Yönetim ve Organizasyon Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yönetici kavramını açıklayınız.

Geleneksel bir bakış açısıyla yapılan bazı tanımlamalara bakacak olursak yönetici temelde bireylere ne yapmaları gerektiğini ve bunu nasıl yapacaklarını söyleyen kişilerdir. Bu tanım aslında yönetici ile çalışan arasındaki farklılıkları açıkça ortaya koyması açısından basit ve açıklayıcı bir tanımdır. Diğer taraftan günümüz rekabetçi koşullarında bu tanım yönetici kavramını açıklamak konusunda yetersiz kalmaktadır. Çünkü günümüz yöneticilerinin yerine getirmesi gereken işlevler çok daha karmaşık bir hâle gelmiştir. Bu doğrultuda kavrama ilişkin daha geçerli bir tanım vermemiz gerekirse yöneticiyi, örgüt içerisindeki bireylerin faaliyetlerini koordine eden ve denetleyen, böylece örgütsel amaçlara ulaşılmasını sağlamakla sorumlu olan kişi olarak tanımlamak mümkündür.

Katz’ a göre yöneticilerin sahip olması gereken kavramsal becerileri açıklayınız.

Kavramsal beceriler, bütünü görebilme, plan yapabilme, karmaşık bilgileri kullanabilme, sorunları nedenleri ile birlikte tanımlayabilme ve bu sorunlara stratejik ve operasyonel çözümler geliştirebilme becerilerini ifade eder. Bu yönüyle bakıldığında kavramsal beceriler daha çok üst yönetim kademelerinde görev yapan yöneticilerin sahip olması beklenen becerilerdir. Kavramsal becerilere sahip olan bir yönetici, örgütü bir bütün olarak görebilme becerisine de sahip olacaktır. Böylesine bir bakış açısı yöneticinin örgütün geleceğine ilişkin stratejik kararlar alabilmesine olanak sağlayacaktır.

Mintzberg’e göre bireyler arası roller nelerdir?

Bireyler arası roller, yöneticinin örgütü başarılı bir şekilde yönetebilmesi için gerekli olan bireyler arası ilişkileri ve davranışları temsil etmektedir. Mintzberg’e göre üç farklı bireyler arası rolden bahsedilebilir. Bu roller doğrudan doğruya yöneticinin örgüt içerisindeki biçimsel yetkisinden doğmaktadır. Bu yetki ise yöneticiye örgüt tarafından verilmektedir. Söz konusu üç rol, temsil rolü, lider rolü ve irtibat sağlayıcı rolü olarak sıralanabilir.

Katz’ a göre yöneticilerin sahip olması gereken teknik becerileri açıklayınız.

Teknik beceriler, yöneticilerin belirli görevleri yerine getirebilmek için gerekli olan bilgiyi, yöntemi, tekniği ve ekipmanı kullanabilme yetisini ifade eder. Bu yetiler, eğitim, deneyim ve yetiştirme faaliyetleri yoluyla kazanılmış olabilir. Teknik beceriler temelde bir işin yapılabilmesi için gerekli olan beceriler olarak da düşünülebilir. Örneğin, belirli makine ve ekipmanların kullanıldığı bir süreci yöneten ustabaşının o süreçte kullanılan makinelere ve ekipmanlara ilişkin bilgi sahibi olması ve bu makineleri kullanabilme becerisine sahip olması beklenir.

Küreselleşmenin yönetim faaliyetlerine etkisini açıklayınız.

Küreselleşme, işletmeler için yeni fırsatlar yaratmakla birlikte, yönetim faaliyetlerinin daha karmaşık hâle gelmesine de neden olmuştur. Günümüz yöneticiler artık yalnızca faaliyet göstermekte oldukları yerel çevre koşullarını değil, daha geniş ölçekte küresel bazda gelişmeleri yakından takip etmek durumundadırlar. Küresel çevre koşullarını irdelemeyen, bu bağlamda yaşanan değişimleri görmezden gelen ve yalnızca yakın çevresine odaklanan yöneticiler, günümüz koşullarında işletmelerine rekabetçi üstünlük kazandırmak konusunda büyük sıkıntılar yaşayacaklardır. Daha da ötesi bu nitelikteki işletmelerin mevcut rekabet güçlerini kaybetmeleri ve sonuç olarak ekonomik varlıklarının sona ermesi olasılık dahilindedir.

Etkinlik kavramını açıklayınız.

Etkinlik kavramı ise daha çok kaynak kullanımı ile ilgili bir kavramdır. Örgütün etkin olması, yukarıda bahsedilen kaynakların en iyi ve uygun şekilde, diğer bir deyişle optimum kullanılması anlamına gelmektedir. Etkililik ve etkinlik, yönetim açısından son derece önemli kavramlardır ve başarılı örgütlerin hem etkili hem de etkin olmaları gerekliliği göz önünde bulundurulmalıdır.

