Örgüt Kuramı Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Koşul-Bağımlılık Kuramı

1. Soru

Örgütlerin bildiğimiz şekli alması ne zamana rastlamaktadır?

Cevap

Günümüz toplumlarının başrol oyuncuları olarak kabul edebileceğimiz örgütlerin bildiğimiz şekli alması on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısına rastlamaktadır.


2. Soru

Endüstri Devrimi’nin sonunda örgütler hangi örgütsel biçimlere dönüşmüştür?

Cevap

Endüstri Devrimi’nin sonunda örgütler, yalnızca sayısal olarak artmakla ve uygulama alanı açısından genişlemekle kalmamış; akrabalık bağları ve kişisel ilişkilere dayanan örgütsel biçimlerden, paylaşılan çıkarlar ve sonuçlar dışında hiçbir bağlantısı olmayan kişiler arasındaki sözleşmelere dayanan örgütsel biçimlere dönüşmüştür.


3. Soru

Klasik ve neo-klasik yönetim akımlarının temel hedefi ne olmuştur?

Cevap

Klasik ve neo-klasik yönetim akımlarının temel hedefi; tüm örgütlere, her zaman ve her yerde uygulanabilecek bazı genel ilkeler geliştirmek olmuştur.


4. Soru

Klasik ve neo-klasik yönetim akımlara göre örgütsel performans nelere bağlıdır?

Cevap

Örgütsel performans, klasik yönetim akımına göre biçimselleşme, uzmanlaşma ve eş güdüm derecesine bağlıyken neo-klasik yönetim akımına göre, örgütteki bireylerin örgütsel kararlara katılımına bağlıdır.


5. Soru

1950’lerin sonundan başlayarak gerçekleştirilen bilimsel araştırmaların sonucu ne olmuştur?

Cevap

1950’lerin sonundan başlayarak gerçekleştirilen bilimsel araştırmaların sonucunda; tek ve evrensel bir örgütlenme modelinin var olmadığı sonucu ortaya çıkmıştır.


6. Soru

Koşul- bağımlılık kuralı neden geliştirilmiştir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramı, örgüt tasarımlarındaki ya da örgütlenme modellerindeki bu farklılıkları açıklayabilmek için geliştirilmiştir.


7. Soru

Örgütsel yapıyı anlamada ihtiyaç duyulan temeli hangi çalışmalar oluşturmuştur?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramı altında gerçekleştirilen çalışmalar, örgütsel yapıyı anlamada ihtiyaç duyulan temeli oluşturmuştur.


8. Soru

Koşul-bağımlılık kuramı örgütleri nasıl görmektedir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramı, örgütleri uygun girdileri sağlama, girdiler üzerinde gerçekleşen işlemlerin verimli bir şekilde eş güdümünü sağlama ve çıktıları etkili bir şekilde pazarlamaya girişen açık sistemler olarak görmektedir.


9. Soru

Koşul-bağımlılık kuramının temel varsayımları nelerdir?

Cevap

Kimi kaynaklarda durumsallık yaklaşımı olarak da geçen koşul-bağımlılık kuramının temel varsayımları şu şekilde sıralanabilir: • Örgütlenmenin, bir tane en iyi yolu yoktur. • Her türlü örgütlenme aynı ölçüde etkili değildir. • Örgütlenmenin en iyi yolu, örgütün ilişkili olduğu koşul-bağımlılık etmenlerine bağımlıdır.


10. Soru

Koşul-bağımlılık kuramının temel savı nedir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramının temel savı, koşulbağımlılık etmenleri olarak adlandırılan kimi değişkenlerin örgütsel yapıyı ve koşul-bağımlılık etmenleri ile örgütsel yapı uyumunun örgütsel performansı belirleyeceğidir.


11. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında üzerinde en fazla durulan koşul-bağımlılık etmenleri nelerdir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramında üzerinde en fazla durulan koşul-bağımlılık etmenleri: • Çevre, • Teknoloji, • Büyüklük • Strateji olmuştur


12. Soru

Örgütsel yapı nedir?

Cevap

Örgütsel Yapı: Örgütteki düzenlenmiş ilişkiler bütünüdür.


13. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında örgütsel yapının üzerinde en fazla durulan boyutlar hangileridir?

Cevap

• Bürokratikleşme • Biçimselleşme • Standartlaşma • Hiyerarşi • Merkezîleşme • Uzmanlaşma ya da bölümlendirme


14. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında büyüklük nedir?

Cevap

Büyüklük: Örgütte kaç kişinin çalıştığıyla ilgili bir kavramdır.


15. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında teknoloji ne anlama gelmektedir?

Cevap

Örgütün ne tür işlerle uğraştığının bir göstergesi olan teknoloji ise örgütün girdilerini çıktılara dönüştüren takımlar, makineler ve araçlar gibi donanım unsurlarını, çalışanların bilgi ve becerilerini ve örgütteki üretim yöntemlerini kapsayan bir kavramdır.


16. Soru

Koşul-bağımlılık kuramına göre çevre nedir?

Cevap

Çevre: Örgütün girdilerinin kaynağı, çıktılarının pazarı, rakiplerle rekabet ettiği ve devlet, düzenleyici kuruluşlar ve diğer örgütlerle ilişkilerini sürdürdüğü ortamdır.


17. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında en çok çevrenin belirsizlik düzeyi üzerinde hangi boyutlar aracılığıyla durulmuştur?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramında en çok çevrenin belirsizlik düzeyi üzerinde istikrarlılık-değişkenlik, güvenlik-tehdit ve homojenlik-heterojenlik gibi boyutlar aracılığıyla durulmuştur.


18. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında strateji nedir?

Cevap

Strateji: Temel ve uzun dönemli hedefleri belirleme, hedeflere ulaştıracak hareket şekillerini benimseme ve gerekli kaynakları tahsis etmedir.


19. Soru

Koşul-bağımlılık kuramının en önemli kavramı olan uyum nedir?

Cevap

Uyum: Örgütsel yapı ile koşul-bağımlılık etmeninin yüksek örgütsel performansa yol açacak biçimde bir araya gelmesidir.


20. Soru

Yüksek ve düşük performansın nedeni nedir?

Cevap

Örgütsel yapı, koşul-bağımlılık etmenine uyarsa yüksek performans elde edilir Tersine, yapı etmene uymazsa düşük performans elde edilir.


21. Soru

Koşul-bağımlılık kuramının örgütsel değişime getirdiği açıklama nedir?

Cevap

Örgütler, daha yüksek performans elde etmek için uyuma doğru harekete geçerler. Bu ifade aynı zamanda, koşul-bağımlılık kuramının örgütsel değişime getirdiği açıklamadır. Düşük örgütsel performans sonucu ortaya çıkan kriz durumu örgütsel değişimi tetiklemektedir. Uyumsuzluk durumundaki örgüt, yalnızca performans düştüğünde yeni bir örgütsel yapıyı benimser ve uyuma doğru hareket eder.


22. Soru

Sınırlı rasyonelliğe göre yöneticiler neye çalışırlar?

Cevap

Sınırlı rasyonelliğe göre yöneticiler eksik bilgi, yetersiz zihinsel işlem kapasitesi vb. nedenlerle örgütsel performansın en üst seviyede olmasından çok, yeterince tatminkâr olmasına çalışırlar.


23. Soru

Yönetsel karar alma nedir?

Cevap

Yönetsel karar alma, yeterince tatminkâr olmayan performans şeklinde kendini gösteren sorun ortaya çıktığında hayata geçirilen sorun çözme davranışıdır ve performansı yeterince tatminkâr olduğu kabul edilen düzeye geri döndürecek çözümü arama biçimindedir.


24. Soru

Koşul-bağımlılık kuramı çerçevesinde gerçekleştirilen çalışmalar nelerdir?

Cevap

• Çevre odaklı çalışmalar • Teknoloji odaklı çalışmalar • Büyüklük odaklı çalışmalar • Strateji odaklı çalışmalar


25. Soru

Tom Burns ve George M. Stalker’in, tekstil, elektronik ve ağır sanayi kollarındaki işletmeler üzerinde gerçekleştirdikleri araştırmaların başında karşılaştığı iki farklı örgüt yapısı nedir?

Cevap

Mekanik ve organik olarak adlandırdıkları iki farklı örgüt yapısıyla karşılaşmışlardır.


26. Soru

Mekanik örgüt yapısı nedir?

Cevap

Mekanik Örgüt Yapısı: Yüksek düzeyde merkezîleşme ve uzmanlaşma, kesin olarak tanımlanmış görevler, biçimsel kurallar ve net bir hiyerarşiye sahip örgüt yapısıdır. Mekanik yapıda, klasik yönetim akımında vurgulanan özellikler ön plandadır.


27. Soru

Organik örgüt yapısı nedir?

Cevap

Organik Örgüt Yapısı: İş tanımları ve işlevler arasında daha esnek sınırlara, daha az biçimsel kurallara ve keskin olmayan bir hiyerarşiye sahip olan ve çalışanların karar alma yetkisinin daha fazla oldu olduğu örgüt yapısıdır. Organik yapıda, neo-klasik yönetim akımında vurgulanan özellikler ön plandadır.


28. Soru

Farklılaşma nedir?

Cevap

Farklılaşma: Örgütsel alt birimlerin hedef yönelimi, zaman yönelimi, kişiler arası yönelimler ve yapıların biçimselliği temelindeki farklılıklara karşılık gelir.


29. Soru

Bütünleşme nedir?

Cevap

Bütünleşme: Örgütsel alt birimler arasında işbirliğine ulaşmadır.


30. Soru

Bütünleştiriciler kimlerdir?

Cevap

Bütünleştiriciler: İşlevsel bölümler arasında eş güdüm sağlayan ve bölümler arasındaki çatışmaları çözümleyerek bütünleşme sağlayan kişilerdir.


31. Soru

Bütünleştiricilerin etkili olması neye bağlıdır?

Cevap

Bu kişilerin etkili olması, bütünleştirilecek bölümlerin özellikleri ve yönelimlerini bilmeleri ile bağımsız ve yansız olmaları için bu bölümlerin dışında bir bölümden olmalarına bağlıdır.


32. Soru

Woodward, üretim teknolojilerini karmaşıklık düzeylerine göre ve tarihsel gelişimlerine uygun olarak sınıflandırmıştır. Bunlar nelerdir?

Cevap

• Birim teknolojisi • Kitlesel üretim teknolojisi • Süreç teknolojisi.


