Yeni İletişim Teknolojileri Dersi 2. Ünite Özet

Giriş

İletişim teknolojilerinin tarihine bakıldığında icat edildiği günden itibaren popülerliğini yitirmemiş araçlardan biri televizyondur. Hane teknolojisi olarak yaşamımıza giren ve kitleleri kendisine bağımlı kılan en önemli iletişim araçlarından biri olarak da popülerliğini sürdürmeye devam etmektedir. 1920’lerde başlayan hareketli görüntü aktarımı, 1950’lerde renk olgusunun eklenmesiyle gelişimini sürdürmüştür. Televizyon alıcı sistemlerindeki gelişimin yanı sıra yayıncılık alanındaki gelişmelerin de sürmesi yeniçağın popüler teknolojisi olarak varlığını korumasına destek sağlamıştır. Günümüzde geleneksel televizyon izleme deneyimleri giderek değişmektedir. Dijitalleşmenin etkisi ve internet teknolojisiyle yakınsamanın (yöndeşmenin) sonucu olarak televizyondaki geleneksel izleme anlayışı da değişmiştir. Televizyon alıcılarının başlangıçta fiziksel olarak değişimi, sonrasında ise barındırdığı özelliklerin değişimi, bugün bu popüler kitle iletişim aracının farklı kullanımlara da hitap etmesine olanak tanımaktadır.

Bu bölümde akıllı televizyon ve IPTV teknolojisindeki gelişmelerin neler olduğu, sunduğu hizmetler ve özellikler sizlere anlatılacaktır.

Akıllı Televizyon Nedir?

Akıllı televizyon kısaca, televizyon alıcısı üzerinden internete bağlanmaya ve özel geliştirilmiş uygulamaların kullanılmasına fırsat tanıyan televizyon olarak tanımlanabilir. Bu tür televizyonlar, tıpkı bir bilgisayar, tablet veya cep telefonu gibi işletim sistemlerine sahiptirler. Akıllı televizyonlar, internet bağlantısı ile sosyal medya uygulamalarının kullanılmasına, internette arama yapılabilmesine, oyun oynanabilmesine, alışveriş yapılabilmesine ve daha birçok hizmete, internet bağlantısı olan herhangi bir bilgisayar gibi izin vermektedir. Akıllı televizyonlarda bu tür hizmetlerden yararlanmak için geliştirilen arayüz ile televizyon kullanıcısının zaman bağımsız olarak istediği anda gereksinim duyduğu ek bilgiye erişimi akıllı televizyon ile mümkün olmaktadır.

Akıllı televizyon kullanıcılarına sunulan bu özelliklerin arasında cep telefonu, tablet veya bir bilgisayardan USB ile görüntü aktarımı, PVR özelliği ile herhangi bir televizyon yayınının ayrı bir cihaza ihtiyaç olmadan video olarak kaydedilmesi vardır. Hareket veya ses komutlarıyla televizyonun kontrol edilmesi, video konferans sistemi, akıllı televizyonlar için hazırlanmış uygulamaları kullanabilme gibi özellikleri de sayabilmekteyiz.

• USB üzerinden video oynatma: Akıllı televizyonların temel olanaklarından biridir. Günümüzde oldukça geniş format olanakları sunmaktadır.
• Uygulamalar ve oyunlar: Televizyon üzerinden bireysel veya karşılıklı olarak oynanabilecek oyun uygulamaları, akıllı televizyonlar için geliştirilmiş hizmetlerden biridir. Aynı zamanda televizyon kanallarının, bankaların veya sosyal medya ortamlarının da kullanılabileceği uygulamalara akıllı televizyon aracılığıyla erişim mümkündür.
• PVR (Personal Video Recorder): Kişisel video kaydedici olarak tanımlayacağımız bu özellik, akıllı televizyonlarda ayrı bir cihaz kullanmadan televizyonda yayınlanan bir programı, filmi kısacası yayınları kaydetme olanağını ifade etmektedir.
• Hareket ve sesli denetim: Bu özellik, klasik uzaktan kumandayı kullanmadan akıllı televizyonun etkileşim olanaklarını kullanabilmeye, kontrol etmeye izin veren özelliktir.
• Sosyal ağlar: Akıllı televizyonlar için geliştirilmiş arayüz tasarımlarında sosyal medya uygulamalarına kullanıcıların erişmesine izin veren sistemlerdir. Böylelikle kullanıcılar kişisel sosyal medya hesaplarına büyük ekran üzerinden erişim sağlayabilmektedirler.

