Temel Veteriner Anatomi Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Musculus levator labii superioris: En kuvvetli yüz kaslarından biridir. Gözyaşı kemiğinden (os lacrimale), üst çene (maxilla) veya elmacık kemiğinden (os zygo­ maticum) çıkarak üst dudağın içine ışın tarzında huzmelenir. Kasıldığında üst du­ dağı yukarı kaldırır veya geri çeker.

Musculus splenius: Şerit şeklinde yassı ve kuvvetli bir boyun kasıdır. Boyunun üst kıs­ mında yer alan ense bandının (ligamentum nuchae) ip kısmı (funiculus nuchae) ile boyun omurları arasında uzanır. Kasıldığında boyunu uzatır, baş ve boyunu yana büker.

Solunuma (respiration) yardım eden kaslar göğüs kafesini genişleterek ve daral­tarak bu işlevi yerine getirirler. Aslında kaburgalara tutunan bütün kaslar az veya çok bu işe katılırlar. Önemine ve iş yüküne göre ele alındığında solunum kaslarıdiaphragma, musculi intercostales externi ve musculi intercostales interni, musculus serratus dorsalis cranialis ve caudalis ve karın kasları olarak sıralanabilir. Küçük veya diğerlerine karışmış olan kaslar burada dikkate alınmamıştır.

Musculus extensor digitorum communis ve Musculus extensor digitorum lateralis ayağı açar.

Flexor kaslar, eklemin iç açısını küçülterek bükülmesini, extensor kaslar eklemin iç açısını büyülterek açılmayı sağlar. Rotator kaslar, bazı eklemlerin dönmesini, ab­ductor kaslar, ön ve arka bacağın gövdeden uzaklaşmasını, adductor kaslar, ön ve arka bacağın gövdeye yaklaşmasını sağlar.

Kas hücrelerindeki çizgilerden ve renginin kırmızı olmasından dolayı iskelet kas­larına, otonom sinir sisteminin etkisinde istem dışı çalışmasıyla da organ kasları­na benzer. Ayrıca kas hücreleri tek çekirdeklidir. Kalp kasındaki başka önemli bir özellik, kas lif­lerinin yan kollarla birbirine bağlanarak (syncytium) bir ağ görünü­mü oluşturmasıdır. Bu durum kalbe gelen bir uyarının büyük bir hızla her yöne dağılmasına neden olur. Kalpte bulunan iki özel uyarım merkezi (nodus sinuatria­lis ve nodus atrioventricularis), kalbe sürekli uyartı göndererek kalbin durmadan çalışmasına katkıda bulunur.

Synergist kaslar, aynı hareketi yapmak için birlikte çalışırken, antagonist kaslar, bir kasın veya kas grubunun yapmaya ça­lıştığı hareketin tersini yaparlar. Levator kaslar, bağlı bulundukları anatomik yapıyı yukarıya, depressor kaslar, bağlı oldukları yapıyı aşağıya doğru çeker veya bastırır. Constrictor kaslar, içinde boşluk bulunan organların duvarında yer alır ve bu boş­luğu daraltır, dilatator kaslar, organ boşluğunu genişletirler.

Göğüs kafesinin alt duvarı ile omuz ve ön bacak arasında kalan boşluğu doldu­ ran kaslardır. Yüzlek ve derin iki grup kas bulunur. Yüzeyel olarak bulunan mus­ culi pectorales superficiales, musculus pectoralis descendens ve musculus pectora­ lis transversus’tan oluşur. Derinde bulunan kas ise musculus pectoralis profundus (musculus pectoralis ascendens) adını alır.

a) Musculus masseter: Alt çene kemiğinin arka tarafı, dış yüzüne yerleşmiş, geniş, yassı fakat kuvvetli bir kastır. Üst çene ve elmacık kemiğinden (os zygomaticum) çıkarak, alt çenenin dış tarafına tutunur. Kasıldığında çene­leri birbirine yaklaştırır ve alt çeneyi biraz öne doğru çeker.

b)  Musculus temporalis: Özellikle etçillerde kuvvetlidir ve şakak çukurunu(fossa temporalis) tamamen doldurmuştur. Bu çukur çevresindeki kemik­lerden çıkan kas, alt çene kemiğinin (mandibula) arka, üst tarafında yer alan karga gagası şeklindeki çıkıntıda (processus coracoideus) sonlanır. Ka­sıldığında alt çeneyi, üst çeneye doğru kaldırır.

