Uluslararası Lojistik Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Denizyolu taşımacılığında taşıma maliyetleri nasıl değişkenlik gösterir?

Denizyolu taşımacılığını en belirgin rekabetçi avantajı taşıma maliyetlerindedir. Ölçek ekonomisi ve mesafe ekonomisinin taşıma maliyetlerinde en belirgin olduğu taşımacılık türü hem bir seferde taşınabilen toplam ağırlık ve hacmin diğer türlere göre çok büyük olması hem de yolculuk mesafelerinin çok daha uzun olması nedeniyle denizyolu taşımacılığıdır. Her iki etki de birim taşıma maliyetlerinin düşmesine olanak sağlar.

Demiryolu taşımacılığı 20. yy. ve 21. yy. da nasıl değişkenlik göstermiştir? Farklar nelerdir?

Tarihsel olarak yük taşımacılığında en çok kullanılan tür olmasına karşılık, motorlu kara taşıtları teknolojisindeki ilerleme nedeniyle 20. yüzyılda karayolu taşımacılığı karşısında çok önemli bir pazar kaybı yaşamıştır. Ancak, 21. Yüzyılda birçok ülkenin ve uluslararası organizasyonların çalışmaları sayesinde bu kayıp geri kazanılmaya başlamıştır. Bunun en önde gelen nedenlerinden bir tanesi demiryolu taşımacılığının çevreye daha az zararlı ve enerji kaynaklarını daha koruyucu olmasıdır. Özellikle Avrupa’da ve A.B.D.’de demiryollarına karayolu taşımacılığına karşı rekabetçi avantajlar sağlayacak yasal düzenlemeler ve önlemler alınmıştır.

Boru hattı taşımacılığının genel özellikleri nelerdir?

Boru hattı taşımacılığı temelde demiryolu ve denizyolu taşımacılığı ile rekabet halindedir. Ancak, boru hattı yatırımları taşınacak sıvı yakıtın çıkarıldığı ya da işlendiği tesislerle limanlar ya da kullanılabilir halde dağıtımının yapılacak olduğu tesisler arasında yapıldığından kuruluş altyapısı oluşturulduktan sonra oldukça düşük maliyetli bir taşıma türü seçeneği haline gelir. Ancak, bu türün elbette ki başlangıç yatırım maliyetleri oldukça yüksektir. Genellikle boru hattının topraklarından geçtiği ülkelerin oluşturduğu konsorsiyumlar tarafından yapımına karar verilir. İşletmesi çoğunlukla kamu kuruluşları tarafından doğrudan ya da uzun süre kiralama yöntemiyle gerçekleştirilir.

Karayolu taşımacılığında taşıma süresi nasıl değişkenlik gösterir?

Karayolu taşımacılığında taşıma süresinin büyük bir kısmı yolculuk içerisinde geçer; yani, ara duraklarda bekleyerek harcanan zaman en aza indirgenmiştir. Bu nedenle teslim süresinin kritik olduğu ve öncelikli tutulduğu ulaştırma hizmetlerinde en güvenilir tür olarak ön plana çıkar. Kötü hava koşulları ve beklenmedik trafik yoğunluğu dışında yolculuk sürelerinde değişikliğe yol açabilecek ve belirsizlik yaratabilecek çevresel etmenler oldukça azdır.

Lojistik kavramının en güncel tanımı nedir?

Lojistik kavramının en güncel tanımı müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürün, servis hizmeti ve bilgi akışının başlangıç noktasından (kaynağından) tüketildiği son noktaya (nihai tüketici) kadar olan hareketinin planlanması, uygulanması, taşınması, depolanması ve kontrol altında tutulmasını sağlayan faaliyetlerin tümüdür.

Gönderici, ulaştırma hizmetini seçerken neleri göz önüne almalıdır?

Göndericinin tercihi yüklenilmek istenen sorumlulukla alınmak istenen riski dengeleyici bir şekilde yapılmalıdır. Yukarıda bahsettiğimiz üç farklı düzen içerisinde en fazla sorumluluk ve en az risk özel taşımacılıkta, en az sorumluluk ve en fazla risk ise genel taşıyıcı seçeneğindedir. Son yıllarda eğilim, özellikle üretim endüstrisindeki şirketlerin çoğunlukla sözleşmeli taşımacılık seçeneğine yöneldiğini göstermektedir. Özellikle uluslararası taşımacılıkta özel taşımacılık seçeneği olurlu olmaktan çıkmaktadır.

Boru hattı taşımacılığı nedir?

Boru hattı taşımacılığı özel olarak sıvı haldeki yakıt taşımacılığında kullanılan taşıma türüdür. Bu taşıma türünde taşınacak yükün akışkanlığından faydalanılarak yükün harekete geçirilmesi söz konusudur.

Ulaşım faaliyetleri nasıl tanımlanır?

