Özel Vergi Hukuku 2 Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Katma Değer Vergisi ilk hangi ülkede uygulanmıştır ve tarihi gelişimi nasıl olmuştur?

Katma değer vergisi ilk kez 1954 yılında Fransa’da uygulanmaya başlanmıştır. Ardından 1968 yılından itibaren Avrupa Birliği’nin resmî vergisi olarak kabul edilmiştir. Avrupa Birliği ve Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından ciddi anlamda desteklenmesi üzerine kısa sürede tüm dünyada yayılmaya başlamıştır. Bugün dünya genelinde 150’yi aşkın ülkede (Amerika Birleşik Devletleri hariç) şu an fiilen uygulanmaktadır.

Türkiye’de Katma Değer Vergisi ne zaman uygulanmaya başlanmıştır?

Türkiye 25.10.1984 tarih ve 3560 Sayılı Kanun ile 1 Ocak 1985 tarihinden itibaren katma değer vergisine geçiş yapmıştır.

Türkiye’de Katma Değer Vergisinin yürürlüğe girmesiyle hangi vergiler yürürlükten kaldırılmıştır?

Katma değer vergisinin yürürlüğe girmesi ile birlikte mal ve hizmetler üzerinden daha önce alınan 8 (sekiz) adet vergi yürürlükten kaldırılmıştır. Bunlar; • Dâhilde Alınan İstihsal Vergisi, • İthalden Alınan İstihsal Vergisi, • Nakliyat Vergisi, • PTT Hizmetleri Vergisi, • İlan ve Reklam Hizmetleri Vergisi, • İşletme Vergisi, • Spor Toto Vergisi ve • Şeker İstihlak Vergisi’dir.

Katma Değer Vergisinin Türk Vergi Sistemi açısından önemi nedir?

Bugün katma değer vergisi Türk Vergi Sistemi’nin en önemli vergilerinden biridir. Toplam vergi gelirlerinin yaklaşık %30’u katma değer vergisinden sağlanmaktadır.

Katma Değer Vergisinin başlıca özellikleri nelerdir?

Katma değer vergisinin başlıca özellikleri şunlardır: • Katma değer vergisi, mal ve hizmetlerin üretimlerinden, dağıtımlarına kadar her aşamada yaratılan katma değer üzerinden alınan bir vergidir. • Katma değer vergisi her aşamada sadece o aşamada yaratılan katma değer üzerinden alındığı için çifte vergilendirmeyi ve dikey bütünleşmeyi önler. • Katma değer vergisinde ihracat vergiden tamamen istisna tutulmaktadır. Böylece sadece yurt içi tüketim vergilendirilmek suretiyle ödemeler dengesine katkıda bulunulmaktadır. • Katma değer vergisinin vergi indirimi yöntemi ile birlikte uygulanması, yani bir önceki aşamada ödenen verginin, bir sonraki aşamada ödenecek vergiden indirilmesi, belge kullanımını cazip hâle getirerek kaçakçılığı önlemektedir. • Katma değer vergisi yatırımı teşvik eden bir vergidir. Nitekim tüketim tipi bir katma değer vergisinde, tasarruflar, sermaye kazançları ve yatırımlar katma değer vergisinin dışında tutulmaktadır.

Katma Değer Vergisinin kaç türü vardır?

Katma değer vergisinin üç farklı türü vardır. Bunlar: 1. Gayrisafi hasıla tipi katma değer vergisi 2. Gelir tipi katma değer vergisi 3. Tüketim tipi katma değer vergisidir.

Gayrisafi hasıla tipi katma değer vergisinin özellikleri nelerdir?

Burada satın alınan sermaye malları yani satın alındığı yılda tamamen kullanılmayan mallar ve bunların amortismanlarının matrahtan düşülmesine izin verilmez. Bu yüzden de gayrisafi hasıla tipi katma değer vergisinin eşitlik ve etkinlik ilkelerine aykırı olduğu ileri sürülmekte ve çok geniş uygulama alanı bulamamaktadır.

