Eğlence Pazarlaması Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Boş zaman ne demektir? Açıklayınız. 

Boş zaman, çalışılmayan zaman dilimini içermektedir. İnsanların iş ve zorunlulukları dışında kalan zamanlarında ilgilendikleri bir aktivite ya da tercihen mecburiyet veya yükümlülük duygusundan uzak olan bir zamanı ifade edecek şekilde tanımlanmıştır. Çok geniş bir perspektiften boş zaman, iş dışında harcanan zamana karşılık gelmektedir. 

Boş zaman, genellikle sosyolojik ve psikolojik özellikleri temel alınarak tanımlanmış, günümüzde ise “oyun hayatın en temel parçalarında biridir” nosyonu ile açık bir biçimde ilişkilendirilen bir kavramdır (Vogel, 2010).

Boş zaman kavramı insanların boş zamanlarında yaptığı bir dizi faaliyet ya da faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir. Boş zamanı bütünüyle anlamak mümkün değildir. Boş zaman tek başına bir fikir olmadığı gibi boş zamanın bir işle uğraşmama olduğu kadar herhangi bir işle de meşgul olma anlamına gelmektedir. Gerçekten sosyologlar boş zamanı, bireylerin özel zamanlarında kendilerini buldukları ruh
hali olarak tanımlarken (Horner ve Swarbrooke, 2005), spor alanında çalışanlar boş zamanı, iş dışı zamanlarda bir ilgi veya aktivite için harcanan zaman olarak tanımlamıştır. Iso-Ahola (1976) boş zamanı bir kişinin eylemlerin niteliği ve niceliğinin sonuçlarını ve bunları kişisel olarak algılaması olarak ifade ederken, Kerr (1962) ise boş zamanı tinsel ve zihinsel tutumlar olarak ifade etmiştir. Ayrıca boş zaman
bir kişinin belli bir zaman diliminde gerçekleşebilen ya da hayal ettiği bir eylemi sübjektif olarak algılayışı ile başlayan bir süreç olarak da tanımlayabiliriz. Yapılan tanımlar bizi boş zaman kavramının objektif ve subjektif olarak değerlendirilebileceğini göstermektedir (Argan, 2007).

Rekreasyon ne demektir? Açıklayınız. 

Rekreasyon, iş dışındaki aktivitelerin boş zamanı değerlendirme için uyarlanmasıdır. Boş zaman ve rekreasyon bazen aynı anlamda kullanılmaktadır. Ancak rekreasyon boş zamanda yapılan etkinlikleri kapsamaktadır. Boş zamanı değerlendirme etkinliği olan rekreasyon, insan zihninin tazelenmesi, yaşamının canlandırılmasıdır.

Aristo’ya göre boş zaman kavramını açıklayınız.

Aristo’ya göre boş zaman, hem zaman olarak müsait olma durumunu hem de, herhangi bir işle yükümlü olmamanın getirdiği yokluk durumunu ifade eder. Ona göre bu yokluk, hayattaki nihai mutluluğa giden yoldur ve ancak bu koşullarda yaşayabilen yani ayrıcalıklı insanlar buna sahiptir

Boş zaman (leisure) ve serbest zaman (free time) arasındaki farklılık nedir? Açıklayınız. 

Boş zaman (leisure) ve serbest zaman (free time) iki farklı kavramlardır ve kişisel bakış açısına göre bu iki kavram arasında farklılıklar vardır. İşlevsel olarak içerikleri birbirinden farklı olan bu kavramlar anlamsal olarak da oldukça farklıdırlar. Serbest zaman, yaşam süresi içerisinde çalışma zamanı ve zorunlu ihtiyaçlarımızı karşıladığımız zaman dışında kalan tüm zaman dilimidir. Boş zaman ise bu serbest
zaman içerisinde kişinin tamamen kendi isteği ile tamamen kendisinin iradesi içinde özgürce kullandığı zaman dilimidir.

Csikszentmihalyi'ye göre boş zaman nasıl açıklanmaktadır? 

Csikszentmihalyi (1980) boş zamanı; serbest zaman, aktivite ve tutumun kesiştiği zaman dilimi olarak tanımlamıştır. Csikszentmihalyi serbest zamanı, işten ve yükümlüklerden artan zaman olarak; aktiviteyi TV seyretme, arkadaş ziyareti, golf oynama gibi rekreatif, spor yapma ve eğlenme, başka deyişle serbest zaman içinde yapılacak aktiviteler olarak ve tutum ya da ruh halini ise rahatlama, hoşlanma, iyi vakit geçirme, içsel huzur olarak tanımlamıştır. Boş zaman bu üç boyutun bir araya geldiği koşullarda meydana gelen zaman dilimidir. Örneğin profesyonel tenis karşılaşması boş zaman aktivitesi değildir. Tenis karşılaşması serbest zamanda kendini iyi hissetmek hoş vakit geçirmek için yapılan spor olduğu zaman bu aktiviteye ayrılan zaman boş zaman olarak adlandırılır.

Boş zamanı anlamak ve tanımlamak için literatürde bahsedilen görüşleri sıralayınız. 

Boş zamanı anlamak ve tanımlamak için literatürde altı farklı görüş yer almaktadır. Bu görüşler;
1. Klasik görüş,
2. Sosyal sınıfın sembolü olarak boş zaman,
3. Bir aktivite olarak boş zaman,
4. Yarı boş zaman ve serbest zaman,
5. Özgürlük olarak algılan boş zaman ve
6. Ruh hali olarak boş zaman

Sebastian de Grazia ve Josef Pieper tarafından ortaya konan klasik görüş ne demektir? Açıklayınız. 

