Temel Veteriner Genetik Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

X’e bağlı çekinik gen örneklerinden biri olan hemofili A hastalığı, at, domuz ve köpek gibi hayvanlarda nasıl oluşur?

X kromozomu memelilerde dişi cinsiyette çift olarak bulunduğundan gen etkileşimleri ve dolayısıyla çekinik ve baskın genler söz konusu olacaktır. X’e bağlı çekinik gen örneklerinden biri insanlarda olduğu gibi at, köpek, domuz gibi hayvanlarda da görülen hemofili A hastalığıdır. Bu hastalık normal kan pıhtılaşması için gerekli olan anti-hemofilik globulin’in eksikliğinden oluşmaktadır. Hasta olan yavrulara bu genler annelerinden aktarılmaktadır.

Oogenez sırasında ikinci mayoz bölünme aşamasında cinsiyet kromozomları ayrılmamasına bağlı olarak neler gelişir?

Eğer oogenez sırasında cinsiyet kromozomlarının ayrılmama durumları ikinci mayoz bölünme sırasında gerçekleşirse iki tane normal tek X kromozomu taşıyan hücrelerin yanında bir tane iki X taşıyan (XX) ve bir tane de cinsiyet kromozomu taşımayan anormal gamet hücreleri oluşacaktır.

Bir kromozom üzerinde bir gen mi bulunur?

Hayır. Hayvanlarda yüzlerce gen bulunur. Bununla birlikte kromozom sayıları bu gen sayıları ile aynı değildir. Dolayısıyla bir kromozom üzerinde çok sayıda gen bulunmaktadır.

Pseudoautosomal (yalancı otozomal) bölgeler nelerdir?

Y ve X kromozomlarının üzerinde benzeşim gösteren küçük bir bölge vardır. Bu bölgeler pseudoauttosomal (yalancı ottozomal) bölgeler olarak adlandırılırlar. Yalancı otozomal bölgeler her iki kromozomun da uç kısımlarındadır ve sinapsis olayı bu kısımlarda olmaktadır.

Sığırlarda X’e bağlı çekinik genden kaynaklanan kalıtsal hastalıklara hangi örnek verilebilir?

Sığırlarda X’e bağlı çekinik genden kaynaklanan kalıtsal hastalıklara örnek olarak “anhidrottic ecttodermal dysplasia” denilen ayak problemleri ile birlikte seyreden kılsızlık oluşumu da bir başka örnek olarak gösterilebilir.

Ökaryotik hücrelerde kromozomlar kaça ayrılır?

Ökaryotik hücrelerde kromozomlar, otozomal ve cinsiyet kromozomları olarak ayrılmaktadır. Otozomal kromozomların üzerinde cinsiyet özellikleri ile ilgili bazı genler bulunmasına karşılık; cinsiyetin belirmesinde cinsiyet kromozomları etkilidir.

Hemizigoziti nedir?

Hemizgoziti bir genin allellinin bulunmaması durumudur. Memelilerde X kromozomu üzerindeki bir genin Y kromozomunda, kanatlılarda ise Z kromozomunda bulunan bir allelin W kromozomunda bulunmaması gibi durumlardır.

Otozomal kromozomlar dışında hangi kromozomlar bulunur?

Otozomal kromozomlar dışında iki adet cinsiyet kromozomu bulunmaktadır. Memelilerde bu kromozomlar X ve Y kromozomları olarak tanımlanmaktadır. Dişilerde iki X kromozomu vardır. Erkeklerde ise X ve Y kromozomları bulunmaktadır.

Atların cinsiyete bağlı kalıtımında hemofili oluşumu nasıl gerçekleşir?

Hemofili at türünde örneklenecek olunursa farklı çiftleşme birleşimlerinde aşağıda anlatılacağı gibi farklı fenotipik yansımalar olacaktır. Eğer hemofilili bir aygırla, normal yani hemofili olmayan bir kısrak birleşirse doğan dişi tayların hepsi taşıyıcı olurken erkek taylar normal olacaktır. Eğer taşıyıcı bir kısrak normal bir aygır ile birleşirse dişi yavruların yarısı taşıyıcı yarısı normal olurken, erkek yavruların yarısı hemofili diğer yarısı da normal olacaktır. Bir başka olasılık ise, taşıyıcı bir kısrak ile hastalıklı bir aygır birleşirse doğan taylardan dişilerin yarısı taşıyıcı diğer yarısı ise hemofili olacaktır. Bu durumda olduğu gibi her iki X kromozomunda çekinik genin bir araya gelmesi ve homozigot çekinik genlerin etkisinin fenotipe yansımasıyla dişilerin de hemofili olmaları ile sonuçlanacaktır.

