İnşaat ve Gayrimenkul Muhasebesi Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yıllara Yaygın İnşaat Ve Gayrimenkul Muhasebesi

1. Soru

Yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işletmeleri faaliyetlerini nasıl gerçekleştirmektedirler?

Cevap

Yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işletmeleri faaliyetlerini ihale yoluyla gerçekleştirmektedirler.


2. Soru

İhaleye sunulacak rapor nedir?

Cevap

İhaleye sunulacak rapor, ihaleye konu olan inşaat işinin tasarım, tedarik, zaman ve yapım için çeşitli seçeneklerden en uygun olanını tespit ederek, parasal değerlerle bütçelenmesi ve planlanmasıdır. Bu durum inşaat işinin daha ihale aşamasında tahmini maliyetinin tespit edilmesini gerektirir.


3. Soru

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda bahsedilen yaklaşık maliyet hesaplamasının temel aşamaları nelerdir?

Cevap

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda bahsedilen yaklaşık maliyet hesaplamasının temel aşamaları sırasıyla; • Arazi ve zemin etüdünün yapılması, • Hazırlanan projelere dayandırılması, • Mahal listesinin hazırlanması, • Metraj listesinin hazırlanması, • Birim fiyat ve imalat tariflerinin hazırlanmasıdır


4. Soru

İhaleye hazırlanan projenin inşaat sahibi tarafından kabul edilmesi ile başlayan inşaat işi hangi aşamalardan geçerek tamamlanır?

Cevap

Ön tasarım, tasarım, ihale ve satın alma (tedarik), inşaat işinin yapılması ve inşaat işinin kesin kabulünden sonraki işlemler gibi aşamalardan geçerek inşaat tamamlanır.


5. Soru

İnşaat işinin her aşamasında gerçekleşen maliyetler ile yaklaşık maliyetler neden kontrol edilir?

Cevap

Eğer inşaat aşamaları sırasında para sapması veya zaman sapması ortaya çıkabilir. Para sapmasında, yaklaşık maliyet gerçekleşen maliyetten büyükse işletme inşaat işinin tamamlanma maliyetinin beklenenden daha düşük olacağı anlaşılmaktadır ve işletme inşaat işine ilişkin karlılığı beklediğinden daha büyük olacaktır. Ancak yaklaşık maliyetin gerçekleşen maliyetten küçük olması durumunda ise, işletmenin ek bütçe oluşturması ve bu bütçeyi inşaat sahibine kabul ettirerek ihale bedelini arttırmaya yönelik çaba göstermesi gerekecektir.


6. Soru

İnşaat işine başlama ne ile gerçekleşmektedir?

Cevap

Yıllara yaygın inşaat işleri, inşaat sahibinin talep ettiği inşaat işini yapılmayı üstlenen bir taahhüt işletmesinin açılan ihaleye başvurması ile gerçekleşmektedir.


7. Soru

İhale hangi yöntemlerden birisi ile açılabilir?

Cevap

İhale; açık ihale usulü, belirli istekliler arasında ihale usulü, pazarlık usulü veya doğrudan temin yöntemlerinden birisi ile açılabilir.


8. Soru

Yüklenicinin inşaat işine başvurabilmesi için öncelikle ne yapması gerekir?

Cevap

Öncelikle ihale koşullarını sağlayan proje ile ön başvuruda bulunması gerekir.


9. Soru

Proje nasıl hazırlanmalıdır?

Cevap

Proje inşaatın tüm aşamalarını içerecek şekilde kapsamlı olarak hazırlanmalıdır. Zaman çizelgesi, ağ diyagramları, iş planlaması, işgücü ve ekipman planlaması, yetki ve sorumluluk planlaması gibi birçok detay maliyet yönetim sistemi ile birlikte projede ortaya konulmalıdır. Böylece projenin tahmini (yaklaşık) maliyetlerinin yönetilmesi, kontrolü ve geri bildirimlerle güncellenmesi sağlanabilmektedir.


10. Soru

İhale teklif fiyatı nelerden oluşmaktadır?

Cevap

Projenin tahmini (yaklaşık) maliyetine dayalı direkt maliyetleri, endirekt maliyetleri ve kar ile risk oranlarının toplamından oluşmaktadır. İhale teklifinde, ihale bedeli ve zaman çizelgesinin hangi aşamalarında hakkediş bedellerinin talep edileceği de yer almalıdır.


11. Soru

Maliyet ve hakediş raporlarının hangi raporlarla birleştirilmesi gerekir?