Sebastian de Grazia ve Josef Pieper tarafından ortaya konan klasik görüş, boş zamanın çalışma zamanının tam tersi olduğunu; dinlenmenin, yenilenmenin çalışma için olmadığını savunmaktadır. Pieper ve Grazia boş zamanın bireye yalnızca aylak bir zaman sunmadığını bunun tam tersi olan pek çok fırsat sunduğunu ifade etmişlerdir. Herkesin serbest bir zamana sahip olduğunu fakat her serbest zamanı olanın boş zaman anlamına gelmediğini ifade etmişlerdir. Aristotle’in kişilerin elinden gelenin en iyisini yapma,
rasyonel düşünce, iş stresinden uzaklaşma için eğlenme ve zihin gücünü en yüksek kapasiteye kadar geliştirme boş zaman felsefesini oluşturmaktadır. Aristotle’in felsefesinin en önemli özelliği, boş zaman aktivitelerinde kişinin kendini geliştirmesi ve aktiviteye katılımla elde ettiği başarı sonucunda duyduğu mutluluk ve hazdır

Sosyal sınıfın sembolü olduğunu savunan görüşe göre boş zaman ne demektir? Açıklayınız. 

Sosyal sınıfın sembolü olduğunu savunan görüşe göre boş zaman, Avrupa’da Feodal dönem,Rönesans ve Endüstri çağında üst sınıfın kalitesinin işareti olduğunu ve boş zamanı kullanım haklarının kendilerinde olduğunu düşündüklerini anlatan görüştür. İktisatçı ve sosyolog Thorstein Veblen’in ünlü “Aylak Sınıf Teorisi”ni temel alan bu boyutta, 19. yüzyılda çalışmayan ve tüketimi zenginliğin bir göstergesi olarak algılayan aylak sınıf tarafından, mallar fonksiyonel özelliklerinin ötesinde statünün, boş zamanın ve gelirin bir göstergesi olarak kullanılmaktadır. Yani mallar sosyal hiyerarşideki konumu farklılaştırmayı, sosyal üyeliği ve sosyal dışlanmayı sağlayan araçlar olarak görülmektedir

Bir aktivite olarak boş zaman ne demektir? Açıklayınız. 

Bir aktivite olarak boş zaman ise bireylerin sosyal yaşamları ile bağlantı kurmaktadır ve bu görüşte bireyin gönüllüğü esastır. Bu görüşe göre Boş Zaman ve Sosyal Bilimlerde Uluslararası Çalışma Grubu boş zamanı şu şekilde tanımlamıştır. Bireyin iş, aile ve toplum’a karşı
yükümlülüklerinden ayrı olarak, bireyin sosyal yaşama gönüllü olarak katılması ve bu süreçte de rahatlaması, kendini eğlendirmesi, bilgisini ve becerilerini arttırması için harcadığı zaman boş zaman olarak adlandırılır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere boş zaman kavramı açıkça rekreasyon kavramı ile ilişkilendirilmiş ve serbest zamanının bir parçası olarak ele alınmıştır.

Dördüncü görüş olan yarı boş zaman ve serbest zaman ne demektir? Açıklayınız. 

Dördüncü görüş, boş zamanı bir zaman parçası olarak ele almaktadır. Sosyoloji sözlüğünde boş zamanın anlamı; hayatın gereklilikleri ve bunlar için hazır olma durumlarından sonra kalan serbest zamandır. Bu görüş boş zamanı, iş ile ilgili işlerin gerçekleştirildiği çalışma zamanı ve hayatımızın ana aktiviteleri olan yeme-içme, uyuma ya da kişisel bakım gibi aktivitelerini gerçekleştirdiğimiz zamanın dışında kalan zaman olarak görmektedir. Dördüncü görüş boş zaman literatüründe en çok kabul gören ve kullanılan görüştür. Fakat bu görüşte ayrıca açıklanması gereken bir nokta vardır. Yukarıda boş zaman, iş veya iş ile ilgili diğer uğraşların dışında kalan zaman olarak tanımlanmıştır. Fakat bazı durumlarda, örneğin işi ile ilgili olarak bilgisini ve görgüsünü arttırmak isteyen bir kişi zorunlu olmamakla birlikte işini geliştirmek için bazı kitaplar okuyabilir veya kurslar alabilir. İş ilişkileri kurmak veya satışlarını arttırmak için bir spor kulübüne üye
olabilir. Bu noktada yapılan faaliyetler zorunlu değildir ve katılım kişinin isteğine bağlıdır. Fakat işini geliştirmeye yönelik bir çalışmadır. Bu tür aktivitelere yarı-boş zaman aktiviteleri diyebiliriz.

Özgürlük olarak algılan boş zaman neyi savunmaktadır? Açıklayınız. 

Beşinci görüş, diğer görüşlerde belirtilen birçok öğeden oluşur. Boş zamanın, kişisel gelişime, memnuniyete ve öz zenginleşmeye yardımcı olan bir rolü olduğunu ve aktivite de fark edilen özgürlüğün önemine olan psikolojik yakınlaşmayı savunmaktadır. Bu görüşe bütünselci görüş de adı verilmektedir. Bu görüşte aile, inanç, iş ve diğer serbest zamanı kapsayan bir bütün içinde değerlendirilmektedir.

Ruh hali olarak boş zaman görüşü neyi savunmaktadır?

Ruh hali olarak boş zaman görüşünde, boş zaman, dini değerler ya da bireyin kendini rahatlatıcı bir durumu için ayırdığı zaman olarak tanımlanır. Örneğin 20. yy’ın başlarında oyun ve rekreasyon deneyimleri insanın ruhu iyileştirici ve dinlendirici olmasından dolayı kutsal olarak görülüyordu. Bu dönemde yapılan peryodik çalışmalarda boş zaman ile din arasında açık bir ilişki olduğu ve çalışmalardaki bu ilişki tanrı, Hıristiyanlık, ilahi sonsuzluk ile ifade edilmiştir.

Grainger-Jones (1999) boş zamanın nasıl değerlendirilebileceğini söylemektedir? 

