Tıbbi İstatistik Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Çok aşamalı örnekleme nedir?

Küme örneklemesi bir ve daha fazla kümeleme aşamaları ile de uygulanabilir. Bir kümeleme aşaması ile gözlem birimlerine ulaşılıyorsa tek aşamalı kümeleme; iki veya daha fazla kümeleme aşaması ile gözlem birimlerine ulaşılıyorsa çok aşamalı kümeleme adı verilir.

Sonlu evrenlerde rassal örnekleme seçimleri nelerdir?

Sonlu evrenlerde rassal örnekleme seçimleri kura seçimi ve sistematik seçimdir.

Olasılıklı olmayan örnekleme yöntemleri nelerdir?

? Kolayda Örnekleme ? Yargısal Örnekleme ? Kota Örneklemesi ? Kartopu Örneklemesi

Tamsayım nedir?

Planlanan bir istatistiksel araştırma için tanımlanan sonlu evrenin bütün birimleri üzerinden araştırmaya konu olan değişkenler itibarıyla veri derleniyorsa yapılan işleme tamsayım denir. Tam sayım genellikle sonlu ve küçük hacimli ana kütlelere uygulanır. Bununla birlikte büyük hacimli sonlu ana kütlelerin bütün birimlerine ulaşabilmek olanaklıysa, karşılaşılan özel problemin çözümü için mümkün bütün verilerin elde edilmesine gereksinim varsa tam sayım yapılmalıdır.

Bir araştırmada evren tanımlanırken göz önünde bulundurulan kriterler nelerdir?

Bir araştırmanın evrenini tanımlarken açıklık, kesinlik, amaca uygunluk ve örnekleme uygulaması için güçlük yaratmaması gibi ilkelerin de göz önünde bulundurulması gerekir.

Olasılıklı örneklemenin üstünlükleri nelerdir?

? Örneklemden elde edilen verilerden hesaplanan istatistikler evren parametreleri hakkında genelleme yapmak üzere kullanılabilir. ? Örneklem hatasının büyüklüğü hakkında bilgi elde edilebilir. ? Keyfı^ seçimde söz konusu olabilecek yanlılık (sistematik hata) giderilmiş olur.

Evren nedir?

Evren, araştırmacı tarafından belirlenen bir tanıma uyan ve hakkında bilgilerin üretileceği, çıkarımların yapılacağı birimlerden oluşan topluluktur..

Olasılıklı olmayan örnekleme yöntemlerinin ortak özellikleri nelerdir?

? Örneklem için birim seçimi keyfı^dir. ? Örneklem hacmi keyfı^olarak belirlenir. ? Örneklemden hesaplanan istatistikler evren parametreleri hakkında genelleme amacıyla kullanılamaz.

Örneklem hacminin seçiminde nitel değerlendirmede esas olan faktörler nelerdir ?

? Evreninin homojenliği ? Araştırmada verilecek kararın önemi ? Araştırmanın yapısı

Tabakalı örnekleme nedir?

Tanımlanan evrenin birimleri araştırmaya konu olan değişkenler bakımından heterojen ise önemli farklılıklar gösteriyorsa tabakalı örnekleme temsilı^ örneklem oluşturabilmek için tercih edilmelidir. Tabakalı örnekleme evren birimlerinin tabakalara ayrıldığı ve her tabakadan rassal seçimle örneklemin oluşturulduğu örneklemedir.

Merkezi limit teoremi nedir?

Evrenin dağılım şekli ne olursa olsun, basit rassal örneklem hacmi büyüdükçe X nın örneklem dağılımı normal dağılıma yaklaşır. Örneklem hacmi n için yeterli büyüklük, kesin olmamakla bir- likte uygulamada n ? 30 birim olarak kabul edilmektedir..

Tek aşamalı (küme) örneklemesi sürecinde hangi adımlar izlenir?

? İlgilenilen evrendeki birimler genellikle coğrafi kritere göre kümelere ayrılır. Bu, birinci düzey kümelemedir. Kümeler doğal olarak bir mekanda var olan birimlerden oluşur. Küme sayısı “M” simgesiyle gösterilir. Üniversiteler, banka şubeleri, lojistik firmaları, kamu kurumları, ortaöğretim okulları birer kümedir. Örneğin ortaöğretim kurumlarını ele alalım. Bu okulların öğrencileri, sınışarı, öğretmenleri kümeleri oluşturur. ? Kümeler arasından rassal seçimle “m” sayıda küme seçilir. ? Seçilen kümelerdeki birimlerin toplamı tek aşamalı küme hacmini gösterir.