Cevap

Nakit akış raporları ile birleştirilmesi gerekir. Böylece projenin temelleri belirli bir dayanak üzerine oturtulmuş olacaktır.


12. Soru

Etkin bir maliyet yönetimi neyi amaçlamaktadır?

Cevap

Etkin bir maliyet yönetimi; inşaat sahibinin mali sınırları içinde doğru ve şeffaf bir proje bütçesinin hazırlanmasını ve sözleşmedeki koşullar çerçevesinde maliyet yönetimi tekniklerinin kullanılarak, projenin en ekonomik biçimde planlanmasını, tasarlanmasını, yapımını ve yapım sonrası işlerin tamamlanarak kesin kabulünün yapılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.


13. Soru

İnşaat süreci kaça ayrılmaktadır?

Cevap

İnşaat süreci; • İhale öncesi ve • Sözleşmenin imzalanması sonrası olmak üzere ikiye ayrılabilir.


14. Soru

İhale öncesinde neler yapılmaktadır?

Cevap

İhale öncesinde inşaat işinin projelendirilmesi ve maliyet analizi gerçekleştirilerek, ihaleye katılma kararının alınması gerekmektedir. Bu kısımda; ön tasarım, tasarım, ihale ve satın alma, yapım, yapım sonrası işlemlerinin planlanması ve bu planlara bağlı olarak maliyetlerin bütçelenmesi ve nakit akışının düzenlenmesi gerekmektedir.


15. Soru

Sözleşmenin imzalanması sonrasındaki aşama nedir?

Cevap

İhalenin üstlenilmesi ve sonrasında sözleşmenin imzalanması ile birlikte, inşaat işinin yapımını başlanmış olmaktadır. Bu aşama; inşaat işine ilişkin sözleşmenin imzalanması, kesin kabulün gerçekleşmesi ve yapım sonrasında ortaya çıkabilecek eksiklikler veya garantiden kaynaklanan işlerin yerine getirilmesi olarak ifade edilebilir.


16. Soru

Teminat neden alınır?

Cevap

Yüklenicinin inşaat işine ilişkin sunulan ihale teklifinin ciddiyetini ve ihale üstünde kaldıktan sonra sözleşme şartlarına göre işleri yerine getirmelerini sağlamayı garanti altına almak için teminat alınır. Kamu ihalelerinde teminat alımı, Kamu İhale Kanunu ile yasallaştırılmıştır.


17. Soru

Teminat miktarı nedir?

Cevap

Yüklenici ihaleye girerken teklifiyle birlikte ihale bedelinin azami %3’ü oranında geçici teminat tutarını ödemekle yükümlüdür. İhalenin üstünde kalması durumunda ise ihale bedelinin azami %6’sı oranında kesin teminatı ihale komisyonuna tespit ettirmek durumundadır.


18. Soru

İhaleli işlerde hangi sözleşmeler damga vergisine tabidir?

Cevap

İhaleli işlerde hem ihale kararları hem de bu kararların bağlandığı sözleşmeler ayrı ayrı damga vergisine tabidir. Karar pulu olarak da adlandırılan ihale kararlarına ilişkin damga vergisi mevcut durumda sadece kamu kesiminin ihale kararlarında alınmaktadır.


19. Soru

İnşaat işinin yapım süreci genel olarak nasıldır?

Cevap

Yapım sürecinde ilk aşama inşaatta çalışma ortamının yaratılmasıdır. Bu amaçla enerji kaynakları sağlanır ve şantiye kurulur. İnşaatın dekapajı sağlandıktan sonra, ilk madde e malzemelerin depolanması, işçilik ve ekipmanların çalışması ile inşaat sözleşmeye uygun bir şekilde tamamlanmaya çalışılır.


20. Soru

İnşaat sürecinde şantiyenin işlevi nedir?

Cevap

Şantiye tüm inşaat süresince; bir yönetim binası, proje değerlendirme birimi, bilgi işlem merkezi, dinlenme salonu, gizli bilgilerin saklandığı arşiv, güvenlik, yemekhane gibi birçok işlevi yerine getiren bir üstür.


21. Soru

İşletme açısından şantiye binalarının niteliği nedir?

Cevap

Şantiye binaları genelde geçici binalardır. İnşaat işi başlayınca kurulur, inşaat işi tamamlanınca başka bir inşaat işine taşınır. Bu nedenle işletme açısından bu geçici bina (prefabrik gibi) maddi duran varlık niteliğindedir.


22. Soru

İnşaat alanına yapılan kalıcı şantiye binalarının niteliği nedir ve hangi hesapta izlenir?