Akıllı Televizyonlarda Kullanılan İşletim Sistemleri

Günümüzde akıllı televizyon üretim piyasasında egemen olan üretici firmalar tarafından geliştirilen 3 temel işletim sistemi kullanılmaktadır. Bunlar Android, WebOS ve son yıllarda Android’in yerini almaya başlayan Tizen işletim sistemleridir.

Android : Linux tabanlı işletim sistemidir. 2009 yılında 1.1 sürümü ile kullanıcıya ulaşan bir işletim sistemidir ve günümüze kadar da yeni sürümler ve güncellemeler ile gelişimini sürdürmüştür. Android işletim sistemi 2016 yılında 7.0 sürümü ile kullanıcılarına çoklu görev (multitasking), çoklu dokunuş (multi-touch) ve Flash desteği sunmaya başlamıştır. Android işletim sistemine sahip akıllı televizyonlar, en genel anlamıyla televizyon ekranı üzerinde özelleştirilmiş Android sürümü ile televizyon programlarına, akış hizmetlerine, uygulamalara ve oyunlara ulaşma olanağını televizyon kullanıcısına sunan bir sistemdir. Android işletim sistemine sahip akıllı televizyonların sahip olduğu diğer özellikleri kısaca şöyle sıralayabiliriz; Sesli arama özelliği, Uygulama yükleme ve Çoklu oyun (multi-player) .

WEbOS: 3.0, 4 çekirdek işlemciyle desteklenmektedir. LG tarafından kullanılan işletim sistemidir. Akıllı televizyon kullanıcılarına eşsiz bir kullanım deneyimi sağlayacağı ifade edilen işletim sisteminin yeni sürümleri de geliştirilmeye devam etmektedir. Sihirli zoom, sihirli mobil bağlantı ve sihirli kumanda özellikleriyle televizyon kullanıcısı deneyimlerini daha üst düzeye çıkarmaktadır. Sihirli zoom ile kullanıcıların görüntü kalitesinde kayıp yaşamadan istedikleri nesnelere, harflere ve metinlere yakınlaştırma yapabilmeleri sağlanmaktadır. Sihirli Kumanda ise setüstü kutu ların (set-top boxes - STB) kontrolünü kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiş uzaktan kumanda cihazıdır.

Tizen: Akıllı saatlerde kullanılan sistemin akıllı televizyonlara uygulanmasıdır. Linux tabanlı bir işletim sistemidir. İşletim sistemleri arasındaki rekabete bakıldığında yıllarca Android sistem ve iOS arasında ciddi bir mücadelenin sürdüğünü takip etmişsinizdir. Android bu mücadelesini günümüzde Tizen ile de sürdürmek durumundadır; çünkü bu işletim sistemi Android’e benzerlikler taşırken, bir taraftan da çok daha fazla yeniliğe sahip olan bir işletim sistemi olarak pazarda yerini almaktadır.

İşletim sistemleri akıllı televizyonun markasına göre farklılık göstermekle birlikte hepsinde ortak olan temel nokta sunulan hizmetlerdir. Akıllı televizyon tanımlaması içerisinde yer alan tüm televizyonlar ile internet bağlantısı söz konusudur.

Akıllı Televizyonlar ve İnternet Bağlantısı

Bugün teknolojinin her alanında egemen olan dijital tabanlı teknolojiler ile bilgisayarların sunduğu olanaklara farklı cihazlarla da sahip olabilmekteyiz.

İnternet Nedir?

Dijital tabanlı teknolojiler günümüzde yaşamın her alanında egemen durumdadır. Bilgisayar teknolojisinin temeli olan dijital dil, internetin de yaygınlaşmasıyla birlikte yaşamın her alanında teknolojinin var olmasına yol açmıştır.

İnternet kavramı “inter” ve “net” kelimelerinin birleşmesinden oluşan ve Türkçe karşılığını “ağlar arası” olarak verebileceğimiz bir teknolojik terimdir. Tüm dünyadaki insanlar bu ağ teknolojisi ile birbirleriyle iletişim kurabilmektedir. İnternetin gelişiminde ARPANET ve WWW önemli bileşenler olarak ortaya çıkmaktadır. İnternet teknolojisinin kullanıcıya sunduğu avantajları sadece karşılıklı iletişim ve dosya aktarımı olarak görmek yetersizdir. Bugünkü popülerliğini kazanmasında hem teknolojik hem de sosyolojik boyutta kullanıcıya sunduğu geniş olanaklar bulunmaktadır.

İnternetin Kullanıcıya Sağladığı Avantajlar

İnternetin kullanıcısına sunduğu olanaklar içinde bilgiye erişim kolaylığı, derinlemesine bilgi erişimi ve kesintisiz ve kolay iletişim kurabilme gibi kullanıcısına avantaj sağlayan durumlar bulunmaktadır.