Hammadde, yarı mamul ya da nihai ürün olmasına bakılmaksızın her malın tedarik zinciri içerisinde kaynağından ihtiyaç duyulduğu yere temin edilmesini sağlayacak olan süreçlerin hepsi ulaşım faaliyetlerini içerir.

Karma taşımacılıkta ön plana çıkan unsurlar nelerdir?

• Konteyner taşıma: Yüklerin bir taşıma kabı içerisinde taşınıyor olması ve türler arası transferin bu taşıma kabının transferi ile gerçekleştiriliyor olması karma taşımacılık operasyonlarının en temel ilkesidir. Bunun sonucu olarak aslen taşınan yük bir taşıma kabı içerisinde hareket ettirildiğinden taşıma kabı elleçlemeye tabi tutulmaktadır; ancak yüklerin kendisi elleçlemeye tabi olmamaktadır. • Türler arası eşgüdüm: Karma taşımacılıkta türler arası transferin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekir. Bu da ancak transfer operasyonlarının eşgüdümlü bir şekilde gerçekleştirilmesi ile mümkün olmaktadır. Bu etkinliği sağlamak için karma transfer tesisleri kurulmuştur.

Karayolu taşımacılığının, diğer taşıma yöntemleriyle rekabeti nasıldır?

Yüksek değerli ancak küçük boyutlu yüklerin taşınmasında ve teslim süresi öncelikli yüklerin taşınmasında havayolları ile rekabet halinde iken büyük boyutlu ve yüksek değerli ürünlerin taşınmasında demiryolları ile rekabet içerisindedir. Motorlu karayolu araçlarındaki teknolojik gelişmelere rağmen hali hazırda demiryollarından daha yüksek ancak havayollarından daha düşük maliyetlidir. Dolayısıyla, kısa mesafelerde havayolu ile daha uzun mesafelerde ise demiryolu ile rekabet daha çekişmelidir.

Taşımacılık bedellerini etkileyen ve destekleyen unsurlar nelerdir?

• Hizmet maliyeti • Taşınan ürünlerin değeri • Taşıyıcının faaliyet kapasitesi • Taşıyıcının faaliyet alanının büyüklüğü ve jeopolitik önemi • Taşıyıcının kullandığı taşıma türü • Taşınan ürünle taşıma türü arasındaki uyum • Taşıyıcı ve gönderici arasındaki işbirlikleri ve ortaklıklar • Genel ekonomik durumla birlikte arz-talep dengesindeki durum.

Lojistik sistemlerinin bileşenleri nelerdir?

Tesisler, mal ve ürünlerin işlendiği, üretildiği, paketlendiği, stoklandığı, düzenlendiği ve hatta tüketildiği yerlerdir. Bu tesisler imalat ve/veya montaj fabrikaları ya da atölyeleri, depolar ve ambarlar, dağıtım merkezleri, ara taşıma merkezleri, terminaller ve istasyonlar, elleçleme ve düzenleme istasyonları, satış noktaları, vb. olabilirler. Tesisleri birbirlerine bağlayan ulaşım hizmetleri ise araç, ekipman ve insan gücü kullanarak mal ve ürünlerin çeşitli tesisler arasında hareket etmelerini sağlarlar.

Genel taşıyıcı nedir, tanımlayınız?

Gönderici firma taşıyıcı firmanın pek çok müşterisinden bir tanesidir. Bu, temelde kargo taşıyıcılarının verdiği hizmetlerin büyük ölçekteki karşılığı olarak görülebilir. Gönderici ve taşıyıcı arasında genellikle bir sözleşme yoktur ancak yüksek hacimli gönderici müşterileri için taşıyıcı firmalar kaynak tahsisinde bulunmasalar da özel tarifeler üzerinden taşıma bedellerini belirleyebilirler.

Sözleşmeli taşımacılık nedir, tanımlayınız?

Gönderici firmanın lojistik ve taşıma hizmeti sağlayan üçüncü taraf bir başka kuruluşa ulaştırma ve taşıma hizmetleriyle ilgili tüm sorumluluklarını ya da birtakım sorumluluklarını iki tarafça belirlenen sözleşme şartları ve fiyatlandırma koşulları altında aktarmasıdır. Sözleşmeli taşımacılıkta genellikle hizmet sağlayan taraf kendi kaynaklarının (araç, insan, depo, vb.) belli bir kısmını göndericinin ulaştırma hizmetleri için tahsis eder. Operasyon yönetimi sözleşme şartlarına bağlı olarak değişebilir.

Ulaştırma sistemleri nasıl tanımlanır?

Tedarik işlevinin yerine getirilebilmesi için bütün lojistik sistemleri ulaştırma sistemlerine ihtiyaç duyarlar. Ulaştırma faaliyetleri lojistik sistemlerinin belkemiğini oluşturur; üretim, depolama ve tüketim süreçlerinin arasındaki bağ ulaştırma sistemleri tarafından sağlanır.

Ulaştırma hizmetinin yönetim şekilleri nelerdir?