Grainger-Jones (1999) ise yukarıdaki anlatılan boş zamanla ilgili altı görüşe ilave olarak tanımlamada kullandığı “harcama” değişkenini de ilave ederek boş zamanı diğer altı görüşle paralel şekilde altı farklı şekilde değerlendirilebileceğini belirtmiştir.
1. Zaman olarak boş zaman
• Boş zaman, bir bireyin para karşılığı çalışmadığı zamandır.
• Boş zaman, bir bireyin diğer aktivitelerden sonra sahip olduğu artakalan zamandır.
• Boş zaman, bir bireyin karar ve seçimine göre harcama yaptığı zamandır.
2. Aktivite olarak boş zaman
• Boş zaman zaruri ihtiyaçları gerektirmeyen yoğun veya nispeten pasif aktivite türleri ile meşgul olma fırsatıdır.
• Boş zaman pasif, duygusal, aktif ve yaratıcı ilgilenimden oluşan dört düzey üzerinde yapılan aktivitelerdir.
3. Ruh hali olarak boş zaman
• Boş zaman sakin düşünceye dalma durumudur.
• Boş zaman rahatlatıcı düşünme ve ruh halidir.
• Boş zaman bir bireyin zorunlu gerekliliklerden sıyrıldığı bir ruh halidir.
4. Bütünsel yayılımcı etkinlik olarak boş zaman
• Boş zaman bütünsel olarak dinlenme, eğlenme ve kişisel gelişimle ilgilidir.
• Boş zaman kültürle bağlantılı zihinsel ve ruhsal bir tutumdur.
5. Yaşam şekli olarak boş zaman
• Boş zaman, faydalı bir yaşam ve özgürlük fikirlerine sahip olmakla ilgilidir.
6. Harcama olarak boş zaman
• Bir bireyin boş zamanlarında harcamada bulunması ile ilgilidir.

Boş zaman kavramının bir çok tanımının olma sebebi nedir?

Boş zaman dilimi içinde yapılan eylemler kişiden kişiye göre farklılık gösterebilen deneyimler dizisidir. Bu nedenle boş zaman kavramı konusunda tek ve geçerli bir kavram mevcut değildir. Bu farklılık gösteren boş zaman kavramının deneyimleri de çok farklılık gösterir. Çünkü bu deneyimler geçmişten, tarihten, bulunulan andan ve gelecekten etkilenir. Boş zaman deneyimleri rahatlama, kendini dinleme, kendinin farkına varma, sosyalleşme, birilerini tanıma, hoş vakit geçirme, eğlenme, kişisel gelişim ve kendini ifade etme, yaratıcılığını ortaya çıkartma, işle karşılanamayan ihtiyaçları karşılama, egzersiz ya da detokslarla bedensel arınma ve sağlıklı kalma, becerileri ve ilgi duyulan alanları geliştirme, politik ilgilenim, aşırı enerji veya duyguları dışa vurma, rahatlatıcı oyunlar oynama ve prestij elde etme olarak sıralanabilir. Tabii ki bu faaliyetler daha da artabilir. Çünkü boş zaman kavramı tek bir şeyi ifade etmez, boş zaman kişiden kişiye göre değişebilir.

Boş zamanın temel fonksiyonları nelerdir?

Boş zamanın üç temel fonksiyonu olduğu ifade edilmektedir. Bu fonksiyonlar, dinlenme, eğlenme ve kendini geliştirmedir.

Boş zamanın temel fonksiyonlarından dinlenme fonksiyonunu açıklayınız. 

Dinlenme fonksiyonu: Temel bir fonksiyon olarak dinlenme, kişilerin 12-15 saat çalıştıkları sanayi devriminin ilk dönemlerinde, insanların çalışma hayatlarında yorulmalarından sonra, bir sonraki gün çalışmaya daha dinç şekilde gitmeleri için yaptıkları bir eylemdi. Günümüzde ise farklı bir durum söz konusu olmuştur. Bugün insanlar dinlenmek için bir takım etkinliklere katılabilmektedirler. Spor, sanat veya alışveriş etkinliği deneyiminden sonra insanlar kendilerini dinlenmiş hissedebilmektedirler. Bu etkinlikler insanlar için dinlendirici etkinlikler olarak görülmektedir.

Boş zamanın temel fonksiyonlarından eğlenme fonksiyonu açıklayınız. 

Eğlenme fonksiyon: Eğlenme insanların sıkıldıklarında veya hoş vakit geçirmek istediklerinde yaptıkları faaliyetler olarak değerlendirilmektedir. Eğlenmek sadece can sıkıntısının giderilmesi için değil, aynı zamanda bir sorunu unutmak gibi nedenlerle de yapılabilmektedir.

Boş zamanın temel fonksiyonlarından gelişim fonksiyonunu açıklayınız. 

Gelişim fonksiyonu: Büyük oranda insanların sosyalleşmesi, yeni durumlarla tanışması, yeni durumlara göre hareket tarzı geliştirilmesinin öğrenilmesi gibi unsurları kapsar. İnsan boş zamanı etkili kullandığında, farklı kültürleri öğrenme veya mevcut kültür içinde gelişebilme şansı yakalar.

İlk çağlarda boş zaman kavramını tartışınız.