Cevap

Kalıcı şantiye binaları inşaatın bir maliyet unsuru olarak kabul edilir. İnşaat tamamlanınca bu binalar yıkılır. Bu tür şantiye binaları Hizmet Üretim Maliyeti hesabında izlenir.


23. Soru

Şantiyenin kurulması için katlanılan maliyetler hangi işin maliyeti olarak kabul edilir?

Cevap

Şantiyenin kurulması için katlanılan maliyetler inşaat işinin maliyeti olarak kabul edilir.


24. Soru

İnşaatta kullanılacak su, elektrik, doğalgaz gibi kaynakların aboneliği için verilen depozitolar için nasıl işlem yapılır?

Cevap

Abonelik için verilen depozitlerin her inşaat işi için ayrı ayrı alınması yerine, depozitin inşaat işleri arasında devredilmesi de söz konusu olabilmektedir. Bu durumda devrolunan depozite ilişkin hesap kapatılırken, yeni inşaat işine ilişkin depozit borçlandırılır.


25. Soru

İlk madde ve malzeme maliyetleri nedir?

Cevap

Üretimde kullanılan ya da tüketilen tüm ilk madde ve malzemelerin parasal tutarına, ilk madde ve malzeme maliyetleri denir.


26. Soru

Üretimle ilişkileri açısından ilk madde ve malzemeler kaç gruba ayrılır?

Cevap

Üretimle ilişkileri açısından ilk madde ve malzemeler; • Direkt ve • Endirekt ilk madde ve malzeme olmak üzere iki ana gruba ayrılır.


27. Soru

İnşaat işinin temel hammaddeleri nelerdir?

Cevap

İnşaat gereçleri inşaat işinde direkt ilk madde ve malzemeleri oluşturması nedeniyle yazılım firmasının böyle bir ismi uygun gördüğü düşünülebilir. Ancak inşaat işletmeleri için madeni gereçler, kaplama gereçleri, boyacila-izolasyon gereçleri ve diğer gereçler de inşaat işinin temel hammaddeleridir


28. Soru

Endirekt malzemeler nelerden oluşur?

Cevap

Endirekt malzemeler, inşaat faaliyetinin sürdürülmesi veya inşaat işinde kullanılmasına rağmen miktarının tespit edilmesinin anlamlı olmadığı yardımcı malzemelerden oluşur. Örneğin; patlayıcı gereçler inşaatın yapılacağı arsa üzerindeki binaların kontrollü yıkılması için kullanılabilir. Bu nedenle patlayıcılar inşaatın hammaddesini oluşturamaz. Benzer şekilde iş makinelerinin yağlanması, akaryakıtı veya yedek parçaları stoklanabilir malzemelerdir. Bu malzemeler de endirekt malzeme niteliğindedir.


29. Soru

İnşaat sahası deposunun işlevi nedir?

Cevap

İnşaat işinde kullanılmak üzere sipariş edilen ilk madde ve malzemelerin tedarikçi tarafından doğrudan inşaat sahasındaki depoya teslim etmesi söz konusu olabilir. Bu durumlarda ilk madde ve malzemeler ya kullanılıncaya kadara şantiye deposunda depolanır ya da tedarikçi stoğu inşaat işinde tüketerek teslim eder. Depolandığında İlk Madde ve Malzeme Hesabı borçlandırılır, tüketildiğinde ise bu hesabın alacağına karşılık Hizmet Üretim Maliyetleri Hesabı borçlandırılır


30. Soru

İnşaat işletmesi neden merkez depoya ihtiyaç duyar?

Cevap

İnşaat işletmesi stoklarını büyük tutarlarda veya miktarlarda alımı politikası izliyorsa, bu durumda merkez depoda stokları teslim aldıktan sonra bu stokları inşaat işi taleplerine göre dağıtımına da gerçekleştirebilir.


31. Soru

İşletmenin iyi bir stok kontrol sistemi kurması neden gereklidir?

Cevap

Kayıt, çalınma, israf önlemek ve her inşaat işinin gerçek maliyetini tespit edebilmek için çok iyi bir stok kontrolü sistemi kurması gerekmektedir.


32. Soru

İşçilik nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

İnşaat kaynaklarını kullanan ve unsurlardan biri de kendisi olan, zihinsel ve fiziksel yetenek ve becerilerini işletmenin kullanımına sunan insan gücü işçilik olarak tanımlanmaktadır.


33. Soru

İşçilik maliyetleri hangi unsurlardan oluşmaktadır?

