İletişim Araştırmaları Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Nitel araştırmanın, nicel araştırmaya göre farkı nedir?

Nitel araştırma daha çok bir olgunun varlığına ve
anlamına yönelirken, nicel araştırma bir olgunun ne derece
var olduğuna, başka bir deyişle araştırılan konunun sayısal
özelliklerine yönelmektedir.

Nitel araştırmanın amacı nedir?

Araştırılan konu hakkında betimsel ve gerçekçi
açıklamalar yapmaktır. Bunu sağlamak için toplanan
verilerin ayrıntılı ve derinlemesine olmasına çalışılır.
Bununla beraber, araştırmaya katılan bireylerin görüşleri ve
deneyimleri de mümkün olduğunca doğrudan
sunulmaktadır.

Haber metinleri üzerinde yapılan söylem çözümlemeleri
kaça ayrılır? Açıklayınız

Makro Yapı
- Tematik Çözümleme: Üst başlık, başlık, alt başlık,
haber girişleri ve fotoğraflara yer verilir.
- Şematik Çözümleme: Durum (haberin sunumu,
sonuçları, artalan bilgisi, bağlam bilgisini) ve
yorum (haber kaynakları ve olayın taraflarının
sözlü tepkileri) bilgilerine yer verilir.
Mikro Yapı
- Sözdizimsel Çözümleme: Cümle yapılarının aktif
ya da pasif olması, cümle yapılarının karmaşıklığı
gibi bilgilere yer verilir.
- Bölgesel Uyum: Artarda gelen cümlelerin
birbiriyle ilişkileri incelenir.
- Sözcük Seçimleri: Seçilen sözcükler özelde
muhabirin, genelde ise gazetenin ideolojisini
yansıtmaktadır. Örneğin, aynı insanın terörist ya
da özgürlük savaşçısı olarak tanımlanması haberin
yer aldığı gazetenin ideolojisine bağlıdır.
- Haberin Retorik Çözümlenmesi: Haberde ikna
edici ve inandırıcı verilere bakılmaktadır.
- Haberin inandırıcı olması için görgü tanıklarından
alıntılara yer verilir. Fotoğraf, grafik ve sayısal
verilerden yararlanılır.

Göstergeleri anlamlandırmada en çok kullanılan
analıtik araçlar nelerdir?

- Eğretileme (metafor),
- Düz değişmece (metonimi)
- Zıtlık kurma

Nitel araştırma yöntemlerinde göstergebilim hangi
amaçla kullanılmalıdır?

Araştırmacılar, göstergelerin anlamı nasıl
oluşturduğu ve çözümlenmesi konusunda çeşitli
yaklaşımlar kullanmaktadırlar. Hangi yaklaşım kullanılırsa
kullanılsın asıl amaç, göstergelerin analitik olarak
çözümlenmesi ve altında bulunan esas anlamın ortaya
çıkartılmasıdır.

Nitel araştırmalarda kullanılan veri toplama araçları
nelerdir?

- Görüşme
- Gözlem
- Döküman

Görüşme nedir? Açıklayınız.

Araştırmanın amaçlarına uygun bilgi toplamaya
çalışan araştırmacıyla görüşülen kişi arasında soru sorma ve
yanıtlamaya dayalı etkileşimli bir iletişim sürecidir.

Görüşmecinin, görüşme sürecinde dikkat etmesi
gereken konular nelerdir? Açıklayınız.

- Sabırlı, doğal ve nesnel olmalı.
- Katılımcıya güven vermeli.
- Farklı bakış açılarına saygı duymalı.
- Empatik dinleme becerilerine sahip olmalı.
- Katılımcıyı sorgulamadan ve yargılamadan
kaçınmalı.
- Araştırmanın amacını bilmeli ve soruları önceden
çalışmalı.
- Katılımcının soruları doğru anlamasına çaba
göstermeli.
- Yeterli olmayan yanıtlar için ek sorular
sorabilmeli.
- Katılımcıyı yanıt vermeye teşvik etmeli.
- Katılımcının yanıtlarını etkileyecek yorumlardan
kaçınmalı.
- Görüşmenin gizlilik kurallarına bağlı kalmalı.
- Ses ya da görüntü kaydını yürütebilecek teknik
beceriye sahip olmalı.