Gelir tipi katma değer vergisinin gayrisafi hasıla tipi katma değer vergisine göre avantajı nedir?

Gelir tipi katma değer vergisinde sermaye mallarının değil, amortismanının matrahtan düşülmesine izin verilmektedir. Böylece gayrisafi hasıla tipinin neden olduğu sermaye mallarının çifte vergilendirilmesi sorunu, bir ölçüde önlenmektedir.

Tüketim tipi katma değer vergisinin, gelir tipi ve gayrisafi hasıla tipi katma değer vergilerine göre farkı nedir?

Tüketim tipi katma değer vergisinde, gayrisafi hasıla tipi ve gelir tipi katma değer vergisinden farklı olarak sermaye mallarının matrahtan indirilmesine imkân tanınmaktadır. Böylece yatırımlar vergi dışında tutulmakta ve sadece tüketim vergilendirilmektedir.

Türkiye’de hangi tür katma değer vergileri kullanılmıştır?

Türkiye 1998 yılına kadar karma bir sistem uygulamıştır. Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin vergisinin 3 yılda (yatırım teşvik belgeli yatırımlarda 1 yıl) indirilmesine izin verilmiştir. Dolayısıyla teşvik belgeli yatırımlar için tüketim tipi, diğer yatırımlar içinse gelir tipi uygulanmıştır. Ancak 4369 Sayılı Kanun ile KDV Kanunu’nun 31 inci maddesi yürürlükten kaldırılmış ve tüketim tipi katma değer vergisine geçilmiştir. Bugün AB üyesi ülkelerde de benzer şekilde tüketim tipi katma değer vergisi uygulanmaktadır.

Katma Değer Vergisi türlerinde matrah nasıl hesaplanmaktadır?

• Tüketim tipi katma değer vergisinin matrahı; satışlardan, ara malların ve sermaye mallarının maliyeti düşülerek hesaplanmaktadır. • Gelir tipi katma değer vergisinin matrahı; satışlardan, ara malların maliyeti ve amortismanlar düşülerek hesaplanmaktadır. • Gayrisafi hasıla tipi katma değer vergisinin matrahı; satışlardan, ara malların maliyeti düşülerek hesaplanmaktadır.

Katma Değer Vergisi genellikle kaç şekilde hesaplanmaktadır?

Katma değer vergisi genellikle iki şekilde hesaplanmaktadır. Bunlar: 1. Katma değer yöntemi 2. Vergi indirimi (mahsup) yöntemidir.

Katma değer yönteminin özellikleri nelerdir?

Katma değer yönteminde vergi, doğrudan katma değer üzerinden hesaplanmaktadır. Katma değer ise ya faktör ödemeleri toplanarak (toplama yöntemi) ya da satışlardan alışlar düşülerek (çıkarma yöntemi) bulunur.

Vergi indirimi (mahsup) yönteminin özellikleri nelerdir?

Vergi indirimi (mahsup) yönteminde, satış üzerinden ödenen vergiden alış üzerinden ödenen vergilerin indirilmesi söz konusudur. Bu işlem neticesinde arta kalan miktar ise o aşamada ödenecek katma değer vergisini ifade eder. Katma değer vergisinin hesaplanmasında kullanılan yaygın yöntem vergi indirimi (mahsup) yöntemidir.

Katma Değer Vergisinin Türkiye’de uygulanmasının gerekçeleri nelerdir?

• Sanayi üzerindeki vergi yükünü düşürmek, • Gelir vergisi sistemini tamamlamak, • Vergi kaçakçılığını azaltmak • İhracatı teşvik etmek, • Avrupa Birliği ile uyum sağlamak, • Verginin olumlu özelliklerinden faydalanmak

Katma Değer Vergisinin vergi kaçakçılığına etkisi nedir?