33. Soru

Bu teknolojiler nedir ve nerelerde kullanılmaktadır?

Cevap

• Birim teknolojisi, küçük ölçekli bir üretim biçimi olan atölye tipi üretimin temel özelliğidir. Günümüzde çalgı, uçak ve özel makine takımları imalatında kullanılmaktadır. • Kitlesel üretim teknolojisi, büyük ölçekli üretim ve klasik endüstriyel dönem teknolojisidir. Örneğin, otomobil imalatında kitlesel üretim teknolojisi kullanılmaktadır. • Süreç teknolojisi, en ileri düzey teknolojidir ve içerisindeki malzemelerin bir iş istasyonundan diğerine hareket etmek yerine, sınırlı insan müdahalesi ile işlemler arasında sürekli olarak aktığı yüksek düzeyde otomasyona karşılık gelmektedir. Petrolü rafine etmede ve kimyasal madde üretiminde süreç teknolojisi kullanılmaktadır.


34. Soru

Thompson’a göre kaç farklı tür örgütsel teknoloji söz konusudur?

Cevap

Thompson’a göre üç farklı tür örgütsel teknoloji söz konusudur: • Aracı Teknoloji • Bağlı Teknoloji • Yoğun Teknoloji.


35. Soru

Aracı teknoloji nedir?

Cevap

Aracı Teknoloji: Örgütsel alt birimlerin arasında dolaylı karşılıklı bağımlılığın olduğu ve çeşitli müşterilerin birbirlerine bağlandığı örgütsel teknoloji türüdür.


36. Soru

Bağlı teknoloji nedir?

Cevap

Bağlı Teknoloji: Örgütsel alt birimlerin arasında sıralı karşılıklı bağımlılığın olduğu ve işlemlerin birbirlerini belirli bir sıra temelinde izlediği örgütsel teknoloji türüdür.


37. Soru

Yoğun teknoloji nedir?

Cevap

Yoğun Teknoloji: Örgütsel alt birimlerin arasında döngüsel karşılıklı bağımlılığın olduğu, odaktaki nesnenin çeşitli teknikler aracılığıyla ve nesneden gelen geri bildirimler dikkate alınarak değiştirildiği örgütsel teknoloji türüdür.


38. Soru

Thompson’a göre farklı bağımlılık türleri için farklı eş güdüm araçları söz konusudur. Bunlar nelerdir?

Cevap

Farklı bağımlılık türleri için farklı eş güdüm araçları söz konusudur. Dolaylı karşılıklı bağımlılıkta standartlaşma; sıralı karşılıklı bağımlılıkta planlama ve döngüsel karşılıklı bağımlılıkta birimlerin eylemleriyle ilgili birbirlerinden aldıkları geri bildirimler sonucunda gerçekleştirilen karşılıklı düzeltmelerle eş güdüm sağlanabilir.


39. Soru

Aston Grubu yaptığı çalışmalarla nasıl bir sonuca ulaşmıştır?

Cevap

Aston Grubu, örgütün teknolojisinin değil büyüklüğünün en önemli koşul-bağımlılık etmeni olduğu sonucuna ulaşmıştır.


40. Soru

Aston Grubu’nun ulaştığı bulgular nelerdir?

Cevap

• Aston Grubu, daha büyük örgütlerde, daha fazla rol uzmanlaşması ve daha biçimsel ve standartlaşmış kurallar olduğunu gözlemlemiştir. • İlginç bir şekilde, daha büyük örgütlerin daha az merkezîleştikleri ortaya çıkmıştır. • Ancak bu durum çoğunlukla örgütsel görevlerin üst düzey yöneticilerin başa çıkamayacağı hacme ulaşmasıyla yetki devrine uğraması sonucu gerçekleşmektedir. • Gerçekte, karar almanın merkezîlikten uzaklaşması sıklıkla ayrıntılı kural ve yöntemlerle birlikte ortaya çıkmaktadır. Böylece daha alt düzeylerde gerçek bir takdir hakkının varlığından söz etmek güçtür. • Aston Grubu’na göre, daha büyük örgütler uzmanlaşma, biçimselleşme ve standartlaşma anlamında daha fazla bürokratik yapılanmaya gitme eğilimindedir. • Ayrıca, örgütler yaşlandıkça daha fazla yapılanmaktadır. Çünkü istikrar ve başarıyı rutin hâle getirme arzusu zamanla artmaktadır. • Örgütler, büyüdükçe ve yaşlandıkça organik örgüt yapısına değil mekanik örgüt yapısına yönelmektedir.


41. Soru

Blau, örgütsel yapının belirleyicilerini kamu kuruluşları ve bu kuruluşlara bağlı örgütler üzerinde yaptığı araştırmada nasıl bir sonuca varmıştır?

Cevap

Blau, yapısal farklılaşma ile idari yoğunluğun büyüklük tarafından belirlendiği sonucuna ulaşmıştır.


42. Soru

Yapısal farklılaşma nedir?

Cevap

Yapısal farklılaşma, örgütü herhangi bir temelde parçalara ayırmadır.


43. Soru

İdari yoğunluk nedir?

Cevap

İdari yoğunluk, örgütteki yöneticilerin ve personel işleri gibi destek faaliyetlerinde çalışanların sayısının diğer çalışanların sayısına oranıdır.


