Radyo ve Televizyonda Program Yapımı Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yapım öncesi süreç hangi aşamalardan oluşur?

Yapım öncesi, senaryo yazımını, yapım öncesi planlamaları ve yapım hazırlıklarını kapsar. Bu aşamada yapımın ana düşüncesi ve formatı belirlenir. Senaryo yazarı ana düşünceden ya da bir öyküden yola çıkarak filmin veya televizyon programının senaryosunu hazırlar. Yapımcı ve yönetmen senaryoyu bölümlere ayırarak senaryonun dökümünü yapar, yapımın bütçesini, çalışma çizelgelerini hazırlar. Teknik ekibi, araç ve gereçleri, mekanları belirler.

Yapım aşamasını hangi süreçlerden geçer?

Yapım aşaması senaryonun görselleştirilme sürecidir. Yönetmen çekim senaryosuna göre ve önceden planlanan çalışma çizelgelerine göre çekimleri ve ses kayıtlarını gerçekleştirir. Çekimleri senaryodaki sıraya bağlı kalmadan gerçekleştirir. Yapım aşaması, yapımın türüne, kullanılan teknik araç gereçlere, bütçesine, zamana, canlı ve banttan yayın olmasına göre farklılaşabilir

Yapım sonrası aşamaları hangileridir?

Yapım sonrası, çekilen görüntülerin, kaydedilen seslerin (doğal sesler, diyaloglar, görüntü üstü sesler, efektler ve müzik) senaryoya bağlı olarak kurgulanmasıdır. Yayın kopyasının çıkarılması ve programın yayınlanıp değerlendirilmesi de bu aşamada gerçekleşir.

Canlı yayınlarda çekim nasıl yapılır?

Canlı yayınlarda senaryo yazımı ve yapım sonrası aşamalarına ihtiyaç duyulmaz ve çekim önceden hazırlanan bir akış planına göre yapılır.

Belgesel yapımlar nasıl hazırlanır?

Belgesel yapımlar için gerçek yaşamdan bir kesit seçilir. Eğitici bir program için ise, bilgi verici bir konudan yola çıkılır. Seçilen ana düşünce ya da konu, daha sonra yapımın omurgasını oluşturacak bir senaryoya, senaryoda yönetmen tarafından bir çekim senaryosuna dönüştürülür. Çekime başlamadan önce yönetmen, senaryonun dökümünü yaparak çekim için gerekli her kişiyi, gerekli araç gereçleri, malzemeleri, dekor ve aksesuarları, programda kullanılacak özel efektleri belirler. Yönetmen ayrıca senaryonun birer kopyasını yapımda çalışacak uzmanlara (görüntü yönetmeni, sanat yönetmeni gibi uzmanlar) vererek, onlardan kendi uzmanlık alanları ile ilgili çalışmalar yapmalarını ve gerekli ihtiyaç listelerini hazırlamalarını ister. Uzmanlardan gelen bilgilerin ışığında yönetmen, yapımın bütçesini ve çekim planlamasını hazırlar.

Çekim sırasında ortaya çıkabilecek sorunlara engel olmak için neler yapılmalıdır?

Yönetmen ve ekibi, senaryonun çekimi için gerekli olan her şeyi ve çekim sırasında ortaya çıkabilecek tüm sorunları önceden görebilmeli ve ona göre hazırlıklarını yapıp önlemlerini almalıdır. Bir film ve televizyon yapımında yapım öncesi işler, ne kadar iyi planlanır ve yapılırsa, yapım süreci de o kadar kolay ve sorunsuz gerçekleşir. Yapımda bütçeyi doğru hazırlayabilmek için, çekim ekibindeki uzman kişilerin kendi uzmanlık alanları ile ilgili çalışmaları iyi yapıp, gerekli bilgileri eksiksiz olarak yönetmene iletmesi gerekir. Tüm bu bilgiler doğrultusunda da yönetmen, çekim planlamalarını günlük çekim çizelgelerine kadar ayrıntılı bir şekilde
hazırlar. Film ve televizyon yapımlarında kullanılan her şeyin günlük bir maliyeti vardır. Bu nedenle yapımda zaman kaybetmemek için, “zaman eşittir para” kuralını çok iyi uygulamak gerekir.

Senaryo nedir?

Senaryo, öyküyü görüntü ve ses ile anlatan yazılı bir metindir.

Senaryonun bölümleri nelerdir?

