?

Teorik örnekleme genellikle teori ya da hipotez geliştirmeye yönelik olan, özellikle de gömülü teori yöntemiyle yürütülen araştırmalarda kullanılır. Gömülü teori yöntemiyle yürütülen çalışmalarda veri toplama ve veri analizi süreçleri eş zamanlı olarak yürütülür. Araştırmacı, elde ettiği verileri analiz ederek teorik önermeler ve hipotezler geliştirir, bunları sınamak için veri toplar, elde ettiği verileri inceleyerek teorisini geliştirir. Diğer bir deyişle araştırmacı veri analizi sürecinde elde ettiği bulguları inceleyerek hangi özelliklere sahip kişilerle görüşmesi gerektiğine karar verir ve örneklemine bu özelliklere sahip olan kişileri ekler. Bu teknikte araştırmacı, örneklem büyüklüğünü önceden belirlemez, değişkenler arasındaki ilişkileri ve kategorileri ortaya çıkarana kadar örnekleme yapmaya devam eder.

Basit tesadüfi örneklem seçimi nedir?

Basit tesadüfi (rastlantısal) örneklem seçim tekniği, her birimin örnekleme girme şansının diğer birimlerle eşit olduğu, bir örnekleme çerçevesinin oluşturulduğu ve örnekleme unsurlarının bu listeden tamamen tesadüfi yollarla seçildiği tekniktir.

Nominal düzeydeki ölçekler nasıl tanımlanır?

‘Normatif ölçütlendirme’ olarak da adlandırılan nominal düzeydeki ölçekler, birbirini karşılıklı olarak dışlayan ve ortak kapsayıcılık özelliğine sahip olan kategorilerden oluşur.

Sistematik örneklem seçim tekniği nedir?

Sistematik örneklem seçim tekniği, basit tesadüfi örneklem seçim tekniğine benzer, aynı sınırlılıklara sahiptir ancak daha basittir. Sistematik örneklem seçiminde önce örneklem çerçevesi oluşturulur, evrendeki her birime bir numara verilir. Sonra örneklem aralığı belirlenir. Örneklem aralığı, örneklemdeki birim sayısının evrendeki birim sayısına oranıdır. Örneğin sistematik örneklem seçim tekniğiyle 50 kişilik bir evrenden 10 kişilik bir örneklem seçeceksek evren büyüklüğünü örneklem büyüklüğüne bölerek örneklem aralığının 1/5 olduğunu buluruz. Bu sonuç, evrendeki her 5 kişiden birini seçeceğimiz anlamına gelir. Bunu yapmanın en basit yolu evrendeki her beşinciyi seçmektir. Burada problem, nereden başlamamız gerektiğine ve tesadüfi sayılar tablosunu nasıl okuyacağımıza (soldan sağa mı, yukarıdan aşağıya mı vb.) karar vermektir.

Tabakalı örneklem seçim tekniği nedir?

Araştırma evreninin belirli tabakalara bölündüğü, sonra her tabakadan birim seçmek için basit tesadüfi ya da sistematik örneklem seçim tekniğinin kullanıldığı tekniğe tabakalı örnekleme adı verilir. Tabakalı örnekleme, örnekleme hatalarını azaltarak daha yüksek bir temsil yeteneğine sahip örneklemler oluşturmak için kullanılır. Bu örnekleme tekniği, basit tesadüfi örneklemeye oranla daha küçük bir örneklem grubu ve daha düşük bir maliyetle çok daha yüksek bir kesinliğe ulaşma olanağı sağlayan bir tekniktir (Sencer ve Sencer 1978:466). Bu tekniği diğer tekniklerinden ayıran özellik, örneklem seçilmeden önce evrenin bazı alt tabakalara ayrılması ve örnekleme girecek birimlerin bu tabakalardan seçilmesidir. Başka bir deyişle örneklem evrenin bütününden seçilmez, evren homojen alt kümelere ayrılır ve her alt kümeden, yani her tabakadan uygun sayıda birim seçilir. Burada önemli olan, evrendeki bütün tabakaların örneklemde de temsil edildiğinden emin olmaktır.

Küme (çok aşamalı) örneklem seçimi nedir?

Çoğunlukla geniş coğrafi alanlar için kullanılan, örneklemin önce kümeler arasından, sonra seçilen kümelerin içindeki birimler arasından tesadüfi olarak ve birden fazla aşamada seçildiği tekniğe küme örneklem seçim tekniği adı verilir. Küme örneklem seçim tekniğinde, öncelikle bireylerin içinde yer aldıkları gruplar, yani kümeler, basit tesadüfi, sistematik ya da tabakalı örnekleme yoluyla seçilir. Daha sonra örnekleme giren kümeler içinden belirli sayıda birey, basit, tesadüfi ya da tabakalı örnekleme yoluyla seçilir.

Küme örnekleme tekniğinin dezavantajı nedir?

Küme örnekleme tekniğinin dezavantajı örnekleme hatasının yüksek olma olasılığıdır. Bu teknik, basit tesadüfi örneklem seçim tekniğiyle kıyaslandığında daha düşük maliyetlidir ama daha fazla örneklem hatası içerir. Örneklem seçiminin her aşamasında örnekleme hatası söz konusu olacaktır, dolayısıyla örneklem kaç aşamada seçiliyorsa örnekleme hatası o kadar yüksek olacaktır. Hem her küme örnekleme dâhil edilmediği hem de her aşamada seçilen birimler giderek azaldığı için örneklemin ve evrenin özellikleri arasındaki farklılığın yüksek olması olasılığı artacaktır.

Olasılığa dayalı olmayan örneklem seçim teknikleri hangi araştırma türüne uygundur?

Olasılığa dayalı olmayan örneklem seçim teknikleri, nitel araştırmalarda kullanılan tekniklerdir. Nitel araştırma yönteminde hem bulguların genellenmesi amacı yoktur hem de örnekleme girecek insanlardan detaylı ve derinlemesine bilgi edinilmeye çalışıldığı için örneklemdeki her bireyin araştırma konusuna uygun olması gerekir. Nitel araştırmalarda örneklemler nicel araştırmalara oranla daha küçüktür ve örneklem büyüklüğü genellikle araştırmanın başında kesin bir şekilde belirlenmez. Nitel araştırmalarda örneklem seçilirken amaç araştırma konusuyla ilgili kapsamlı ve derin bir anlayışa ulaşmayı sağlayacak örneklere ulaşmaktır. Bu nedenle araştırmacılar örneklemlerini, belirli özelliklere sahip olan örnekleme unsurlarını seçerek oluştururlar.

Ölçme ve ölçüm nedir?

Değişkenlerin cevap kategorilerine rakamların atanması ölçme, ölçme sonucunda elde edilen değerler de ölçüm olarak adlandırılır.

Güvenirlik nedir?

Güvenirlik, bir ölçme aracının ayrı ayrı ölçümlerde benzer, kararlı sonuçlar elde etme yeteneği ya da araştırma tekrarlandığında benzer bulguların elde edilme derecesi olarak tanımlanabilir. Her ölçme işlemine karışabilecek tesadüfi hataları en aza indiren ve değişik ölçümlerde benzer sonuçlar veren bir ölçme aracı güvenirliği yüksek, yani güvenilir bir ölçme aracıdır (Sencer ve Sencer, 1978:512)