Katma değer vergisi her aşamadaki katma değer üzerinden alındığı için her aracının vergi yükünü daha az hissetmesine ve kaçakçılık eğiliminin azalmasına neden olacaktır. Ayrıca alıcılar indirim mekanizmasından yararlanabilmek için satıcıları kontrol etmek, yani ödedikleri verginin alış faturalarında yer almasını sağlamak zorunda kalacaklardır. Ancak bu oto kontrolün sağlanabilmesi için işlemlerin kayıt dışı kalmaması gereklidir. Bunun için de katma değer vergisine geçilmesi ile birlikte fiziki kontrol ve denetimler sıklaştırılmıştır.

Katma Değer Vergisi uygulamasının ihracata etkisini açıklayınız?

Katma değer vergisi uygulamasında ihraç edilen maldan vergi alınmadığı gibi, söz konusu malın alımında ödenen vergiler de iade edilmek suretiyle mal vergiden tamamen arındırılmaktadır. Bu kendi kendine işleyen kolay mekanizma sayesinde Türkiye’nin uluslararası ticarette rekabet gücünün artırılması hedeflenmiştir.

Katma Değer Vergisinin olumlu özellikleri nelerdir?

Katma Değer Vergisinin olumlu özellikleri: • Tüketim harcamaları üzerindeki frenleyici etkiye sahip olması (enflasyonist baskının önlenmesi), • Yatırımları teşvik etmesi (sanayicilerin elinde fon birikimine yol açması), • Üretim safhaları yönünden tam bir tarafsızlık sağlamak suretiyle ihtisaslaşmayı teşvik etmesi (dikey bütünleşmeyi önlemesi), • Fiyatlar genel seviyesinin kontrolünü sağlaması (düşük oran ve indirim mekanizması sayesinde) olarak sayılabilir.

Katma Değer Vergisinin konusu nedir?

Katma değer vergisinin konusu: • Mal teslimleri ve hizmet ifaları (uluslararası ve transit taşımacılık hizmetleri dahil), • Mal ve hizmet ithalatı, • Diğer teslim ve hizmetler şeklinde sıralanmıştır.

Ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet çerçevesinde yapılan mal teslimleri ve hizmet ifalarının katma değer vergisine tabi tutulabilmesi için gerekli koşullar nelerdir?

Ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet çerçevesinde yapılan mal teslimleri ve hizmet ifalarının katma değer vergisine tabi tutulabilmesi için faaliyetin devamlı olması ve işlemin Türkiye’de gerçekleşmesi gereklidir.

Ticari faaliyetin devamlı olarak kabul edilmesinin kaç temel göstergesi vardır?

Ticari faaliyetin devamlı olarak kabul edilmesinin 3 temel göstergesi vardır. Bunlar: • Ticari bir organizasyon bünyesinde gerçekleştirilmesi, • Devamlılık kasıt ve niyeti ile yapılması ve • Hesap dönemi içinde birden fazla kez tekrarlanmasıdır. Bu koşulların sağlanmaması hâlinde yapılan faaliyet arızi olarak kabul edilecek ve katma değer vergisine tabi tutulmayacaktır.

Katma Değer Vergisinde işlemin Türkiye’de gerçekleşmesi ne anlama gelmektedir?

Ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet çerçevesinde yapılan mal teslimleri ve hizmet ifalarının katma değer vergisine tabi tutulabilmesi için işlemin Türkiye’de gerçekleşmesi, yani malın teslim anında Türkiye’de olması ve hizmetin Türkiye’de yapılması veya hizmetten Türkiye’de yararlanılması koşullarından birinin gerçekleşmesi gerekmektedir.

Katma Değer Vergisinde işlemin yapan kişilerin şahsının veya işlemin yapılmasındaki nedenin vergileme açısından bir önemi var mıdır?

Katma Değer Vergisi Kanunu, verginin kapsamının yapay gerekçelerle daraltılması önlemek için işlemi yapan kişilerin şahsının veya işlemin yapılmasındaki nedenin vergileme bakımından önemli olmadığını açıkça hüküm altına almıştır. Bir başka deyişle verginin konusuna giren bir işlemin yapılmış olması vergileme için yeterlidir. Bunun dışında; • İşlemin kanunların veya resmî makamların isteği üzerine yapılmasının, • İşlemi yapanların hukuki statü ve kişiliklerinin (özel, kamu, gerçek ya da tüzel kişi gibi), • Türk uyruğunda bulunup bulunmamalarının, • İkametgâhlarının, iş yerlerinin, kanuni veya iş merkezlerinin Türkiye’de olup olmamasının (dar ya da tam mükellef) hiçbir önemi yoktur.