• Özel taşımacılık • Sözleşmeli taşımacılık • Genel taşıyıcı

Denizyolu taşımacılığı neden taşımacılık pazarına hükmeden konumundadır?

Denizyolu taşımacılığı uluslararası taşımacılık pazarına hükmeden taşıma türüdür. Kıtalar arası ve denizaşırı taşımacılıkta havayolu taşımacılığına göre çok daha eski bir taşıma türü olmasıyla birlikte maliyetlerin de oldukça düşük olması uzun mesafe ve uluslararası taşımacılıkta denizyolu taşımacılığına çok önemli bir avantaj sağlamaktadır.

Tipik bir üretim sisteminde yer alan tesisler nelerdir?

• Tedarikçiler • Üretim tesisleri • Montaj tesisi • Merkezi dağıtım ve depolama tesisleri • Bölgesel dağıtım ve depolama tesisleri • Satış kanalları

Ulaştırma sistemleri üretim faaliyetlerini nasıl etkilemiştir?

Üretim sistemlerinin etki ve ilgi alanlarını yerel olmaktan çıkarıp öncelikle bölgesel daha sonra da küresel hale getirmiş, dolayısıyla büyük ölçekte üretim faaliyetlerini mümkün kılmıştır. Ulaştırma sistemleri üretim faaliyetlerinin gelişimini doğrudan etkilemiştir. Ürünlerin ulaşabileceği coğrafi sınırların genişlemesi büyük ölçekli üretimi mümkün kılmıştır. Eğer ulaştırma imkânları gelişmeseydi, üreticiler yalnızca kendi coğrafyalarında sıkışıp kalacak ve büyük ölçekli üretime geçemeyeceklerdi. Büyük ölçekte üretim yapabilen üreticiler, ölçek ekonomisi sayesinde üretim maliyetlerini belirgin bir şekilde düşürmeyi başarmışlardır. Üretim maliyetlerini düşürmeyi başaran üreticiler hem teknolojik gelişim için daha çok finansal kaynak kullanabilmişler hem de ürünlerini özelleştirerek toplumun farklı ihtiyaçlarını tam anlamıyla karşılayabilecek ürünler yaratan farklı üreticiler olarak pazarda kendilerine yer edinme fırsatı yaratabilmişlerdir.

Lojistik sistemleri içerisinde ulaştırma faaliyeti hangi bakış açıları ile değerlendirilebilir?

Lojistik sistemleri içerisinde ulaştırma faaliyeti üç farklı bakış açısıyla ele alınabilir. Bu farklı bakış açıları sistem içerisinde yer alan tarafların farklı rollerini ortaya çıkaracak şekilde ulaştırma faaliyeti ile ilişkisini belirler. • Gönderici • Taşıyıcı • Alıcı

Lojistik sistemleri nedir?

Lojistik sistemleri, çeşitli süreçlerin yürütüldüğü tesisler ve bu tesisleri birbirine bağlayan ulaşım hizmetlerinden oluşan bir bütündür.

Lojistik sistemlerinin etkili çalışabilmesi için hangi işlevleri yerine getirmesi gerekir?

Bir lojistik sisteminin etkili çalışabilmesi için üç ana işlevini yerine getirmesi gerekir. Bunlar, siparişlerin alınıp işlenmesi, stok kontrolü ve tedariktir.

Lojistik sisteminin sahibi ve yöneticisi olan kuruluşun ulaştırma hizmetinin tasarımı ile ilgili alması gereken temel kararlar nelerdir?

• Hangi taşıma türü kullanılacak? • Kullanılacak olan her bir taşıma türü için hangi taşıyıcı kuruluştan hizmet alınacak? • Şirket, kendi filosuna sahip olduğu bir sistem mi yürütecek yoksa hizmetin ya da araçların kiralandığı bir sistemle mi çalışacak? • Gönderici, ulaştırma operasyonlarını kendisi mi yönetecek, yoksa üçüncü taraf olan bir kuruluştan hizmet mi alacak?

Karma taşımacılıkta avantajlı olan taşıma türleri nelerdir?

Karma taşımacılıkta karayolu, demiryolu ve denizyolu taşımacılığı kullanımı ön plana çıkar. Havayolu taşımacılığının diğer türlerle karma bir sistem içerisinde eşgüdümlü çalışması hem pratik hem de etkin olmamaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden biri taşıma kabı standartlarının havayolu taşımacılığında diğer üç türe göre farklı olmasıdır.

İşlevsel açıdan ele alındığında ulaştırma sistemleri hangi bileşenlerden oluşur?

• Tesisler ve altyapı • Araçlar ve araç filoları • İşletmeler ve organizasyonlar • İşlevsel tesisler ve ilgili işletmeler • Operasyon stratejileri ve yasalar

Karayolu taşımacılığı, demiryolları taşımacılığı ile kıyaslandığında dezavantajları nelerdir?

