Hayvan Davranışları ve Refahı Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

AB’de “Hayvan Sağlığı ve Refahı Bilimsel Komitesi” adlı bağımsız bilimsel komitenin hazırladığı raporlar doğrultusunda hazırlanan direktiflerin tanımı nedir?

Direktif, Avrupa Birliği ülkelerinin uymakla zorunlu olduğu ve en düşük standartları içeren yasal düzenlemelerdir.

AB’de çiftlik hayvanlarının korunması ile ilgili yasal düzenlemeler kapsamında kabul edilen bütün çiftlik hayvanlarının korunmasına yönelik direktif, yetiştiricilik koşullarındaki hangi alanları düzenlemeyi hedeflemiştir?

AB’de kabul edilen, bütün çiftlik hayvanlarının korunmasına yönelik direktifle birlikte, yetiştiricilik koşullarında refahla ilgili sorunların daha fazla görüldüğü buzağı büyütme, domuz yetiştiriciliği, yumurta ve et tavukçuluğu alanlarında direktifler (yönerge) kabul edilmiştir.

Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği tarafından yapılan bütün çiftlik hayvanlarının korunmasına yönelik yasal düzenlemeler nelerdir ve hangi yıllarda kabul edilmiştir? 

Avrupa Konseyi tarafından 1976 yılında Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi; Avrupa Birliği tarafından 1998 yılında Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Direktif kabul edilmiştir.

Avrupa Konseyi tarafından kabul edilen ve Türkiye’nin de üye olduğu Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi'nin temel amacı nedir?

Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi ile yetiştiricilikte özelikle entansif hayvancılıkta çiftlik hayvanlarının korunmasında ortak kuralların hayata geçirilmesi amaçlanmıştır.Sözleşmede, hayvanların barınak, yeme içme koşulları ve sağlık kontrolleri gibi hayvan refahıyla ilgili temel konuların ele alınmıştır.

Avrupa Birliği tarafından 20 Temmuz 1998 Tarihinde Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Direktif temel olarak neleri kapsar?

Bu direktifte çiftlik hayvanlarının korunmasına ve refahının sağlanmasına yönelik en düşük standartlar belirlenmiştir. Zootekniyle ilgili bazı temel kuralların yasa haline getirildiği görülmektedir. Bu direktifin ekler bölümünde çiftlikteki personel, hayvanların kontrolü, kayıtların tutulması, hayvanlarda hareket imkânı, barındırma, ekipmanlar, yiyecek ve suyun sağlanması ile yetiştiricilik konularında temel kurallar verilmiştir.

Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Direktif'ine göre, çiftlik personeli düzenlemesi nasıldır? 

Çiftlikte görevli personel mesleki kabiliyet, bilgi ve yeterliğe sahip ve yeterli sayıda olmalıdır.

Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Direktif'te, kayıtların tutulması konusundaki düzenleme nasıldır?

Hayvan sahipleri veya bakıcıları tarafından, sürüde ölü hayvan sayısı ve herhangi bir hayvana uygulanan tedavi kayıt edilmelidir. Bu kayıtlar en az üç yıl süreyle saklanmalı; sürüyle ilgili herhangi bir resmi kontrolde her zaman hazır olmalıdır.

Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Direktif'teki barınak içi iklimsel koşullara ilişkin düzenleme nasıldır?

Barınak içi iklimsel koşullar, barınak içinde hava sirkülasyonu, toz seviyesi, sıcaklık, relatif nem düzeyi ve gaz konsantrasyonları, hayvanlar için zararlı olmayacak sınırlar içinde olmalıdır.

Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Direktif'ine göre, yemlik ve suluklar nasıl olmalıdır? 

Yemlik ve suluklar, yem ve sudaki kirlenme ile hayvanlar arasındaki rekabeti en az düzeye indirecek şekilde dizayn edilmeli ve barınak içinde yerleştirilmelidir. Zootekni amaçlarına uygun olan, tedavi edici veya koruyucu veya zootekni uygulaması amacıyla verilenler hariç, hayvanların sağlığı ve refahına zararlı olmadığı bilimsel olarak ispat edilmedikçe hiç bir madde hayvanlara verilmemelidir.

Avrupa Birliği'nin ortaya koyduğu buzağılar için yasal düzenlemeler nelerdir?

Avrupa Birliği tarafından 19 Kasım 1991 Tarihinde Buzağıların Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif kabul edilmiştir. 1997 yılında bazı ekler ve değişikler yapılmıştır. Daha sonra 18 Aralık 2008 Tarihinde bütün değişiklikleri içeren Buzağıların Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif kabul edilmiştir.

Buzağıların Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif'e göre, buzağıların bireysel bölmede kalma süresi ve buzağılarda hayvan başına ayrılan alan nasıl düzenlenmiştir?

Buzağıların bireysel bölmede kalma süresi, sağlıkla ilgili sorun yoksa en fazla 8 haftadır. Buzağılarda hayvan başına ayrılan alan, en az buzağının cidago yüksekliği kadar; uzunluğu ise en az buzağının vücut uzunluğunun (burun ucu ile tuber ischii arası) 1.1 ile çarpımı kadar olmalıdır. Grup olarak barındırılan buzağılarda, her bir buzağı için 150 kg a kadar en az 1.5 m^2, 150-220 kg arası en az 1.7m², 220 kg üzerinde ise en az 1.8 m² alan ayrılmalıdır. 