Nitel görüşme, veri toplama aracı olarak anket ya da
ölçekle kıyaslandığında sahip olduğu üstünlükler nelerdir?

- Katılımcının daha derinlemesine yanıtlar vermesi
için ek sorular sorulmasına imkân sağlar.
- Katılımcının verdiği yanıtlar doğrultusunda
beklenilmeyen konulara değinme esnekliği
yaratır.
- İncelenen konu hakkında ayrıntılı veri
toplanmasına olanak verir
- Görüşmeci yeterliğine bağlı olarak soruların
yanıtlanma oranı yüksektir.
- Yüz yüze görüşmede katılımcının kullandığı dille
beraber beden dili, jestleri ve mimikleri de
araştırmacıya bilgi sağlayabilir.
- Katılımcıların anlamadığı sorular kolayca
açıklanabilir.
- Katılımcı görece başkalarından etkilenmeden
daha kolay yanıt verebilir.
- Kendini sözel olarak daha iyi ifade eden
katılımcılar için uygun veri toplama aracıdır.
- Okuma yazması olmayanlar, çocuklar ve anket
formu işaretlemeyi sevmeyenler için daha
uygundur.

Nitel görüşme, veri toplama aracı olarak anket ya da
ölçekle kıyaslandığında sahip olduğu sınırlıklar nelerdir?
Kısaca açıklayınız.

- Görüşme süreci pahalı olabilir. Görüşme için
harcanacak yol ve iletişim masrafları,
görüşmecinin ücreti, ses kayıtlarının yazıya
geçirilmesi maliyetli olabilir.
- Görüşme süreci çok zaman alabilir. Araştırmacı;
katılımcıları belirlemek, onlarla iletişim kurup
randevu ayarlamak, belirlenen yerde görüşmeyi
yapmak, kayıt tutmak ve onları yazıya geçirmek
için çok zaman harcayabilir.
- Görüşmecinin kendisinden kaynaklanan hatalar
olabilir. Örneğin, görüşmeci katılımcının
yanıtlarını yanlış anlayabilir ya da kendi
durumuna göre yorumlayabilir. Katılımcının
görünüşü, cinsiyeti, yaşı, sosyal statüsü, tutumları
ya da kullandığı dil gibi bireysel özelliklerinden
olumlu ya da olumsuz etkilelenebilir.
- Katılımcı, konu hakkında yakınlarında
ulaşabileceği nesnel kaynaklara danışmadan
yanıtlarını vermektedir. Dolayısıyla görüşmeyle
elde edilen bilgi, katılımcının öznel yargısı ya da
anımsadıklarını kapsamaktadır.
- Katılımcılar bazı durumlarda sosyal olarak kabul
edilebilir biçimde yanıt verme eğiliminde
olabilirler.

Görüşme türleri nelerdir?

- Yapılandırılmamış görüşme
- Yarı-yapılandırılmış görüşme
- Yapılandırılmış görüşme

Araştırmada yapılandırılmamış görüşme tercih
ediliyorsa, görüşmecinin sahip olması gereken yeterlilikler
nedir? Açıklayınız

- İncelenen konu hakkında bilgi sahibi olmalı
- Çok farklı ortam ve durumlarda insanlarla kolay
iletişim kurabilmeli
- Değişen durumlarda hızlı karar alabilmeli
- Soruları çabuk ifade etmeli
- Katılımcıyı araştırmanın bağlamı içinde
yönlendirebilmelidir.

Yarı-yapılandırılmış görüşme soruları hazırlama
aşamasında dikkat edilmesi gereken konular nelerdir?
Kısaca açıklayınız.