Hangi durumlar teslim olarak sayılmaktadır?

Bir mal üzerindeki tasarruf (mülkiyet) hakkının alıcıya devredilmesi, onun gösterdiği yere veya kişilere verilmesi, malın nakliyesinin başlatılması, nakliyeci veya sürücüye verilmesi teslim olarak kabul edilmektedir.

Katma Değer Vergisinde mal tesliminin temel özellikleri nelerdir?

Mal tesliminin tanımından da anlaşılacağı üzere mal tesliminin temel özellikleri şunlardır: • Bir malın ödünç olarak verilmesi teslim sayılmaz, • Teslim fiilinin tamamlanması için malın gönderildiği yere mutlaka varması veya alıcının bilgisi dahilinde olması şart değildir, • Alıcının bilgisi dışında dahi olsa onun adına hareket eden bir memuru ya da vekiline gönderilmek üzere nakliyeci veya sürücüye verilmesi teslim sayılır, • Malın tasarruf hakkının mutlaka bir bedel karşılığında devredilmesi şart değildir. Bedelsiz teslimler de (vergiye tabi malların işletmeden çekilmesi, personele ücret olarak ödenmesi ya da bağışlanması gibi) emsal bedeli üzerinden vergiye tabi olacaktır.

Trampa hallerinin katma değer vergisine olan etkisini açıklayınız?

Trampa hâllerinde bir malın bedeli diğer bir mal olmaktadır. Katma değer vergisinde bedelin niteliği ya da bir bedelin bulunup bulunmadığı önemli olmadığı için, önemli olan mal üzerindeki tasarruf hakkının bir başkasına devredilmesi olduğu için, trampa iki ayrı teslim hükmünde kabul edilmiştir. Buna göre örneğin bir binanın, bir arsa ile değiş tokuş edilmesi hâlinde her iki taraf da birer teslimde bulunmuş kabul edilecek ve taraflar teslim ettikleri malların emsal bedeli üzerinden katma değer vergisi hesaplayacaklardır.

Katma Değer Vergisi kanununda hangi haller teslim sayılmıştır?

Katma Değer Vergisi Kanunu’nda tam olarak teslim tanımına girmeyen, tereddütlü birtakım durumların vergi dışında kalmasını önlemek amacıyla bir kısım hâllerin teslim sayılacağı, yani katma değer vergisine tabi olacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre; • Vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun işletmeden çekilmesi ya da işletme personeline ücret, ikramiye, hediye, gibi adlarla verilmesi, • Vergiye tabi malların, üretilip teslimi vergiden istisna mallar için kullanılması, • Mülkiyeti muhafaza kaydıyla zilyetliğin devri halleri teslim sayılmıştır.

Katma Değer Vergisi açısından hangi durumlar hizmet olarak kabul edilmektedir?

Teslim ve teslim sayılan hâller ile ithalat dışında kalan işlemler hizmet olarak kabul edilmektedir. Böylece teslim sayılan hâller ile ithalatın kapsamına sokulamayan işlemlerin tümünün hizmet sayılması ve vergilemede bir boşluk bırakılmaması amaçlanmaktadır.

Katma Değer Vergisinde hizmet hangi şekillerde gerçekleşebilmektedir?

Hizmet; bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek ve benzeri şekillerde gerçekleşebilir. Bu tanıma göre; otel, motel ya da pansiyon işletmek, taşımacılık, temizlik, özel güvenlik, lokantacılık birer hizmettir. Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür.

Karşılıksız yararlanma halleri katma değer vergisinin konusuna girmekte midir?