Karayolu taşımacılığının demiryoluna karşı en büyük dezavantajı büyük boyutlu yüklerin taşınmasındadır. Birçok ülkede motorlu karayolu araçları ile taşınabilecek yük boyutlarına ve ağırlıklarına sınırlamalar getirilmiştir. Bu sınırlamalar hem taşıma güvenliği düşünülerek hem de ekonomik düzenlemelerin demiryolları avantajına kullanılması amacıyla yapılmıştır. Ancak, bu şartlar altında bile boyutlarından ve ağırlığından dolayı taşınamayan yükler demiryolu ile taşınmaya daha uygundur.

Yüklerin güvenliği taşıma türüne göre nasıl değişkenlik gösterir?

Bir yük taşıma süresi boyunca çok çeşitli tehlikelere maruz kalabilir. Genel olarak, bu tehlikelerin önemli bir kısmıyla yolculuk süresince değil ara beklemelerde karşı karşıya gelinir. Örneğin, hırsızlıkların veya fiziksel hasarların yük hareket halindeyken gerçekleşmesi pek mümkün değildir; genellikle yüklerin ara duraklarda elleçlenmesi ya da bekletilmesi süresince gerçekleşirler. Çok genel bir kural olarak, karayolu taşımacılığı en güvenli taşıma türü olarak gösterilir. Özellikle demiryolu ve denizyolu taşımacılığında elleçleme sürelerinin ve ara beklemelerin nispeten daha çok olması yüklerin güvenliğini kötü yönde etkilemektedir. Yüksek değerli ürünler içinse taşıma süresinin çok daha kısa olması ve yük hareket halindeyken yüke erişimin mümkün olmaması nedeniyle havayolu tercih edilmektedir.

Taşıma türü seçimi nedir?

Bir yükün karayolu, demiryolu, denizyolu, havayolu veya boru hattıyla ya da bunların birlikte kullanılmasıyla oluşturulan karma taşımacılık kullanılarak başlangıç noktasından varış noktasına ulaşması kararına taşıma türü seçimi denir.

Karayolu taşımacılığında, bütünleşik lojistik hizmet sağlayan firma nedir?

Lojistik hizmet sağlayıcı firmaların işlevleri arasına operasyon yönetimi, depolama yönetimi, hatta envanter yönetimi gibi yeni işlevlerin de katılması özellikle karayolu taşımacılığı alanında faaliyet gösteren firmaların bu işlevleri de bünyelerinde barındıracak şekilde yapısal olarak değişmelerine, bütünleşik lojistik hizmeti sağlayan firmaların ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Havayolu taşımacılığının, diğer taşımacılık türlerine kıyasla, avantaj ve dezavantajları nelerdir?

Havayolu taşımacılığı terminalli ulaştırma sistemleri (demiryolu, denizyolu ve havayolu) içerisinde terminaller arası yolculuk sürelerinin en kısa olduğu türdür. Bu yönüyle denizyolu ve demiryolu taşımacılığına göre avantajlı olmakla birlikte ara beklemeler düşünüldüğünde bile karayolu taşımacılığından daha kısa taşıma süreleri elde edilmesini sağlar. Coğrafi kısıtlamaların etkisinin az olması havayolunun hem karayolu hem demiryolu hem de denizyolu taşımacılığı ile ayrı platformlarda rekabet edebilmesini sağlar. Ancak, demiryollarında olduğu gibi terminallerin altyapı ve işletme maliyetlerini arttırmasıyla nedeniyle taşıma maliyetlerinin de oldukça yüksek olması tüm türler arasında en pahalı taşıma türü olmasına neden olur. Öte yandan, taşıma sürelerinin çok kısa olması bu dezavantajın göz ardı edilmesinde etkili olmuştur.

Yüklerin çevreye vereceği zararlar nasıl azaltılabilir?

Tehlikeli madde taşımacılığında elleçleme sürelerinin en aza indirilmesi ve yüklerin özel teçhizat ile elleçlenmesi hem ilgili personelin hem de çevrenin yükün oluşturduğu risklere karşı korunmasını temin edecektir. Tehlikeli madde taşımacılığında yüklerin ne şekilde muhafaza edileceği ve muhafaza şekline uygun bir biçimde hangi taşıma türünün seçileceğinin belirlenmesi olası riskleri en aza indirecektir.

Karayolu taşımacılığı nedir, özellikleri nelerdir?

Motorlu taşıtlarla yapılan karayolu taşımacılığı ulaşım türleri arasında yük taşımacılığında hem ilk akla gelen hem de en çok tercih edilen türdür. Karayolu taşımacılığı diğer bütün türler arasında en esnek ve erişimi en kolay olan türdür. Altyapı gereksinimi hükümetler ve devletler tarafından özellikle yolcu taşımacılığı ve yerleşim yerleri göz önüne alınarak yapıldığından erişim kolaylığı açısından herhangi bir zorluk teşkil etmemektedir. Dolayısıyla, hem göndericilerin hem de alıcıların erişimi açısından en yüksek ölçekteki esnekliği sağlamaktadır.

