Toplu İş Hukuku Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Bireysel İş Uyuşmazlığı ve Toplu iş Uyuşmazlığı Nedir?

Bireysel iş uyuşmazlıkları, işçi ile işveren arasındaki bireysel iş ilişkilerinden kaynaklanan uyuşmazlıklardır. Sözgelimi; işverenin işçiye ücretini hiç ya da zamanında ödememesi, iş Kanunu’nda belirtilen sınırlayıcı düzenlemelere riayet etmeden ücret kesme cezası uygulaması, iş güvencesi kapsamındaki işçinin iş sözleşmesini herhangi bir neden yahut geçerli bir neden göstermeksizin feshetmesi, işçinin hırsızlık yaptığı iddiasıyla iş sözleşmesini derhal feshetmesi gibi hallerde ortaya çıkan uyuşmazlıklar, bireysel iş uyuşmazlıklarıdır. Toplu iş uyuşmazlığı ise; işçi sendikası ile işveren sendikası veya işveren arasında ekonomik ve sosyal durumlar ile çalışma koşullarının ne şekilde olacağının toplu iş sözleşmesiyle belirlenmesi sırasında toplu menfaat uyuşmazlığı şeklinde ortaya çıkabileceği gibi, mevcut koşulların yerine getirilmemesi ya da yorumu nedeniyle toplu hak uyuşmazlığı şeklinde de ortaya çıkabilir.

Toplu Hak Uyuşmazlıklarının Çözümü Nedir?

Toplu hak uyuşmazlıkları, bireysel iş uyuşmazlıklarında olduğu gibi yargı yoluyla çözüme kavuşturulacak uyuşmazlıklardır. Bu uyuşmazlıkların çözümünde Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununda düzenlenen arabuluculuk, zorunlu tahkim, grev ve lokavt gibi çözüm yollarına başvurulamaz. Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununda toplu hak uyuşmazlıkların çözümünü sağlamak bakımından yorum ve eda davalar› öngörülmüştür. Bunların haricinde, toplu hak uyuşmazlıklarının tahkim yoluyla çözümlenebilmesi de mümkündür.

Yorum Davası Nedir?

Toplu iş sözleşmesinin yorumundan kaynaklanan iş uyuşmazlıklarının çözümü konusu, Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununun 53. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesinin yorumundan doğan uyuşmazlıklarda sözleşmenin taraflarınca dava açılabilir. Yorum davası, ancak uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesi için açılabilir. Yine maddedeki açı k düzenlemeye göre, yorum davası toplu iş sözleşmesi taraflarınca açılabilir. Sözgelimi, işçi sendikası ile işveren sendikası arasında bağıtlanmış bir toplu iş sözleşmesinin yorumuna ilişkin davayı, işçilerin ve işveren sendikası üyesi olmayan işverenin açabilmesi mümkün değildir. Toplu iş sözleşmesinin normatif kısmında yer alan hükümlerin yorumu için yorum davası açılabileceği gibi borç doğurucu kısmında yer alan hükümlerin yorumu için de yorum davası açılabilir.

Eda Davası Nedir?

Toplu iş sözleşmesi taraflarından birinin toplu iş sözleşmesinden doğan borçlarını yerine getirmemesi halinde, diğer taraf eda davası açabilir. İşçilerin de işveren aleyhine eda davası açabilmeleri mümkündür. Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununun 53. maddesi gereğince, toplu iş sözleşmesine dayanan eda davalarında, temerrüt tarihinden itibaren işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiz uygulanır.

Tahkim Nedir?

Toplu hak uyuşmazlıklarının çözümünde tahkim yoluna da gidilebilir. Toplu hak uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde başvurulacak tahkim yolu, Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununda öngörülen tahkim kurumu değil, Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenlenen tarafların isteğine bağlı olarak yaptıkları tahkim anlaşmasına dayalı olarak başvurulabilecek bir yoldur.

Toplu Menfaat Uyuşmazlıklarının Çözümünde Uygulanan Sistemler Nelerdir?

