Havacılık İşletmelerinde Muhasebe Uygulamaları Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Havaalanlaında ne tür faaliyet sahaları vardır?

Havaalanlarında iki temel faaliyet sahası bulunur. Bunlardan biri uçakların  yoğun olarak kullandığı pist, apron, taksiyolları ve onların çevresinden oluşan hava tarafı faaliyet sahasıdır. Diğeri de yolcuların, havaalanı çalışanlarının, yük sahiplerinin, aracı işletmelerin ve diğer paydaşların kullandığı terminaller ve çevresinden oluşan kara tarafı faaliyet sahasıdır.

Havaalanı nedir?

Havaalanları, hava ulaşımının başlangıç ve bitiş noktasını oluşturan, amaca uygun altyapı ve üstyapılar, bina, tesis ve cihazlar ile donatılmış, uzman insan kaynağı ve yoğun teknolojik destek ile faaliyette bulunan sistemlerdir.

Havaalanları hangi kriterlere göre sınıflandırılabilir?

Havaalanları, sahiplik ve sermaye yapısı, büyüklük, hizmet tipi gibi farklı açılardan sınıflandırılabilir. Örneğin askeri veya sivil havaalanları, ulusal veya uluslararası havaalanları, ticari veya genel havacılık havaalanları, büyük, bölgesel veya düşük maliyetli havaalanları, kamu veya özel sektör havaalanları söz konusu sınıflamalardan bazılarıdır.

Havaalanlarının genellike devlet eli ile işletilmesinin nedenleri nelerdir?

Havaalanlarının geleneksel yapısı incelendiğinde, genellikle çok büyük hacimli tek parça araziye gereksinim duyulan, bu amaçla kamu arazisinin kullanılmasını veya büyük kamulaştırmaların yapılmasını gerektiren devasa yapılarla  arşılaşılmaktadır. Havaalanlarının gerek arazi temini gerekse altyapı ve teknolojik yatırımlarının ancak devlet gücüyle üstesinden gelinebilecek büyük finansman gerektirmesi, iş süreçlerinin ve bürokratik mekanizmanın devlet desteğiyle işletilebilmesi, havaalanı hizmetlerinin sürekliliğinin devlet  özetiminde sağlanabilmesi gibi özellikleri öne çıkmaktadır. Bu durum öteden beri havaalanı kurulması ve işletilmesi işinin devlet eliyle yapılmasına yol  açmaktadır.

Yatırım kavramı neyi ifade etmektedir?

Yatırım kavramı, belirli bir kaynağın, gelir getirici faaliyetlerde kullanılmak üzere, uzun vadeli olarak tahsis edilmesi şeklinde ifade edilebilir. Genel olarak maddi ve maddi olmayan duran varlıklara yapılan ilaveler yatırım kavramı içinde değerlendirilir.

Havaalanı yatırımları hangi kalemleri içerir?

Havaalanı yatırımları, pist-aprontaksiyolu gibi altyapılar, yolcu ve kargo terminal
binaları, meteoroloji, trafik ve haberleşme tesis ve cihazları, itfaiye, bakım-onarım ve güvenlik donanımları gibi unsurların temin edilmesi ya da artırılması anlamına gelir.

Havaalanlarında sahiplik ve yönetim seçenekleri hangileridir?

Havaalanlarında sahiplik ve yönetim seçenekleri şöyle sıralanabilir:

 
• Devlet sahipliği,
• Yönetim sözleşmeleri,
• Kiralama ya da imtiyazlar,
• Sahipliğin kısmen devri,
• Kamu-özel işbirliği,
• Özel sektör sahipliği.

Havaalanlarında yap işlet devret modeli nasıl uygulanır?

Havaalanı terminallerinde YİD uygulaması, finansal ve teknik yeterliliği kanıtlanmış olan ve en kısa sürede yapım taahhüdünü teklif eden konsorsiyum ile yolcu tahminlemesine dayalı olarak, yapım ve işletme süresindeki tüm gelir, gider, kâr-zararı işletmeciye ait olmak üzere yapılan anlaşma çerçevesinde yürütülmektedir. İş sahibi (kamu kurumu) tarafından garanti edilen yolcu  sayısına ulaştıktan sonraki gelir ise taraflar arasında belirlenen oranda paylaşılmaktadır. Böylece kamunun harcama yapmadan varlık envanterini yenilemesi ve ilave gelir elde etmesi sağlanırken, istihdam ve teknolojik yatırım ve işletme maliyetlerinden, bürokratik hantallıktan kurtularak, düzenleme ve
denetim faaliyetlerine odaklanması sözkonusu olmaktadır. Özel sektör ise yeni iş alanlarına giriş, uzmanlık ve deneyim kazanma, gelir elde etme, yeni istihdam alanları oluşturma, uluslararası tanınırlığı artırma olanağı elde etme gibi yararlar sağlamaktadır. 

Maddi duran varlıklar hesap grubunda hangi hesaplar yer alır?