Katma Değer Vergisi kanununa göre, katma değer vergisine tabi bir hizmetten, işletme sahibinin, işletme personelinin veya diğer şahısların karşılıksız yararlandırılması hizmet sayılacaktır. Örneğin, bir turizm şirketinin düzenlediği tura, işletme sahibinin aile fertleri ya da akrabalarının ücretsiz olarak katılması ya da şirkete ait otelde ücretsiz olarak konaklamaları hizmet sayılacak ve katma değer vergisine tabi olacaktır. Ancak bu tür bedelsiz sunulan hizmetlerin tespiti ve katma değer vergisine tabi tutulması oldukça güçtür.

İthalatın katma değer vergisine tabi tutulmasındaki temel amaç nedir?

İthalatın katma değer vergisine tabi tutulmasındaki temel amaç yurt içinde üretilen mal ve hizmetler ile ülkeye ithal yoluyla gelen mal ve hizmetler arasındaki vergi yükü farklılaşmasını (rekabet eşitsizliğini) ortadan kaldırmak ve tarafsızlık sağlamaktır.

Ticari, zirai ve mesleki faaliyet çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler ile mal ve hizmet ithalatının dışında yurt içinde gerçekleştirilen hangi durumlar katma değer vergisine tabidir?

Ticari, zirai ve mesleki faaliyet çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler ile mal ve hizmet ithalatının dışında ayrıca yurt içinde gerçekleştirilen birtakım teslim ve hizmetler de ekonomik, mali ve sosyal nedenlerle katma değer vergisine tabi tutulmuştur. Buna göre katma değer vergisine tabi tutulacak diğer teslim ve hizmetler şunlardır: • Posta, telefon, telgraf, teleks ve benzeri hizmetler ile radyo ve televizyon hizmetleri (ilan, reklam, film satışı gibi), • Her türlü şans ve talih oyunlarının (spor-toto, piyango, millî piyango, at yarışları ve diğer müşterek bahis ve talih oyunları) tertiplenmesi ve oynanması, • Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteri ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi, gösterilmesi (ticari bir organizasyon içinde yapılmayan ve gelir amaçlı olmayan amatör faaliyetler hariç), • Müzayede mahallerinde (bir malın en yüksek bedeli teklif edene satılması için kurulan ve işletilen yerler) ve gümrük depolarında yapılan satışlar ile Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’na göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimi, • Boru hattı ile ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınmaları hizmetleri, • İktisadi işletmeye dahil mal ve hakların (arazi, bina, voli mahalli, dalyan, haklar, gemi, motorlu yükleme, boşaltma, nakil araçlar gibi) kiralanması işlemleri, • Kamu kurumları, dernek ve vakıflar, mesleki kuruluşlar ve döner sermayeli kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri, (orduevleri, askerî gazino ve kantinler ile kamu kurumlarına ait misafirhane, kreş, yemekhane, eğitim ve dinlenme tesislerinin işletilmesi hariç). • Rekabet eşitsizliğini gidermek maksadıyla isteğe bağlı mükellefiyet suretiyle vergilendirilecek teslim ve hizmetler.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nda sayılan kanuni mükellefler kimlerdir?

Katma Değer Vergisi Kanunu’nda sayılan kanuni mükellefler şunlardır: • Mal teslimi ve hizmet ifası hâllerinde bu işleri yapanlar, • Mal ve hizmet ithal edenler, • Transit taşımalarda gümrük veya geçiş işlemine muhatap olanlar (Bunlar 88/8889 sayılı BKK ile vergiden istisnadır), • PTT İşletme Genel Müdürlüğü ve radyo ve televizyon kurumları (ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet kapsamındaki işlemleri dolayısıyla mükelleftirler). • Her türlü şans ve talih oyunlarını tertip edenler • Gösteri, konser, sportif faaliyet, yarış ve yarışmaları tertipleyenler veya gösterenler, • İktisadi işletmeye dahil mal ve hakları kiraya verenler, • İsteğe bağlı mükellefiyette talepte bulunanlar (burada vergi konusuna girmeyen bazı işlemleri yapanlar, katma değer vergisinin mükellefi olacaktır). • Katma değer vergisine tabi bir işlem olmadığı veya vergiyi; fatura ve benzeri vesikalarda gösterme hakkı bulunmadığı hâlde gösteren ve vergiyi tahsil edenler, • Kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren ve tahsil edenler.