- Öğrenmeye ilişkin gerçek sorular sorulmalı
- Soruları mantıksal bir sıra içinde düzenlenmeli
- Yanıtlaması zor soruları kolay sorulardan sonra
sorulmalı
- Açık uçlu sorular sormaya özen gösterilmeli
- Basit ve anlaşılır sorular hazırlanmalı

Yapılandırılmış görüşmede; görüşme sürecinde
izlenmesi gereken aşamalar nelerdir? Açıklayınız

- Sorularının hazırlanması
- Ön denemenin uygulanması
- Görüşmenin gerçekleştirilmesi
- Ses kayıtlarının deşifre edilmesi
- Verilerin çözümlenip doğrulanması
- Raporlaştırma

Yapılandırılmış görüşmede görüşme sürecinin etkili ve
verimli olabilmesi için dikkat edilmesi gereken konular
nelerdir? Kısaca belirtiniz.

- Görüşme yapacağınız kişinin, görüşme yerini ve
zamanını belirlemesini sağlayın.
- Görüşmenin ön denemesini uygulayın.
- Görüşme amacınızı ve gizliliği açıklayan, kısa ve
anlaşılır bir onay formu hazırlayın.
- Hazırlanan soruları görüşme öncesi inceleyin.
- Katılımcının neden seçildiğini ve görüşmenin ne
kadar süreceğini açıklayın.
- Görüşme sırasında ses kaydedici cihazın
çalıştığından emin olun.

Odak grup görüşmesi ne demektir? Tanımlayınız.

Küçük katılımcı gruplarıyla yönlendirici
(moderator) bir kişi rehberliğinde yürütülen ve
katılımcıların tümünü ilgilendiren bir konuda, onların
görüşlerini belirlemeyi amaçlayan görüşmelerdir.

Odak grup görüşmelerinde bir araştırmada en az kaç
odak grup olmalıdır ve her bir grupta en az kaç katılımcı
bulunmalıdır?

Odak grup görüşmelerinde bir araştırmada en az
üç odak grup oluşturulması, her bir grupta en az 6
katılımcının yer alması önerilmektedir.

Odak grup görüşme sürecinin daha etkili ve verimli
olması için dikkat edilmesi gereken konular nelerdir?
Kısaca açıklayınız.

- Katılımcıları karşılayarak toplantı odasına
alınmasını sağlayın.
- Görüşme sürecinde hitabı kolaylaştırmak için
önceden hazırlanan katılımcıların isimlerini
belirten isim kartlarını masaya yerleştirin ya da
herkesin yakasına takmasına özen gösterin.
- Görüşmenin amacını belirttikten sonra
ses/görüntü kaydının başlamasını sağlayın.
- Açılış konuşmasında; görüşmelerin amacını,
katılımcıların görüş ve önerilerinin önemini,
ses/görüntü kaydının alınacağını, gizlilik ilkesini
ve toplantının olası süresini katılımcılara
açıklamaya çalışın.
- Önceden hazırlanmış odak grup görüşmesi
sorularını katılımcılara yöneltin ve tüm
katılımcıların her soruyu yanıtlamasını sağlayın.

Araştırma sürecinde gözlemlerin kaydedilme
yöntemleri nelerdir?

Araştırma sürecinde gözlemler, genellikle
yazılarak kaydedilir. Bununla beraber, video ve ses
kaydedici cihazlarla elde edilen kayıtlar ya da fotoğraflar
da veri kaynağı olarak toplanmaktadır. Elde edilen bütün bu
kayıtlara saha notları da denilmektedir. Özellikle iletişim
araştırmalarında insanların birbirleriyle nasıl etkileşim
kurdukları, izleyici motivasyonlarının kaynağı, sosyal
paylaşım sitelerindeki ya da çevrimiçi tartışma
gruplarındaki etkileşimlerin nasıl inşa edildikleri
konusunda gözlemle veri toplanabilir.

Odak grup görüşmelerinin bireysel görüşmelere göre
avantajlarını açıklayınız.