Örneklem sürecinin aşamalarından ilki nedir?

Örnekleme sürecinin aşamalarından ilki evrenin tanımlanmasıdır.

Yargısal örnekleme nedir?

Yargısal örnekleme, örneklemin araştırmacının ya da örneklemecinin kişisel arzu, düşünce ve deneyimlerine göre seçilmiş olduğu örneklemedir.

Sistematik örneklemenin aşamaları nelerdir?

Örneklem için birim seçimi aşağıda ele alınan bir sistematiğe uygun olarak yapıldığı örnekleme sürecine sistematik örnekleme adı verilir. ? Evrendeki birimler 1’den N’ye kadar numaralandırılır. ? Araştırma için yeterli olacak örneklem hacmi n belirlenir. ? k =N/ n büyütme faktörü hesaplanır. Bu oran örnekleme aralığını gösterir. ? 1 ile k arasında bir tam sayı rassal olarak seçilir. Bu sayı a ile gösterilirse a örnekleme girecek birinci birimin sıra numarası olur. ? a’ıncı birimi k aralıklarıyla izleyen a + k’ıncı, a + 2k’ıncı,..., a + (n - 1) k’ın- cı sıra nolu birimler örnekleme seçilir ve n hacimli sistematik örneklem oluşturulur. ? Oluşturulan örneklemden elde edilen veriler kullanılarak gerekli istatistikler hesaplanır.

Sistematik seçim için kura usulü uygulanacak adımlar nelerdir?

? Güncel çerçevedeki birimler birden N’ye kadar numaralandırılır. ? Örneklem hacmi belirlenir. ? k = N / n oranı hesaplanır. Bu oran “büyütme faktörü” olarak isimlendirilir. ? 1, 2,....., k adet sayı arasından rassal olarak bir sayı çekilir. Ç ekilen sayı a ile gösterilsin. a, örnekleme girecek birinci birimin sıra numarasını gösterir. ? a’ıncı, a + k’ıncı,....., a + (n - 1)k’ıncı sıra nolu birimlerin seçilmesiyle n hacimli örneklem oluşturulur.

Karar vericinin tamsayım mı, örnekleme mi uygulanacağına karar verebilmek için aşağıdaki kriterler nelerdir?

? Maliyet ? Zaman ? Doğru veri elde etme ? İncelenecek birimlerin fiziksel zarara uğraması ? Evreni oluşturan birimlerin değişkenliği

Rassal birim seçimi için kura usulü uygulanacak adımlar nelerdir?

? Tanımlanan evrenle ilgili oluşturulacak güncel çerçevedeki bütün birimlere birden N’e kadar numara verilir. Bu numaralar fişlere yazılır ve bir torbaya veya bir kaba atılır. ? Fişler iyice karıştırıldıktan sonra n tane fişin çekilmesi işlemine başlanır. Ç ekilen fiş her çekilişten sonra torbaya iade edilir veya edilmez. Ç ekilen fiş tor- baya iade ediliyorsa birim seçimine iadeli seçim, iade edilmiyorsa iadesiz seçim adı verilir. ? Seçilen n sayıdaki birim örneklemi oluşturur..

Örnekleme yöntemleri hangi iki ana grupta toplanır?

Örnekleme yöntemleri olasılıklı olmayan örnekleme yöntemleri ve olasılıklı örnekleme yöntemleri olarak iki ana grupta toplanır.

Olasılıklı örnekleme nedir?

Olasılıklı örnekleme, ilgilenilen evrendeki her örnekleme birimine hesaplanabilir ve sıfırdan farklı bir olasılıkla seçilme imkanı veren örneklemedir.

Örnekleme yapmayı gerekli kılan nedenlerden evrenin sonlu olmaması durumunu açıklayınız?

Tanımlanan evrenin sonsuz evren olması durumunda tamsayım mümkün olmaz. Ç ünkü incelenecek birimler X rassal değişkeninin teorik olasılık dağılımının türettiği sonuçlardır. Dolayısıyla incelenecek birim sayısında, gözlem değeri sayısında bir sınır yoktur. Bu nedenle örnekleme uygulamasına başvurmak kaçınılmazdır. Tanımlanan evren sonlu evren olduğunda evrenle ilgili bilgiler hem tamsayım uygulayarak hem de örneklemeye başvurularak elde edilebilir.