Boş zamanın geçmişi binlerce yıl öncesine dayanmaktadır. İnsanlığın var oluş tarihinden beri insanlar boş zamanlarını bir şekilde değerlendirmiştir. Binlerce yıl kadar önce, insanlar temel ihtiyaçlarını karşılamak, köylerini korumak ve huzurlu bir yaşam sürmek için bir dizi yeniliğe hep açık olmuşlardır. Bu tarihlerdeki avcılık hem yaşam idaresi hem de boş zaman aktiviteleri gereği güç ve yeteneklerin
sergilendiği bir aktivite olmuştur. İkincisi ilk insanlar ateşi bulmuştur. Ateş, yırtıcı hayvanların kontrol altına alınmasını sağlamıştır. İklimlerin yarattığı büyük yaşam güçlükleri de bu sayede nispi olarak kontrol altına alınmış ve insanlar daha sıcak ve sağlıklı yaşam ortamına kavuşmuşlardır. Bu gelişmeler sayesinde ilk insanlar beslenme ve korunma arasında ek bir zaman elde etmişlerdir. Elde edilen boş zaman ritüelistik seremonilerin ortaya çıkmasını teşvik etmiştir. O dönemde fillerle ilgili bir takım oyun ve yarışmalar en güçlü ve tehlikeli oyunlar olmuştur. Mağara adamlarının ritüelleri, ölülerini gömdükleri ana kadar devam eder, bunun dışında güçlü hayvanlara tapınma ritüelleri düzenlerlerdi. Bu toplumların ekonomik yaşamları ve buna bağlı boş zamanları rekreasyon temelli aktiviteleri de beraberinde getirmiştir. Balık yakalamak, kuş avlamak, ev veya kano yapmak bu rekreasyon faaliyetleri arasındadır.

Antik çağda boş zaman kavramını açıklayınız. 

Boş zaman aslında antik çağın bir fikridir. Özellikle Antik Yunan Dönemi’nde erkeklerin çok fazla boş zamanı vardı ve bu zamanı dinlenmeye, eğlenmeye, Olimpiyat Oyunları gibi çeşitli oyun müsabakalarına ayırırlardı. Sadece Olimpiyat oyunları gibi spor müsabakaları yoktu. Aynı zamanda dini festivallerle gymnasium, bahçeler ve açık hava tiyatrolarıyla boş zamanlarını doldurabiliyorlardı. Boş zaman; insanın ruhsal doğasını, psikolojisini ve entelektüelliğini gösterebildiği ve geliştirebildiği yaşamın bir vasfıydı (Kenneth, 1978). Bu dönemde kadın ikinci sınıf statüsündeydi. Endüstri Devrimi’nde bile boş zaman yine erkeklerin çalışma dışında dinlenip eğlendikleri zaman olarak görülüyordu. Roma Dönemi’nde boş zaman doruğa ulaşmıştır. M.S. 354’te Romalıların yılda 200 kadar tatilleri vardı. Ancak boş zamanları Antik Yunan’daki boş zaman etiğinden farklıydı. Romalılardaki boş zaman çalışmak için kondisyon sağlamak amaçlıydı. Boş zamanda yapılan spor savaşta fiziksel kondisyon sağlamak içindi. Boş zamanları değerlendirmek amacıyla halk için 800’den fazla umumi hamam yapılmıştır. Boş zamanın çokluğu onları Antik Dönem’de de devam edecek olan dini ve sağlık amaçlı seyahatler ile spor müsabakaları için yapılan seyahatlere itmiştir ve boş zaman artışıyla turizm faaliyetlerine katılım başlamıştır.

Orta Çağ’da boş zaman kavramı nasıldı?

Orta Çağ’da Rönesans ve Reform hareketleriyle kültürel devrim başladı. 17 ve 18.yy.da avlanma, balık tutma ve eğlence amaçlı park ve bahçeler geliştirildi, kamu alanları açıldı. Lord ve kralların tatilleri azaltıldı. Tuileries ve Versailles bahçeleri Paris’te, Tiergarten Berlin’de, Kensington bahçesi Londra’da halka açıldı. Rönesans, boş zaman için çok fazla özgürlük getirse de batı toplumlarında etkisi daha çok
Reform hareketleriyle artmıştır.

Sanayi devriminden sonra boş zaman kavramı nasıl olmuştur?

Sanayi devrimiyle başlayan otomasyon, fazla üretim, refahtaki artışlar, gelişmeler ve insanların boş zamanlara duydukları ihtiyacın şiddetiyle de orantılı olarak uzun dönemler içerisinde çalışma saatlerinde kısalmalar, buna karşın, boş zamanlarda artmalar meydana getirmiştir. Ancak bu, özellikle sanayi devrimi yıllarındaki uzun mücadelelerle, çalışanın başına büyük bela olan, fiziksel ve ruhsal rahatsızlıklara neden olan aşırı çalışma-çalıştırma zihniyetinin yıkılmasıyla sağlanabilmiştir

20. yüzyılın ilk çeyreğinde ve 1960’lı yıllarda boş zaman kavramını açıklayınız. 

20. yüzyılın ilk çeyreğinde ve 1960’lı yıllarda, sanayileşmiş batılı ülkelerin milli gelirlerinde meydana gelen artışın kişisel gelirlerine yansıması bu kişilerin: kültür, spor, eğlence, seyahat ve hobiler gibi boş zaman faaliyetleri için harcadıkları miktarları da arttırmıştır. Dolayısıyla Sanayi Devrimi ile ortaya çıkan, her geçen gün önemi artan, toplumları ve toplumların geleceklerini ciddi boyutlarda etkileyen boş zaman kavramı, günümüz sanayi toplumunun temel özelliklerinden birini oluşturmaktadır.

Endüstriyel kapitalizm boş zaman kavramını nasıl etkilemiştir? 