Odak grup görüşmelerinin bireysel görüşmelere
oranla en önemli üstünlüğü, grup dinamiği sayesinde
yanıtların daha zengin olmasıdır. Bir katılımcının yanıtı,
öteki katılımcıları o konu hakkında kendi görüşlerini
anlatmaya cesaretlendirebilir. Odak grup görüşmelerinin
bir diğer üstünlüğü ise, daha fazla katılımcıdan daha kısa
sürede veri elde edilerek zaman ve maliyet tasarrufu
sağlanmasıdır. Araştırmacının üç oturumda otuz kişiden
veri toplaması, bireysel görüşmelerle otuz kişiye
harcayacağı zamandan daha azdır.

Yapılacak bir gözlemde tam katılım ile gözlemci olarak
katılım arasındaki en büyük fark nedir?

Tam katılım ile gözlemci olarak katılımcı
arasındaki en büyük fark, tam katılımda topluluğun
üyelerinin gözlemcinin araştırmacı kimliğinden habersiz
olmasıdır. Gözlemci olarak katılımcı da ise, araştırmacının
kimliği gözlenen kişiler tarafından bilinmektedir.
Araştırmacı kimliğinin belirtilmemesi ya da saklanması
etik sorunları da beraberinde getirmektedir. Önceden
gözlemcinin kimliğine ilişkin katılımcılara bilgi
verilmemişse bile, gözlemin sonunda mutlaka grup
üyelerine araştırmanın amacı açıklanıp, verilerin
araştırmada kullanılabilmesi için izinleri alınmalıdır.

Doğrudan gözlem yönteminde tam gözlemci ve
katılımcı olarak gözlemcilerin rollerini kısaca açıklayınız.

Tam gözlemci rolünde, gözlemci araştırılmak
istenen sosyal ortamın içinde yer almaz. Araştırmacı,
toplulukta yer alan bireylerle etkileşim içinde değildir
sadece dışarıdan gözleyendir. Tam katılımda da olduğu gibi
tam gözlemde de araştırmacının kimliği topluluk üyeleri
tarafından bilinmemektedir. Örneğin, çevrimiçi tartışma
gruplarındaki sohbetleri takip etmek. Katılımcı olarak
gözlemci rolünde ise, araştırmacı ya da gözlemci incelenen
ortam üzerinde mümkün olduğunca az katılımı
bulunmaktadır. Gözlemci incelenen kültürün doğal bir
üyesi değildir. Bu yaklaşım daha çok görüşmeler yapılırken
kullanılmaktadır. Araştırmacı, incelenecek kültürde yer
almadan, o grubun bireyleriyle görüşmeler sürecinde
gözlemlerde bulunarak veri toplamaya çalışır.

Diğer veri toplama araçlarıyla karşılaştırıldığında
gözlemin üstünlükleri ve sınırlılıkları nelerdir?

Anket gibi nicel veri toplama araçlarında
katılımcılar, soruların yanıt seçeneklerini doldurarak
geribildirim sağlarlar. Ancak bu yanıtların gerçekten
seçilen kişiler tarafından doldurulduğu ya da hangi koşullar
altında yanıtlandığı araştırmacı tarafından bilinemez.
Gözlemin en önemli üstünlüğü, araştırmacıya davranışları
doğrudan ve uzun süreli olarak kapsamlı biçimde gözleme
olanağı sunmasıdır. Gözlemin bir diğer üstünlüğü de,
araştırılmak istenen davranışın doğal ortamında
incelenmesidir. Doğal ortamda gerçekleşen davranışlar
gerçeği daha yakından temsil ederek sonuçların
geçerliğinin artmasına katkıda bulunur. Bu yaklaşımın bazı
sınırlılıkları da bulunmaktadır. Örneğin; gözlem yapan bir
araştırmacının, doğal ortam üzerinde kontrolünün
olmaması ve toplanan bilgiler gözlemcinin öznel algılarını
yansıttığı için verilerin sayısallaştırılmasında güçlükler
yaşanabilir. Ayrıca araştırmacı, gözlem yapılacak alana
girmek için gerekli onayı alırken bazı sıkıntılarla
karşılaşabilir ya da sonrasında topluluk içinde güven
duygusu yaratmak için büyük çaba harcaması gerekebilir.

Doküman incelemesinin nitel araştırmadaki rolü ve
amacı nedir?