Rassal örneklem oluşturulurken hangi adımlar izlenir?

? Güncel çerçeve temin edilir ya da hazırlanır. ? Örneklem hacmi belirlenir. ? Evrendeki her birime eşit 1/N seçilme şansı vermek suretiyle örnekleme girecek birinci birim rassal seçim araçları kullanılarak belirlenir. ? Ç erçevede yer alan n sayıdaki birime tanımlayıcı numara ya da işaret verilir. ? Geriye kalan (N - 1) birimin her birine yine eşit şans vermek suretiyle ikinci birim seçilir. Bu birimin seçilmesi olasılığı 1 / (N-1) olur. ? Bu birim seçim süreci n hacimli örneklem seçilinceye kadar tekrarlanır.

Sistematik örnekleme nedir?

Örneklem için birim seçimi aşağıda ele alınan bir sistematiğe uygun olarak yapıldığı örnekleme sürecine sistematik örnekleme adı verilir.

Örnekleme ve örneklem nedir?

Tanımlanan evrenden onu ilgilenilen değişkenler bakımından temsil eden sınırlı sayıda birimin belirli yöntemler kullanılarak seçilmesi işlemine örnekleme, seçilen birimlerin oluşturduğu topluluğa örneklem denir.

Kartopu örneklemesi hangi durumlarda daha kullanışlıdır?

Kartopu örneklemesi, özellikle bir çerçevenin mevcut olmaması ya da oluşturul- masının imkânsız olduğu durumlarda faydalı bir örneklemedir.

Keyfi seçim nedir?

Örneklem oluşturulurken tanımlanan evreni oluşturan birimler arasında fark gözetilir, yani bütün birimlere bilinen bir olasılıkla seçilme şansı verilmez ise bu türden birim seçimine keyfı^ seçim adı verilir. Bu seçim yönteminde araştırmacı, hangi birimlerin örnekleme seçileceğini bilerek ve isteyerek belirler. Örneğin yaşadığınız ildeki öğretmenlerin sorunlarını belirlemek amacıyla yapılacak bir araştırma için her bir öğretmen evi lokalinde birlikte oturduğunuz öğretmenler arasından tanıdığınız öğretmenleri seçmek suretiyle bir örneklem oluşturursanız yapmış olduğunuz seçim keyfı^seçimdir.

Olasılıklı örnekleme yöntemleri nelerdir?

? Basit Rassal Örnekleme ? Tabakalı Örnekleme ? Sistematik Örnekleme ? Tek ve Ç ok Amaçlı Küme Örneklemesi

Kota örneklemesinin adımları nelerdir?

? Evren hacmi N ve tabaka hacimleri Nh, (Tabaka sayısı h=1, 2,…) belirlenir. ? Örneklem hacmi n keyfı^olarak belirlenir. ? Her tabakanın, evren hacmi içindeki oranı Nh / N belirlenir. Her tabakada keyfı^seçimle nh = (Nh / N). n sayıda birim seçilir ve bu seçilen birimler örneklemi oluşturur.

Tabakalı örneklemenin aşamaları nelerdir?

? Tabakalama kriterinin belirlenmesi. ? Tabakaların oluşturulması. ? Tabakalardan birimlerin seçilmesi. ? Verilerin derlenmesi.

Tam sayım nedir?

Planlanan bir istatistiksel araştırma için tanımlanan sonlu ana kütlenin bütün birimleri üzerinden araştırmaya konu olan değişkenler itibariyle veri derleniyorsa yapılan işleme tam sayım denir. Tam sayım sonucu elde edilen veri kümesinin çözümlenmesiyle elde edilen bilgiler (parametre değerleri) veri derleme ve çözümleme hatası işlenmemiş ise kesin ve doğru bilgilerdir.

Örnekleme nedir?

Tanımlanan ana kütleden onu ilgilenilen değişkenler bakımından temsil eden sınırlı sayıda birimin belirli yöntemler kullanılarak seçilmesi ile ana kütle için tahmine dahalı bilgi edinme işlemine örnekleme, seçilen birimlerin oluşturduğu topluluğa örneklem denir.

Örnekleme yapmayı gerekli kılan nedenler nelerdir?

Örnekleme yapmayı gerekli kılan nedenler:

• Ana kütlenin sonsuz olması durumu
• Ana kütlenin sonlu olması durumu

Örneklem için birim seçme yöntemleri nelerdir?