Senaryo; çekimlerden, sahnelerden ve sekanslardan oluşur. Senaryoyu oluşturan her sahne ve sekans çekimlerle tanımlanır, her çekim görsel olarak aksiyonun nerede, nasıl ve hangi çekim ölçeğinde görüntüleneceğini belirler. Senaryoda aksiyonun görsel olarak tanımlanması yanında, görüntüyü tamamlayıcı tüm ses unsurları da yer alır. Bu ses unsurları, oyuncuların konuşmaları, ses efektleri, doğal sesler ve müziklerdir. Televizyon programlarına göre senaryo yazımının biçim ve içeriği farklılıklar taşıyabilir.

Senaryo yapısında çekim nasıl yapılır?

Film ve televizyon yapımları genellikle çok sayıdaki çekimlerin bir araya gelmesinden oluşur. Senaryodaki tüm görsel ve işitsel öğelerin ayrıntılı analizi ve planlaması çekimler incelenerek yapılır. Çekimler planlanırken; oyuncuların konumları, hareketleri, davranışları, kamera hareketleri, çekim ölçekleri, kameranın görüş açısı, kameranın bakış açısı, kurgu, mekan, sahne donanımları, kostümler, renk, aydınlatma, makyaj, zaman ve senaryonun diyalog/ ses/ müzik bölümü göz önünde bulundurulur.

Çekim nedir?

Kameranın bir kez çalıştırılmasıyla elde edilen görüntüdür.

Sahne nedir?

Sahne, genellikle birbiriyle ilişkili çekimler dizisidir.

Sekans nedir?

Kendi içinde bir bütünlüğe sahip ve birbirleriyle yakın ilişkisi olan sahnelerin bir araya gelmesiyle sekanslar oluşur.

Tema nedir?

Her senaryonun bir teması ya da söylemek istediği bir mesajı vardır. Bu tema, programın türüne göre, esinlendiği öykü, roman ya da tiyatro eserine ve yazarın özgün fikrine göre değişebilir.

Senaryoda amaç nedir?

Bir televizyon programını yapmak istemenin çeşitli nedenleri vardır. Bunlar; izleyicileri eğitmek, bilgi vermek, eğlendirmek, haber vermek, para kazanmak, yönetmenin kendisini kanıtlaması ve ün kazanması şeklinde kısaca sıralanabilir. Bu amaçların listesi daha da uzatılabilir. Önemli olan önceden niçin program yapılmak istendiği ve onun başarılmasından ne beklendiği iyi belirlenirse etkili bir program üretilebilir.

Senaryoda izleyicinin rolü nedir?

Senaryonun ya da programın başarılı olmasında programın hedef izleyicisinin iyi belirlenmesi her zaman önemlidir. Başarılı bir senaryonun yazılabilmesi için, hedef izleyicinin, demografik ve psikografik özellikleri, kişilik yapıları, ait olduğu toplumsal gruba ilişkin bilgiler, ön yargıları ve inançları iyi araştırılıp belirlenmelidir. Birbirinden farklı ancak, ortak özelliklere sahip izleyici grupları vardır. İzleyiciler eğlenmek, bilgilenmek, boş zamanlarını iyi geçirmek gibi çeşitli istekleri vardır ve her izleyicinin beklentisi tümüyle farklıdır. İzleyiciler genellikle kendi ön yargı ve inançlarını destekleyen programları beğenir. Eğer izleyicinin tepkide bulunması isteniyorsa, neye tepki göstereceklerini bilmek gerekir, pek çok yapımcı izleyiciyi memnun etmek ve aynı anda yeni düşünceler göstermek ister.

Senaryo yazarının, senaryo yazımında göz önünde bulundurması gerekenler nelerdir?

• Sahnenin gerçekleştiği çekim mekanını
• Aksiyonun gerçekleştiği gün ve zamanı,
• Mekan içindeki oyuncuları,
• Çekim numarasını,
• Çekimin görsel olarak tanımını,
• Diyalog, müzik ve ses efektlerini,
• Özel efektler ve görsel geçişler gibi ögeleri göz önünde bulundurmalıdır.

Senaryo yazım evreleri nelerdir?

Senaryo evreleri, özgün düşünce , kısa öykü, geliştirilmiş öykü, aksiyon ve diyalog senaryosu ve çekim senaryosu olarak sıralanır.

Geliştirilmiş öykü hangi işlevleri içerir?

Geliştirilmiş öykü şu işlevleri içerir:
• Okuyan herkese, programın temel düşüncesi, olayları ve oyuncuları ile ilgili bilgiler verir.
• Mekanların belirlenmesinde ve oyuncuların bulunmasında çıkabilecek herhangi bir sorunu yönetmenin önceden görebilmesine olanak sağlar.
• Aksiyonun geliştirilmesinde ve düzenlenmesinde senaryonun yazımını kolaylaştırır.