Katma Değer Vergisinde sorumluluk hangi amaçla getirilmiştir?

Katma değer vergisi beyana dayalı bir vergidir. Ancak vergi idaresi mükelleflerin idarece takibinin güç olduğu, dolayısıyla vergi tarh, tahakkuk ve tahsilatında kaybın mümkün bulunduğu bazı hâllerde vergi alacağının güvence altına alınması amacıyla mükellefin dışındaki bir kısım kimseleri verginin ödenmesinden sorumlu tutmuştur.

Katma Değer Vergisinde vergiyi doğuran olay ne zaman meydana gelmektedir?

Katma değer vergisinde de vergiyi doğuran olayın hukuki şartları vergiye tabi işlemlerin özelliklerine göre ayrı tayin ve tespit edilmiştir: • Mal teslimi ve hizmet ifası hâllerinde, katma değer vergisi malın teslimi veya hizmetin yapılması anında doğar. • Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgelerin verilmesi hâlinde, katma değer vergisi bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlendiği anda doğar. • Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması hâllerinde, katma değer vergisi her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması anında doğar. • Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda, katma değer vergisi malların alıcıya teslimi anında doğar. • Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi hâlinde, katma değer vergisi malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye verilmesi anında doğar. • Katma değer vergisi; su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım veya kullanımlarında, bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesi anında doğar. • Gümrük vergisine tabi malların ithalinde katma değer vergisi gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı gün itibarıyla yani gümrük beyannamesinin gümrük idaresi tarafından tescil edildiği tarihte doğmaktadır. • Gümrük vergisine tabi olmayan malların ithalinde ise katma değer vergisi yine gümrük beyannamesinin tescil tarihi itibarıyla doğmaktadır. • İkametgâhı, iş yeri, kanuni merkezî ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta, katma değer vergisi gümrük bölgesine girilmesi veya gümrük bölgesinden çıkılması anında doğar. • Katma Değer Vergisi Kanunu’nda yapılan yeni düzenleme ile lisanslı tarım ürünlerinde katma değer vergisi, Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’na göre düzenlenen ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi anında doğar.

 Katma değer vergisinin yürürlüğe girmesi ile birlikte mal ve hizmetler üzerinden daha önce alınan hangi 8 (sekiz) adet vergi yürürlükten kaldırılmıştır?

• Dahilde Alınan İstihsal Vergisi, • İthalden Alınan İstihsal Vergisi, • Nakliyat Vergisi, • PTT Hizmetleri Vergisi, • İlan ve Reklam Hizmetleri Vergisi, • İşletme Vergisi, • Spor Toto Vergisi ve • Şeker İstihlak Vergisi’ dir

Katma değer vergisinin genel özellikleri nelerdir?

Katma değer vergisi, mal ve hizmetlerin üretimlerinden, dağıtımlarına kadar her aşamada yaratılan katma değer üzerinden alınan bir vergidir.

Katma değer vergisi her aşamada sadece o aşamada yaratılan katma değer üzerinden alındığı için “çifte vergilendirmeyi” ve dikey bütünleşmeyi” önler

Katma değer vergisinin türleri nelerdir?

Katma değer vergisinin üç farklı türü vardır. Bunlar “gayrisafi hasıla tipi”, “gelir tipi” ve “tüketim tipi” katma değer vergisidir. Bunlar arasındaki temel ayrım sermaye (yatırım) mallarının vergi matrahına dâhil edilip edilmemesine göre yapılmaktadır.

Katma değer vergisinin hesaplama yöntemleri nelerdir?

Katma değer vergisi genellikle iki şekilde hesaplanmaktadır. Bunlar katma değer yöntemi ve vergi indirimi (mahsup) yöntemidir.

Katma değer vergisinin konusu nelerdir?