44. Soru

Blau, büyüklük arttıkça yapısal farklılaşmanın beklenildiği gibi arttığını ancak bu artışın, doğru orantılı değil beklenmedik şekilde azalan orantılı olduğunu bulmuştur. Bunun nedeni nedir?

Cevap

Bunun nedeni, büyüklükle birlikte artan yapısal farklılaşmanın eş güdüm gereksinimini şiddetlendirmesi ve kullanılan eş güdüm düzeneklerindeki artışın bir noktada yapısal farklılaşmayı durdurmasıdır. Diğer taraftan, büyüklüğün artmasıyla idari yoğunluğun beklenmedik şekilde düştüğü ve bu düşüşün, yine azalan orantılı olduğu gözlemlenmiştir.


45. Soru

Blau bu bulguyu hangi kavramla açıklamıştır?

Cevap

Blau, bu bulguyu idari ölçek ekonomileri kavramıyla açıklamıştır.


46. Soru

Çeşitlendirme nedir?

Cevap

Örgütün pazara sunduğu ürün ya da hizmet çeşitlerini arttırmasıdır.


47. Soru

Çok bölümlü yapı nedir?

Cevap

İşlerin merkezi bir yönetim birimine bağlı olan ürün ya da coğrafi bölge temelli olarak bölümlere; bölümlerin, işlevsel olarak farklılaşmış kısımlara; kısımların, ürün ya da coğrafi bölge temelli olarak iş birimlerine bölündüğü yapıdır.


48. Soru

Çok bölümlü yapıda hangi unsurlar bir aradadır?

Cevap

Çok bölümlü yapıda, bölümsel özerklik ile merkezî olarak denetlenen performans değerlendirmesi ve kaynak dağıtımı bir aradadır.


49. Soru

Miles ve Snow, örgütleri kaça ayırmaktadır?

Cevap

Miles ve Snow, örgütleri • Savunmacı strateji • Arayışçı strateji • Analizci stratejileri Benimseyenler olarak üçe ayırmaktadır.


50. Soru

Savunmacı strateji nedir?

Cevap

Var olan ürün – müşteri grubunu koruma ve verimlilik merkezlidir.


51. Soru

Savunmacı stratejiyi benimseyen örgütlerin durumu nedir?

Cevap

Savunmacı stratejiyi benimseyen örgütler, ürünler ve müşterilerden oluşan istikrarlı bir küme yaratmak için pazarın bir bölümünün nasıl denetim altına alınacağına odaklanırlar. Bu örgütler, teknolojiler ve ürün tasarımları istikrarlı duruma gelen kadar bekler ve süreç verimliliklerini geliştirmeye odaklanırlar.


52. Soru

Arayışçı strateji nedir?

Cevap

Pazarda hareketli ve yenilikçi olma merkezlidir.


53. Soru

Arayışçı stratejiyi benimseyen örgütlerin durumu nedir?

Cevap

Arayışçı stratejiyi benimseyen örgütler, yeni ürün ve pazar fırsatlarının nasıl tespit edileceğine ve kullanılacağına odaklanırlar. Arayışçı örgütler, yenilikçi ürün ve hizmetlere odaklanarak ve kendi ar-ge çabaları aracılığıyla pazarın gelişimini öngörür ve biçimlendirirler.


54. Soru

Analizci strateji nedir?

Cevap

Var olan ürün-müşteri grubunu koruyarak pazarda istikrarlı olma ve verimlilikten taviz vermeden yenilikçi olma merkezlidir.


55. Soru

Analizci stratejiyi benimseyen örgütlerin durumu nedir?

Cevap

Analizci stratejiyi benimseyen örgütler, geleneksel ürün ve müşteri tabanını koruyarak yeni ürün ve pazar fırsatlarının nasıl tespit edileceğine ve kullanılacağına odaklanırlar. Bu örgütler, seçtikleri yeni ürün ve hizmetleri yerleşik ürün tabanına ekleyerek arayışçı ve savunmacı stratejileri birleştirirler.


56. Soru

Koşul-bağımlılık kuramına getirilen eleştiriler nelerdir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramına getirilen kimi eleştirilerde, kuramın koşul-bağımlılık etmenleri ile uyuma doğru harekete geçen örgütler için açıklayıcı olmadığı savunulmuştur. Çünkü örgütler koşul-bağımlılık değişkenleri ile uyum için yapılarını değiştirirken değişkenlerin kendileri de değişebilmekte (örn. büyüklük) ve bu yüzden, örgütsel yapı değişimi uyum üretememektedir. Bu eleştiri kabul edilmekle beraber, örgütün uyuma doğru harekete geçerek uyumsuzluğu azalttığı ve böylece hiçbir yapısal değişiklik yapmasaydı elde edeceği performansa göre daha yüksek bir performansa ulaştığı savunulmuştur.


57. Soru

Eksik uyum nedir?

Cevap

Eksik Uyum: Örgütün uyuma yaklaştığı ancak tam olarak ulaşamadığı, başka bir deyişle, örgütsel yapının koşul-bağımlılık değişkenleriyle kısmen uyum yakaladığı durumdur.


58. Soru

Farklılaşan performans nedir?

Cevap

Farklılaşan Performans: Daha yüksek düzeydeki koşul-bağımlılık etmenine uyumun, daha aşağı düzeydeki koşul-bağımlılık etmenine uyuma göre daha yüksek performansa yol açması durumudur.