Toplu menfaat uyuşmazlıklarının çözümlenmesindeki yollardan biri; zorunlu tahkim, uzlaştırma, özel tahkim ve arabuluculuk gibi barışçı çözüm yollarıdır. Diğer çözüm yolu ise grev ve lokavt gibi mücadeleci çözüm yollarıdır.

Türkiye’de Kabul Edilen Sistem Nasıldır?

Toplu menfaat uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde 1982 Anayasası’nın 54. Maddesinde işçilerin grev hakkının işverenlerin de lokavta başvurabilme imkânlarının bulunduğu belirtilmiş, grev ve lokavtın usul ve şartları ile kapsam ve istisnalarının Kanunla düzenleneceği hükme bağlanmıştır. 1982 Anayasası’nın 54. Maddesinde sözü edilen Kanun, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunudur. Bu Kanunla grev ve lokavt düzenlenirken önemli sınırlamalara yer verilmiştir. Bir defa, Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununda arabuluculuk, zorunlu tahkim, grev ve lokavt gibi toplu menfaat uyuşmazlıklarının çözümlenmesine hizmet eden kurumlara sadece toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında çıkan toplu menfaat uyuşmazlıkları için başvurulabileceği öngörülmüş, bazı hallerde grev ve lokavta başvurularak toplu menfaat uyuşmazlığının çözümlenmesi yasaklanmıştır. Böyle bir durumda, toplu menfaat uyuşmazlığı tahkim yoluyla çözülür.

Toplu Menfaat Uyuşmazlıklarının Barışçı Çözüm Yolları Nelerdir?

Toplu menfaat uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde başvurulan barışçı yolların ilki, uzlaştırmadır. Uzlaştırmada, uyuşmazlığı kendi aralarında çözemeyen uyuşmazlık taraflarına üçüncü bir kişi ya da bir kurul katılır. Uyuşmazlık, bu kişi ya da kurulun yardımıyla çözümlenmeye çalışılır. Tarafların uyuşmazlığı bizzat veya uzlaştırıcının getirdiği tavsiye ve önerilere rağmen çözememelerinin üzerine, uzlaştırıcı görevine devam ederek bir uzlaşma metni hazırlar ve bunu taraflara tavsiye eder. Toplu menfaat uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde başvurulan bir diğer yol, arabuluculuktur. Arabuluculukta uzlaştırmadan farklı olarak, arabulucu sadece tarafların anlaşmasına yardımcı olmak ve uyuşmazlığı gidermeye çalışmakla görevlidir. Bu faaliyetinin neticesinde bir anlaşma sağlanamazsa, arabulucunun görevi sona erer. Uzlaştırmada olduğu gibi arabulucu bir uzlaşma metni hazırlayamaz ve bunu taraflara tavsiye edemez. Toplu menfaat uyuşmazlıklarının bir hakem veya hakem kurulu aracılığıyla çözümlenmesi anlamına gelen tahkim de, toplu menfaat uyuşmazlıklarının ortadan kaldırılmasında başvurulan barışçı yollardan biri olmakla birlikte, bu yol mücadeleci yollardan (grev ve lokavt) önce gidilmesi gereken bir yol niteliğinde değildir. Tahkim, grev ve lokavt yerine başvurulan barışçıl bir çözüm yoludur.

Arabuluculuk Nedir?

Toplu menfaat uyuşmazlıklarının ortadan kaldırılmasında kabul edilen barışçı çözüm yollarından biri olan arabuluculuğun iki türü vardır. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda toplu görüşmeye taraflardan birinin katılmaması veya toplu görüşmede anlaşmaya varılamaması halinde mücadeleci çözüm yollarına (grev ve lokavt) veya mücadeleci çözüm yollarının (grev ve lokavt) yasaklandığı hallerde zorunlu tahkim yoluna başvurulmadan önce her uyuşmazlıkta arabuluculuğa gidilebileceği öngörülmüştür. Buna olağan arabuluculuk denir. Bundan başka, Kanunda; kanuni grev kararı alınan bir uyuşmazlıkta yahut kanuni bir grev veya lokavtın Bakanlar Kurulunca ertelenmesinin üzerine, erteleme süresi içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca veya Bakanın seçeceği bir kişi aracılığıyla yürütülecek arabuluculuk faaliyetine ilişkin hükümler de bulunmaktadır. Buna da, olağanüstü arabuluculuk ad› verilmektedir.