Endüstriyel kapitalizm sadece para ve zamana sahip küçük bir boş zaman sınıfını değil, aynı zamanda çalışmaya mecbur edilen bir işçi sınıfını da doğurmuştur. Endüstri öncesi dönemden endüstri toplumuna dönüşüm hayatın gidişatını hızlandırmıştır. Bu gidişat fabrika işçisine olan taleple hızlanmıştır. Teknolojinin ilerlemesiyle beraber işçilere daha fazla üretebilme olanağı doğmuş ve işçilerin zamanları
artmaya başlamıştır. Örneğin seyahat etme şansları arttığı gibi bu ilerlemeler resmi ve gayri resmi eğitim oranını da artırmıştır. Bu potansiyel artışlar zihinleri de beraberinde uyandırmıştır. İnsanlar daha çok aktivite ile uğraşmaya teşvik edilmiştir. Ayrıcalıklı üst sosyal sınıflarının en önemli lüksü, orta sınıfın artık kendileri içinde uygun olduğunu düşünmeye başladığı, boş zamanlar ve boş zamanları dolduran eğlencelerden alınan zevkler olmuştur. Modernizmin ilk dönemlerinde Avrupa’da görülen halk temsilleri ve şenlikler yavaş yavaş yerlerini ticari olarak desteklenen tiyatro, müzik, dans, spor gibi etkinliklere bırakmıştır. Bu arada dikkat çeken şeylerden biri de tatil şehirlerinin ve 18.yy.’ın İngiltere’sindeki kaplıcalar gibi turistik tesislerin gelişmesiyle 18.yy.’ın başlarında kültür ve sporun elit sınıfa has özel etkinlikler olmaktan yavaş yavaş uzaklaşarak halka açık etkinlikler olmaya başlamasıdır. Bu olgu 19.yy.da gelişmeye devam eden boş vakitleri ticarileştirme sürecidir.

Post-endüstriyel toplumlarda boş zaman kavramını açıklayınız. 

Post-endüstriyel toplumlara gelindiğinde işçiler materyal üretmekten çok hizmet üretmeye başlamışlardır. Kapitalizmin de etkisiyle insanlar daha çok eğitime önem veren, tüm Avrupa’da seyahat eden, Budist felsefeyle tenis öğrenen, terapiyle kişisel ilişkilerini geliştiren ve pek çok şey alabilen bir toplum haline gelmiştir. Post endüstriyel toplumlar ayrıca ülkeler arasında daha çok seyahat etmeyi ve farklı ülkeler arasında daha çok iletişimi de beraberinde getirmiştir. Bu, pek çok ülkenin etnik ve azınlık gruplarıyla şekillenen kültürünü de geliştirmiştir ve kültürel çoğulculuk adını almıştır. Kültürel çoğulculuk, boş zaman kavramına zevk için yapılan bireysel tercih olarak bakmıştır. Post endüstriyel toplumun doğuşuyla boş zaman sınıfı hemen hemen yok olmuştur. Ayrıca post endüstriyel toplum erken emekliliği özendirip tatil dönemleri için de çalışanlara ödeme yapılmasını sağlamış böylece çalışma sürelerinin kısaltılmasıyla daha çok çalışılmayan zaman elde edilmiştir. Hafta sonu boyunca tatil yapan çalışanların esas tatil günleri pazarken 20.yy.da cumartesi öğleden sonraları da hafta sonu tatiline eklenmiş böylece geniş bir boş zaman periyodu oluşmuştur. 1920 ve 1930’lardan sonra boş zaman aktivitelerinin pek çok şekli popüler olmuştur. Bunlar arasında spor izleme, tatil yapma, kumar vs. yer almaktadır. Esas değişiklikler, çalışılan haftadaki bazı marjinal azalmalar ve tatil haklarının arttırılması haricinde hizmet sektörünün büyümesiyle ve imalatın düşmesiyle oluşmuştur. Bu tür değişiklikler çalışma şartlarının yeniden yapılandırılmasına yol açmış ve 1970’lerde daha esnek çalışma saatleri getirilmiştir.

Boş zaman literatüründe birey yaptığı seçime ya da seçimlere göre evinde ya da evinin dışında kaç farklı boş zaman tüketicisi konumundadır? Sıralayınız. 

Boş zaman literatüründe birey yaptığı seçime ya da seçimlere göre evinde ya da evinin dışında dokuz farklı boş zaman tüketicisi konumundadır:
1. Boş zaman tüketicisi iki günden fazla evinden uzakta seyahat ediyorsa TURİSTTİR.
2. Güzel sanatlar, tiyatro ve sinemadan bir şeyler öğreniyorsa ya da bu aktivitelerle zaman geçiriyorsa ARTİSTTİR.
3. Yiyecek, içecek ve hizmet tüketiyorsa GURMEDİR.
4. Boş zaman deneyimi olarak alışveriş yapıyorsa, ALIŞVERİŞÇİDİR.
5. Bahçesi ile uğraşıyor, evinde TV seyrediyor ya da bilgisayar ya da konsol oyunları oynuyorsa EVİNDE VAKİT GEÇİRMEYİ SEVENDİR.
6. Kapalı mekanlarda ya da açık havada rekreasyonla ilgili deneyimler yaşamayı seviyorsa, SPORU SEVEN BİREYDİR.
7. Dini gerekliliklerini yerine getiriyor ve bundan keyif alıyorsa DİNDARDIR.
8. Yeni bilgiler öğrenmeyi ve kendini geliştirmeyi seviyorsa ÖĞRENCİDİR.
9. Kendi isteklerini ve arzularını yerine getirmekten hoşlanıyorsa, HEDONİSTTİR.

Boş zaman sektöründe faaliyet gösteren kamu kuruluşları nelerdir?

Kamu kuruluşları hükümet tarafından yönetilen kuruluşlarıdır. Bu kuruluşların yönetimleri ulusal ya da yerel yönetimlerin elindedir. Boş zaman sektöründe faaliyet gösteren kamu kuruluşları:
• Boş zaman merkezleri ve yüzme havuzları
• Kütüphaneler
• Sanat merkezleri
• Parklar ve rekreasyon alanları
• Turizm destek hizmetleri
Kamu kuruluşları tarafından verilen bu hizmetler genellikle ücretsizdir ya da özel sektöre göre çok düşük fiyatlıdır. Örneğin yüzme havuzlarına üyelik aidatları genellikle havuzun maliyetlerini karşılayacak şekilde belirlenir. Bu kuruluşlar gelirlerini aidatlarından, ulusal hükümete hibelerinden, bağışlardan, yerel hükümet vergilerinden ve kredilerinden sağlarlar.