Planlana kavramını açıklayınız.

Planlama, yönetim sürecinin ilk fonksiyonudur. Planlama fonksiyonu temel olarak birtakım örgütsel faaliyetlerin yerine getirilmesini gerektirmektedir. Bu faaliyetlerin ilki örgütsel hedeflerin tanımlanmasıdır. Diğerleri ise belirlenen hedeflere ulaşabilmek için atılacak adımlara karar verilmesi, hedeflere ulaşmada gereksinme duyulan kaynakların tespit edilmesi ve bu kaynakların elde edilmesi, örgütsel faaliyetleri düzenleyen kurallar, politikalar ve prosedürlerin geliştirilmesi, kapsamlı planların hazırlanması ve örgütün geleceği ile ilgili olarak tahminlerin yapılması olarak ifade edilebilir.

Etkililik kavramını açıklayınız.

Etkililik, özetle doğru kararların alınması ve bu kararların başarı ile uygulanması olarak tanımlanabilir. Diğer bir deyişle etkililik, örgütün önceden belirlenmiş olan hedeflere ulaşma düzeyini gösterir.

Örgütleme fonksiyonu kapsamında yönetici hangi faaliyetleri gerçekleştirir?

Örgütleme fonksiyonu kapsamında öncelikle örgüt içerisinde yapılacak işlerin tanımlanması, bu işleri yerine getirecek kişilerin istihdam edilmesi, örgüt içerisindeki yetki ilişkilerinin tanımlanması, komuta zincirinin kurulması ve personelin çalışmalarının koordine edilmesi gibi faaliyetler yerine getirilecektir.

Mintzberg’e göre haberleşme rolleri nelerdir?

Mintzberg’e göre yöneticilerin sahip olduğu rollerden bir diğeri haberleşme rolleridir. Bu rol kapsamında yöneticiler, bilgi toplarlar ve elde ettikleri bu bilgileri örgüt içindeki ve dışındaki paydaşlarla paylaşırlar. Haberleşme rolleri üç farklı rol ile yerine getirilmektedir. Bu roller monitör rolü, bilgi yayma rolü ve sözcü rolü olarak sıralanabilir.

Mintzberg’e göre karar verici roller nelerdir?

Karar verici roller ile ifade edilmek istenen, yöneticilerin en temel işlerinden birinin örgütü bütün olarak ya da kısmen etkileyecek kararlar vermek durumunda olmalarıdır. Örgüt içerisinde yöneticiler karar verme yetkisine ve sorumluluğuna sahiptirler. Karar verici roller dört farklı rol ile yerine getirilmektedir. Bu rolleri girişimci rolü, sorun çözme rolü, kaynak tahsis etme rolü ve ara bulucu rolü olarak sıralamak mümkündür.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk kavramını ve örgüt açısından önemini açıklayınız.

Sosyal sorumluluk genel anlamda, işletmenin çalışanlarına, müşterilerine ve genel olarak topluma fayda sağlayacak şekilde ilişkilerini etik bir çerçevede yürütme yükümlülüğünü ifade etmektedir. İşletmenin sosyal sorumluluk yükümlülüklerine uymasının bazı maliyetleri olsa da genel olarak sağlayacağı faydalar çok daha fazladır. Öncelikle sosyal sorumluluk sahibi işletmeler toplumda olumlu bir imaja sahip olacaktır. Ayrıca bu tür işletmeler kaynakların kullanımı ile ilgili olarak paydaşları ile çok daha az sorun yaşayacaktır. Sosyal sorumluluk algısı müşterilerin işletmeye olan bağlılıklarını olumlu yönde etkileyecektir. Son olarak araştırmalar göstermektedir ki, kurumsal sosyal sorumluluk ilkelerine uyum gösteren işletmelerin finansal performansları artmakta ve bu tür işletmeler daha nitelikli iş gücünü kendilerine çekebilmektedir (Gomez-Meija & Balkin, 2011: 89). İşletme kurumsal sosyal sorumluluk ilkeleri çerçevesinde faaliyetlerini yerine getirirken yöneticileri zorlayacak en sık rastlanan durumlardan biri farklı paydaşların farklı ve bazen de birbirinin zıttı olan beklentilere sahip olmalarıdır. Başarılı bir yönetici zaman zaman birbiri ile çatışan bu farklı beklentileri dengeli bir şekilde yönetebilmeyi başarabilen yöneticidir. Bu anlamda yönetici öncelikleri doğru şekilde belirleyebilmeli ve gereken adımları atabilmelidir.

Yönetim açısından planlama fonksiyonunun önemini açıklayınız.