59. Soru

Endüstri Devrimi’nin sonunda örgütlerde ne gibi değişimler olmuştur?

Cevap

Endüstri Devrimi’nin sonunda örgütler, yalnızca sayısal olarak artmakla ve uygulama alanı açısından genişlemekle kalmamış; akrabalık bağları ve kişisel ilişkilere dayanan örgütsel biçimlerden, paylaşılan çıkarlar ve sonuçlar dışında hiçbir bağlantısı olmayan kişiler arasındaki sözleşmelere dayanan örgütsel biçimlere dönüşmüştür. Nicelik ve nitelikteki gelişmeler örgütlere olan ilgiyi arttırmıştır.


60. Soru

Klasik ve neo-klasik yönetim akımlarının temel hedefi nedir?

Cevap

Nicelik ve nitelikteki gelişmeler örgütlere olan ilgiyi arttırmıştır. Bu ilgi sonucunda ortaya çıkan klasik ve neo-klasik yönetim akımlarının temel hedefi; tüm örgütlere, her zaman ve her yerde uygulanabilecek bazı genel ilkeler geliştirmek olmuştur.


61. Soru

Örgüt tasarımlarındaki ya da örgütlenme modellerindeki farklılıkları açıklayabilmek için geliştirilen kurama ne ad verilir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramı, örgüt tasarımlarındaki ya da örgütlenme modellerindeki bu farklılıkları açıklayabilmek için geliştirilmiştir.


62. Soru

Klasik ve neo-klasik yönetim akımlarının farkları nedir?

Cevap

Etkililik, verimlilik, kârlılık vb. göstergelerle ifade edilebilen örgütsel  performans, klasik yönetim akımına göre biçimselleşme, uzmanlaşma ve eş güdüm derecesine bağlıyken neo-klasik yönetim akımına göre, örgütteki bireylerin örgütsel kararlara katılımına bağlıdır.


63. Soru

Koşulbağımlılık kuramının temel varsayımları hakkında bilgi veriniz?

Cevap

Kimi kaynaklarda durumsallık yaklaşımı olarak da geçen koşulbağımlılık kuramının temel varsayımları şu şekilde sıralanabilir:
• Örgütlenmenin, bir tane en iyi yolu yoktur.
• Her türlü örgütlenme aynı ölçüde etkili değildir.
• Örgütlenmenin en iyi yolu, örgütün ilişkili olduğu koşul-bağımlılık etmenlerine bağımlıdır.


64. Soru

Örgütteki kişilerarası ilişkilerin düzenlenmiş taraflarına ne ad verilir?

Cevap

Örgütteki kişiler arası ilişkilerin düzenlenmiş taraflarına örgütsel yapı denir.


65. Soru

Örgütsel yapı nedir?

Cevap

Örgütteki kişiler arası ilişkilerin düzenlenmiş taraflarına örgütsel yapı denir.


66. Soru

Koşul- bağımlılık kuramında örgütsel yapı elemanları nedir?

Cevap

Koşul- bağımlılık kuramında örgütsel yapının üzerinde en fazla aşağıdaki boyutlar aracılığıyla durulmuştur:

  • Bürokratikleşme
  • Biçimselleşme
  • Standartlaşma
  • Hiyerarşi
  • Merkezîleşme
  •  Uzmanlaşma  

67. Soru

Koşul- bağımlılık kuramında  sosyal konumların ve sosyal konumlar arasındaki ilişkilerin, bu konumları işgal eden bireylerin kişisel özellik ve ilişkilerinden bağımsız olarak açıkça belirlenme ve tanımlanma derecesine ne ad verilir?

Cevap

Biçimselleşme, sosyal konumların ve sosyal konumlar arasındaki ilişkilerin, bu konumları işgal eden bireylerin kişisel özellik ve ilişkilerinden bağımsız olarak açıkça belirlenme ve tanımlanma derecesi.


68. Soru

Koşul-bağımlılık kuramına göre çevreyi oluşturan etmenler nelerdir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramına, örgütün girdilerini tedarik ettiği, çıktılarını sunduğu ve içerisinde çıktılarını sunduğu kitleler, devlet, düzenleyici kuruluşlar, rakipler ve diğer örgütlerle ilişkilerini sürdürdüğü ortamdır.


69. Soru

Koşul-bağımlılık kuramı çerçevesinde gerçekleştirilen çalışmalar kaç grupta incelenmektedir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramı çerçevesinde gerçekleştirilen çalışmalar dört başlık altında incelenecektir:

  • Çevre odaklı çalışmalar
  • Teknoloji odaklı çalışmalar
  • Büyüklük odaklı çalışmalar
  •  Strateji odaklı çalışmalar

70. Soru

Tom Burns ve George M. Stalker’in Koşul-bağımlılık kuramının çevre odaklı çalışmalarında karşılaştıkları örgüt yapıları nelerdir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramının çevreyi odağa olan temel çalışmalarından ilk olarak Tom Burns ve George M. Stalker’in, tekstil, elektronik ve ağır sanayi kollarındaki işletmeler üzerinde gerçekleştirdikleri araştırmanın başında mekanik ve organik olarak adlandırdıkları iki farklı örgüt yapısıyla karşılaşmışlardır.