Doküman incelemesi, araştırılması istenen konu
hakkında bilgi içeren yazılı, görsel ya da işitsel
materyallerin çözümlenmesidir. Bu yaklaşım, gözlem ve
görüşmenin olanaklı olmadığı durumlarda tek başına veri
toplama aracı olarak kullanılabileceği gibi gözlem ve
görüşme verileri desteklemek ve araştırmanın geçerliğini
artırmak amacıyla da ek bilgi kaynağı olarak da
kullanılabilir.

Araştırmalarda veri kaynağı olarak kullanılabilecek
yazılı kurumsal belgeler nelerdir?

- Kitaplar, dergiler
- Okul kayıtları
- Kurumsal kayıtlar
- Raporlar
- Gazeteler
- Bloglar
- İstatistikler
- İlanlar
- Devlet arşivleri

Araştırmalarda veri kaynağı olarak kullanılabilecek
görsel ve işitsel belgeler nelerdir?

- Fotoğraflar
- Görüntü kayıtları
- Ses kayıtları
- Resimler
- Fotoğraflar
- Filmler
- Broşürler
- Afişler
- Reklamlar
- Sergiler
- Haritalar
- Şarkılar ve şiirler
- Radyo ve televizyon programları

Nitel araştırmalarda dokümanlar hangi yollarla
toplanırlar? Kısaca açıklayınız.

Nitel araştırmalarda, dokümanlar iki türde
toplanabilir. Birincisi, araştırma konusunun geçmişi ya da
tarihsel süreci bulguların yorumlanmasında önemli
olduğunda arşiv verileri, araştırmada doküman olarak
kullanılmaktadır. İkincisi ise, araştırmanın veri toplama
sürecinde çekilen fotoğraflar, katılımcılarla yapılan görüntü
ve ses kayıtları ya da katılımcıların çizimleri gibi
araştırmacı tarafından kaydedilen veriler, araştırmada
doküman olarak kullanılabilir.

Betimsel çözümlemenin aşamalarını kısaca açıklayınız.

- Betimsel çözümleme için çerçeve oluşturma:
Araştırma sorularından, kavramsal çerçeveden,
görüşme ya da gözlemde yer alan sorulardan
çözümleme için çerçeve oluşturulur. Bu çerçeveye
göre verilerin hangi temalar altında düzenleneceği
ve sunulacağı belirlenir.
- Tematik çerçeveye göre verilerin işlenmesi:
Oluşturlan çerçeveye göre elde edilen veriler
düzenlenir. Bütün verilerin işlenmesi
gerekmeyebilir. Raporda yazılacak olan doğrudan
alıntılara karar verilir.
- Bulguların tanımlanması: Düzenlenen veriler açık
ve net biçimde tanımlanır ve gerektiği durumlarda
doğrudan alıntılarla desteklenir.
- Bulgularun yorumlanması: Tanımlanan bulguların
karşılaştırılması, ilişkilendirilmesi ve
yorumlanması yapılır.

İçerik çözümlemesinin aşamalarını kısaca açıklaynınız.

- Verilerin kodlanması: Elde edilen bilgiler
incelenerek anlamlı bölümlere ayrılır ve her
bölümün kavramsal olarak ne ifade ettiği saptanır.
Bunlar sözcük, cümle, paragraf ya da bir sayfalık
veri olabilir. Bu bölümler, kendi içinde bir anlamlı
bir bütün oluşturmalıdır. Her bölüm de araştırmacı
tarafından isimlendirilir. Bu kodlar bir ya da
birkaç sözcükten oluşabilir.
- Temaların bulunması: Kodları belirli kategoriler
altında toplayabilen temalar oluşturulur. Kodlar
arasında ortak yönler ve ilişkiler saptanmaya
çalışılır. Yapılan işleme tematik kodlama adı
verilir ve toplanan veriler kodlar aracılığıyla
kategorilere ayırılır. Örneğin, toplanan verilerin
kodlanması sonucu, güdülenme, moral bozukluğu,
beklentiler ya da inançlar gibi kavramlar ortaya
çıkmış olabilir. Bu kavramları tek bir tema altında
toplayabilmek için daha üst düzeyde bir kavram
oluşturulmalıdır. Bu kavram ‘örgütsel kültür’
olabilir. Bunun gibi farklı temalar oluşturulabilir.
Bu temalar birbirlerinden farklı olmalı fakat kendi
aralarında anlamlı bir bütün oluşturmalıdırlar.
- Verilerin kodlara ve temalara göre düzenlenmesi
ve tanımlanması: Birinci aşamada ayrıntılı
kodlama, ikinci aşamada da tematik kodlama
yapılır. Üçüncü aşamada da oluşturulan kodlara
göre veriler düzenlenir. Araştırmacı, kendi
yorumlarına yer vermeden verileri açık ve net
biçimde ifade etmelidir.
- Bulguların yorumlanması: Araştırmacı, topladığı
verileri yorumlar, bulgular arasındaki ilişkileri
açıklar, neden-sonuç ilişkileri kurar ve sonuçların
önemine ilişkin açıklamalar yapar.