Cevap

İşçilik maliyetinin temelini çıplak ücret veya esasücret oluşturmaktadır. İnşaat işletmelerinde iş gücü; • Direkt, • Endirekt, • Staf personel, • Yerel, • Türk, • Yabancı gibi değişik şekillerde sınıflandırılabilmektedir.


34. Soru

Direkt işçilik neyi ifade etmektedir?

Cevap

Direkt (esas) işçilikler inşaat işinin yaratılmasını ve şekil verilmesini sağlayan inşaat işçilerinin işletmeye olan maliyetini ifade etmektedir. Dolayısıyla inşaat işletmesinin taahhüt ettiği işle direkt bağlantı ve doğrudan ilgili işe işçilik maliyeti yüklenebilir. İnşaat işlerinde işçilik maliyetleri önemli bir yer tutmaktadır.


35. Soru

Esas ücret nasıl tanımlanabilir?

Cevap

Esas ücret, işçiye inşaat işinde normal çalışma saatleri içinde çalışması durumunda taahhüt edilen ödemedir.


36. Soru

İşçilik maliyetleri nasıl hesaplanabilir?

Cevap

İşçilik maliyetleri; • Zaman temeline dayalı hesaplanabileceği gibi, • Prim veya parça başına ücret sistemlerine dayalı olarak da hesaplanabilir.


37. Soru

İşletmenin katlandığı toplam işçilik maliyeti nelerden oluşmaktadır?

Cevap

İşletmenin katlandığı toplam işçilik maliyeti; • Brüt ücret, • Sosyal güvenlik kurumu işveren payları ve • Yan ücretlerden oluşmaktadır.


38. Soru

İşçinin net ücreti nasıl hesaplanmaktadır?

Cevap

Net ücret; brüt ücretten çeşitli oranlarda; • Sosyal güvenlik kurumu işçi payı, • İşsizlik sigortası primi, • Gelir vergisi ve • Damga vergisi gibi kesintiler düşüldükten sonra kalan tutardır.


39. Soru

Taahhüt işletmelerinde direkt işçilik ve endirekt işçilik maliyetleri hangi hesapta izlenmektedir?

Cevap

Hem direkt işçilik maliyetleri hem de endirekt işçilik maliyetleri Hizmet Üretim Maliyetleri hesabında izlenmektedir.


40. Soru

İnşaat işine yüklenen maliyetlerle yaratılan hizmeti işletmenin varlıklarında görüntüleyebilmek için nasıl muhasebe kaydı yapılır?

Cevap

Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri hesabı, Hizmet Üretim Maliyetleri Yansıtma hesabı aracılığıyla borçlandırılır. Böylece işçilik maliyetlerini, inşaat işletmesi sözleşmede taahhüt etmiş olduğu yaklaşık maliyeti de bu hesaplar aracılığıyla izlemiş olacaktır


41. Soru

Endirekt işçilik nedir?

Cevap

Endirekt işçilik için, yardımcı işçilik, dolaylı işçilik, yönetici işçilik gibi terimler de kullanılır. İnşaat işinin yapılmasına katkı sağlayan ancak inşaat işini bizzat gerçekleştirmeyen işçilerin işletmeye olan maliyetidir. Endirekt işçilik maliyeti, direkt işçilik maliyeti dışında kalan ve inşaat işine dolaylı bir şekilde yüklenebilen maliyetlerdir.


42. Soru

İkramiye nasıl tanımlanabilir?

Cevap

İkramiye, fazla çalışma ücreti, sosyal yardımlar, sağlık giderler, izin ücretleri, işçi yollukları, kıdem tazminatı, primler, yükleniciden kaynaklanan boşa geçen zamanlar gibi ödemeler endirekt işçilik olarak kabul edilir.


43. Soru

Ortak maliyetler nelerdir?

Cevap

Direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik dışında kalan ve inşaat işiyle ilgili olan tüm maliyetler ortak maliyet olarak nitelendirilir. Birden fazla inşaat ve onarım işinin yapıldığı durumlarda, hangi işe ait olduğu kesin olarak bilinmeyen ve diğeri de ilgilendiren maliyetlere ortak maliyet veya müşterek maliyet adı verilir.


44. Soru

Ortak maliyetlerin özellikleri nelerdir?