71. Soru

Mekanik örgüt yapısının özelliği nedir?

Cevap

 Yüksek düzeyde merkezîleşme ve uzmanlaşma, kesin olarak tanımlanmış görevler, biçimsel kurallar ve net bir hiyerarşiye sahip örgüt yapısıdır.


72. Soru

İşletmelerdeki Organik Örgüt Yapısı nasıl tanımlanır?

Cevap

Organik Örgüt Yapısı: İş tanımları ve işlevler arasında daha esnek sınırlara, daha az biçimsel kurallara ve keskin olmayan bir hiyerarşiye sahip olan ve çalışanların karar alma yetkisinin daha fazla oldu olduğu örgüt yapısıdır. 


73. Soru

Mekanik örgüt yapısı ve organik örgüt arasındaki fark nedir?

Cevap

Mekanik örgüt yapısı; yüksek düzeyde merkezileşme ve uzmanlaşma, kesin olarak tanımlanmış görevler, biçimsel kurallar ve net bir hiyerarşiye sahiptir. Mekanik yapıda, klasik yönetim akımında vurgulanan özellikler ön plandadır.

Organik örgüt yapısı, iş tanımları ve işlevler arasındaki sınırların daha esnek ve kuralların daha az biçimsel, çalışanların karar alma yetkileri daha fazla ve keskin olmayan bir hiyerarşinin olduğu bir yapıdır. Organik yapıda, neo-klasik yönetim akımında vurgulanan özellikler ön plandadır


74. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında örgütte kaç kişinin çalıştığıyla ilgili bilgi  kavrama ne ad verilir?

Cevap

Büyüklük: Örgütte kaç kişinin çalıştığıyla ilgili bir kavramdır. Koşul-bağımlılık kuramında örgütteki çalışan sayısına göre değerlendirilen büyüklük, örgütte gerçekleştirilen işlerin ölçeği konusunda fikir vermektedir


75. Soru

Koşul-bağımlılık kuramı neden örgütler için pazarlamaya girişen açık sistemler olarak değerlendirilir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramı, örgütleri uygun girdileri sağlama, girdiler üzerinde gerçekleşen işlemlerin verimli bir şekilde eş güdümünü sağlama ve çıktıları etkili bir şekilde pazarlamaya girişen açık sistemler olarak görmektedir.


76. Soru

Koşul-bağımlılık kuramının örgütlerle ilgili temel görüşü nedir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramının temel savı, koşul-bağımlılık etmenleri olarak adlandırılan kimi değişkenlerin örgütsel yapıyı ve koşul-bağımlılık etmenleri ile örgütsel yapı uyumunun örgütsel performansı belirleyeceğidir.


77. Soru

Koşul-bağımlılık etmenleri  nelerdir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramında üzerinde en fazla durulan koşul-bağımlılık etmenleri çevre, teknoloji, büyüklük ve strateji olmuştur.


78. Soru

Karar alma yetkisinin hiyerarşinin üst basamaklarında
toplanmasına ne ad verilir?

Cevap

Merkezileşme, karar alma yetkisinin hiyerarşinin üst basamaklarında toplanmasıdır.


79. Soru

Uzmanlaşma ya da bölümlendirmenin amacı nedir?

Cevap

Uzmanlaşma ya da bölümlendirme, örgütteki hangi rollerin hangi görevler, hangi görevlerin hangi iş birimleri ve hangi iş birimlerinin hangi bölümler altında yer alacağı ile ilgilidir.


80. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında büyüklük, örgüt yapısnda hangi konuda bilgi vermektedir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramında örgütteki çalışan sayısına göre değerlendirilen büyüklük, örgütte gerçekleştirilen işlerin ölçeği konusunda fikir vermektedir.


81. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında merkezileşmenin amacı nedir?

Cevap

Koşul-bağımlılık kuramında örgütsel yapısında Merkezîleşme, karar alma yetkisinin hiyerarşinin üst basamaklarında toplanmasını hedefler.


82. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında örgütteki çalışanların farklı derecelere göre sıralanmasına ne ad verilir?

Cevap

Hiyerarşi, örgütteki çalışanların farklı derecelere göre sıralanmasıdır.


83. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında örgütün ne tür işlerle uğraştığının göstergesi sayılan unsur nedir?

Cevap

Örgütün ne tür işlerle uğraştığının bir göstergesi olan teknoloji ise örgütün girdilerini çıktılara dönüştüren takımlar, makineler ve araçlar gibi donanım unsurlarını, çalışanların bilgi ve becerilerini ve örgütteki üretim yöntemlerini kapsayan bir kavramdır.Bu noktada dikkat edilmesi gereken, örgütün içsel unsurlarından biri olarak kabul edilen teknolojinin örgütü ne ölçüde çevresine bağladığıdır.


84. Soru

Uyum nedir?

Cevap

Uyum, yüksek örgütsel performansa yol açan koşulbağımlılık etmeninin düzeyi ile örgütsel yapı düzeyinin birleşimidir.


85. Soru

Düşük örgütsel performans örgütsel yapıyı nasıl etkiler?

Cevap

Düşük örgütsel performans sonucu ortaya çıkan kriz durumu örgütsel değişimi tetiklemektedir. Uyumsuzluk durumundaki örgüt, yalnızca performans düştüğünde yeni bir örgütsel yapıyı benimser ve uyuma doğru hareket eder.