Geliştirilmiş öykü kapsamında neler vardır?

Geliştirilmiş öykü şunları kapsar:
• Programın adı ve amacı,
• Programın teknik özellikleri,
• Programın türü,
• Tüm sahneler, aksiyon ve olaylar,
• Tüm mekanlar,
• Tüm karakterler ve karakterlerin tanıtımı,
• Programda kullanılacak ses öğeleri,
• Programın yapımında karşılaşılacak olası sorunlar ve bu sorunların üstesinden nasıl gelineceği.

Aksiyon ve diyalog senaryosu nedir?

Aksiyon ve diyalog senaryosu programdaki mekânları, aksiyon ve karakterlerin konuşmalarını sergileyen bir senaryo formudur. Senaryo sahnelere bölünür, ancak çekimleri göstermek gerekli değildir. Kamera yerleri, hareketleri ya da özel efektler gibi bazı teknik ayrıntılar da bu senaryoda yer alan, diğer ögelerdir. Aksiyon ve diyalog senaryosunun ana işlevi, programın ana aksiyonunun kabaca sahne sahne ya da mekan mekan bölünmesini sağlamaktadır.

Çekim senaryosu nedir?

Çekim senaryosu, yapımda görev alacak kişilere yönetmenin ne düşündüğünün bir açıklamasıdır. Bu nedenle çekim senaryosunda, her sahne ve içindeki aksiyon görsel terimlerle tanımlanır. Çekim senaryosu yapım öncesi
evrenin bir başka aşamasıdır. Bu senaryo, programdaki çekimlerin mekânların, oyuncuların, aksiyonların ses ve teknik ayrıntıların sergilendiği bir metindir.

İyi bir senaryo yazarı nasıl olmalıdır?

İyi bir senaryo yazarı, hayal gücü geniş, iyi bir gözlemci, düşüncelerini yazılı olarak iyi ifade edebilen, sinema-televizyonun görsel işitsel dilini ve TV’ nin iletişim aracı olarak özelliklerini çok iyi bilen bir kişi olmalıdır. Ayrıca senaryo yazarı, senaryoyu görsel ve işitsel yapısı güçlü bir düşünce haline getirebilecek bilgi birikimine, deneyime ve yaratıcılığa sahip bir kişi olmalıdır. Senaryo yazarlarının belli bir zekâ düzeyine, düşünceleri, karakterleri ve öyküyü ilginç ve anlamlı bir biçimde sunabilecek bir yeteneğe, insanları ve dış dünyayı algılarken güçlü bir hayal gücüne, sözcükleri doğru ve mantıklı bir sırada ve ilginç bir tarzda yazacak kadar deneyime, araştırmacı ve gözlem yeteneğine, eğitime, görsel düşünme yeteneğine ve düzgün, tutarlı ve kurallı yazma becerisine sahip olması gerekir. Kısacası ana dilini çok iyi bilmelidir.

İyi bir yapım dosyasında hangi aşamalardan oluşur?

• Senaryonun dökümü
• Mekan listesi 
• Çekim ekibi listesi
• Oyuncu listesi
• Kostüm ve aksesuar listesi
• Teknik malzeme ve özel araç gereç listesi
• Oyuncuların ve ekibin adları ve iletişim bilgileri
• Çekim zaman planı
• Storyboard oluşturma
• Konaklama, yemek ve lojistik planı
• Mekan anlaşmaları, sözleşmeler ve sigortalar ile
• Bütçeden oluşur.

Senaryo döküm çizelgesinde neler vardır?

• Sahne numarası ve adı
• Döküm kağıdı numarası ve tarihi
• Program adı
• Senaryonun sayfa sayısı ve sahne numarası
• Mekan, dekor, gerçek mekan, dış ya da iç mekan
• Gece ya da gündüz
• Sahnenin kısa tanımı
• Oyuncuların rol dağılımı ve ilgili diyaloglar
• Figüranlar
• Özel Efektler
• Sahnede oyuncunun kullanacağı aksesuarlar
• Dekor parçaları ya da mobilyalar
• Kostüm
• Makyaj ve saç
• Dublörler
• Sahnede oyuncunun kullandığı ya da arka planda bulunan araçlar
• Hayvanlar
• Ses efektleri ve müzik
• Diğer yapım notları

Çekim ekibi listesinde kimler yer almaktadır?