X ve Y kromozomları arasında cinsiyet oluşturma açısından nasıl bir ilişki bulunmaktadır?

Y kromozomu erkekliğin gelişimi ile ilgili anahtar genleri bulundurur. Y kromozomu yoksa dişilikle ilgili gelişmeler görülür. X kromozomunu taşıyan spermatozoon (sperm hücresi) gene X kromozomunu taşıyan ovum (yumurta) ile birleşirse doğan yavru dişi (XX) olacaktır. Eğer spermatozoon Y kromozomunu taşıyorsa bu sefer X kromozomunu taşıyan ovum ile bu spermatozoon’un birleşmesi sonunda erkek (XY) yavru olacaktır.

X ve Y kromozomlarının DNA’ları arasındaki farklar nelerdir?

X kromozomu Y kromozomundan daha büyüktür dolayısısyla X kromozomu taşıyan spermde daha fazla DNA bulunmaktadır. X kromozomu taşıyan spermde bu farklılık koyun türünde % 4.1, at türünde % 4.0 ve sığır türünde ise % 3.8 dir.

Kleinefelter sendromlu kısır bir erkek nasıl meydana gelebilir?

XY kromozomlarını taşıyan bir erkek gamet hücresi ile X kromozomu taşıyan bir dişi gamet hücresi birleştiği zaman XXY genotipinde Klinefeltter sendomu olarak adlandırılan kısır erkek hastalar oluşmaktadır. Klinefelter sendromu aynı zamanda XX kromozomlu bir dişi gamet hücresi ile Y kromozomu taşıyan bir erkek gamet hücresinin birleşmesi sonucunda da olmaktadır.

Calico kedi nasıl oluşur?

Kedilerde X kromozomu üzerinde bulunan genler arasında ilişki eş baskın bir ilişkidir. Kedilerde X kromozomu üzerinde bulunan genlerden biri siyah pigmentasyonu bir başka gen ise turuncu pigmentasyonu belirlemektedir. Dişi kedilerde iki X kromozomu bulunduğundan bu genler karşılıklı lokuslarda bir araya gelecek ve genler arasında eşbaskınlık olduğundan dişilerde hem siyah renklilik hem de turuncu renklilik birlikte görülecektir. Böyle iki rengi üzerinde bulunduran kedilere calico kedi adı verilir.

Turner sendromlu kısır bir dişi nasıl meydana gelebilir?

Cinsiyet kromozomu taşımayan bir spermatozooit X taşıyan yumurta ile birleşirse XO genotipinde Turner sendromlu kısır bir dişi olacaktır. Turner sendromu aynı zamanda cinsiyet kromozomu taşımayan bir dişi gamet hücresi ve X kromozomu taşıyan bir erkek gamet hücresinin birleşmesi ile de meydana gelmektedir.

Ayrshire sığır ırkında görülen don rengi örneği ne şekildedir?

Hayvanlarda bazı özellikler aynı genotipte olmalarına karşın farklı cinsiyetlerde farklı şekillerde fenotipe yansıyabilmektedir. Bununla ilişkili tipik bir örnek Ayrshire sığır ırkında görülen don rengi (deri ve kıl örtüsünün rengi) verilebilir. Bu ırkta mahogoni beyazlığı belirleyen bir M geni ve kırmızı beyazlığı belirleyen başka bir gen m geni bulunmaktadır. Mahogoni beyaz bir inek (MM) ile kırmızı beyaz bir boğanın (mm) çiftleşmesi sonucunda heterozigot yani Mm genotipinde yavruların erkeklerin mahogoni beyaz, dişilerin ise kırmızı beyaz don rengine sahip olduğu görülecektir. Aynı genotipte olmalarına karşın aynı özellik farklı cinsiyetlerde farklı olarak belirmektedir

Sinapsis nedir?

Hücre bölünmeleri sırasında başlangıçta kromozomların karşı karşıya gelip birleşmelerine sinapsis adı verilir

Embriyonal gelişmenin ilk aşamalarında cinsiyet ile ilgili hangi süreçler gözlenir?

Embriyonal gelişmenin ilk aşamalarında cinsiyetin dış görünümü ile ilgili gelişmeler olmaz. Bu süreçte gonadlar yumurtalık ya da testislere dönüşüm aşamasındadır. Bu durumun geleceği hangi hormonun etkili olduğuna bağlı olarak değişmektedir. Bu aşamalarda Y kromozomu anahtar rolü oynar ve onun varlığında gonadlar testislere, yokluğunda ise yumurtalığa dönüşür.