Boş zaman endüstrisi nedir? Açıklayınız. 

Boş zaman endüstrisi, bölgesel, ulusal ve uluslararası çapta tüketicisinin evinde ya da evinin dışında tüketebileceği pek çok alt ürün veya hizmetlerden (tatiller, sinema, tiyatro, kitap, vb.) oluşur. Boş zaman endüstrisi o kadar geniştir ki birbirleriyle alakalı olmayan pek çok işletme bu endüstri altında bir araya gelmiştir. Örneğin boş zaman tüketicisi dağa tırmanmak için seyahate gittiği destinasyonda dua etmek
için bir ibadethaneye gitmek isteyeceği gibi orada konaklamak için otel, yemek yemek için restoran ihtiyacı duyar. Ancak boş zaman endüstrisinde rekreasyon, konaklama ve turizm üç temel sektör olarak karşımıza çıkmaktadır. Boş zaman endüstrisinin sektörleri, boş zaman tüketicilerine sunulan deneyimin türüne göre sınıflandırılırlar. Literatürde yapılan çalışmalarda onbir sektör üzerine odaklanılmaktadır. Bu sektörler;
1. Ziyaretçi alanları (Cazibe Merkezleri)
2. Konaklama
3. Turistlik destinasyonlar
4. Tur operatörleri
5. Ulaştırma
6. Resort kompleksleri
7. Perakende yolculuklar
8. Sanat ve eğlence
9. Boş zaman alışverişi
10. Restoranlar ve catering hizmetleri
11. Rekreasyon ve spordur.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'na göre rekreasyon ne demektir?

Kültür ve Turizm Bakanlığı, rekreasyonu insanların boş zamanlarında yaptıkları, zorunlu çalışma faaliyetlerinden bağımsız olarak, kişinin boş zamanını serbest olarak ve dilediği gibi kullandığı fiziksel gücünü onarmaya ve ruhsal kapasitesini zenginleştirmeye yönelik zorunlu faaliyetlere karşıt, özgürce seçilen ve fiziksel sosyal çevrenin değişmesi anlamına gelen faaliyetler olarak da tanımlamaktadır.

Rekreasyon türleri nelerdir? Açıklayınız. 

Rekreasyon türleri:
• Basit Eğlence. Bu sınıf seyircili sporlar, sinema ya da televizyon gibi katılımcıların herhangi bir fiziksel, zihinsel ya da sosyal bir aktivitesine gerek kalmadan katılımcının haz alması için yapılan aktivitelerden oluşur.
• Zihinsel Aktvite/Düşünce ve Farkındalık. Yazma, okuma, ya da dinleme gibi aktivelerden oluşur. Bu sınıf diğer sınıflarlarda yer alan rekreasyonel aktiviteler için bir aracı görevi görür. Diğer sınıf aktivileri ile birlikte yapılır.
• Spor ve Egzersiz. Bu tür basketbol, aerobik, dalma, rüzgar sörfü, ağırlık kaldırma gibi çok geniş bir yelpazedeki aktiviteleri içerir.
• Müzik. Bu kategori tüketicinin hem dinleyici hem de katılımcı olarak sürece dahil olduğu geniş bir yelpazeyi içerir.
• Sanat. Sanat tür sanatçılar tarafından yapılan eserlerin izlenmesi ve satın alınmasından yağlı boya resim, heykel, cam, seramik gibi sanat dallarının boş zaman eğlencesi olarak birebir yapılmasını içerir.
• Dans. Rekreasyonun bu türü de aynı sanat türünde olduğu gibi tüketici hem izleyici hem de katılımcı olarak yer alır. Bu tür müzik, sanat ve dansı içine alan kültür ve estetik aktiviteleri olarak da adlandırılır.
• Hobiler. Bu tür oldukça geniş bir aktivite dizisini içinde barındırır. Model uçak yapımından, kolleksiyonerliğe, el sanatlarına kadar pek çok aktiviteyi içerir.
• Oyun. Bu tür hem çocukların oynadıkları çeşitli oyunları hem de bilgisayar ya da konsol oyunları, spontane ya da yarışmalı oynanan oyunları içerir.
• Rahatlama. SPA, masaj gibi kişi hem zihnen hem de bedenen rahatlatan aktiviteleri içerir. 

• Sosyal Aktiviteler. Aile ve akraba toplantıları, partileri ve arkadaş partileri ya da kulüplere üyelikleri içine alan sosyal aktivelerdir.
• Hayırseverlik Hizmetleri. Hayırseverlikle ilgili kuruluşlarda ve vakıflarda görev alma, çalışma aktiviteleri bu tür içinde yer almaktadır.
• Doğa Sporları ve Açık Hava Aktiviteleri. Doğal göllerde, nehirlerde ya da denizlerde balık tutma, dağlara yapılan tırmanma, vadilerde, dağlarda ya da yaylalarda doğa yürüşleri bu tür aktivitelere verilecek örneklerdendir.
• Seyahat ve Turizm. Belki en geniş ve çeşitli rekreasyon türüdür. Seyahat için yirmiden fazla alt türü bulunmaktadır.

Tüketicilerin rekreasyondan bekledikleri faydalar nelerdir? Açıklayınız. 

Tüketicilerin rekreasyondan bekledikleri faydalar parasal ve parasal olmayan faydalar olarak incelenebilir. Ekonomik fayda, rekreasyon etkinliğinin sonunda elde edilecek olan parasal değişimle ilgilidir. Ekonomik olmayan fayda ise daha çok soyut özelliklere sahiptir ve daha çok davranışsal ve tutumsal özellikler gösterir.

Tüketicilerin rekreasyondan bekledikleri parasal olmayan faydalar nelerdir? 