• Bilgiye erişim kolaylığı : İnternet teknolojisi ağ üzerinde yer alan her hangi bir bilgiye kullanıcıların çok hızlı bir şekilde erişim sağlamasına olanak vermektedir.
• Derinlemesine bilgi erişimi: İnternet üzerinde yer alan bilgi sınırsızdır. Dileyen her- kesin bilgi paylaşımını gerçekleştirebildiği bu ağ yapısında kullanıcılar, bilgiye rahatlıkla erişebildiği gibi, dolaşım ve paylaşım özgürlüklerine de sahiptir.
• Kesintisiz ve kolay iletişim kurabilme : İnternet, kullanıcıların birbirleriyle görüntülü, sesli veya yazılı olarak rahatlıkla iletişim kurabileceği bir iletişim ortamı olarak ele alınabilir. Kullanıcılar her hangi bir sabit veya mobil iletişim teknolojisinin ağ bağlantısıyla mesafe farkı gözetmeksizin dilediği şekilde iletişimi gerçekleştirebilecek olanağa sahiptir.

İnternet ve Etkileşim

İnternet teknolojisinin gelişmesiyle birlikte internet kullanıcılarına temelde sağlanan avantajları kapsayan hizmetlerin sayısında da her geçen gün artış gözlemlenmektedir. Son yıllarda internet hizmetlerinin çeşitlenmesinde ve kullanıcılar arasında daha popüler hale gelmesinin altında yatan temel güç Web 2.0 teknolojisidir. İlk olarak 2004 yılında duyulan Web 2.0, internet hizmetlerinin 2. nesline karşılık gelmektedir.

Zaman mekân sınırlamasını da ortadan kaldıran yüksek etkileşime sahip Web 2.0 teknolojisinin kullanıcılarına sağladığı avantajları şöyle sıralayabiliriz:

• İnternet kullanıcısı kaynak konumunda kendi paylaşımlarını gerçekleştirebilmektedir.
• Kullanıcılar birbirleriyle etkileşim ve iletişim içerisinde bulunabilmektedir.
• Ağ bağlantısı olan her yerden içerik erişimi ve paylaşımı mümkündür.
• Her içerik paylaşımcısı iletişim profesyoneli değil, bağımsız birer kullanıcıdır.

Web 2.0 teknolojisinin bireyin yaşamına getirdiklerini ise şöyle sıralamamız mümkündür:

• İnternet kullanıcısı, alıcı, müşteri, tüketici deneyimine sahiptir.
• Kullanıcılar yaratıcı içerik sağlayıcılar olabilmektedir.
• Kullanıcıların internet ortamları ile bağları daha da kuvvetlenmiştir.
• Topluluk içerisinde bireysel organizasyonları desteklemektedir.
• Teknik bir yapı içerisinde sosyal bir yapı oluşturmaktadır.

İnternet Üzerinden Televizyon Yayını İnternet hizmetinde teknik alt yapının güçlenmesi, hızın artması ve yüksek miktarda bilgi içeren görüntü tabanlı içeriklerin kolayca aktarılabilmesi, internet üzerinden görüntü aktarımına olan talebi arttırmıştır.

Downloading: Görüntüyü kullanılan dijital tabanlı cihaza indirerek izlemektir. Bu yöntem ile video yüklendikten sonra oynatma gerçekleşmektedir. Yükleme işi gerçekleştiği için oynatma esnasında kesintiler ya da bağlantı sorunları seyir zevkini etkilemez.

Streaming: İzlenmek istenen videonun ağa bağlanarak izlenmesidir. Bu türden bir izleme deneyiminde seyir zevki internet hızına bağlı olarak değişir. İnternet hızı yavaşladığı anda video oynatımı da kesintiye uğrayacaktır.

İnternet TV ise televizyon yayınlarının internet hatları üzerinden alınarak internet hızına bağlı olarak izlenebilmesini sağlayan çoğu zaman denetimsiz yayınları içeren sistemi tanımlamaktadır. Bu tanımlama doğrultusunda İnternet TV hizmetlerinde yayın kalitesinin her kullanıcıda eşit olmadığı söylenebilir; çünkü alınacak yayının kalitesi kullanıcının internet hızına bağlı olarak değişmektedir.

IPTV’nin İşleyişi

IPTV hizmetinin kullanıcıya sun- duğu televizyon izleme deneyiminin niteliği İnternet TV’ye göre daha yüksektir; çünkü IPTV izleyicilerine internet hatları üzerinden ulaşsa da, internet ortamında yer alan video akışlarından daha farklıdır. İzleyiciler IPTV’de güvenilir ve kaliteli görüntü akşını kesintisiz bir şekilde büyük ekran üzerinden alarak izleme deneyimlerini gerçekleştirmektedirler.