Tipik bir üretim sisteminde yer alan tesisler arasındaki taşımalar nasıl gerçekleşir?

Farklı tesisler arasındaki taşımalar basit bir şekilde noktadan noktaya ve tek bir taşıma aracıyla yapılabileceği gibi montaj tesisleri ve merkezi depolar arasındaki bağlantıda örneklendiği gibi farklı türlerin ara noktalarda yükleri birbirlerine transfer etmesiyle birden fazla araç ve hatta birden fazla taşıma türüyle de gerçekleştirilebilir. Tesisler arasında taşınan farklı biçimdeki yüklerin çıkış noktalarından varış noktalarına hareketlerini sağlamak için lojistik sisteminin bir taşıma ya da ulaştırma sistemi tarafından desteklenmesi gerekir.

Taşıma türüne erişimde türler arasında ne gibi farklılıklar vardır?

Çeşitli taşıma türleri arasında erişimi en kolay olan çoğunlukla karayolu taşımacılığıdır. Genellikle üretim endüstrisinde de erişilebilirlik karayolu ölçeğinde ele alınmaktadır. Demiryolları ve havayollarını erişilebilir hala getirmek büyük ölçekli altyapı maliyetleri ortaya çıkarır. Su yolu ya da denizyollarına erişim ise coğrafi özelliklerin bir sonucudur. Karayolu taşımacılığı aynı zamanda diğer taşıma türlerine erişim sağlamak için bir ara taşımacılık olarak da kullanılabilir.

Taşıma süresi nasıl tanımlanır?

Bir ürünün sipariş edildiği andan temin edildiği ana kadar geçen süre içerisindeki en önemli bileşenlerden bir tanesi taşıma süresidir. Taşıma süresi yükün çıkış noktasından yola çıktığı andan varış noktasında alıcı tarafından teslim alındığı ana kadar geçen süredir.

Yükün özellikleri üzerinde dururken ele almamız gereken temel ölçütler nelerdir?

• Boyutu • Ağırlık ve yoğunluğu • Maddi değeri • İstiflenebilirliği • Elleçlenebilirliği • Zarar/ziyan olasılığı • Tehlikeli ürünler ve özel ihtiyaçlar

Özel taşımacılık nedir, tanımlayınız?

Göndericinin taşıma hizmetlerini kendi sermayesiyle elde edilmiş sabit kaynaklar ve kendine ait değişken kaynakları kullanarak yerine getirdiği durumdur.

Denizyolu taşımacılığında taşıma süreleri nasıl değişkenlik gösterir?

Denizyolu taşımacılığı diğer türlere göre çok daha yavaş ve üstelik de çok değişken sefer sürelerine mağdur kalmaya açıktır. Erişim kolaylığı açısından ise çok belirgin bir dezavantaja sahip olduğu ortadadır. Bazı üretim endüstrilerinde tesisler özellikle limanlara çok yakın ve hatta limanlara entegre olarak yapılmaktadırlar. Örnek olarak ham petrol ve petrol ürünleri üretim ve dağıtım tesisleri verilebilir. Ancak, kısıtlı birkaç örneğin dışında denizyollarına erişim diğer taşıma türlerine bağımlıdır. Bu yapısından dolayı, kapıdan-kapıya hizmet değil terminalden terminale hizmet verebilen türlerden bir tanesidir.

Denizyolu taşımacılığında faaliyet gösteren firmalar nasıl sınıflandırılır ve sözleşme tipleri nelerdir?

Denizyolu taşımacılığında faaliyet gösteren firmalar sundukları hizmet tipine göre sınıflandırılabilirler. Daha önceden belirlenmiş limanlar arasında belirli çizelgelerde düzenli olarak işleyen hatlar olarak bilinen “liner” hatları özellikle konteyner taşımacılığında en sık kullanılan hizmet türüdür. Bu tip hatlar hem sözleşmeli taşımacılık yapan hem de genel taşıyıcı olarak lojistik hizmeti sağlayan üçüncü taraf taşıyıcılar tarafından işletilir ya da kullanılır. Limandan limana doğrudan sefer yapan hatlar daha çok dökme yüklerin ve sıvıların taşınmasında kullanılır. Ayrıca, otomobiller gibi yüksek değerli ve ağır yüklerin taşınmasında kullanılan özel gemiler ve hatlar sözleşmeli taşıyıcılıkla hizmet sağlayıcılar tarafından göndericilere tahsis edilerek işletilebilirler.

Havayolu taşımacılığının gelişim süreci nasıldır?