Cevap

Ortak maliyetlerin özellikleri şöyle sıralanabilir: • Ortak maliyetler birçok maliyet unsurunu içinde barındırır. Bu nedenle birbirinden farklı özelliklere sahip maliyetler inşaat işiyle ilişkilendirilmeye çalışılır. • Ortak maliyetler yarı değişken maliyet özelliği taşırlar. Üretimle ilgili sabit maliyetlerin tamamı ise ortak maliyet içerisinde yer alır. • Ortak maliyetler birçok inşaat işini ilgilendiren maliyetlerdir. • Ortak maliyetler dönem içinde farklı zamanlarda ortaya çıkabilir. Ayrıca zaman içinde de maliyette dalgalanmalara neden olabilir. • Bazı ortak maliyetlerde ancak dönem sonunda maliyetleri kesinleşir. Örneğin bakım onarım giderleri gibi. • Yıllık tutarları bilinen bazı maliyetlerin bir kısmında dönem sonunda düzeltme yapmak gerekebilir. Örneğin iş makinelerinin amortisman giderleri gibi.


45. Soru

Ortak maliyetlerin sunulan hizmetlere dağıtılması kaç şekilde olmaktadır?

Cevap

Birden fazla takvim yılına yayılan inşaat ve onarım işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanların üç şekilde sunulan inşaat hizmetlerine dağıtılabileceğini ifade etmektedir: • Sadece birden fazla inşaat işinin yapılması, • Hem inşaat işi hem de diğer işlerin yapılması, • Amortisman giderleri.


46. Soru

Sadece birden fazla inşaat işinin yapılması, kısaca nasıl açıklanabilir?

Cevap

Sadece birden fazla inşaat işinin yapılması; GVK (m.43/1) yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde dağıtılması gerektiğini ifade etmektedir.


47. Soru

Hem inşaat işi hem de diğer işlerin yapılması, kısaca nasıl açıklanabilir?

Cevap

Hem inşaat işi hem de diğer işlerin yapılması; GVK (m.43/2), yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde kapsamına girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dahilinde dağıtılması gerektiğini ifade etmektedir.


48. Soru

Amortisman giderleri, kısaca nasıl açıklanabilir?

Cevap

Amortisman giderleri; GVK (m.43/3), birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle birlikte diğer işler içinde müştereken kullanılan tesisat, makina ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların kullanıldıkları her işe ilişkin gün sayısına göre dağıtımı gerçekleştirilir.


49. Soru

Taşeron nedir?

Cevap

Taşeron, asıl işveren olan müteahhitten iş alan ve kendi işçileriyle bunu yerine getirmeyi üstlenen alt yüklenici veya alt müteahhittir.


50. Soru

Kaç türlü taşeron vardır?

Cevap

Taşeronlar; • İç ve • Dış taşeron olmak üzere iki türlüdür. İç taşeron ihaleyi üstlenen ana inşaat taahhüt işletmesiyle sürekli çalışan taşeronlara denir. Dış taşeron veya kapasite taşeronu ise uzmanlık gerektiren işlerin yapılması için ihtiyaç halinde ayrı olarak bir hizmet sözleşmesi ile çalıştırılan taşeronlardır.


51. Soru

Hakediş nasıl adlandırılmaktadır?

Cevap

İnşaat işletmelerinin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden, tamamladıkları kısımlar için inşaat sahiplerinden ihale sözleşmesine bağlı olarak alınan bedeller hakediş olarak adlandırılmaktadır.


52. Soru

Sözleşme hükümlerine göre hakedişler ne zaman alınabilir?

Cevap

Sözleşme hükümlerine göre hakedişler inşaatın yapımı sırasında belirli dönemler itibariyle alınabileceği gibi, inşaat işinin tamamlanıp kesin tesliminin gerçekleştirilmesinden sonra da gerçekleşebilir.


53. Soru

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden nakden ve hesaben alınan paralar işin bitiminde Yurtiçi Satışlar hesabına alınıncaya kadar hangi hesapta tutulur?

Cevap

Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri hesabında takip edilir.


54. Soru

Sözleşme koşullarına göre hakediş bedellerinin tahsil edilebilmesi için ne düzenlenmesi gerekir?

Cevap

Sözleşme koşullarına göre dönemleri belli olan hakediş bedellerinin tahsil edilebilmesi için öncelikle yüklenicinin bir hakediş raporu düzenlemesi gerekmektedir.


55. Soru

İnşaat işinin sözleşme koşullarına göre tamamlanarak inşaat sahibine teslim edilme süreci nasıldır?

Cevap

Kesin hakediş raporu ve belgelerinin hazırlanması, inşaatın yapı denetim görevlileri veya idare tarafından teknik kontrolünün yapılması, kesin kabul tutanağının onaylanması ve asgari işçilik belgesinin onaylanması şeklinde özetlenebilir.


56. Soru

Yıllara yaygın inşaat işinin müteahhit tarafından tamamlanmasından sonra ne yapılması gerekmektedir?