Örneklem için birim seçme yöntemleri:

• Keyfi Seçim
• Tesadüfi Seçim
• Kura Seçimi
• Sistematik Seçim

Keyfi seçim nedir?

Örneklem oluşturulurken tanımlanan tanımlanan ana kütleyi oluşturan birimler arasında fark gözetilir, yani bütün birimlere bilinen bir olasılıkla seçilme şansı verilmez ise bu türden birim seçimine keyfi seçim adı verilir. Bu seçim yönteminde araştırmacı, hangi birimlerin örnekeleme seçileceğini bilerek ve isteyerek belirler.

Kura seçiminde izlenecek adımlar nelerdir?

• Tanımlanan anakütle ile ilgili oluşturulacak güncel çerçevedeki bütün birimlere birden N e kadar numara verilir. Bu numaralar fişlere yazılır ve bir torbaya veya bir kaba atılır.
• Fişler iyice karıştırıldıktan sonra n tane fişin çekilmesi işlemine başlanır. Çekilen fiş her çekilişten sonra torbaya iade edilir veya edilmez. Çekilen fiş torbaya iade ediliyorsa birim seçimine iadeli seçim, iade edilmiyorsa iadesiz seçim adı verilir.
• Seçilen n sayıdaki birim örneklemi oluşturur.

Olasılıklı örneklemenin üstünlükleri nelerdir?

• Örneklemden elde edilen verilerden hesaplanan istatistikler ana kütle parametreleri hakkında genelleme yapmak üzere kullanılabilir.
• Örneklem hatasının büyüklüğü hakkında bilgi elde edilebilir.
• Keyfi seçimde söz konusu olabilecek yanlılık (sistematik hata) giderilmiş olur.

Örnekleme sürecinin aşamaları nelerdir?

• Ana kütlenin Tanımlanması
• Çerçevenin Belirlenmesi
• Örnekleme Yönteminin Seçilmesi
• Örneklem Hacminin Belirlenmesi
• Örneklemin Uygulanması

Ana kütlenin tanımlanması nasıl olmaktadır?

Bir araştırma sürecinde araştırmacının ilk yapacağı işlerden biri olan örnekleme süreci ana kütlenin tanımlanmasıyla başlar. Ana kütle, araştırmacı tarafından belirlenen bir tanıma uyan ve hakkında bilgilerin üretileceği, çıkarımların yapılacağı birimlerden oluşan topluluktur. Ana kütlenin ayrıntılı bir biçimde tanımlanmasıyla, hangi birimlerin araştırma kapsamına alınacağı, hangilerinin alınmayacağı belirlenmiş olur. Bu, başka bir ifadeyle örneklemde yer alabilecek ve yer alamayacak birimlerin belirlenmesi anlamına gelir.
Ana kütlenin tanımlanması genel olarak örnekleme birimi, gözlem birimi, yer ve zaman kavramlarıyla yapılmaktadır. Araştırmanın konusunu tanımlayan değişkenlerle ilgili verilerin derlendiği birimlere gözlem birimi adı verilir. Örnekleme birimi ise örnekleme seçilecek birimlerdir.

Çerçevenin belirlenmesi nasıldır?

Çerçeve sonlu bir ana kütlenin bütün birimlerinin kayıtlı olduğu bir listedir. Nüfus kayıtları, seçmen kütükleri, hasta kayıt listeleri, hastane personel listeleri, telefon rehberi, öğrenci kayıt listeleri, su, elektrik abonelik listeleri vb. çerçeve olarak kullanılabilecek araçlardır. Örneklemeye başlamadan önce öncelikle amaca uygun bir çerçevenin var olup olmadığı, yoksa sağlanıp sağalanamayacağı araştırılmalıdır. Araştırmaya uygun bir çerçevenin var olması durumunda bu çerçevenin güncel olup olmadığının araştırılması da önemli bir konudur. Çerçeve olmadan ne tam sayım ne de örneklemenin yapılabileceği unutulmamalıdır.

Örnekleme yönteminin seçimi nasıldır?