1. Kişisel gelişim. Tutumlarda, değerlerde ve yeteneklerdeki değişimi ifade eder. Rekreasyon faaliyetlerine katılmanın kişinin güçlenmesi ve kendine güvenmesi gibi önemli faydaları söz konusu olacaktır.
2. Sosyalleşme. Rekreasyon faaliyetlerine katılım kişinin başkalarıyla temas etmesine olanak tanır, bu da kişinin sosyalleşmesi anlamına gelir. Rekreasyon faaliyetleri ve etkinlikleri, yeni insanlarla tanışma, arkadaşlıklar kurma, aile birliğinin sağlamlaştırılması ve grup içinde
işbirliklerinin güçlenmesi gibi katkılar sağlar.
3. Fiziksel gelişim. Bazı rekreasyon faaliyetleri, kişinin fiziksel yapısı için de olumlu etkilere sahiptir. Kişi spor gibi bir etkinliğe katıldığında, fiziksel açıdan kendisini daha iyi hissedecektir. Daha iyi fiziksel özelliklere sahip olan kişilerin de kendine güveni artacaktır.
4. Teşvik. Rekreasyon faaliyetleri kişilerin yaratıcılıklarını kullanmalarını ve sürekli olarak merak etmelerini teşvik eder. Bu şekilde de kişilerin rutin hayatlarının dışına çıkmalarına olanak tanır.
5. Fantezi ve kaçış. Rekreasyon faaliyetleri insanların kaçış olarak değerlendirdikleri faaliyetlerdir. İnsanlar, uzaklaşmak ve kendilerini dinleyebilmek için ilgili faaliyetlere katılırlar, bu faaliyetler insanlara kaçma ve fantezi fırsatı verir. Kişilerin kaçmak istedikleri özellikle çalıştıkları iş hayatları olmaktadır.
6. Nostalji ve yansıma. Rekreasyon faaliyetleri kişilere geçmişle ilgili bir takım duyguları yaşama ve yansıma şansı verebilir.
7. Bağımsızlık ve özgürlük. Rekreasyon faaliyetlerinin karakteristik özelliklerinden biri, kişilere bağımsızlık ve özgürlük vermesidir. Bağımsızlık istediği gibi hareket etmesine olanak tanırken, özgürlük sayesinde kişiler günlük hayatlarından daha farklı bir hayatı yansıtma şansına sahip olurlar.
8. Duygusal yükün azaltılması. Rekreasyon faaliyetleri, kişinin işinden, ailesinde ve günlük yaşamından gelen yüklerin daha az rahatsız etmesine olanak tanır. Burada boş zamanın karmaşıklığı ortadan kaldırması özelliği söz konusu olur.
9. Risk alma fırsatı. Rekreasyon faaliyetleri, kişilerin risk alabilmelerini sağlar. Birçok rekreasyon faaliyeti, kişilerin risk almasını gerektiren faaliyetlerdir. Bu da kişinin kendisini aşarak, daha önce yapmadığı şeyleri yapabilmesini sağlar.
10. Kazanım duygusu. Rekreasyon faaliyetlerinin belki de en önemli etkisi, kişilerin belirli bir kazanım elde ettiklerini hissettirmesidir. Yeni bir yetenek geliştirerek, örneğin yüksek bir dağa tırmanarak, bir portre yaparak, bir yarışta koşarak, yeni bir arkadaş edinerek belirli bir kazanım elde ederler ve bu kazanım kişiye kendisini iyi hissettirir.
11. Keşfetme. Birçok rekreasyon faaliyeti, kişilerin yeni fikirleri bulmalarına ve yaratıcı olmalarına yardım eder. Bu tür bir faaliyet, bir şeyi bulmak için en etkili yoldur.
12. Sorun çözme. Rekreasyon faaliyetleri kişilere farklı bir bakış açısı kazandırır. Bu şekilde kişiler olaylara ve sorunlara farklı açılardan yaklaşma şansı bulurlar. Bunun sonucunda da kişiler problemlerin çözümünde daha etkili hale gelirler.
13. Manevi fayda. Rekreasyon faaliyetleri, kişilerin kendilerini daha iyi hissetmelerini sağladığı için, kişinin yeni, aktif ve mutlu ve ruh haline gelmesini sağlarlar.
14. Estetik olarak takdir edilme. Rekreasyon faaliyetler kişilerin kendilerini estetik olarak beğenmeleri için de fırsatlar verir.
15. Akıl sağlığının sağlanması. Rekreasyon faaliyetleri yukarıda sayılan faydaları ile kişilere rahatlama sağlayacağı için, kişilerin ruh sağlıklarında da olumlu etkiler söz konusu olacaktır.

Ticari amaçlı kurulan ve eğlenceyi de içine alan rekreasyon sektörünü gruplayınız. 

Ticari amaçlı kurulan ve eğlenceyi de içine alan rekreasyon sektörünün daha iyi anlaşılması bakımından şu şekilde
gruplanabilir:
• Aktif faaliyetler sunan tesisler yüzme havuzu, kayak merkezi, golf sahası, bowling alanı, bilardo salonu, binicilik sahası, marina, çim saha v.b. gibi kişinin aktif rekreasyon faaliyetlerine katıldığı yer ve tesisler.
• Eğlence sunan kuruluşlar: Kişinin daha çok pasif ve seyirci olarak katıldığı tiyatro, sinema, konser, gece kulübü, sirk, eğlence parkı ve benzeri etkinlikleri organize eden kuruluşlar.
• Eğitici hizmetler, sunan kuruluşlar: Sanat, müzik, dans, spor ve eğitim veren kuruluşlar.
• Ekipman ve malzeme üreten işletmeler: Müzik aleti, TV, radyo, video, bahçe aletleri, kitap, oyuncak, spor araç ve gereçleri gibi rekreasyon faaliyetleri için malzeme üreten kuruluşlar.
• Turizm kuruluşları, seyahat acenteleri: Rekreasyon sektörünün oldukça büyük bir alanını kapsayan seyahatle ilgili hizmetleri sunan kuruluşlar arasında otel, tatil köyleri gibi kuruluşlar, seyahat acenteleri, tur operatörleri ve turizm şirketleri bulunmaktadır.