Katma değer vergisinin konusu: • Mal teslimleri ve hizmet ifaları (uluslararası ve transit taşımacılık hizmetleri dahil), • Mal ve hizmet ithalatı, • Diğer teslim ve hizmetler şeklinde sıralanmıştır. Yukarıda sayılan uluslararası ve transit taşımacılık hizmetlerinin iç parkura yani Türkiye’ nin siyasi sınırları içerisine isabet eden kısmı katma değer vergisinden istisna edildiği için, şu an söz konusu hizmetlerden elde edilen taşıma ücretlerinden katma değer vergisi alınmamaktadır.

Katma değer vergisinde faaliyetin devamlı olması ne anlama gelmektedir?

Ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetin arızi olarak yapılması (ihtiyari olarak mükellefiyet tesis edilmesi hariç) hâlinde katma değer vergisi söz konusu değildir.

Verginin olumlu özellikleri nelerdir?

• Tüketim harcamaları üzerindeki frenleyici etkiye sahip olması (enflasyonist baskının önlenmesi), • Yatırımları teşvik etmesi (sanayicilerin elinde fon birikimine yol açması), • Üretim safhaları yönünden tam bir tarafsızlık sağlamak suretiyle ihtisaslaşmayı teşvik etmesi (dikey bütünleşmeyi önlemesi), • Fiyatlar genel seviyesinin kontrolünü sağlaması (düşük oran ve indirim mekanizması sayesinde) olarak sayılabilir.

Ticari faaliyetlerin devamlı olarak kabul edilmesinin temel unsurları nelerdir?

Bunlar; i) ticari bir organizasyon bünyesinde gerçekleştirilmesi, ii) devamlılık kasıt ve niyeti ile yapılması ve iii) hesap dönemi içinde birden fazla kez tekrarlanmasıdır.

KAtma değer vergisinde hizmet sayılan haller nelerdir? 

Hizmet kavramı Katma Değer Vergisi Kanunu’ nda hiçbir açıklığa yer vermeyecek şekilde oldukça geniş olarak tanımlanmıştır. Ancak yine de “karşılıksız yararlanma” ya da “yararlananların niteliği” gibi nedenlerle tereddüt uyandırabilecek bazı işlemlere açıklık getirmek ve sistemin bütünlüğünü sağlamak amacıyla hizmet sayılan bir kısım hâller ayrıca sayılmıştır.

Katma değer vergisinde sorumluluk konusunu açıklayınız.

Katma değer vergisi beyana dayalı bir vergidir. Ancak vergi idaresi mükelleflerin idarece takibinin güç olduğu, dolayısıyla vergi tarh, tahakkuk ve tahsilatında kaybın mümkün bulunduğu bazı hâllerde vergi alacağının güvence altına alınması amacıyla mükellefin dışındaki bir kısım kimseleri verginin ödenmesinden sorumlu tutmuştur.

Katma değer vergisinde vergiyi doğuran olay nedir?

Her vergi kanununda o verginin doğuşu ya maddi bir olayın meydana gelmesine ya da hukuki bir durumun tamamlanmasına bağlanmıştır. Katma değer vergisinde de vergiyi doğuran olayın hukuki şartları vergiye tabi işlemlerin özelliklerine göre ayrı tayin ve tespit edilmiştir.

Vergiyi doğuran olay olarak mal teslimi ve hizmet ifası ne anlama gelmektedir?

Mal teslimi ve hizmet ifası hâllerinde, katma değer vergisi malın teslimi veya hizmetin yapılması anında doğar. Böyle bir durumda faturanın malın tesliminden ya da hizmetin ifasından sonra maksimum 7 gün içinde düzenlenmesi gereklidir. Ancak vergiyi doğuran olay malın teslimi edildiği ya da hizmetin yapıldığı tarihte gerçekleşmiş sayılacaktır. Örneğin, 26 şubatta teslim edilen ancak faturası 3 martta kesilen (bir sonraki aya sarkan) bir mal için, katma değer vergisi, faturanın kesildiği mart ayında değil, malın teslim edildiği şubat ayında doğmuş sayılacaktır. Bu hüküm sayesinde faturanın geç kesilmesi suretiyle katma değer vergisinin bir ay gecikmeli olarak ödenmesi imkânı da ortadan kalkmaktadır.