Koyunlarda cinsiyet etkisinde kalıtım hangi örneklerde görülür?

Koyun türünde boynuz yapısı erkeklerde daha spiral ve güçlü görünümdedir.

Fertilizasyon sırasında cinsiyet oluşumları nasıl gerçekleşir?

Fertilizasyon sırasında ovum’un X ya da Y taşıyan spermatozoon’lardan biri ile eşleşmesi, eşit şansa sahiptir. Yani zigot karyotipinde otozomal kromozomlara ek olarak ya XX (dişi) ya da XY(erkek) şeklinde oluşum eşittir.

Aynı kromozom üzerinde bulunan genlere ne denir?

Aynı kromozom üzerinde bulunan genlere bağlı ya da birleşik genler denir. Bu genler aynı kromozom üzerinde olduğu için aynı gamete -krossing over dışındabirlikte geçerler. Bu genlerin belirledikleri özellikler de birlikte aynı birey üzerinde görülür.

Kastrasyon nedir?

Kastrasyon erkek hayvanın cinsiyet organın ameliyat ile alınıp kısır hale getirilmesidir.

Cinsiyete bağlı kalıtım nedir?

Cinsiyet kromozomları üzerinde de birçok gen bulunmaktadır. Cinsiyet kromozomları üzerinde bulunan genler tarafından fenotipte oluşturulan karakterlerin kalıtımına cinsiyete bağlı kalıtım denir. Bu memeliler için X ve Y kromozomu üzerinde bulunan genlerdir. Kanatlılar için bu genler daha farklı olarak Z ve W kromozomunda bulunan genlerdir.

Cinsiyet kromozomlarında ayrılmalar hangi süreçlerde gerçekleşir?

Cinsiyet kromozomları profaz I’e kadar eş durumundadırlar daha sonra anafaz I’de ayrılırlar. Yani memelilerin erkeklerinde ilk mayotik bölünmenin (ikincil spermatozoit) bir kromozomu X ve diğeri de Y dir. İkinci mayotik bölünmede kromatidler iki spermatide X ve Y olarak ayrılır. Yani oluşan spermatozoon’ların %50’si X ve %50’si de Y kromozomu taşımaktadır. Dişi gametlerin hepsi X kromozomu taşımaktadır.

Memeliler ve kanatlılar arasında kromozomların aktarılması aöısından hangi farklılıklar bulunmaktadır?

Erkek X kromozomunu annesinden alır ve yalnız kızına aktarır. Kanatlılarda bu anlatılan olay tamamen tersine yani Z kromozomuna bağlı olarak şekillenmektedir. Kanatlılarda erkek homogametik (ZZ), dişi heterogametiktir (ZW). Kanatlılarda Z kromozomunu taşıyan yumurta gene Z kromozomunu taşıyan spermatozoon ile birleşirse erkek (ZZ), W kromozomunu taşıyan yumurta ile Z kromozomunu taşıyan spermatozoon birleşirse dişi (ZW) yavru olacaktır.

Flow cytometry (akım sitometri) nedir?

Hücre ve kromozom gibi mikroskobik parçacıkların tanımlanması ve sayılması amacıyla kullanılan laser ve elektrik donanımlı bir alettir.

Erkek cinsiyetinin belirlenmesinde temel gen hangisidir?

Erkek cinsiyetinin belirlenmesinde temel gen SRY (Y kromozomu üzerinde cinsiyet belirleme geni) dir. Dişilerde bu gen bulunmamaktadır. SRY gen ürünleri erkek cinsiyetinin belirlenmesinde gerekli reaksiyon basamaklarının başlamasını düzenlemektedir.

Anhidrotic ectodermal dysplasia nedir?

Sığırlarda X’e bağlı çekinik genden kaynaklanan kalıtsal hastalıklara örnek olarak “anhidrotic ectodermal dysplasia” denilen ayak problemleri ile birlikte seyreden kılsızlık oluşumu da bir başka örnek olarak gösterilebilir

Cinsiyet ile ilgili kalıtım nasıl gerçekleşir?