Nitel araştırmanın amacı nedir ve bu amaç doğrultusunda nasıl çalışılır?

Nitel araştırmada amaç, araştırılan konu hakkında betimsel ve gerçekçi açıklamalar yapmaktır. Bunu sağlamak için toplanan verilerin ayrıntılı ve derinlemesine olmasına çalışılır. Bununla beraber, araştırmaya katılan bireylerin görüşleri ve deneyimleri de mümkün olduğunca doğrudan sunulmaktadır. 

Olgunun değerlendiriliş biçimi açısından, nitel ve nicel araştırma yöntemleri nasıl farklılıklar gösterir? 

Nitel araştırma daha çok bir olgunun varlığına ve anlamına yönelirken, nicel araştırma bir olgunun ne derece var olduğuna, başka bir deyişle araştırılan konunun sayısal özelliklerine yönelmektedir. Örneğin, nicel bir araştırmayla televizyon izleyicilerinin hangi programları tercih ettikleri ya da yaş gruplarına göre izlenen program türleri belirlenebilir. Nitel bir araştırmayla ise, izleyicilerin neden o programları tercih ettikleri ve nasıl anlamlandırdıkları incelenebilir. Bu anlamda nitel araştırmalar, iletişim araştırmacıları tarafından büyük önem taşımaktadır.

Nitel ve nicel araştırma yöntemleri arasındaki farklar nasıl ortaya çıkmıştır?

Nicel ve nitel araştırmalar arasındaki farklar, sosyal ve fen bilimleri arasındaki farklardan ortaya çıkmıştır. Sosyal bilim araştırmacıları, fen bilimlerine özgü bilimsel yöntemleri kullanarak toplumları ve kültürleri incelemişler ve açıklamaya çalışmışlardır. Oysaki sosyal bilimlerde araştırılan değişkenleri kontrol etmek çok fazla olanaklı değildir, çünkü insan davranışları doğası gereği içinde bulunduğu ortama göre sürekli değişmektedir. 

Araştırma yöntemi nedir? tanımlayınız.

Araştırma yöntemi, araştırmanın amacına uygun biçimde örneklem seçiminin yapılması, veri toplama araçlarının geliştirilmesi, verilerin toplanması, çözümlenmesi ve raporlaştırılması gibi tüm araştırma sürecini belirleyen ilkelerdir. 

Nitel araştırma yöntemleri nelerdir, sıralayınız.

Etnografik Araştırma (ethnographic research), Olgubilim (fenomenoloji), Kuram Oluşturma (grounded theory), Durum Çalışması (case study), Eleştirel Söylem Çözümlemesi (critical discourse analysis), Yorumlayıcı Çözümleme (hermeneutic analysis), Göstergebilim (semiotic analysis) ve Eylem Araştırması (action research) gibi çok çeşitli nitel araştırma yöntemleri bulunmaktadır. 

Haber metinleri üzerinde yapılan söylem çözümlemeleri kaç aşamada yapılmaktadır?