Buzağıların Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif'e göre, buzağıların bağlanması ve buzağılara kolosturum verilmesi nasıl düzenlenmiştir?

Buzağılar bağlanmamalıdır. Ancak grup halinde barındırılan buzağılar süt veya ikame sütle besleme sırasında bir saatı geçmemek üzere bağlanabilirler. 

Her bir buzağı, doğumdan sonra en kısa sürede veya altı saat içinde kolosturum almalıdır.

Domuzların Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif'inde domuzlara ayrılan alan nasıl ele alınmıştır? 

Direktife göre çeşitli yaştan domuzlarda canlı ağırlığa göre her bir hayvana belli bir alan ayrılması gerekir. Barınakta hayvan başına ayrılan alan şu şekilde ele alınmıştır: grup halinde yetiştirilen sütten kesilen domuz yavruları veya hızlı büyüme dönemindeki domuzlar için (genç dişi domuzlar ve damızlık dişi domuzlar hariç) canlı ağırlığa göre net alanların sağlanması istenmektedir. Canlı ağırlık 10 kg’a kadar 0,15 m^2, 10-20 kg arası 0.2m², 20-30 kg arası 0,30m², 30-50 kg arası 0,40m², 50-85 kg arası 0,55m², 85-110 kg arası 0,65m² ve 110 kg dan fazla ise 1,00m² alan ayrılması gerekir. Çiftleştirmeden sonra grup halinde tutulan her genç dişi domuz ve her damızlık dişi domuz için sırasıyla en az 1,64m² ve 2,25m² net alan sağlanmalıdır. 

Domuzların Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif'ine göre domuzların davranışlarına uygun materyal nasıl olmalıdır?

Domuzların “araştırma” ve “burnuyla eşeleme” davranışlarına uygun ve yeterli miktarda bir materyal olmalıdır. Bu materyal hayvanın sağlığına zararlı olmaması koşuluyla saman, kuru ot, odun parçaları, talaş, mantar kompostu, turba veya bunların bir karışımı olabilir.

Domuzlara cerrahi müdahale konusu nasıl tanımlanmıştır?

Direktife göre sağlıkla ilgili bir neden yoksa cerrahi müdahale yasaktır. Diğer taraftan dişler, kuyruk ve kastrasyonla ilgili bazı müdahalelere izin verilmektedir. 17 günlük yaştan küçük domuz yavrularının köşe dişleri, bütünlüğü bozulmadan düzgün bir yüzey olacak şekilde bileme veya kesme yöntemleri ile birörnek şekilde küçültülebilir. Damızlık erkek domuzların dişlerinin uzunlukları, güvenlik gerekçesiyle veya diğer hayvanları yaralamasının engellenmesi için küçültülebilir. Kuyruğun bir kısmı kesilebilir. Erkek domuzların kastrasyonu (cerrahi yöntem hariç) yapılabilir.

19 Temmuz 1999 tarihinde kabul edilen Yumurta Tavuklarının Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif'e göre, gaga kesimine hangi koşullarda izin verilir?

Tüy gagalama ve kanibalizmin engellenmesi için, 10 günlük yaştan daha küçük civcivlerde eğitimli bir kişi tarafından yapılması koşuluyla, üye devletler gaga kesimine izin verebilirler.

Üye ülkelerin 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren iyileştirilmiş kafeslerle ilgili olarak yerine getirmeleri gereken şartlar nelerdir?

Her tavuk için en az 750 cm2 kafes alanı ayrılmalı; kafeslerde her tavuk için ayrılan alan ile yemlik ve suluk uzunluğunun artırılması, her kafesin bir kısmında altlık olması, folluk, tünek ve tırnak aşındırma aygıtı ilave edilmesiyle kafeslerde iyileştirme yapılmalı ve böylece refah artırılmalıdır.

28 Haziran 2007 tarihinde kabul edilen Etlik Piliçlerin Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif'te, kümeslerdeki aydınlatma ve karanlık periyot nasıl tanımlanmıştır?

Kümesin tamamında aydınlatma periyodu sırasında göz hizasında en az 20 lux’ lük yoğunlukta bir aydınlatma sağlanmalı; kullanılan alanın en az % 80’i aydınlatılmalıdır. Kümese civcivler konulduktan sonra 7 gün içinde başlayan ve piliçlerin tahmini kesim süresinden 3 gün önce biten sürede, günde toplam 6 saatlik karanlık periyot olmalı, bu 6 saatin en az 4 saati kesintisiz olmalıdır.

Türkiye’de hayvan refahı ile ilgili en önemli yasal düzenleme ve amacı nedir?

Türkiye’de hayvan refahı ile ilgili en önemli yasal düzenleme, Orman ve Su İşleri Bakanlığı (Eski Çevre ve Orman Bakanlığı) tarafından yayınlanan ve 2004 yılında kabul edilerek yürürlüğe giren 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu dur. Bu kanunun amacı, “hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır” şeklinde belirtilmiştir. 

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2004 yılında kabul edilen Organik Tarım Kanunu ve 2005 yılında kabul edilen Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin, hayvan refahı ile ilişkisi nedir?

Söz konusu kanun ve yönetmelikler, organik hayvancılıkla ilgili olarak da çeşitli yasal düzenlemeleri kapsar. Organik hayvancılığın esaslarından biri hayvan refahı olduğu için, bu alanda yapılan yasal düzenlemelerin dolaylı da olsa hayvan refahıyla ilgili olduğu kabul edilebilir.