Hayvanlarda bazı özellikler aynı genotipte olmalarına karşın farklı cinsiyetlerde farklı şekillerde fenotipe yansıyabilmektedir. Bununla ilişkili tipik bir örnek Ayrshire sığır ırkında görülen don rengi (deri ve kıl örtüsünün rengi) verilebilir. Bu ırkta mahogoni beyazlığı belirleyen bir M geni ve kırmızı beyazlığı belirleyen başka bir gen m geni bulunmaktadır. Mahogoni beyaz bir inek (MM) ile kırmızı beyaz bir boğanın (mm) çiftleşmesi sonucunda heterozigot yani Mm genotipinde yavruların erkeklerin mahogoni beyaz, dişilerin ise kırmızı beyaz don rengine sahip olduğu görülecektir. Aynı genotipte olmalarına karşın aynı özellik farklı cinsiyetlerde farklı olarak belirmektedir. Birinci yavru döller (F1) kendi aralarında çiftleştirilince ikinci yavru döllerin erkeklerinde (F2) 3 mahogoni beyaz, 1 kırmızı beyaz şeklinde dağılım ortaya çıkarken; dişilerinde 3 kırmızı beyaz, 1 mahogoni beyaz şeklinde bir dağılım ortaya çıkacaktır.

Holoandrk kalıtım ne demektir?

Y kromozomu üzerinde bulunan genlerin oluşturduğu kalıtımsal duruma aynı zamanda holoandrik kalıtım da denilmektedir

Dişilerde cinsiyetle sınırlı kalıtıma ait örnekler nelerdir?

Dişilerde görülen yavrulama sayısı, yumurtlama hızı, servis periyodu ve herhangi bir süt verimi ile ilgili özellikler cinsiyetle sınırlı kalıtıma ait örneklerdir.

Cinsiyetin belirlenmesinde normalde olması gerekenden farklı genotipler olması durumu hangi sonuçlara yol açar?

Cinsiyet belirlenirken bazı durumlarda normalde olması gerekenden farklı genotipler de olabilmektedir. Bu şekilde farklılaşmış genotiplerde, fenotipik olarak cinsiyet ile ilgili özellikler normal olarak şekillenmez. Bazı durumlarda bu hayvanların dış görüntüleri normal olarak şekillense bile östrüs döngüleri ya düzenli değildir ya da hiç yoktur. Bazen de cinsiyet organları ya yoktur ya da normal boyutlarından küçüktür. Böyle genotiplerde ovaryumlarda folliküler gelişim de olmayabilir. Bazı durumlarda anatomik olarak erkek ve dişi cinsiyet organları aynı bireyde olabilmektedir. Bu gibi durumlarda kısırlık ve dölveriminde azalmalar şekillenmektedir.

Cryptorchidism nedir?

Cryptorchidism testis torbasında testislerin tek veya çift taraflı olarak bulunmaması durumudur.

Sığırlarda cinsiyet etkisinde kalıtıma hangi örnek verilebilir?

Sığırlarda pigmentasyon dişilere göre daha koyudur.

Oogenez sırasında birinci mayoz bölünme aşamasında cinsiyet kromozomları ayrılmamasına bağlı olarak neler gelişir?

Oogenez sırasında birinci mayoz bölünme aşamasında cinsiyet kromozomlarının ayrılmamasına bağlı olarak, sonuçta normal olarak tek X kromozomu taşıyan dört olası gamet yerine iki tane XX kromozumu taşıyan ve iki tane de cinsiyet kromozomu taşımayan dişi gametler oluşacaktır

Sinapsis nedir?

Hücre bölünmeleri sırasında başlangıçta kromozomların karşı karşıya gelip birleşmeleridir.

Kanatlılarda cinsiyet ayrımı nasıl yapılır?

Kanatlılarda cinsiyet ayrımı Z kromozumu üzerinde kanat rengi ile ilgili genlerden yararlanılarak yapılabildiği gibi kanat ve kuyruk ucu teleklerinin erken veya geç cıkmasını sağlayan genlerin de bu kromozom üzerinde olduğundan bu teleklerin erken ya da geç gelişmelerine bakılarak da yapılabilmektedir.

Oto sexing nedir?

Otomatik olarak cinsiyetin belirlenmesidir. Z kromozomu üzerinde taşınan renk gibi bazı özelliklerden yararlanarak cinsiyetin belirlenmesi olayıdır.

Embriyonal gelişmenin ilk aşamalarında cinsiyetin dış görünümü ile ilgili gelişmeler nasıldır?