Havayolu taşımacılığının gelişimi 20. Yüzyıl sonlarında lojistik sistemlerinde ulaştırma hizmetleri açısından yaşanmış en önemli ilerlemelerden bir tanesidir. Özellikle uluslararası taşımacılığın gelişmesi ile taşıma mesafelerinin uzaması, ancak var olan taşıma türleriyle taşıma sürelerinin çok uzun olması uluslararası ticaretin önündeki en büyük engellerden biri olmuştur. Havayolu taşımacılığının yaygınlaşması bu engeli ortadan kaldırmakta çok önemli bir rol oynayarak uluslararası ticaretin ve dolayısıyla uluslararası lojistiğin gelişiminde önemli adımlar atılmasına neden olmuştur.

Lojistik sistemin etkin ve verimli çalışabilmesi için gerekli kurallar nelerdir açıklayınız?

Lojistik sisteminin etkin ve verimli bir şekilde çalışması için ulaştırma hizmetlerinin etkin bir şekilde planlanması ve yönetilmesi gerekir. Planlama ve yönetim sürecinde alınması gereken en önemli kararlardan ilki taşıma türünün seçimidir. Bu karara bağlı olarak ulaştırma hizmetinin ne şekilde yerine getirileceğinin belirlenmesi gerekir.

Bedel ve tarifeler nasıl değişkenlik gösterir?

Ulaştırma maliyetleri taşıma türüne bağlıdır ve genellikle taşıma türünün hızı ile orantılı bir şekilde artış gösterir. Diğer bir deyişle, taşıma süresinin uzun olduğu sistemlerde maliyetlerin düşük olması taşıma bedellerinin de daha düşük olmasını sağlarken, taşıma süreleri kısaldıkça maliyetlerin artışı da bedellerin artmasına neden olmaktadır.

Taşıma türünün seçiminde yasal düzenlemelerin etkisi nelerdir?

Yasal düzenlemelerin bir kısmı yüklerin güvenli bir şekilde taşınmasını sağlama amacı güderken bir kısmı da ekonomik ve siyasal önlemlerin alınmasını hedeflemektedir. Uluslararası taşımacılıkta gümrük işlemleriyle ilgili düzenlemeler, kaçakçılığı engellemeyi amaçlayan düzenlemeler ve ülkeler arası hukuka bağlı yasal çerçeve mekanizmaları da taşıma türünün seçiminde gözönüne alınması gereken unsurlardır. Ekonomik düzenlemelerin bir kısmı ise taşıma tipleri arasındaki seçimleri etkileyecek ve dolayısıyla ekonomik aktivitenin yönünü belirleyecek şekilde yapılmaktadır.

Ulaştırma sistemlerindeki ekonomik mekanizmayı çalıştıran temel ilkeler nelerdir?

Bir tanesi geleneksel üretim ekonomisinde de önemli rol oynayan ölçek ekonomisi diğeri de ulaştırma hizmetine özel mesafe ekonomisidir.

Taşıma türünün seçimi hangi ölçütlere bağlıdır?

Taşıma türü seçimi aşağıdaki ölçütler göz önüne alınarak yapılmalıdır. • Yükün (karakteristik) özellikleri • Taşıma türüne kolay erişim • Bedel ve tarifeler • Taşıma süresi • Yüklerin güvenliği • Yasal mevzuatla ilgili hükümler

Karma taşımacılık nedir?

Karma taşımacılık yükün taşınmasında ara duraklarda gerçekleşen transferler aracılığıyla birden fazla taşıma türünün kullanıldığı ulaştırma sistemlerinin temelini oluşturur. Temelde bir taşıma türü olarak değil, bir ulaştırma sisteminin temelini oluşturan taşıma yöntemi ya da tekniği olarak da düşünülebilir. Sözlük tanımı olarak kullanılan en geçerli ifadelerden bir tanesi karma taşımacılığı, “aynı taşıma aracı veya kabı ile iki veya daha fazla taşımacılık modu kullanılarak yapılan ve tür değişimlerinde araç veya kap içindeki yüklerin herhangi bir elleçlemeye tâbi tutulmadığı taşıma şekli” olarak açıklar.

Denizyolu taşımacılığında ne tip yükler taşınır?

Taşınabilen yüklerde hem ağırlık hem de boyut sınırlarının olmaması, hem paketlenebilir yüklerde hem de dökme yüklerin taşınmasında kullanılabilir olması denizyolu taşımacılığının güçlü tarafları olarak ön plana çıkar. Düşük değerli yoğunluğu fazla ürünlerin (kömür, tahıl, işlenmemiş maden, vb.) taşınmasında düşük maliyetli olması nedeniyle en çok tercih edilen taşıma türüdür.

Demiryolu taşımacılığının kendi içindeki rekabet nasıl değişkenlik gösterir?