Cevap

Yıllara yaygın inşaat işini müteahhitin tamamlamasıyla birlikte Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği’ne göre inşaatın kesinin kabulünün gerçekleştirilmesi gerekmektedir.


57. Soru

Kesin kabul tutanağı ne için düzenlenir?

Cevap

Kesin kabul komisyonu, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ne göre yapılan inceleme ve muayeneler sonunda işi kesin kabule hazır bulması durumunda, Kesin Kabul Tutanağı düzenler.


58. Soru

Kesin kabul ile inşaat işi tamamlandığında Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri Hesabı nasıl kapatılır?

Cevap

Bu hesap borçlandırılarak, Yurtiçi Satışlar Hesabı alacaklandırılır.


59. Soru

Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri Hesabı nasıl kapatılır?

Cevap

Bu hesap Satılın Malın Maliyeti Hesabına devredilerek kapatılır.


60. Soru

Asgari işçilik uygulaması nasıl adlandırılmaktadır ve tespit edilmektedir?

Cevap

Asgari işçilik uygulaması genel denetim olarak adlandırılmaktadır. İnşaat işlerinde işverenin, işyerinde yapılan işin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun tespiti halinde, işin yürütümü açısından gerekli olan asgari işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar/kıstaslar dikkate alınarak Müfettiş tarafından tespit edilir.


61. Soru

Yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işletmeleri faaliyetlerini nasıl gerçekleştirir?

Cevap

Yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işletmeleri faaaliyetlerini ihale yoluyla gerçekleştirmektedir. İhale sunulacak rapor, ihaleye konu olan inşaat işinin ta­sarım, tedarik, zaman ve yapım için çeşitli seçeneklerden en uygun olanını tespit ederek parasal değerlerle bütçelenmesi ve planlanmasıdır.


62. Soru

Yaklaşık maliyet hesabı nedir?

Cevap

İnşaat işi­nin daha ihale aşamasında tahmini maliyetinin tensip edilmesi gerekir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (KİK) kapsamında tahmini maliyet kavramı yaklaşık maliyet hesabı olarak ifade edilmektedir. Yaklaşık maliyet, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması ya­pılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere belirlenir.


63. Soru

Projenin kabul edilmesinin ardından, hangi aşamalar takip edilerek inşaat süreci tamamlanır?

Cevap

İhaleye hazırlanan projenin inşaat sahibi tarafından kabul edilmesi ile inşaat işi; ön tasarım, tasarım, ihale ve satın alma (tedarik), inşaat işinin yapılması ve in­şaat işinin kesin kabulünden sonraki işlemler gibi aşamalardan geçerek inşaat ta­mamlanır.


64. Soru

Yıllara yaygın inşaat işlerinde hangi ihale yöntemleri kullanılmaktadır?

Cevap

Yıllara yaygın inşaat işleri, inşaat sahibinin talep ettiği inşaat işini yapılmayı üst­lenen bir taahhüt işletmesinin açılan ihaleye başvurması ile gerçekleşmektedir. İhale; açık ihale usulü, belirli istekliler arasında ihale usulü veya pazarlık usulü yöntemlerinden birisi ile açılabilir.


65. Soru

Yüklenici işletmenin inşaat işine başvuru süreci nasıl olmaktadır?

Cevap

Yüklenicinin inşaat işine başvurabilmesi için, öncelikle ihale koşullarını sağlayan proje ile ön başvuruda bulunması gerekir. Projede, inşaatın tüm aşamalarını içerecek şekilde kapsamlı bir şekilde hazır­lanmalıdır. Zaman çizelgesi, ağ diyagramları, iş planlaması, iş gücü ve ekipman planlaması, yetki ve sorumluluk planlaması gibi birçok detay maliyet yönetim sis­temi ile birlikte projede ortaya konulmalıdır.


66. Soru

Maliyet yönetiminin amacı nedir?

Cevap

Etkin bir maliyet yönetimi; inşaat sahibinin mali sınırları içinde doğru ve şef­faf bir proje bütçesinin hazırlanmasını ve sözleşmedeki koşullar çerçevesinde maliyet yönetimi tekniklerinin kullanılarak, projenin en ekonomik biçimde plan­lanmasını, tasarlanmasını, yapımını ve yapım sonrası işlerin tamamlanarak ke­sin kabulünün yapılmasını sağlamayı amaçlamaktadır


67. Soru

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin ihale sürecinde teminat ne için kullanılır?