Yapım ve yönetim ekibi, yazım ekibi, görsel ekip, ses ekibi, sanat yönetim ekibi, stüdyo ekibi ve diğer görevliler
olarak sıralanabilir.

Televizyon programında oyuncunun hangi özellikleri taşıması gerekir?

Televizyon programlarında oyuncunun başarılı olabilmesi için, çekici, güzel, doğal, inandırıcı olması, düzgün konuşma yeteneğine ve iyi bir ses rengine sahip olması, canlandıracağı tipe uygun niteliklerinin yanı sıra rol yapma yeteneğinin de güçlü olması gerekir.

Storyboard nedir?

Storyboard, senaryodaki sahnelerin basit çizimlerle resimlendirilmesi ve sahnenin kabataslak bir portresidir.

Storyboard nasıl hazırlanır?

Storyboard, yönetmen, yapımcı, görüntü yönetmeni ve sanat yönetmenine işleri ile ilgili ön bilgiler verir. Bu ön bilgiler doğrultusunda yapımda görev alan her kişi kendilerine ait işlerin planlamasını, hazırlığını ve uygulamasını yapar. Aynı zamanda storyboard yapımcı ya da yönetmenin bütçe hazırlamasında da önemli rol oynar. Storyboard’lar çoğunlukla bir proje fikrini sunmak amacıyla da hazırlanırlar. Siyah beyaz, renkli, resimli ya da çizgi olarak yapılabileceği gibi, bilgisayar ortamlarında iki ya da üç boyutlu olarak hazırlanabilir.

Yapımcı çekim öncesi kimlerle anlaşma ve sözleşme yapar?

Yapımcı anlaşma ve sözleşmeleri senaryo yazarı, yönetmen, müzik bestecisi, oyuncu, teknik ekip, teknik
ekipman ve sponsorlarla ayrı ayrı yapar. Sözleşmeler karşılıklı olarak yapımcının ve ilgili kişilerin haklarını koruyacak şekilde düzenlenip imzalanmalıdır.

Yapım öncesi bütçe nedir?

Yapım Öncesi Bütçe: Yapım öncesi bütçesini oluşturan bütçe kalemleri; yapımcının kendi yaptığı işler, senaryo yazımının maliyeti ve diğer yapım öncesi çalışmaları kapsar. Yapımcının kendi yaptığı işler genel olarak, toplantılar düzenleme, ekipleri işe alma, oyuncuları bulma, mekanları belirleme, çekim zaman planlanması
yapma, otel rezervasyonlarını, yemekler, seyahatler ve projenin genel gelişimini planlama olarak sıralanabilir.

Yapım sonrası bütçe nedir?

Yapım Sonrası Bütçesi: Yapım sonrası bütçe ise, genel olarak programın kurgulanma süreci boyunca, kişilere, araç gereçlere, stüdyolara, müzik, seslendirme, grafik gibi işlere yapılan harcamalardan oluşur.

Yapım bütçesi nedir?

Bir yapım bütçesi genellikle tahmini maliyet ve gerçek maliyetten oluşur. Tahmini maliyet, yapım öncesinde senaryo üzerinden çıkartılan maliyeti kapsar. Yapımcı, programın tahmini maliyetini, gerçekleşme maliyetine yakın belirleyebilme deneyimine sahip olmalıdır. Gerçek maliyet ise, yapım tamamlandıktan sonra, harcanan tüm paraların toplamını kapsar. Önemli olan tahmini maliyetle gerçekleşen maliyet arasında çok büyük bir farkın olmamasıdır.

Yapımcı bütçe oluştururken göz önünde bulundurması gerekenler nelerdir?

• Yapımcı, yönetmen, senaryo yazarı ve hikaye telif hakları,
• Yapım öncesi gün sayısı,
• Mekan araştırması ve görüşmeler,
• Ekibin ve oyuncuların işe alınması,
• Stüdyo ya da sette ve belirlenen yerdeki çekim günlerinin sayısı,
• Dekor tasarımı ve uygulaması,
• Yönetmenin çekim oranı, yönetmenin her bir çekimi kaç kez tekrarlayacağını belirtir.
• Hangi günlerde hangi oyuncu ve ekibin çalıştığı, bunların maliyeti ve cihaz kira ücretleri,
• Saç ve makyaj,
• Yapım sonrası günlerin sayısı,
• Çekilmiş görüntülerin aktarılması,
• Animasyon ve grafikler tasarımları,
• Özel efektler,
• Müzik, ses efektleri ve ses tasarımı,
• Kurgu ve yayın kopyası.