Demiryolu taşımacılığında pazar içinde rekabet diğer türlere karşı yapılan rekabet gibi değildir. Çeşitli ulusal sistemlerde farklı şekillerde düzenlenmiş olmasına rağmen, birçok ulusal sistemde demiryolları ya devlet tarafından yönetilen ve sahip olunan tek bir demiryolu taşıyıcısı vardır. Bazı ulusal sistemlerde devlet yalnızca düzenleyici rolde olmakla birlikte farklı işletmeciler farklı bölgelerde tek taşıyıcı olarak pazarda yer alırlar. Demiryollarında çeşitli taşıyıcılar arasında işbirliği ve ortaklık üst düzeydedir. Özellikle bölgesel işletmeciler diğer işletmecilerle kurdukları çeşitli eşgüdümlü sistemler içerisinde hizmet sundukları coğrafi bölge sınırlarını genişletmekte ve böylece diğer türlere karşı rekabette bir adım atmaktadırlar.

Taşımacılık bedellerinin hesaplanmasında önemli yer tutan unsurlar nelerdir?

Taşımacılık bedelleri ya da ücretlerinin belirlenmesi ulaştırma sistemlerinde oluşan talebi karşılama mekanizmasında önemli bir yer tutar. Taşımacılık bedellerinin hesaplanmasında maliyet yapısı kadar önemli bir başka belirleyici de taşınan mal ve ürünlerin çeşitli özellikleridir. Taşımacılık bedellerinin belirlenmesinde önemli rol oynayan başka bir faktör ise taşıyıcı ve gönderici arasındaki ilişkinin şeklidir. Taşımacılık bedellerinin ve maliyetlerin değişimindeki en önemli etmenlerden bir tanesi de genel ekonomik durum ve genel ekonomik durum çerçevesinde üretim endüstrisinin içinde bulunduğu şartlardır. Üretim ekonomisindeki durgunluk ulaştırma hizmetlerine olan talebi düşürecektir. Ulaştırma sistemleri ise altyapı maliyetlerinin yüksek olması ve uzun süreli olması nedeniyle genel bir talep azalmasına maliyetleri yükselterek tepki vermek durumundadır.

Uluslararası lojistikte taşıyıcının sorumlulukları nedir, örnekleyiniz?

Uluslararası lojistikte taşıyıcının sorumlulukları yalnızca yükün hareket etmesiyle sınırlı olarak düşünülemez. Buna ek olarak, gönderici ve alıcının aynı tüzel kişi olduğu durumlarda da taşıyıcının sorumluluk ve görevleri çok daha kapsamlıdır. Her bir tarafın ulaştırma sistemini ele alışı çok farklı olacaktır. Örneğin, gönderici yalnızca gönderdiği yükün teslim ettiği şartlar dâhilinde zamanında yerine ulaşmasıyla ilgilidir. Ancak bu faaliyetin nasıl yerine getirildiği ile ilgilenmeyebilir. Zira bunun taşıyıcının sorumluluğu altında olduğunu düşünecektir. Benzer bir şekilde alıcı da yükün kendi tesislerine zamanında ve daha önce belirlenmiş olan şartlar altında iletilmesiyle ilgilidir. Bölgesel ve yerel lojistik sistemlerde bu sınırlar çok daha kolay belirlenebilirken uluslararası lojistikte bu denli kolay değildir.

Taşıyıcı kuruluş açısından bakıldığında uluslararası taşımacılığın yerel ve bölgesel taşımacılıktan farkları nelerdir?

• Her şeyden önce uluslararası taşımacılık sınırlar ötesi bir faaliyettir ve bir yükün taşınmasında birden fazla ulusal sınırdan geçmesi ve birden fazla ülkenin topraklarında hareket etmesi gerekecektir. • Uluslararası taşımacılıkta ölçekler farklıdır. Ortalama mesafeler ve ortalama yük miktarları çok daha büyüktür. Buna bağlı olarak taşıyıcı firmalar daha büyük ölçekli kuruluşlar olmak durumundadırlar. • Kullanılan taşıma türleri çok daha farklıdır. Yerel taşımacılıkta çoğunlukla kara ve demiryolu kullanılırken, uluslararası taşımacılıkta denizyolu ve havayolu da önemli bir yer tutar.

Demiryolu taşımacılığının yatırım ve altyapı maliyetleri nasıl değişkenlik gösterir?

Demiryolları tarafından sunulan hizmetler altyapı kısıtları nedeniyle çok esnek değillerdir. Demiryollarının çalışması için gerekli olan altyapı (hem raylı yol hem de istasyonlar düşünüldüğünde) bu türe erişimin çok kolay olmadığını ortaya çıkarmaktadır. Ancak, yüksek altyapı maliyetlerine karşılık kurulu sistemlerde taşıma maliyetleri çok daha düşüktür.

Demiryolu taşımacılığı nedir, tanımlayınız?

Demiryolları, büyük hacimli, yüksek yoğunluklu ve düşük değerli yüklerin uzun mesafelerde taşınmasının özellikle karayolu ve havayolu taşımacılığına göre çok daha az maliyetle gerçekleştirilmesini sağlar. Coğrafi şartlar uygun ise denizyolu ve hatta boru hattı taşımacılığı ile de rekabet halindedir, ancak genel olarak daha maliyetlidir.