Cevap

Yüklenicinin inşaat işine ilişkin sunulan ihale teklifin ciddiyetini ve ihale üstünde kaldıktan sonra sözleşme şartlarına göre işleri yerine getirmele­rini sağlamayı garanti altına almak için teminat alınır.


68. Soru

Kamu İhale Kanunu’na göre ihale öncesi ve sonrası teminat tutarları nasıl hesaplanmaktadır?

Cevap

Kamu ihalelerinde teminat alımı, Kamu İhale Kanunu ile yasallaştırılmıştır. Yüklenici ihaleye girerken tekli­fiyle birlikte ihale bedelinin azami %3’ü oranında geçici teminat tutarını ödemek­le yükümlüdür. İhalenin üstünde kalması durumunda ise ihale bedelinin azami %6’sı oranında kesin teminat tutarını ihale komisyonuna ödemek durumundadır. İnşaat işletmesi sözleşmeyi imzalaması ile ancak geçici teminatını geri alabilmek­tedir (Ayrıntılı bilgi için bu kitabın 1. ünitesine bakınız).


69. Soru

Sözleşmenin imzalanmasının ardından yapım sürecinde ilk aşama nedir?

Cevap

Yapım sürecinde ilk aşama inşaatta çalışma ortamının yaratılmasıdır. Bu amaçla enerji kaynakları sağlanır ve şantiye kurulur. İnşaatın dekapajı sağlandıktan sonra, ilk madde ve malzemelerin depo­lanması, işçilik ve ekipmanların çalışması ile inşaat sözleşmeye uygun bir şekilde tamamlanmaya çalışılır.


70. Soru

İlk madde ve malzeme maliyetleri nedir?

Cevap

Üretimde kullanılan ya da tüketilen tüm ilk madde ve malzemelerin parasal tuta­rına, ilk madde ve malzeme maliyetleri denir. İlk madde ve malzemeler üretimle ilişkileri açısından, direkt ve endirekt ilk madde ve malzeme olmak üzere iki ana gruba ayrılır.


71. Soru

Endirekt malzeme nedir?

Cevap

Endirekt malzemeler, inşaat faaliyetinin sürdürülmesi veya inşaat işinde kul­lanılmasına rağmen miktarının tespit edilmesi anlamlı olmayan yardımcı malze­melerden oluşur. Örneğin patlayıcı gereçler inşaatın yapılacağı arsa üzerindeki binaların kontrollü yıkılması için kullanılabilir. Bu nedenle patlayıcılar inşaatın ham maddesini oluşturamaz. Benzer şekilde iş makinelerinin yağı, akaryakı­tı veya yedek parçaları stoklanabilir malzemelerdir. Bu malzemeler de endirekt malzeme niteliğindedir.


72. Soru

Direkt İşçilik Maliyeti nedir?

Cevap

Direkt (esas) işçilikler inşaat işinin yaratılmasını ve şekil verilmesini sağlayan in­şaat işçilerinin işletmeye olan maliyetini ifade etmektedir. Dolayısıyla inşaat iş­letmesinin taahhüt ettiği işle direkt bağlantı ve doğrudan ilgili işe işçilik maliyeti yüklenebilir.


73. Soru

İşçilik maliyetleri nasıl hesaplanmaktadır?

Cevap

İşçilik maliyetleri zaman temeline dayalı olarak hesaplanabileceği gibi, prim veya parça başına ücret sistemlerine dayalı olarak hesaplanabilir. Örneğin iş makinesi ope­ratörü için zaman temeline göre ücret belirlenebilir. Operatörün günlük çalışma saati ile saat ücreti çarpılarak işçilik maliyetine ulaşılabilir. Ancak seramik işçisinin ücreti parça başına ücret sistemi ile hesaplanabilir. Seramik işçisi metretül başına tespit edi­len tutar üzerinden ücret isteyebilir.


74. Soru

Endirekt işçilik nedir?

Cevap

İnşaat işinin yapılmasına katkı sağlayan ancak inşaat işini bizzat gerçek­leştirmeyen işçilerin işletmeye olan maliyetidir. Endirekt işçilik maliyeti, direkt işçilik maliyeti dışında kalan ve inşaat işine dolaylı bir şekilde yüklenebilen mali­yetlerdir. Endirekt işçilik, yasalar, sözleşme hükümleri ya da yüklenicinin isteğine bağlı olarak esas ücrete ek olarak yapılan ödemeleri ya da birden fazla inşaat işi için katlanılan işçilik maliyetlerini kapsamaktadır. İkramiye, fazla çalışma ücreti, sosyal yardımlar, sağlık giderleri, izin ücretleri, işçi yollukları, kıdem tazminatı, primler, yükleniciden kaynaklanan boşa geçen zamanlar gibi ödemeler endirekt işçilik olarak kabul edilir.