Boş zaman davranışları ve tüketim örnekleri hizmet pazarlaması ile de ilgili olan dört boyutu açıklayınız. 

Tüketicilerin boş zamanlarını ortaya koymaya yönelik olarak yapılan çalışmalarda üzerinde durulan konulardan biri zaman biçimidir (timestyle). Boş zaman davranışları ve tüketim örnekleri hizmet pazarlaması ile de ilgili olan dört boyutu ortaya koymaktadır. Bunlar: Sosyal yönelim, geçici yönelim, planlama yönelimi ve polikronik yönelimdir. Sosyal yönelim, tüketicinin kendisi ve başkaları için keyfi
olarak tahsis ettiği zamanın sınıflandırılmasını ifade eder. Geçici yönelim, bireylerin geçmişteki başarılarını, o an yaşadıklarını ve geleceğe dair bakış açılarını değerlendirir. Planlama yönelimi, zaman yönetimin bir türü olup, analitik olmaktan (yoğun planlama yapan tüketici) anlık olmaya (planlama yapmayıp anlık yaşamayı tercih eden tüketici) kadar iki uçlu bir yelpazeyi kapsar. Son olarak polikronik yönelim ise, üstlenilen görev sayısı ile ilgili olup, tüketicinin o anda çok görev üstlenmesini veya tek bir şeyi yapmak istemesini ortaya koyar.

Eğlence endüstrisini gelişimin etkileyen faktörler nelerdir? Açıklayınız. 

Boş Zaman Artışı: Çoğu kişinin boş zamanı elde etme şekli ve süresi farklıdır ve bu konuda net bir zaman dilimi mevcut değildir. Ancak yaklaşık geçen yüzyılda önce endüstri devrimi ile üretimin otomasyonlaşması ve buna bağlı olarak üretim zamanın kısalmasıyla insanların
kendilerine ayırdıkları boş zaman süresinde bir artış gözlemlenmiş ve günümüze kadar bu artış istikrarlı bir şekilde artmaya devam etmiştir. Endüstrileşme ve otomasyonun artması ile var olan işgücüne olan ihtiyacın azalması ve teknolojik gelişmeler nedeniyle iş dışı zamanlarda göreli bir artış yaşanmaktadır.
• Kitle İletişim Araçlarındaki Artış: İletişim teknolojisindeki çok hızlı meydana gelen değişimler (İnternetin keşfi ve yayılması buna en önemli örnek olarak verilebilir) bu endüstrinin gelişimine katkı sağlamaktadır. İsteyen istediği bilgiye istediği zamanda ve çok hızlı bir şekilde ulaşabilmekte ve bu sayede eğlence endüstrisinin gelişimine de büyük bir katkı vermektedir.
• Teknolojik Gelişmeler: Eğlence endüstrisi teknolojik gelişmeler nedeniyle 20. yüzyılda büyüdü ve olgunlaştı. 20. yüzyılın başlarında günümüz eğlence sektörünün temel taşlarını oluşturan, sinema, radyo, TV, bilgisayar ve internet sektörleri henüz yokken günümüzde bu sektörlerin ürünleri ve hizmetleri günlük yaşamamızın birer parçası haline geldiler.
• Eğlence Ürünlerinin Çeşitlerinin Artması ve Eğlence Ürünlerine Ulaşılabilirlik: Eğlence endüstrisinin gelişmesinin sebeplerini iki ana başlıkta toplarsak, ilkini doğrudan eğlence ile ilgili ürünler olan, sinema sektörü, müzik sektörü ve bilgisayar oyunları gibi ürünleri örnek
verebiliriz. İkinci olarak da eğlence olgusu ile bağlantı kuran lisanslı yan ürünler, diğer mal ve hizmetler örnek verilebilir.
• Eğlence Endüstrisinde Pazarlamanın Önem Kazanması: Eğlence ürünlerinin kitlelere sunulması pazarlama stratejilerinin başarılı bir biçimde uygulanmasına bağlı bir hale gelmiştir. Rekabetin ve ilginin oldukça yüksek olduğu bu sektörde kurumların var olabilmesi için, pazarlama alanına ağırlık vermeleri gerekmiş ve bu alanda çalışabilecek uzman kişilerin şirketler bünyesinde çalıştığı görülmeye başlanmıştır. • Eğlence Endüstrisindeki Kar Artışı: Yukarıda da bahsedildiği gibi, rekabet edilebilir eğlence ürünlerinin maliyeti gittikçe artmaya başlamış olup, bununla bağlantılı olarak da eğlence ürünlerinin fiyatları da artış göstermiştir. Bu artış doğal olarak bu sektörün kar marjını da arttıracak bir unsur olarak görülebilir.
• Eğlence Olgusunun Yaşamın Ayrılmaz Bir Parçası Haline Gelmesi: Gelir durumu, kültürel alt yapısı, demografik özellikleri ne olursa olsun, kişiler boş zamanlarını daha verimli değerlendirebilmek için eğlenceye ihtiyaç duymaya başlamışlardır. Kimisi için bu unsur evde oturup televizyon izlemek olarak nitelense bile, kimi için de sinema, tiyatro, konser gibi daha maliyetli aktiviteler yapmaktan geçmektedir.
• Eğlence Olgusunun Küresel Bir Pazar Haline Gelmesi: Kitle iletişim kaynaklarına doğan ilginin artması ile özellikle internetin yaygınlaşması ve dağıtım kanallarının elverişliliği sayesinde birçok eğlence ürününe dünyanın her yerinden ulaşma olanağı ortaya çıkmış, bu da eğlencenin küresel bir pazar haline gelmesine sebep olmuştur.