Haber metinleri üzerinde yapılan söylem çözümlemeleri, makro yapı ve mikro yapı olarak iki bölümde çözümlenmektedir. 

Makro yapı çözümlemeleri nasıl yapılır?

Makro yapı çözümlemeleri, tematik ve şematik olmak üzere ikiye ayrılır. Tematik Çözümlemede: Üst başlık, başlık, alt başlık, haber girişleri ve fotoğraflara yer verilir. Şematik Çözümlemedeyse: Durum (haberin sunumu, sonuçları, ardalan bilgisi, bağlam bilgisini) ve yorum (haber kaynakları ve olayın taraflarının sözlü tepkileri) bilgilerine yer verilir. 

Göstergebilim nedir?

Göstergebilim, en genel anlamıyla göstergeleri (işaretleri) inceleyen bir bilimdir. Temeli mantık ve dilbilimine dayanır. 

Nitel araştırma yöntemlerinde veri kaynakları nelerdir?

Nitel araştırmalarda elde edilen nitel veri, sayılardan oluşan bir yapı içinden değil daha çok sözlü ve yazılı metinlerden toplanmaktadır. Bu araştırmalarda olası veri kaynakları ise, katılımcılarla yapılan görüşmeler, gözlemler ve dokümanlardır. 

Görüşme süreci içerisinde yer alan kişiler kimlerdir?

Görüşme sürecinde; görüşmeyi yürüten ve soruları yönelten kişi görüşmeci, görüşme yapılan ve araştırma konusuyla ilgili bilgileri sağlayan kişi ise görüşülen ya da katılımcı olarak nitelendirilmektedir. 

Görüşme süresince görüşmecinin dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir, sıralayınız.

Sabırlı, doğal ve nesnel olmalı. Katılımcıya güven vermeli. Farklı bakış açılarına saygı duymalı. Empatik dinleme becerilerine sahip olmalı. Katılımcıyı sorgulamadan ve yargılamadan kaçınmalı. Araştırmanın amacını bilmeli ve soruları önceden çalışmalı. Katılımcının soruları doğru anlamasına çaba göstermeli. Yeterli olmayan yanıtlar için ek sorular sorabilmeli. Katılımcıyı yanıt vermeye teşvik etmeli. Katılımcının yanıtlarını etkileyecek yorumlardan kaçınmalı. Görüşmenin gizlilik kurallarına bağlı kalmalı. Ses ya da görüntü kaydını yürütebilecek teknik beceriye sahip olmalı. 

Görüşme türleri nelerdir, sıralayınız.

Görüşme türleri; yapılandırılmamış görüşme, yarı yapılandırılmış görüşme ve yapılandırılmış görüşme şeklinde üçe ayrılır. 

Yapılandırılmamış görüşme nedir, amacı ile birlikte açıklayınız.

Yapılandırılmamış görüşme, genellikle gözlem sırasında araştırmacı ile katılımcı arasında oluşan sosyal etkileşime dayalı, soruların önceden belirlenmediği bir görüşme türüdür. Araştırmacı, katılımcı ile sohbet tarzında gerçekleştirdiği görüşmede, katılımcının anlatımına göre kendiliğinden gelişen sorular oluşturmaktadır. Dolayısıyla, araştırmacı her katılımcıdan farklı yapıda veri elde edebilir ve gerekli veriyi toplayabilmek için aynı katılımcıyla birden fazla görüşme yapmak durumunda kalabilir. Araştırmacının amacı, görüşme sürecinde katılımcının bakış açısından katılımcının sosyal gerçekliğini daha iyi anlayabilmektir. 

Alanyazında belirtilen veri çözümleme türleri nelerdir, tanımları ile birlikte yazınız.