75. Soru

Ortak maliyet nedir?

Cevap

Direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik dışında kalan ve inşaat işiyle ilgi­li olan tüm maliyetler ortak maliyet olarak nitelendirilir. Endirekt malzeme, endirekt işçilik, enerji maliyetler, sigorta, vergi ve harçlar, ceza­lar, aydınlatma, ısıtma, havalandırma, bakım-onarım giderleri, sosyal giderler, mah­keme ve noter giderleri, eğitim giderleri, danışmanlık giderleri, kırtasiye giderleri, amortisman giderleri, haberleşme giderleri, güvenlik giderleri, kira giderleri gibi pek çok hizmetin sunulmasına dolaylı katkı sağlayan maliyet ortak maliyete örnek olarak gösterilebilir.


76. Soru

Taşeron nedir?

Cevap

Taşeron, asıl işveren olan müteahhitten iş alan ve kendi işçileriyle bunu yerine getirmeyi üstlenen alt yüklenici veya alt müteahhittir. İhaleyi üstlenen ana in­şaat taahhüt işletmesiyle sürekli çalışan taşeronlara iç taşeron denir. Dış taşeron veya kapasite taşeronu uzmanlık gerektiren işlerin yapılması için ihtiyaç hâlinde ayrı olarak bir hizmet sözleşmesi ile çalıştırılan taşeronlardır.


77. Soru

Hakediş nedir?

Cevap

İnşaat işletmelerinin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden, tamam­ladıkları kısımlar için inşaat sahiplerinden ihale sözleşmesine bağlı olarak alınan bedeller hakediş olarak adlandırılmaktadır. Sözleşme hükümlerine göre hakedişler inşaatın yapımı sırasında belirli dönemler itibarıyla alınabileceği gibi, inşaat işinin tamamlanıp kesin tesliminin gerçekleştirilmesinden sonra da gerçekleşebilir.


78. Soru

İnşaat işinin tamamlanması ve teslimi sürecinde hangi adımlar izlenmektedir?

Cevap

İnşaat işinin sözleşme koşullarına göre tamamlanarak inşaat sahibine teslim edilme süreci; kesin hakediş raporlar ve belgelerinin hazırlanması, inşaatın yapı denetim görevlileri veya idare tarafından teknik kontrolünün yapılması, kesin kabul tutanağının onaylanması ve asgari işçilik belgesinin onaylanması şeklinde özetlenebilir.


79. Soru

Asgari işçilik uygulamasının amacı nedir?

Cevap

Yükleniciler taahhütlerinin maliyetini düşürme tekniği olarak işçilik maliyetlerini düşürme yolunu tercih etmektedir. İşçi sayısını azaltma, düşük ücretlerle işçi çalıştırma veya sigortasız işçi çalıştır­ma bunlardan en çok rastlanılanlarıdır. Bu bağlamda bu uygulama sigortasız veya asgari ücretin altında işçi çalıştırmayı engellemeyi amaçlamaktadır.


80. Soru

Asgari işçilik uygulaması nasıl uygulanmaktadır?

Cevap

Asgari işçilik uygulaması; ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerde işin kesin kabulünün ya da geçici kabulünün noksansız olarak yapıldığı tarihten sonra ve işverene ödenmesi gereken katma değer vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akre­ditif bedeli dâhil toplam istihkak tutarına, Kurumca yayımlanan genelge ve tebliğ­de belirtilen asgari işçilik oranı uygulanarak yapılmaktadır. Eğer işveren inceleme konusu işle ilgili olarak Kurumda ayrı iş yeri dosyası açtırmış ve işçilik bildirimin­de bulunmuş ise işin bitiminden sonra öncelikle kurum tarafından ön değerlen­dirme yapılmakta, bu ön değerlendirmede genelge veya tebliğ eki listede belirti­len asgari işçilik oranlarının %25 eksiği esas alınmaktadır. Asgari İşçilik Oranları Listesinde bulunmayan işler için Asgari İşçilik Tespit Komisyonu tarafından o işe ait asgari işçilik oranı tespit edilmektedir. Yapılan değerlendirme sonucunda iş­verenin yeterli işçilik bildirdiği anlaşılırsa teminat çözümünde veya yapı kullan­ma izin belgesi (iskan ruhsatı) almakta kullanılan ilişiksizlik belgesi (borcu yoktur yazısı) verilmektedir.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v