Örneklemeye girecek birimlerin belirlenmesine imkân veren yöntemlere örnekleme yöntemleri denir. Bu yöntemler örneklem için birim seçiminde uygulanan usulün keyfi ya da teadüfi oluşuna göre iki sınıfa ayrılır. Birinci durumda olasılıklı olmayan örnekleme, ikinci durumdaysa olasılıklı örnekleme söz konusu olur. Örnekleme yönteminin seçimiyle ilgili en önemli karar bir örnekleme planında ne tür bir örnekleme yöntemi uygulanacağıdır. Bu konu örnekleme yöntemleri başlığı altında ayrıntılı bir biçimde ele alınacaktır.

Örneklem hacminin belirlenmesi nasıldır?

Örneklem hacmi, örnekleme girecek birimlerin sayısını gösterir ve “n” simgesiyle gösterilir. Bu sayının ne olacağına ilişkin kesin yanıt vermek mümkün değildir. Ancak, bu sorunun yanıtlanabilmesi için aşağıda açıklanan faktörlere ilişkin yapılacak nitel değerlendirmelere ve örnekleme dağılımı başlığı altında açıklanacak olan nicel yöntemlere başvurulur.

Örneklem hacminin belirlenmesine etki eden faktörler nelerdir?

• Ana kütlenin homojenliği
• Araştırmada verilecek kararın önemi
• Araştırmanın yapısı

Ana kütlenin homojenliği nedir?

Ana kütlenin homojenliği: Ele alınan ana kütlenin ilgilenilen değişken bakımından homojen ya da heterojen olması örneklem hacminin belirlenmesine etki eder. Birimlerin özellikler bakımından farklılığı arttıkça ana kütleyi temsil edebilecek bir örneklem oluşturabilmek için örneklem hacminin de giderek büyümesi gerekir.

Örneklemin seçimi nasıldır?

Örnekleme sürecinin bu son aşamasında örnekleme girecek birimler keyfi veya tesadüfi seçim uygulamalarıyla seçilirler. Gerekli veriler seçilen birimlerden gözlem veya ölçüm yoluyla derlenir. Bu aşamada yapılacak işlemleri; uygun özellikte büro ve çalışma ortamı ile nitelikli işgörenlerin temini gibi sayabiliriz. Önceki aşamalarda yapılan yanlış uygulamalar ve dikkatsizlikler bu aşamada büyük sorunların yaşanmasına neden olur.

Olasılıklı olmayan örnekleme yöntemleri nelerdir?

• Kolayda örnekleme
• Yargısal örnekleme
• Kota örneklemesi
• Kartopu örneklemesi

Olasılıklı örnekleme yöntemleri nelerdir?

• Basit tesadüfi örnekleme
• Tabakalı örnekleme
• Sistematik örnekleme
• Tek ve çok aşamalı örnekleme

Kolayda örnekleme nedir?

Burada amaç, araştırma konusu ile ilgili ve kolayca ulaşılabilir olan birimlerden bir örneklemin oluşturulmasıdır. Araştırma konusu ile ilgili olan ve doğru yerde, doğru zamanda bulunan birimler arasından keyfi olarak birimler seçiliyorsa yapılan örneklemeye kolayda örnekleme denir. Kolayda örnekleme gönüllülük esasına göre katılan birimlerden oluşur.

Yargısal örnekleme nedir?

Bu örnekleme de bir tür kolayda örneklemedir. Yargısal örnekleme, örneklemin araştırmacının ya da örneklemecinin kişisel arzu, düşünce ve deneyimlerine göre seçilmiş olduğu örneklemedir. Bu yöntemin kolayda örneklemeden farkı örnekleme birim seçimi için araştırmacının uzman fikirleriyle belirlediği ölçütler kullanması ve bu ölçütlerin temsili bir örneklem oluşturacak ölçütler olduğuna inanıyor olmasıdır.

Kartopu örneklemesi nedir?

Kartopu örneklemesi, özellikle bir çerçevenin mevcut olmaması ya da oluşturulmasının imkansız olduğu durumlarda faydalı bir örneklemedir. Bu yöntemde örnekleme süreci tanımlanan ana kütlede yer alan bir bireyin genellikle tesadüfi olarak seçilmesiyle başlar. Belirlenen bu birey örnekleme giren birinci birimdir. Bu bireyden aynı ana kütle tanımında yer alan tanıdığı bir bireyin olup olmadığı öğrenilir. Varsa bu bireye ulaşılır. Böylece örneklemde yer alacak ikinci birime ulaşılmış olur. Benzer şekilde bu süreç, referanslarla keyfi olarak belirlenen hacimde örnekleme ulaşılıncaya kadar sürdürülür.