86. Soru

Sınırlı rasyonellik nedir?

Cevap

Yönetsel karar almanın “sınırlı rasyonel” bir davranış olduğu varsayımı söz konusudur. Sınırlı rasyonelliğe göre yöneticiler eksik bilgi, yetersiz zihinsel işlem kapasitesi vb. nedenlerle örgütsel performansın en üst seviyede olmasından çok, “yeterince tatminkâr” olmasına çalışırlar.


87. Soru

Yönetsel karar alma nedir?

Cevap

Yönetsel karar alma, yeterince tatminkâr olmayan performans şeklinde kendini gösteren sorun ortaya çıktığında hayata geçirilen sorun çözme davranışıdır ve performansı yeterince tatminkâr olduğu kabul edilen düzeye geri döndürecek çözümü arama biçimindedir.


88. Soru

Farklılaşma nedir?

Cevap

Farklılaşma: Örgütsel alt birimlerin hedef yönelimi, zaman yönelimi, kişiler arası yönelimler ve yapıların biçimselliği temelindeki farklılıklara karşılık gelir.


89. Soru

Koşul-bağımlılık kuramında bütünleşme nedir?

Cevap

Bütünleşme: Örgütsel alt birimler arasında işbirliğine ulaşmadır.


90. Soru

İşlevsel bölümler arasında eş güdüm sağlayan ve bölümler arasındaki çatışmaları çözümleyerek bütünleşme sağlayan kişilere ne ad verilir?

Cevap

Bütünleştiriciler: İşlevsel bölümler arasında eş güdüm sağlayan ve bölümler arasındaki çatışmaları çözümleyerek bütünleşme sağlayan kişilerdir.


91. Soru

Örgütün çevresel değişim düzeyi yükseldikçe alt birimler arasında ne gibi değişimler olacaktır?

Cevap

Örgütün çevresel değişim düzeyi yükseldikçe alt birimler arası farklılaşma artacak ve farklılaşma arttıkça daha fazla sayıda bütünleşme düzeneği kullanılması yüksek performansı beraberinde getirecektir. Tersine, örgütün istikrarlılık düzeyi yükseldikçe alt birimlerin farklılaşması azalacak ve farklılaşma azaldıkça daha az sayıda bütünleşme düzeneğine gereksinim duyulacaktır.


92. Soru

Değişken çevrede bulunan örgüt ile istikrarlı çevrede bulunan örgüt arasındaki fark nedir?

Cevap

Değişken çevrede bulunan örgütün, alt birimleri arasındaki farklılaşma düzeyi yüksek; istikrarlı çevrede bulunan örgütün, alt birimleri arasındaki farklılaşma düzeyi düşüktür. Farklılaşma düzeyi yükseldikçe kullandığı bütünleşme düzeneklerinin sayısı da artan örgüt, yüksek performans elde eder.


93. Soru

Joan Woodward üretim teknolojilerini sınıflandırırken gö zönüne aldığı unsurlar nelerdir?

Cevap

Woodward, üretim teknolojilerini karmaşıklık düzeylerine göre ve tarihsel gelişimlerine uygun olarak sınıflandırmıştır.


94. Soru

Birim teknolojisi nerede kullanılır?

Cevap

Birim teknolojisi, küçük ölçekli bir üretim biçimi olan atölye tipi üretimin temel özelliğidir. Günümüzde çalgı, uçak ve özel makine takımları imalatında kullanılmaktadır.


95. Soru

Kitlesel üretim teknolojisi, hakkında bilgi veriniz?

Cevap

Kitlesel üretim teknolojisi, büyük ölçekli üretim ve klasik endüstriyel dönem teknolojisidir. Örneğin, otomobil imalatında kitlesel üretim teknolojisi kullanılmaktadır.


96. Soru

Malzemelerin sınırlı insan müdahalesiyle işlemler arasında sürekli olarak aktığı yüksek düzeyde otomasyonun olduğu üretim teknolojiye ne ad verilir?

Cevap

Süreç Teknolojisi: Malzemelerin sınırlı insan müdahalesiyle işlemler arasında sürekli olarak aktığı yüksek düzeyde otomasyonun olduğu üretim teknolojisidir.


97. Soru

James D. Thompson'a göre kaç farklı tür örgütsel teknoloji söz edilir?

Cevap

Thompson’a göre üç farklı tür örgütsel teknoloji söz konusudur: Aracı, bağlı ve yoğun teknoloji


98. Soru

Örgütsel alt birimlerin arasında dolaylı karşılıklı bağımlılığın
olduğu ve çeşitli müşterilerin birbirlerine bağlandığı
örgütsel teknoloji türüne ne ad verilir?

Cevap

Aracı Teknoloji: Örgütsel alt birimlerin arasında dolaylı karşılıklı bağımlılığın olduğu ve çeşitli müşterilerin birbirlerine bağlandığı örgütsel teknoloji türüdür.


99. Soru

Aracı teknolojinin kullanıldığı örgütlerde, alt birimler arasında kullanılan bağımlılığa ne ad verilir?

Cevap

Aracı teknoloji, çeşitli müşterileri birbirlerine bağlamaktadır. Bu tür teknolojinin kullanıldığı örgütlerde, alt birimler arasında dolaylı karşılıklı bağımlılık vardır. 