Yönetim sürecinin bir alt fonksiyonu olarak planlama son derece önemlidir. Çünkü örgütte bir ekip içerisinde çalışan bireylerin etkili bir performans sergileyebilmeleri için gerekli koşulların hazırlanması gerekir. Bu noktada yöneticilere düşen en önemli rol, herkesin örgütsel amaçları ve bu amaçların gerçekleştirilebilmesi için izlenecek yolları anladığından emin olmaktır (Koontz, 2010: 77). Örgüt içerisindeki ortak çabaların başarı ile sonuçlanması için bireylerin kendilerinden ne beklendiğini açık bir şekilde bilmeleri son derece önemlidir. İşte tüm bu süreç planlama fonksiyonu ile ilişkilidir.

Denetim fonksiyonunu açıklayınız.

Denetim fonksiyonu özetle örgütün elde etmiş olduğu sonuçların izlenmesi ve ölçülmesi olarak tanımlanabilir. Denetim fonksiyonu içerisinde gerçekleştirilen en temel faaliyetlerden biri örgüt içerisinde bazı standartların tanımlanmasıdır.

Yöneticiler hiyerarşik yapıdaki konumları itibariyle hangi gruplarda sınıflandırılabilirler?

Yöneticilerin düzeylerinin belirlenmesindeki en temel kriter yöneticinin örgüt içinde sahip olduğu hiyerarşik konumdur. Bu bağlamda üç temel düzeyden bahsedilebilir. Bu düzeyler; üst yönetim, orta kademe yönetim ve alt kademe yönetim olarak ifade edilebilir.

Örgütler temelde hangi kaynaklardan yararlanırlar?

Ölçeğinden ve faaliyet alanından bağımsız olarak tüm örgütlerin çevrelerinde bulunan dört temel kaynak türünden yararlandığını söyleyebiliriz. Bu kaynaklar; insan kaynakları, finansal kaynaklar, fiziksel kaynaklar ve bilgi olarak sıralanabilir.

Fayol’a göre yönetim fonksiyonları nelerdir?

Yine Fayol’a göre yöneticilerin yerine getirmesi gereken idari fonksiyonların sayısı beştir. Fayol söz konusu fonksiyonları planlama, örgütleme, koordinasyon, komuta etme ve denetim olarak sıralamıştır.

Yönetim kavramını tanımlayınız?

Yönetim tüm örgütler için geçerli olan temel konulardan biridir. Örgüt içerisindeki işlerin ne şekilde yerine getirileceğinin planlanması, örgütsel etkinliğin ve etkililiğin sağlanabilmesi için gerekli örgütleme faaliyetlerinin yerine getirilmesi, personelin motivasyonunun sağlanması, çalışanlara örgütsel hedeflere uygun olarak çalışmalarının sağlanması ve nihayet örgütün planlanan sonuçlara ulaşma sürecinde göstermiş olduğu performansın izlenmesi ve değerlendirilmesi yönetim kavramı içerisinde düşünülmesi gereken faaliyetleri özetlemektedir. Yönetim kavramına ilişkin çok sayıda tanım yapılmış olmakla birlikte, en temel tanımlardan birine göre yönetim “Başkaları vasıtasıyla örgütsel faaliyetlerin yerine getirilmesinin sağlanması” olarak düşünülebilir. Yönetim kavramına ilişkin çok sayıda tanım yapılmış olmakla birlikte, en temel tanımlardan birine göre yönetim “Başkaları vasıtasıyla örgütsel faaliyetlerin yerine getirilmesinin sağlanması” olarak düşünülebilir.

Liderlik/Yöneltme fonksiyonu kapsamında yönetici hangi faaliyetleri gerçekleştirir?

Liderlik fonksiyonu, temel olarak çalışanların ortak örgütsel hedeflere doğru yönlendirilmesi ve harekete geçirilmesi olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda, çalışanların motivasyonunun sağlanması ve korunması, örgüt için bir vizyon ortaya konulması ve çalışanlarca benimsenmesi, hedeflerin örgütsel yapı üzerinden çalışanlara iletilmesi ve örgüt içerisindeki olası çatışmaların çözümlenmesi liderlik fonksiyonu içerisinde değerlendirilecek faaliyetlerdir.

Katz’ a göre yöneticilerin sahip olması gereken beşeri becerileri açıklayınız.

Beşerî beceriler, yöneticilerin diğer bireylerle iletişim kurabilme, ilişki geliştirebilme, ekip kurabilme, çalışanların gelişimini destekleyebilme, çatışmaları yönetebilme ve örgüt içerisindeki bireylerin motivasyonunu arttırabilme becerilerini ifade etmektedir. Yöneticilerin örgütsel amaçlara bireylerin ortak çabasını yönlendirerek ulaşabileceği düşünüldüğünde, beşerî becerilerin önemi bir defa daha vurgulanmış olmaktadır. Bu noktada daha önce de ifade edildiği üzere beşerî beceriler her kademedeki yönetici için eşit derecede önemlidir. Beşerî becerilerden yoksun olan bir yöneticinin örgütsel hedeflere ulaşılabilmesi için çalışanları ortak bir paydada buluşturabilmesi son derece zordur.