25 Maddi Duran Varlıklar hesap grubu;

• 250 Arazi ve Arsalar
• 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri
• 252 Binalar
• 253 Tesis, Makine ve Cihazlar
• 254 Taşıtlar
• 255 Demirbaşlar
• 256 Diğer Maddî Duran Varlıklar
• 257 Birikmiş Amortismanlar (-)
• 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar
• 259 Verilen Avanslar hesaplarını içinde barındırır.

Maddi olmayan duran varlıklar hesap grubunun içinde hangi hesaplar yer alır?

26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesap Grubu:

• 260 Haklar
• 261 Şerefiye
• 262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri
• 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri
• 264 Özel Maliyetler
• 267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar
• 268 Birikmiş Amortismanlar
• 269 Verilen Avanslar hesaplarını içinde barındırır.

Faaliyetler ve bakım ile ilgili havaalanı giderleri hangileridir?

Faaliyetler ve bakım ile ilgili giderler;
- Personel giderleri,
- Tedarik giderleri,
- Satın alınan hizmet giderleri,
- Genel yönetim giderleri,
- Diğer sermaye dışı giderlerinden oluşur.

Sermaye ile ilgili havaalanı giderleri hangileridir?

Sermaye ile ilgili giderler;
- Amortisman ve tükenme payları,
- Faizler,
- Diğer sermaye giderlerinden oluşur.

Uçuş hizmetleri ile ilgili giderler hangileridir?

Uçuş hizmetleri ile ilgili giderler, uçuş sahası (PAT sahası) varlıklarının işletilmesi, bakımı, korunması ile ilgili giderlerden oluşur. Bu grupta pist, apron, taksiyolları, bunların çevresindeki alanlar, hava trafik kontrol kulesi, seyrüsefer yardımcıları, meteoroloji cihazları, körük-köprü vb. varlıklar yer alır. Yine bu alanda uçaklarla ilgili konma, konaklama, aydınlatma, yönlendirme, güvenlik, itfaiye, havaalanı çevresinde yaban hayatı ile mücadele gibi hizmetler
verilmektedir. Uçaklara yakıt ikmalinin yapılması da bu kapsamda düşünülebilir. Bunlarla ilgili olarak gerçekleşen işçilik, malzeme ve enerji tüketimi, dışarıdan temin edilen hizmet bedelleri bu grubun giderlerini oluşturur.

Terminal hizmetleri ile ilgili giderler

Terminal Hizmetleri ile İlgili Giderler;

- Yolcu hizmetleri giderleri
- Yükleme ve boşaltma giderleri
- Terminal bakım ve hizmet giderleri
- Kiralık/ortak kullanım alanlarıyla ilgili giderlerden oluşur.

Havaalanlarında ortak hizmet giderleri hangileridir?

Ortak Hizmet Giderleri;
- Üretim yerleri yönetim giderleri
- Güvenlik giderleri
- Amortisman giderleri
- Sigorta giderleri
- Eğitim giderleri
- Vergiler ve diğer yükümlülüklerden oluşur.

Havaalanlarında maliyet, gider ve zarar kavramları birbirinden nasıl ayrıştırılır?

Havaalanına yatırım bedeli maliyet, havaalanı hizmetlerini sunabilmek için yapılan tüketimler gider, varlıkların kaybedilmesi ya da hizmetin satılamaması nedeniyle oluşan değer kayıpları da zarar olarak adlandırılmaktadır.

7/B seçeneğindeki gider türleri hangileridir?

Gider Türleri Sınıflaması (7/B):
• İlk madde ve malzeme giderleri
• Memur/İşçi ücret ve giderleri
• Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
• Çeşitli giderler
• Vergi, resim ve harçlar
• Amortismanlar ve tükenme payları
• Finansman giderleri

Havaalanı  hizmetlerinin üretilmesi için katlanılan giderler, gelir tablosunda gösterilmek üzere dönem sonunda hangi hesaba aktarılır?

Havaalanı hizmetlerinin üretilmesi için katlanılan giderler 740 Hizmet Üretim Maliyeti hesabı kullanılarak muhasebeleştirilecektir. Hizmet üretim maliyetini oluşturan işçilikler, malzeme kullanımı, amortismanlar vs. bu hesapta
toplanır. Burada biriken tutarlar dönem sonunda yansıtma hesabı aracılığıyla 622 Satılan Hizmet Maliyeti hesabına aktarılarak dönem giderine dönüştürülür.

Uçuş sahası bakım maliyetleri hangi maliyetleri kapsar?

Uçuş (pat) sahası bakım maliyetleri başlığı altında; malzeme, işçilik, enerji tüketimi ile seyrüsefer ve kontrol cihazlarının bakım, sigorta ve amortisman giderleri sayılabilir.

Havaalanı terminallerinde gerçekleşen giderler hangi hesapta izlenir?

Havaalanı yolcu ve yük (kargo) terminallerinde çok çeşitli hizmetler sunulmaktadır. Terminal hizmetlerinin çoğu havaalanının varlık nedeni olan yolcu ya da yük ile doğrudan ilgilidir. Bu yüzden havaalanı terminallerinde gerçekleşen giderler, 740 Hizmet Üretim Maliyetleri hesabında izlenir.