Temel Veteriner Histoloji ve Embriyoloji Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kondroblast nedir?

Kıkırdak dokunun genç hücrelerine kondroblast adı verilir.

İzogen grup nedir?

Kondrositler, mitoz bölünme ile çoğalırlar, bölünme sırasında birbirinden ayrılamayan kondrositler gruplar oluşturur. Birbirinden ayrılamayan iki ya da daha fazla kıkırdak hücresinin bir araya gelerek oluşturduğu kıkırdak hücre gruplarına izogen grup adı verilir.

Hipertrofi nedir?

Hipertrofi: Bir doku ya da organa ait hücrelerin sayıca aynı olmalarına rağmen hacim olarak artmasıdır.

Hiyalin kıkırdağın bulunduğu doku ve organlar nelerdir?

Organizmada en yaygın olarak görülen kıkırdak türüdür. İntrauterin dönemde, kemik oluşumu tamamlanıncaya dek hiyalin kıkırdaktan bir taslak iskelet fonksiyonunu yapar. Kemiklerin uzamasından sorumlu olan bölgelerde epifiz plağında yer alır. Bunun dışında erişkinlerde kostaların uç kısımlarında, solunum yollarının tamamında (bronşlarda, soluk borusu, gırtlak, burun) hiyalin kıkırdak bulunur.

Perisellüler matriks nedir?

Perisellüler matriks: Kondrosit ya da izogen grupların çevresinde proteoglikanların yoğun olduğu bazofilik boyalı alanlar.

Perikondriyum teriminden ne anlıyorsunuz?

Perikondriyum: Hiyalin kıkırdak, eklem yüzeyleri dışında perikondriyum ile kuşatılmıştır. Perikondriyum yapısal bakımdan birbirinden farklılık gösteren iki katmandan oluşmuştur. Perikondriyumun dış tarafında yer alan kollagen iplikler ve fibroblastlardan zengin olan bölümü fibröz katman, kondroblastlar ve küçük kan damarlarından
yapılmış olan iç kısmı ise kondrojenik katman ya da hücresel katmandır. 

Elastik ıkırdağın bulunduğu doku ve organlar nelerdir?

Elastik kıkırdak, kulak kepçesinde, dış işitme kanalı duvarında, burun kanatlarında bulunur. 

Fibröz kıkırdağın bulunduğu doku ve organlar nelerdir?

Organizmada kıkırdak doku türleri içinde en az sıklıkla görülen türüdür. Diğer dokular ve hiyalin kıkırdak ile tendon ve ligamentler arasında görülür. Fibröz kıkırdak diz ekleminde, intervertebral disklerde bulunur. Köpeklerde, kalp iskeletinde atrial ve ventriküler kalp kasını birbirine bağlamak üzere bulunur.

Fibröz kıkırdağın yapısını açıklayınız.

Fibröz kıkırdağın karakteristiği matriksde yer alan I. tip kollagen ipliklerdir. Mikroskopik görünümü, kıkırdağın yerleşimine göre farklılıklar gösterir. Ligament ve tendonları bağlayan fibröz kıkırdakta kollagen iplikler, birbirine paralel kalın bantlar oluşturur, bantlar arasında kondrositler küçük lakunlar içerisinde sıralar oluşturur. Fibröz kıkırdakta belirgin bir perikondriyum yoktur. Perikondriyum yerine kıkırdak doku yer yer bağ doku iplikleriyle kuşatılmıştır.

Prokollagen nedir?

Prokollagen kollagen yapımı sırasında sentezlenen ve temel maddeye verilen proteinlerdir.

Apozisyonel büyüme nedir?

Perikondriyuma sahip kıkırdak dokularda perikondriyumda yer alan kondroblastların bölünmesi ve matriks sentezleyip salgılamasıyla olan büyüme prosesi görülür buna da apozisyonel büyüme adı verilir.

Kıkırdak doku gelişimini anlatınız.