Demiryolu taşımacılığı ile karayolu taşımacılığı arasındaki geleneksel rekabetin temeli nedir?

Geleneksel olarak taşıma türleri arasındaki rekabette en büyük ve en önemlisi karayolu ve demiryolu arasındadır. Bu durum, her iki türün de aynı coğrafi şartlar altında kullanılabiliyor olmasıyla açıklanabilir. İki ulaşım türü arasındaki rekabetin temeli demiryolunun daha düşük maliyetli ancak taşıma sürelerinin daha uzun olduğu hizmetlerine karşılık karayolu taşımacılığında daha kısa taşıma sürelerinin daha yüksek maliyetlere neden olmasıyla açıklanır. Bu açıdan bakıldığında gönderici için diğer bütün şartlar eşit olduğunda bile iki türün hizmet seviyesi maliyet oranlarını karşılaştırmak oldukça zorludur.

Denizyolu taşımacılığında gemi tipleri nasıl değişkenlik gösterir?

Çok çeşitli yük türlerine hizmet verebildiklerinden çok çeşitli tiplerde kargo gemileri vardır. Ham petrol ve petrol ürünleri gibi sıvı maddeler taşıyabilen tankerler çok uzun mesafeler kat edebilen çok büyük gemilerdir. Tarım ürünleri, kömür, demir cevheri ve diğer işlenmemiş madenleri gibi dökme yüklerin taşınmasına uygun kompartımanlı yük gemileri ve yüzlerce konteynerin istiflenebildiği konteyner gemileri en sık karşılaşılan kargo gemi tipleridir.

Uluslararası taşımacılıkta karma taşımacılığın önemi nedir?

Uluslararası ticaret ve taşımacılığın artışı, karma taşımacılığının doğuşuna neden olmuştur. Hem mesafelerin uzaması hem de taşıma seferlerinin farklı coğrafi bölgelerden geçiyor olması uluslararası taşımacılıkta tek tür kullanımın yetersiz olacağını ortaya çıkarmıştır. Ancak, farklı türlerin avantajlarının bir araya getirilmesinin ulaştırma faaliyetini hem etkin hem de daha düşük maliyetle gerçekleştirilmesini sağlar.

Taşıma türünün seçiminde değer-ağırlık ve ağırlık – boyut ilişkisi nedir?

Taşıma türünün seçimi lojistik sistemlerindeki en kritik karar problemlerinden bir tanesi olmakla beraber daha önce bahsettiğimiz birçok etmenle birlikte yükün değer-ağırlık oranı ve ağırlık-boyut ilişkisi tür seçiminin belirlenmesinde kritik önem taşırlar. Düşük değer-ağırlık oranına sahip yükler için demiryolu ve denizyolu taşımacılığı tercih edilirken, bu oranın artmasıyla birlikte karma taşımacılık ve karayolu taşımacılığı tercih edilmektedir. Çok yüksek değer-ağırlık oranına sahip olan yükler diğer kısıtlamalar mümkün kıldığı müddetçe havayolu ile taşınmaktadırlar. Yük özellikleri arasında taşıma türünün seçiminde göz önünde bulundurulması gereken diğer bir kısıt ise hem güvenlik nedeniyle hem de yasal düzenlemelerle belirlenmiş olan ağırlık ve boyut sınırlamalarıdır.

İşlevsel açıdan ele alındığında ulaştırma sistemlerinin temel olarak pek çok bileşeni vardır. Devlet yolları, ücretli yollar, demiryoları, havalimanları, limanlar ve boru hatları ulaştırma sistemlerinin hangi bileşeni kapsamındadır?

• Taşıma türü seçimi
• Yükün özellikleri
• Taşıma türüne erişim
• Taşıma süresi
• Bedel ve tarifeler
• Güvenlik
• Yasal mevzuat ve düzenlemeler

• geleneksel üretim ekonomisinde de önemli rol oynayan ölçek ekonomisi
• ulaştırma hizmetine özel mesafe ekonomisi

Mesafe ekonomisi nasıl açıklanır?

Geleneksel ölçek ekonomisinde taşınan malların miktarı arttıkça bir sistem içerisinde birim yük başına düşen maliyetin azalacağı varsayılır. Benzer bir şekilde taşıma mesafesi arttıkça birim yük başına ve birim mesafe başına düşen maliyet de azalır. Bu durumun temel sebebini taşıma maliyetlerinin hem yük miktarından ve mesafeden bağımsız sabit maliyet bileşenlerinden hem de yük miktarı ve mesafeye bağlı değişken maliyet bileşenlerinden oluşması olarak açıklayabiliriz. Mesafe ve yük miktarı arttıkça sabit maliyet bileşenlerin toplam maliyet içerisindeki oranının düşeceği, dolayısıyla da birim yük ve birim mesafe maliyetlerinin daha az olacağı görülür.