Embriyonal gelişmenin ilk aşamalarında cinsiyetin dış görünümü ile ilgili gelişmeler olmaz. Bu süreçte gonadlar yumurtalık ya da testislere dönüşüm aşamasındadır. Bu durumun geleceği hangi hormonun etkili olduğuna bağlı olarak değişmektedir. Bu aşamalarda Y kromozomu anahtar rolü oynar ve onun varlığında gonadlar testislere, yokluğunda ise yumurtalığa dönüşür. Yeni oluşan testisler, testesteron ve diğer cinsiyet hormonlarını üretmeye başlarlar. Bu hormonlar erkek üreme sisteminin gelişmesi için önemlidir. Buna karşıt olarak XX fetusda yeni oluşmaya başlayan yumurtalıklar, östrojen gibi farklı cinsiyet hormonları üretmeye başlarlar. Östrojen dişi cinsiyet özelliklerinin gelişmesi için önemlidir.

Spermatogenez sırasında birinci mayoz bölünme aşamasında cinsiyet kromozomları ayrılmamasına bağlı olarak neler gelişir?

Spermatogenez sırasında cinsiyet kromozomlarının birinci mayoz bölünme sırasında ayrılmamasına bağlı olarak normalde bir cinsiyet kromozomu taşıyan dört gamet olması gerekirken iki tane X ve Y kromozumunu birlikte taşıyan erkek gamet hücresinin yanında iki tane de cinsiyet kromozomu taşımayan erkek gamet hücreleri oluşacaktır

Cinsiyetin yönlendirilmesi ile ilgili çalışmalar hangi uygulamalara yönelmiştir?

Cinsiyetin yönlendirilmesi ile ilgili çalışmalar özellikle spermin X veya Y kromozomu taşıyıp taşımadığına bağlı olarak yapılan uygulamalara yönelmiştir. Bu çalışmalardan bazıları spermin santrüfüjle çöktürülmesi, elektroforezinin yapılması şeklinde olduğu gibi semen üzerinde bazı hormon ve kimyasalların uygulanması şeklinde de olmuştur. Aynı zamanda dişi cinsiyet organlarına farklı atmosfer basıncı ve farklı Ph’ların uygulanması gibi değişik metodlar da kullanılmıştır.

Fertilizasyon nedir?

Fertilizasyon erkek ve dişi gametlerin bir araya gelmesidir.

Hangi genotipe sahip hayvanlarda düşük (abort) meydana gelir?

Y kromozomu taşıyan bir erkek gamet hücresi cinsiyet kromozomu taşımayan bir dişi gamet hücresi ile birleşirse YO genotipine sahip olmaktadır. Bu şekilde genotipe sahip hayvanlarda düşük (abort) oluşmaktadır.

Hangi kromozom üzerinde oluşan kalıtsal hastalıklar erkek hayvanlar için ölümcüldür?

X kromozomu üzerinde baskın genlerin oluşturduğu kalıtsal hastalıklar çoğu durumlarda erkek hayvanlar için ölümcüldür.

Cinsiyete bağlı kalıtım ne demektir?

Cinsiyet kromozomları üzerinde de birçok gen bulunmaktadır. Cinsiyet kromozomları üzerinde bulunan genler tarafından fenotipte oluşturulan karakterlerin kalıtımına cinsiyete bağlı kalıttım denir.

Erkek cinsiyetinin belirlenmesinde temel gen hangisidir?

Erkek cinsiyetinin belirlenmesinde temel gen SRY (Y kromozomu üzerinde cinsiyet belirleme geni) dir. Dişilerde bu gen bulunmamaktadır. Fareler üzerinde yapılan çalışmalarda bu genin testisler gelişmeye başladığı zamanda etkinliğini gösterdiği belirlenmiştir. SRY gen ürünleri erkek cinsiyetinin belirlenmesinde gerekli reaksiyon basamaklarının başlamasını düzenlemektedir.

Bağlı ya da birleşik genler nedir?

Hayvanlarda yüzlerce gen bulunur. Bununla birlikte kromozom sayıları bu gen sayıları ile aynı değildir. Dolayısıyla bir kromozom üzerinde çok sayıda gen bulunmaktadır. Aynı kromozom üzerinde bulunan genlere bağlı ya da birleşik genler denir. Bu genler aynı kromozom üzerinde olduğu için aynı gamete -krossing over dışında- birlikte geçerler.

Hemizigoziti nedir?

Bir genin allellinin bulunmaması durumudur. Memelilerde X kromozomu üzerindeki bir genin Y kromozomunda, kanatlılarda ise Z kromozomunda bulunan bir allelin W kromozomunda bulunmaması örnek olarak verilebilir.