Vergiyi doğuran olay olarak kısım kısım mal teslimi veya hizmet ifası ne anlama gelmektedir?

Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması hâllerinde, katma değer vergisi her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması anında doğar.

Vergiyi doğuran olay olarak uluslararası ve transit taşımacılık halleri ne anlama gelir?

İkametgâhı, iş yeri, kanuni merkezî ve iş merkezi Türkiye’ de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta, katma değer vergisi gümrük bölgesine girilmesi veya gümrük bölgesinden çıkılması anında doğar.

Hazine ve Maliye Bakanlığının tevkifata tabi tutulmasını öngördüğü başlıca hizmetler nelerdir?

• Yapım işleri ile bu işlere ilişkin mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetleri, • Temizlik, bahçe ve çevre bakım hizmetleri, • Özel güvenlik hizmetleri, • Makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtlara ait tadil, bakım ve onarım hizmetleri, • Her türlü yemek servisi, • Danışmanlık ve denetim hizmetleri,

Katma Değer Vergisi Kanunu’ nda sayılan kanuni mükellefler kimlerdir?

Katma Değer Vergisi Kanunu’ nda sayılan kanuni mükellefler şunlardır: • Mal teslimi ve hizmet ifası hâllerinde bu işleri yapanlar, • Mal ve hizmet ithal edenler, • Transit taşımalarda gümrük veya geçiş işlemine muhatap olanlar (Bunlar 88/8889 sayılı BKK ile vergiden istisnadır), • PTT İşletme Genel Müdürlüğü ve radyo ve televizyon kurumları (ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet kapsamındaki işlemleri dolayısıyla mükelleftirler). • Her türlü şans ve talih oyunlarını tertip edenler (Burada işlemlerin yaygınlığı nedeniyle ortaya çıkabilecek çok sayıda mükellef ile muhatap olmamak bakımından, mükellef bayiler değil, oyunların teşkilat müdürlükleridir).• gösteri, konser, sportif faaliyet, yarış ve yarışmaları tertipleyenler veya gösterenler, • İktisadi işletmeye dahil mal ve hakları kiraya verenler, • İsteğe bağlı mükellefiyette talepte bulunanlar (burada vergi konusuna girmeyen bazı işlemleri yapanlar, katma değer vergisinin mükellefi olacaktır). • Katma değer vergisine tabi bir işlem olmadığı veya vergiyi; fatura ve benzeri vesikalarda gösterme hakkı bulunmadığı hâlde gösteren ve vergiyi tahsil edenler (Buradaki amaç vergi adı altında para tahsil edip haksız kazanç sağlanmasını önlemektir), • Kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren ve tahsil edenler.

İthalatın katma değer vergisine tabi tutulması, ihracatın ise vergiden istisna kılınması hangi ilkenin sonucudur?

thalatın katma değer vergisine tabi tutulması, ihracatın ise vergiden istisna kılınması “varış ülkesi” prensibinin bir sonucudur.

Katma değer vergisinde vergi indirimi yöntemini açıklayınız.

Burada ise satış üzerinden ödenen vergiden alış üzerinden ödenen vergilerin indirilmesi söz konusudur. Bu işlem neticesinde arta kalan miktar ise o aşamada ödenecek katma değer vergisini ifade eder.

Gelir tipi katma değer vergisi ne anlama gelmektedir?

Burada sermaye mallarının değil, amortismanının matrahtan düşülmesine izin verilmektedir. Böylece gayrisafi hasıla tipinin neden olduğu sermaye mallarının çifte vergilendirilmesi sorunu, bir ölçüde önlenmektedir.

Katma değer yöntemi ne anlama gelir?

Burada vergi, doğrudan “katma değer” üzerinden hesaplanmaktadır. Katma değer ise ya faktör ödemeleri toplanarak (toplama yöntemi) ya da satışlardan alışlar düşülerek (çıkarma yöntemi) bulunur.