Olağan Arabuluculuk Nedir?

Toplu menfaat uyuşmazlıklarında toplu görüşme için kararlaştırılan ilk toplantıya taraflardan birinin gelmemesi, geldiği halde görüşmeye başlamamış, toplu görüşmeye başladıktan sonra toplantıya devam etmemesi veya toplu görüşme için kararlaştırılan ilk toplantı tarihinden itibaren altmış günlük toplu görüşme süresi içerisinde tarafların anlaşamadıklarını bir tutanakla tespit etmeleri yahut toplu görüşme süresinin anlaşma olmaksızın sona ermesi hallerinde, tarafların grev ve lokavta ya da zorunlu tahkim yoluna gitmelerinden önce uyuşmazlığın çözümlenmesi için başvurmak zorunda oldukları barışçı bir yoldur.

Olağanüstü Arabuluculuk Nedir?

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda toplu görüşmelerin devam ettiği dönem içerisinde ve toplu görüşme süresi sonundaki uyuşmazlıkların çözümünde başvurulacak olağan arabuluculuk faaliyetinden başka, olağanüstü arabuluculuğa da yer verilmiştir. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 60. Maddesinin yedinci bendi gereğince, kanuni grev karar› alınan bir uyuşmazlıkta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı uyuşmazlığın çözümü için bizzat arabuluculuk yapabileceği gibi bir kişiyi de arabulucu olarak görevlendirebilir.

Özel (Gönüllü) Tahkim Nedir? Açıklayınız.

Taraflar, anlaşarak toplu hak veya menfaat uyuşmazlıkların her safhasında özel hakeme başvurabilir. Toplu iş sözleşmesine, taraflardan birinin başvurması üzerine özel hakeme gidileceğine dair hükümler konulabilir. Toplu iş sözleşmesinde aksine hüküm yoksa 12.01.2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun özel hakeme ilişkin hükümleri uygulanır. Toplu hak uyuşmazlıklarında özel hakem kararlar› genel hükümlere tabidir. Toplu menfaat uyuşmazlıklarında taraflar özel hakeme başvurma hususunda yazılı olarak anlaşma yaparlarsa, bundan sonra arabuluculuk, grev ve lokavt, kanuni hakemlik hükümleri uygulanmaz. Toplu menfaat uyuşmazlıklarında özel hakem kararları toplu iş sözleşmesi hükmündedir. Uyuşmazlığın her safhasında taraflar aralarında anlaşarak özel hakem olarak Yüksek Hakem Kurulunu da seçebilirler (m.52).

Zorunlu (Resmi) Tahkim Nedir? Açıklayınız.

Tahkim esas itibariyle tarafların yapacaklar› bir anlaşmayla toplu iş uyuşmazlığını hakem aracılığıyla çözmeleri anlamına gelmektedir. Ancak, zorunlu tahkim, tarafların anlaşmasıyla değil, kanuni bir zorunluluğun mevcudiyeti nedeniyle toplu iş uyuşmazlığının hakem aracılığıyla çözümlenmesini öngörür. Toplu iş uyuşmazlığının zorunlu tahkime götürülebilmesi için öncelikle barışçı çözüm yollarının tüketilmesi gerekir. Bu nedenle, zorunlu tahkime gidilebilmesi için toplu görüşmelerde anlaşma sağlanamaması üzerine arabuluculuk aşamasının işletilmesi, buradan da bir anlaşma elde edilememesi gerekir. Bundan başka, zorunlu tahkim sürecinin işletilebilmesi için tarafların özel (gönüllü) tahkim yoluna da gitmemiş olmaları gerekir. Bu esaslara bağlı kalarak; • Grev ve lokavtın yasak olduğu uyuşmazlıklarda, arabulucu tarafından düzenlenen • Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununun 50. maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen tutanağın tebliğinden itibaren taraflardan biri altı işgünü içinde Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir (m.51), • Grev ve lokavtın erteleme süresinin uyuşmazlıkla sonuçlanması halinde sürenin bitiminden itibaren taraflardan biri altı işgünü içinde Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir (m.51, m.63/3), • Grev oylaması sonucunda grev yapılmaması yönündeki kararın kesinleşmesinden itibaren altı işgünü içinde işçi sendikası Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir (m.51, m.61/3).