Embriyonal dönemde, kıkırdak doku gelişiminin ilk belirtisi mezenşim hücrelerinin kümeleşmesidir. Mezenşim hücreleri, uzantılarını kaybederek yuvarlağımsı oval bir şekil alır. Şekilsiz temel madde ve prokollageni sentezleyen, salgılayan bu hücreler kondroblastlardır. Kondroblast kümeleri kıkırdak oluşumunun merkezi olarak kabul edilir. Matriks miktarı arttıkça hücreler birbirinden ayrılır ve küremsi bir şekil alır ki bu hücreler artık kondrositlerdir. Kondrositler, ard arda mitoz bölünme göstermeye devam eder, her bir bölünme sonrasında sentezlenen intersellüler matriks oluşan kardeş hücreleri birbirinden ayırır. Bu proses kıkırdak dokuda intersitisyel büyüme olarak tanımlanır (Şekil 4-8). perikondriyuma sahip kıkırdak dokularda ise perikondriyumda yer alan kondroblastların bölünmesi ve matriks sentezleyip salgılamasıyla olan büyüme prosesi görülür buna da apozisyonel büyüme adı verilir. Erişkin bireylerde, kıkırdak doku üretiminin devamı için perikondriyumdaki kondrojenik katmanın varlığı önemlidir. Elastik kıkırdağın gelişimi süresince, fibroblastlar farklılaşmamış iplikler sentezler. Daha sonra fibroblastlar kondroblastlara, farklılaşmamış ipliklerde elastik ipliklere dönüşür.

Kıkırdak dokuda onarımı açıklayınız.

Kıkırdak dokunun onarımı oldukça güçtür. Çocukluk ve gençlik yıllarında tam onarım sağlanabilir, erişkinlerde ise, perikondriyumdan kısmen gerçekleşir. Bazen kıkırdak dokunun oluşacağı yerde bağ dokunun oluşturduğu nedbe dokusu meydana gelir. Kıkırdak doku onarımı tüm kıkırdak tiplerinde aynı derecede başarılı değildir. Özellikle intervertebral disklerde bulunan fibröz kıkırdaklarda perikondriyum olmadığı için onarım yeterince başarılı olmayabilir.

Kıkırdak dokuda beslenmeyi açıklayınız.

Kıkırdak doku diğer bağ dokulardan farklı olarak damarsızdır. Bu nedenle kıkırdak hücreleri matriksden dif­fuzyon ile beslenir. Kondrositler, düşük oksijen basıncında solunum yapar ve glikozu anaerobik glikoliz ile metabolize eder. Besin maddeleri, perikondriyumdaki en yakın damarlardan ya da kıkırdak yüzeyindeki sinoviyal sıvıdan alınır.

İntersellüler matriks kalsifiye olduğu zaman ne gerçekleşir?

İntersellüler matriks kalsifiye olduğu zaman, dif­fuzyon olmayacağı için kondrositler ölür. Bu doğal bir süreçtir, yaşlanmada görülür.

Kıkırdak matriksinin oluşumunu ve kıkırdak büyümesini uyaran hormonlar nelerdir?

Tiroksin, testosteron ve somatotropin kıkırdak matriksinin oluşumunu ve kıkırdak büyümesini uyarır.

Kıkırdak büyümesi ve matriks gelişimin baskılayan hormanlar nelerdir?

Kortizon, hidrokortizon ve östradiol kıkırdak büyümesi ve matriks gelişimin baskılar.

A vitamini fazlalığında kıkırdak dokuda ne gerçekleşir?

A vitamininin fazlalığı (hipervitaminoz) durumunda epifiziyal plağın kemikleşmesi hızlanır ve kapanır.

C vitamini eksikliğinde kıkırdak dokuda ne gerçekleşir?

C vitamininin eksikliği durumunda matriks sentezi baskılanır epifiz plağında şekil bozukluğu görülür.

D vitamini eksikliğinde kıkırdak dokuda ne gerçekleşir?

D vitamini yokluğunda kalsiyum ve fosfor emilimi yetersizliğine bağlı olarak matriks yeterince kalsifiye olamayacaktır.