IPTV sisteminin mimarisine ve işleyişine bakıldığında 4 Temel yapı öne çıkmaktadır. Bunlar; içerik sağlayıcı, hizmet sağlayıcı, ağ sağlayıcı ve kullanıcılardır. IPTV’nin mimarisini oluşturan bu dört temel bileşenin işleyişini ise kısaca şöyle açıklayabiliriz:

İçerik sağlayıcı : Yayınlanacak olan programlar öncelikle içerik sağlayıcıya gelir. Ge- len programlar doğrultusunda kullanıcı için önemli bir etkileşimli hizmet olan elektronik program rehberi (EPG) hazırlanır.

Hizmet sağlayıcı : İçerik sağlayıcıdan çıkan içerik, hizmet sağlayıcıya gelir. Bu yapı içerisinde koordinasyon ve denetim hizmetleri gerçekleştirilir. Ağ sağlayıcı: Yayınların abone olan kullanıcıya teknik bir sıkıntı yaşanmadan hızlı ve kesintisiz bir şekilde ulaşmasını sağlayan birimdir.

Kullanıcı: IPTV sistemine abone olan, onun hizmetlerinden yararlanan ve sistem abonesi olan kişidir. Gelen yayınları evdeki televizyon alıcısına bağlı set üstü cihazı (STB) desteğiyle alan ve etkileşimli hizmetlerden yararlanan aktif televizyon izleyicisidir.

Etkileşimli Medya

Etkileşimli medya dendiğinde günümüzde kullandığımız neredeyse tüm dijital tabanlı iletişim teknolojilerini aklımıza getirebiliriz. Bunların başlangıç noktası bilgisayarlardır. Sonrasında cep telefonları ve tabletler bu kategori içerisinde yerini almaya başlamıştır.

Yeni medya kategorisinde yer alan tüm ortamların 3 temel odak noktası olduğunu söyleyebiliriz. Bunlar;

• Etkileşimli olabilme : Yeni medya ortamlarının en temel özelliğidir. Kullanıcıların aktif bir yapıya dönüştüğü, dilediği içeriği seçebildiği ve kendi gereksinimleri doğrultusunda yönlendirebildiği çift yönlü ileti akışına izin verebilme özelliği olarak tanımlayabiliriz.
• Eşzamanlı (senkron) ya da eşzamansız (asenkron) olabilme : Bireyin belirli bir zaman ve hatta belirli bir mekânda bulunma zorunluluğu ortadan kalkmıştır. Kullanıcılar yeni medya ile gereksinim duyduğu anda gereksinim duyduğu içeriğe erişimi sağlayabilmektedir.
• Kitlesizleştirme: Yeni medya kavramı ile birlikte, birbirinden farklı özellikleri sergileyen insan topluluklarının aynı içeriğe maruz bırakılmaları da ortadan kalkmıştır. Sunulan etkileşim olanakları ile bireyler kendi ihtiyaçları doğrultusunda dilediği içeriği seçerek iletileri tüketmektedir.

Akıllı televizyon kullanıcısına sunulan bu üç farklı etkileşim olanağı ile etkileşim deneyimin de farklı boyutlarda gerçekleşmesine izin vermektedir.

Akıllı televizyon kullanıcısı – sistem etkileşimi: Akıllı televizyon aracılığıyla ekran başındaki kullanıcının yayın ve hizmet sunum merkeziyle etkileşimini içeren uygulamadır. Etkileşim düzeyi yarı etkileşim olarak tanımlanmaktadır. Kullanıcıya sunulan seçenekler arasında tercihlerin yapılıp sonucun merkeze iletilmesini içermektedir.

Akıllı televizyon kullanıcısı - arayüz etkileşimi: Akıllı televizyonlarda en önemli unsur kullanıcıya hizmetlerin sunulduğu arayüzlerdir. Tüm akıllı televizyonlarda uygulamalara erişimin sağlandığı arayüzler mevcuttur. Kullanıcılar erişimi sağlamak istedikleri içeriğe, arayüz aracılığıyla ulaşabilmektedirler.

Akıllı televizyon kullanıcısı - kullanıcı etkileşimi: Akıllı televizyon kullanıcılarının görüntülü konferans, oyunlar esnasında gerçekleştirdiği iletişim sürecini içeren etkileşim türüdür. Bu türde etkileşim sonucunda iletişimin yönleneceği boyut, gidebileceği nokta belirsizdir. Sınırsız bir iletişim etkinliğinden bahsedebiliriz. Bu nedenle bu türden bir etkileşimi tam etkileşim olarak nitelendirmek mümkündür.