Yukarıdaki örnekte aynı birleşme eş değiştirerek yapılacak olursa yani Suffolk boynuzsuz (HH) koçlar ile Dorset boynuzlu koyunlar (hh) çiftleştirilecek olursa yine heterozigot (Hh) genotipde yavruların erkekleri boynuzlu dişileri ise boynuzsuz olmaktadır. Bu durum cinsiyete bağlı bir kalıtım mıdır?

Bu durum cinsiyete bağlı bir kalıtım değildir. Eğer cinsiyete bağlı olsaydı Dorset boynuzlu koç ile ile Suffolk boynuzsuz koyun çiftleşince dişiler boynuzsuz, erkekler boynuzlu olurken eş değiştirerek yapılan çiftleşmede yani Suffolk boynuzsuz bir koç ile Dorset boynuzlu bir koyunun çiftleşmesi sonucunda hem erkek hemde dişi yavrular boynuzsuz olacaktır.

Spermatogenez sırasında ikinci mayoz bölünme aşamasında erkek cinsiyet kromozomları ayrılmamasına bağlı olarak neler gelişir?

Eğer erkek cinsiyet kromozomlarının ayrılmama durumu ikinci mayoz bölünme sırasında gerçekleşirse bu durumda iki tane Y kromozomu taşıyan normal erkek gamet hücresinin yanında bir cinsiyet kromozomu taşımayan, bir de iki X kromozomu taşıyan erkek gamet hücreleri oluşacaktır.

Horoz tüylülük nedir?

Tavuk türünün erkekleri dişilere göre daha gösterişli bir tüy yapısına sahiptir. Bu olay horoz tüylülük olarak adlandırılır.

Hayvan yetiştirciliği yaparken, yapılan yetiştiriciliğe bağlı olarak, populasyonda ya erkek ya da dişi hayvanların kullanılması verimi nasıl etkiler?

Hayvan yetiştirciliği yaparken, yapılan yetiştiriciliğe bağlı olarak, populasyonda ya erkek ya da dişi hayvanların daha yoğun olarak kullanılması bazı verimlerin daha fazla alınmasına neden olmaktadır. Örneğin sığır yetiştiriciliğinde eğer et verimi yönünden bir yetiştiricilik yapılıyorsa o zaman tercih edilen cinsiyet erkek hayvandır. Eğer süt amaçlı bir yetiştiricilik yapılıyorsa sürüde olması istenilen hayvanlar dişidir. Benzer olarak bunu diğer hayvan türleri için de örnekleyebiliriz. Bunlara bağlı olarak yetiştirme sistemine göre cinsiyetin yönlendirilmesi yetiştirici için ekonomik bir kazanç sağlayacaktır.

Cinsiyet ile sınırlı kalıtım nedir?

Cinsiyet kromozomları üzerinde olmayıp otozomal kromozomlar üzerinde bulunan genlerin belirlenmesinden sorumlu oldukları karekterler fenotipik olarak tek bir cinsiyet üzerinde görülür. Bu şekilde her iki cinsiyette de genler otozomal kromozomlar üzerinde olmasına karşın bu karekterler tek bir cinsiyetle sınırlandırılmıştır. Genellikle bu karakterler üreme organları ile ilgili anatomik ve fizyolojik karakterler olabildiği gibi ikincil cinsiyet karakterleri ile de ilgili olabilir. Bu genler cinsiyete bağlı kalıtım ile ilgili değildir. Çünkü cinsiyet kromozomları üzerinde bulunmazlar ve farklı bir kalıtım yolu izlerler. Sadece tek bir cinsiyet üzerinde görüldüğü için de cinsiyet etkisinde kalıtımdan farklıdır.

Cinsiyet ile sınırlı kalıtım için köpekler üzerinden hangi örnek verilebilir?

Bu kalıtım şekli ile ilgili olarak köpeklerde iki taraşı ya da tek taraşı olarak görülen cryptorchidism klasik bir örnek olarak verilebilir. Özellikle saf olarak yetiştirilen köpeklerde çok yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Testislerin sadece erkeklerde olmasına bağlı olarak cinsiyetle sınırlandırıldığı için erkek cinsiyette görülen cryptorchidism oluşumunu belirleyen genler hem annede hem de babadaki otozomal kromozomlar üzerinde olabilir. Yani bu hastalık, annede testislerin olmayışı nedeniyle görülmemekte ancak annenin otozomal kromozomlarındaki genlerinde olması nedeniyle erkek yavrularında görülmesine neden olan genleri bulundururabilir.

Cinsiyete bağlı kalıtım ne işe yarar?