c)  Musculi pterygoidei: Alt çenenin gerisinde ve iç yüzünde bulunur. Muscu­lus pterygoideus lateralis (dış) ve musculus pterygoideus medialis (iç) olmak üzere iki parçalıdır. Dışta yer alan kas tek başına çalışırsa ağızın açılmasına, iç kasla birlikte çalıştığında alt çenenin öne çekilmesine neden olur. İçte yer alan kas ise alt çeneyi yukarı kaldırarak ağızın kapanmasını sağlar.

d)  Musculus digastricus: Bu kasın geviş getirenlerde ve tek tırnaklılarda iki adet mide (gaster) benzeri genişlemesi (kas karnı) bulunur. Adını da bu­radan alır. Ard kafa kemiğinden (os occipitale) çıkarak alt çene kemiğinin gövdesinin iç yüzüne tutunur. Kasıldığında alt çeneyi aşağıya ve geriye çe­kerek ağızın açılmasını sağlar.

Derinin altında, kasları örten yüzlek (fascia superficialis) ve derin (fascia profun­da) olmak üzere iki adet bağ doku tabakası bulunur. Deri kasları, yüzlek örtünün içine giren kas ipliklerinden oluşur. Bunlar doğrudan deri ile bağlantılıdır ve iske­lete hemen hiç yapışmazlar. Derinin hareketini sağlarlar. Baş, boyun ve gövde deri kasları hayvandan hayvana farklılık gösterir. Gövde deri kası, musculus cutaneus trunci, vücudun en geniş deri kasıdır.

Musculus obliquus externus abdominis nedir?

Musculus obliquus externus abdominis (Dışta yer alan, lif­leri çapraz seyirli karın kası): Karın kaslarının en yüzlek ve yüzeyi en geniş olanıdır. Kas iplikleri genel olarak öne yukarı (craniodorsal), geriye aşağıya (caudoventral) doğrudur. Önde son 4 5 kaburganın dış yüzüne tutunur. Aşağıda yassı kiriş, karşı ta­raftaki kasın yassı kirişi ile kenetlenerek beyaz çizginin oluşumuna katılır. Kas, geride çatı kemiğinin (os pubis) önünde bulunan kuvvetli bağ dokusal kirişe (tendo prepubicus) tutunur.

Musculus erector spinae: Yukarıda anlatılan kaslar, yüzlek sırt kaslarıdır. Sırtın derininde yer alan kasların bir kısmı oldukça uzundur. Kısa olarak bulunanlar ise daha çok komşu iki omur arasında uzanırlar. Sırtta omurların üst, yan tarafında kalan kaslar kasıldıkları zaman, omurga sütununu dikleştirirler. Buna örnek ola­rak hayvanın arka ayakları üzerinde şaha kalkması verilebilir. Bu tür bir dikleş­meye neden oldukları için bu gruba musculus erector spinae (omurgayı dikleştiren kas) adı verilmiştir.

Göğüs boşluğu (cavum pectoris, cavum thoracis) ile karın boşluğunu (cavum ab­ dominis) birbirinden ayıran, göğüs boşluğuna doğru kubbelenmiş (dışbükey), kaslar ve onların uzantısı kiriş (tendo) ve yassı kirişlerden (aponeurosis) oluşmuş bir bölmedir.

Musculus trapezius: Üçgen şeklinde geniş, ince ve yassı şekilli bu kas iki kürek kemiği (scapula) arası (cidago bölgesi) ile boyunun yan yüzündeki derinin hemen altında bulunana bir sırt kasıdır. Bütün evcil memelilerde mevcuttur. Bu kas kasıldığında omuzu kaldırır, kürek kemiğini öne veya arkaya hareket ettirir.

Musculus deltoideus: Kürek kemiği dış yüzü üzerindeki uzun çıkıntıdan (spina scapulae) başlayarak, aşağıda kol kemiği gövdesi üzerindeki üçgen benzeri çıkıntı­da (tuberositas deltoidea) sonlanır. Bu kas kasıldığında omuz eklemini (articulatio humeri) büker ve bacağın yana açılmasına (abduction) yardım eder.