100. Soru

Örgütsel alt birimlerin arasında sıralı karşılıklı bağımlılığın olduğu ve işlemlerin birbirlerini belirli bir sıra temelinde izlediği örgütsel teknoloji türüne ne ad verilir?

Cevap

Bağlı Teknoloji: Örgütsel alt birimlerin arasında sıralı karşılıklı bağımlılığın olduğu ve işlemlerin birbirlerini belirli bir sıra temelinde izlediği örgütsel teknoloji türüdür.


101. Soru

Yoğun teknoloji nedir?

Cevap

Yoğun Teknoloji: Örgütsel alt birimlerin arasında döngüsel karşılıklı bağımlılığın olduğu, odaktaki nesnenin çeşitli teknikler aracılığıyla ve nesneden gelen geri bildirimler dikkate alınarak değiştirildiği örgütsel teknoloji türüdür.


102. Soru

Aracı teknoloji kullanan örgütlerde "dolaylı karşılıklı bağımlılık"ın örgütlerdeki önemi nedir?

Cevap

Bu tür teknolojinin kullanıldığı örgütlerde, alt birimler arasında dolaylı karşılıklı bağımlılık vardır. Alt birimler örgütün bütününe ayrı ayrı katkı sağlar ve her biri örgütün bütünü tarafından desteklenir (örn. bir bankanın şubelerinin birbirleri ve banka genel merkezi ile olan ilişkileri).


103. Soru

Bağlı teknoloji kullanan örgütlerde "sıralı karşılıklı bağımlılık"ın örgütlerdeki önemi nedir?

Cevap

Sıralı karşılıklı bağımlılıkta, bazı alt birimlerin çıktısının diğerlerinin girdisi olması söz konusudur ancak bu
ilişki karşılıklı değildir (örn. otomobil tekerlik montajı öncesinde aksların monte edilme zorunluluğu).


104. Soru

Yoğun teknoloji kullanan örgütlerde "döngüsel karşılıklı bağımlılık"ın örgütlerdeki önemi nedir?

Cevap

Döngüsel karşılıklı bağımlılıkta Her bir alt birimin çıktısının diğerinin girdisi olduğu iki yönlü bir bağlantı vardır ve böylece alt birimler arasında kestirilemez bir şekilde ileriye
ve geriye doğru işlem yapılır (örn. bir hastalığın tanı ve tedavisi süresince farklı birimler arasındaki ilişkiler).


105. Soru

Örgütü herhangi bir temelde parçalara ayırma işlemine ne ad verilir?

Cevap

Yapısal farklılaşma, örgütü herhangi bir temelde parçalara ayırmadır.


106. Soru

İdari yoğunluk nedir?

Cevap

İdari Yoğunluk: Örgütteki yöneticilerin ve destek faaliyetlerde çalışanların sayısının diğer çalışanların sayısına oranıdır.


107. Soru

Peter M. Blau  örgütlerde büyüklük attıkça yapısal farklılaşmadaki değişimleri nasıl açıklar?

Cevap

Blau, büyüklük arttıkça yapısal farklılaşmanın beklenildiği gibi arttığını ancak bu artışın, doğru orantılı değil beklenmedik şekilde azalan orantılı olduğunu bulmuştur. Bunun nedeni, büyüklükle birlikte artan yapısal farklılaşmanın eş güdüm gereksinimini şiddetlendirmesi ve kullanılan eş güdüm düzeneklerindeki artışın bir noktada yapısal farklılaşmayı durdurmasıdır.


108. Soru

Çok bölümlü yapı nedir?

Cevap

İşlerin, merkezi bir yönetim birimine bağlı olan ürün ya da coğrafi bölge temelli olarak bölümlere; bölümlerin, işlevsel olarak farklılaşmış kısımlara; kısımların, ürün ya da coğrafi bölge temelli olarak iş birimlerine bölündüğü yapıdır.


109. Soru

Raymond E. Miles ve Charles C. Snow’un örgütleri benimsedikleri stratejilere göre kaç gruba ayırmışlardır?

Cevap

Örgütleri benimsedikleri stratejilere göre gruplandıran Miles ve Snow, örgütleri savunmacı, arayışçı ve analizci stratejileri benimseyenler olarak üçe ayırmaktadır.


110. Soru

Var olan ürün-müşteri grubunu koruyarak pazarda istikrarlı
olma ve verimlilikten taviz vermeden yenilikçi olma merkezli stratejiye ne ad verilir?

Cevap

Analizci Strateji: Var olan ürün-müşteri grubunu koruyarak pazarda istikrarlı olma ve verimlilikten taviz vermeden yenilikçi olma merkezlidir.


111. Soru

Örgütlerde eksik uyum nedir?

Cevap

Eksik Uyum: Örgütün uyuma yaklaştığı ancak tam olarak ulaşamadığı, başka bir deyişle, örgütsel yapının koşulbağımlılık değişkenleriyle kısmen uyum yakaladığı durumdur.


112. Soru

Farklılaşan Performans nedir?

Cevap

Farklılaşan Performans: Daha yüksek düzeydeki koşulbağımlılık etmenine uyumun, daha aşağı düzeydeki koşulbağımlılık etmenine uyuma göre daha yüksek performansa yol açması durumudur.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v