Cinsiyete bağlı kalıtım özgün bir birleşim oluşmasına neden olur. Örneğin memelilerin erkeklerinde tek bir X kromozomu olduğundan anneden X kromozomuna bağlı olarak ilgili genin tek bir allelini alır.

Hayvan yetiştiriciliğinde cinsiyet seçimiyle verimi arttırmak nasıl mümkün olabilir?

Hayvan yetiştirciliği yaparken, yapılan yetiştiriciliğe bağlı olarak, populasyonda ya erkek ya da dişi hayvanların daha yoğun olarak kullanılması bazı verimlerin daha fazla alınmasına neden olmaktadır. Örneğin sığır yetiştiriciliğinde eğer et verimi yönünden bir yetiştiricilik yapılıyorsa o zaman tercih edilen cinsiyet erkek hayvandır. Eğer süt amaçlı bir yetiştiricilik yapılıyorsa sürüde olması istenilen hayvanlar dişidir.

Cryptorchidism nedir?

Testis torbasında testislerin tek veya çift taraflı olarak bulunmaması durumudur.

Servis periyodu nedir?

Servis periyodu bir ineğin doğum yaptıktan sonra başlayıp gebe kalıncaya kadarki geçen süredir.

Ökaryotik hücrelerde cinsiyetin belirmesi nasıl olur?

Ökaryotik hücrelerde kromozomlar, otozomal ve cinsiyet kromozomları olarak ayrılmaktadır. Otozomal kromozomların üzerinde cinsiyet özellikleri ile ilgili bazı genler bulunmasına karşılık; cinsiyetin belirmesinde cinsiyet kromozomları etkilidir. Otozomal kromozomlar dışında iki adet cinsiyet kromozomu bulunmaktadır. Memelilerde bu kromozomlar X ve Y kromozomları olarak tanımlanmaktadır. Dişilerde iki X kromozomu vardır. Erkeklerde ise X ve Y kromozomları bulunmaktadır. X kromozomu Y kromozomuna göre daha büyüktür ve daha fazla sayıda gen bulundurmaktadır. Y ve X kromozomlarının üzerinde benzeşim gösteren küçük bir bölge vardır. Bu bölgeler pseudoautosomal (yalancı otozomal) bölgeler olarak adlandırılırlar. Yalancı otozomal bölgeler her iki kromozomun da uç kısımlarındadır ve sinapsis olayı bu kısımlarda olmaktadır. Y kromozomunun bu bölgeleri dışında kalan kısımında X kromozomu üzerinde bulunan genler yoktur (fiekil 6.1). Y kromozomu erkekliğin gelişimi ile ilgili anahtar genleri bulundurur. Y kromozomu yoksa dişilikle ilgili gelişmeler görülür. X kromozomunu taşıyan spermatozoon (sperm hücresi) gene X kromozomunu taşıyan ovum (yumurta) ile birleşirse doğan yavru dişi (XX) olacaktır. Eğer spermatozoon Y kromozomunu taşıyorsa bu sefer X kromozomunu taşıyan ovum ile bu spermatozoon’un birleşmesi sonunda erkek (XY) yavru olacaktır.

Fertilizasyon nedir?

Fertilizasyon erkek ve dişi gametlerin bir araya gelmesine verilen addır

Holoandrik kalıtım nedir?

Y kromozomu üzerinde bulunan genlerin oluşturduğu kalıtımsal duruma aynı zamanda holoandrik kalıtım da denilmektedir.

Kanatlılarda cinsiyetin belirmesi hangi yönleriyle memelilerden farklıdır?

Kanatlılarda cinsiyetin belirmesi memelilerden farklıdır. Tamamen tersinedir. Kanatlılarda cinsiyet kromozomları farklı harşerle Z ve W olarak isimlendirilir. Dişiler Z ve W kromozomlarını erkekler ise iki adet Z kromozomunu (ZZ) bulundurmaktadır. Z kromozomu aynen X kromozomunda olduğu gibi daha büyüktür. W kromozomu daha küçük ve mikrokromozom şeklindedir.

Cinsiyetin yönlendirilmesi ile ilgili çalışmalar nelerdir?

Cinsiyetin yönlendirilmesi ile ilgili çalışmalar özellikle spermin X veya Y kromozomu taşıyıp taşımadığına bağlı olarak yapılan uygulamalara yönelmiştir. Bu çalışmalardan bazıları spermin santrüfüjle çöktürülmesi, elektroforezinin yapılması şeklinde olduğu gibi semen üzerinde bazı hormon ve kimyasalların uygulanması şeklinde de olmuştur. Aynı zamanda dişi cinsiyet organlarına farklı atmosfer basıncı ve farklı Ph’ların uygulanması gibi değişik metodlar da kullanılmıştır.