Betimsel ve içerik çözümlemesi olarak ikiye ayrılır. Betimsel çözümleme yaklaşımında elde edilen veriler, belirlenen temalara göre sınıflandırılır ve yorumlanır. Bu temalar, araştırma sorularıyla, görüşme ve gözlem sürecinde kullanılan sorularla oluşturulabilir. Burada amaç, elde edilen bulguları belirli bir sistematik yaklaşımla düzenleyerek yorumlamak ve okuyucuya sunmaktır. İçerik çözümlemesinde ise kodlama yoluyla elde edilen veriler kategorilere ayrılır, bu kategoriler arasındaki ilişkiler ortaya çıkarılır ve buna dayalı olarak temalar ve alt-temalar saptanır. Kısaca, elde edilen veriler belirli temalara dayalı olarak bir araya getirilerek düzenlenir ve yorumlanır.

İçerik çözümlemesi hangi aşamalardan oluşmaktadır?

İçerik çözümlemesi; verilerin kodlanması, temaların bulunması, verilerin kodlara ve temalar göre düzenlenmesi ve tanımlanması, bulguların yorumlanması olarak dört aşamadan oluşmaktadır.   

İçerik çözümlemesinde, verilerin kodlanması işlemi nasıl gerçekleştirilir?

Elde edilen bilgiler incelenerek anlamlı bölümlere ayrılır ve her bölümün kavramsal olarak ne ifade ettiği saptanır. Bunlar sözcük, cümle, paragraf ya da bir sayfalık veri olabilir. Bu bölümler, kendi içinde bir anlamlı bir bütün oluşturmalıdır. Her bölüm de araştırmacı tarafından isimlendirilir. Bu kodlar bir ya da birkaç sözcükten oluşabilir. 

Nitel araştırmalarda geçerlik ve güvenirlik anlayışları neyi ifade eder?

Nitel araştırmalarda ise geçerlik ve güvenirlik anlayışı farklılık göstermektedir. Nitel araştırmada geçerlik, araştırma sonuçlarının doğruluğunu ifade ederken, güvenirlik ise araştırma sonuçlarının tekrar edilebilirliğini belirtmektedir. 

İç ve dış geçerlilik ne demektir?

İ

İç geçerlik, araştırma sonuçlarına ulaşırken izlenen yaklaşımların, çalışılan gerçekliği ortaya çıkarmadaki yeterliğine ilişkin geçerliktir. İç geçerliği sağlamak amacıyla araştırmacı; veri toplama, analiz ve yorumlama sürecinde tutarlı olmalı, tutarlılığı nasıl sağladığını belirtmeli, sürekli elde ettiği sonuçların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını değerlendirmeli ve bunu açık ve anlaşılır şekilde açıklamalıdır. Dış geçerlik, araştırmada elde edilen sonuçların benzer gruplara aktarılabilir olmasıdır. Nitel araştırmada sonuçlar, deneyimler ve örnekler biçiminde benzer durumlara genelleme yapılabilmektedir. Araştırmacının, raporu okuyan kişiye araştırmanın tüm aşamaları hakkında ayrıntılı olarak bilgi vermesi gerekmektedir. Okuyucu doğrudan genelleme yapamayacaktır, ancak deneyimlerden yararlanacaktır. Bu yaklaşımda da ayrıntılı betimlemeler araştırmanın dış geçerliğini artırmaktadır. 

İnandırıcılığı artırmak için önerilen stratejiler nelerdir?

Uzun süreli etkileşim, derinlemesine veri toplama, çeşitleme, uzman incelemesi ve katılımcı teyididir. 

Aktarılabilirliği arttırmak için önerilen stratejiler nelerdir?

Aktarılabilirliği artırmak için önerilen stratejiler; ayrıntılı betimleme ve amaçlı örnekleme yapmaktır. Ayrıntılı betimleme; veri toplama araçlarıyla elde edilen verilerin yeterince açıklanmasıdır. Okuyucuya yorum katmadan ve verinin doğasına mümkün olduğu ölçüde sadık kalınarak veriler aktarılır. Örneğin, bu amaçla doğrudan alıntılar kullanılabilir. Amaçlı örnekleme; nitel araştırmada aktarılabilirliği artırmak amacıyla kullanılmaktadır. İncelenmek istenen tipik durumlar ya da bunların değişkenlik gösteren özellikleri için tercih edilmektedir. Ayrıca, amaçlı örneklemle, araştırma süreci içinde ek örneklemeler yapılabilir.