Oto sexing nedir?

Otomatik olarak cinsiyetin belirlenmesi. Z kromozomu üzerinde taşınan renk gibi bazı özelliklerden yararlanarak cinsiyetin belirlenmesi olayıdır.

Kastrasyon nedir?

Erkek hayvanın cinsiyet organın ameliyat ile alınıp kısır hale getirilmesine Kastrasyon denir.

Servis periyodu nedir?

Servis periyodu bir ineğin doğum yaptıktan sonra başlayıp gebe kalıncaya kadarki geçen süredir.

Koyunlarda boyunsuzluk örneği nasıl açıklanabilir?

Koyunlarda boynuzsuzluk bir gen tarafından “H” belirlenmektedir. Bunun alleli olan “h” geni ise boynuzluluğu belirlemektedir. Dorset boynuzlu koçlar (hh) ile Suffolk boynuzsuz (HH) koyunların çiftleşmesi ile oluşan heterozigot (Hh) genotipde yavruların erkekleri boynuzlu, dişileri ise boynuzsuz olmaktadır.

Homogametik ve heterogametik gametlerin farkı nedir?

Memelilerde dişiler sadece tek bir cinsiyet kromozomu yani X kromozomunu bulunduran gamet hücrelerinden oluştuğu için homogamettik, erkekler ise iki farklı yani X ve Y cinsiyet kromozomu taşıyan gametlerden oluştuğu için hetterogamettikttir.

Şow cytometry (akım sitometri) nedir?

Şow cytometry (akım sitometri) hücre ve kromozom gibi mikroskobik parçacıkların tanımlanması ve sayılması amacıyla kullanılan laser ve elektirik donanımlı bir alettir

Kanatlılarda cinsiyetin belirlenmesi nasıldır?

Kanatlılarda cinsiyetin belirmesi memelilerden farklıdır. Tamamen tersinedir. Kanatlılarda cinsiyet kromozomları farklı harflerle Z ve W olarak isimlendirilir. Dişiler Z ve W kromozomlarını erkekler ise iki adet Z kromozomunu (ZZ) bulundurmaktadır. Z kromozomu aynen X kromozomunda olduğu gibi daha büyüktür. W kromozomu daha küçük ve mikrokromozom şeklindedir.

Erken yaşlarda erkek hayvanlarda kastrasyon yapılırsa ne olur?

Eğer erken yaşlarda erkek hayvanlarda kastrasyon yapılırsa cinsiyet etkisinde kalıtımın gerçekleşmediği görülecektir. Bu şekilde yapılan kastrasyonla erkek hormon üretimi olmayacak ve etkisi fenotipe yansımayacaktır.

Cinsiyete bağlı kalıtım tavuk yetiştiriciliğinde faydalı bir şekilde nasıl kullanılabilir?

Kuluçkadan çıkan civcivlerin cinsiyetlerin belirlenmesi tavuk yetiştiriciliğinde önemlidir. Kanatlılarda Z kromozomu üzerindeki genler aynen X kromozumuna bağlı genler gibidirler. Z kromozomuna bağlı genler için homozigot çekinik karekteri taşıyan erkek kanatlıların tüm kızları çekinik geni üzerinde bulundurur. Baskın geni tek Z kromozumunda taşıyan dişi kanatlıların, çekinik geni homozigot olarak taşıyan erkek kanatlılar ile yapılan çiftleştirme programlarında dişi yavrular çekinik geni taşıdıklarından erkek yavrularda heterozigot olarak baskın genin etkisi görülür ve cinsiyet ayrımı kolaylıkla yapılabilir.

Hangi nedenden ötürü erkek memelilerde çekinik genler fenotipte etkilerini doğrudan gösterirler?

Cinsiyete bağlı kalıtımda tek bir allel söz konusu olduğundan genler arasında bir etkileşim ya da maskeleme olayı söz konusu değildir. Buna bağlı olarak bir baskınlık ve çekiniklik görülmez. Bu yüzden erkeklerde çekinik genler de tek allel olduklarından fenotipte etkilerini doğrudan gösterirler.

Çizgili kılsızlık hastalığı neden kaynaklanır?

Holştayn sığır ırkında görülen ve X’e bağlı baskın bir genden kaynaklanan Çizgili kılsızlık hastalığı hayvanın yan taraşarında kılsızlıkların oluşumuna sebep olmakta ve bu alleli taşıyan erkekler uterusta ölmektedirler.