Tahkim Sürecini Hangi Makam Yürütür? Açıklayınız.

Yüksek Hakem Kurulu Oluşumu: Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu gereğince zorunlu tahkim süreci, Yüksek Hakem Kurulunca yürütülür. Yüksek Hakem Kurulunun kuruluşu da Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununun 54. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Yüksek Hakem Kurulu, Yargıtay’ın başkanlığında, Bakanlar Kurulunca, bakanlıklar bünyesi dışında, işçi veya işveren kuruluşları ile hiçbir şekilde bağlantısı bulunmayan ve siyasi parti organlarında görevli olmayan, ekonomi, işletme, sosyal politika veya iş hukuku konularında bilgi ve tecrübe sahibi olanlar arasından seçilecek bir üye, üniversitelerin iş ve sosyal güvenlik hukuku anabilim dal› öğretim üyeleri arasından Yüksek Öğretim Kurulunca seçilecek bir üye, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürü, işçi sendikalar› konfederasyonlarından kendisine mensup işçi sayısı en yüksek olan konfederasyonca seçilecek iki üye, işverenler adına en çok işveren mensubu olan işveren sendikalar› konfederasyonunca biri kamu işverenlerinden olmak üzere seçilecek iki üyeden oluşur.

Uyuşmazlıkların İncelenmesi ve Sonuçlandırılmasını Açıklayınız.

Yüksek Hakem Kurulu başvuru dilekçesinin alındığı günden başlayarak altı işgünü içinde başkan ve en az beş üyenin katılımı ile toplanır. Mazeretli veya izinli olan asıl başkan veya üyenin yerini aynı gruptan yedek başkan veya yedek üyelerden biri alır. Yüksek Hakem Kurulu, uyuşmazlığı dosya üzerinde inceler. Gerekli görüldüğü durumlarda taraflar ve ilgililerden uyuşmazlıkla ilgili her türlü bilgi ve belgeyi isteyebilir. Taraflar ve diğer bütün ilgililer, Yüksek Hakem Kurulunun istediği bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür. Yüksek Hakem Kurulu, görüşlerini öğrenmek istediği kişileri çağırıp dinler veya bunların görüşlerini yazı ile bildirmelerini ister. Bunlar hakkında 6100 sayılı Kanunun tanıklara ve bilirkişililere ilişkin hükümleri uygulanır. Taraflar da, bilgilendirmek amacıyla Kurulda dinlenmelerini isteyebilir, bilgi ve belge sunabilir. Yüksek Hakem Kurulu, toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar verir. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlar (m.56).

İş uyuşmazlığı nedir? 

Uyuşmazlığın tarafları ile içeriği dikkate alınarak iş uyuşmazlığı kavramı; işçiler veya işçi sendikaları ile işverenler veya işveren sendikaları arasında işçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarının, çalışma şartlarının tespit edilmesi, uygulanması, yorumlanması, değiştirilmesi ya da daha iyi hale getirilmesine yönelik olarak ortaya çıkan uyuşmazlıklar şeklinde tanımlanabilir.

İş uyuşmazlıkları nasıl ortaya çıkar? 

İş uyuşmazlıkları, işçi veya işverenin mevcut bir hakkının yerine getirilmemesi halinde ortaya çıkabileceği gibi yeni ekonomik ve sosyal koşullar ile çalışma şartlarının belirlenmesi sırasında da ortaya çıkabilir.

İş uyuşmazlıklarının türleri nelerdir? 

İş uyuşmazlıkları, değişik biçimlerde ayrıma tabi tutulmaktadır. Ancak, en fazla karşılaşılan ayrımlar; hak uyuşmazlığı-çıkar uyuşmazlığı ayrımı ile bireysel iş uyuşmazlığı-toplu iş uyuşmazlığı ayrımıdır.

Hak uyuşmazlığı nedir? 

İşçi ya da işverenin iş ilişkisinin temelini oluşturan mevzuat, toplu iş sözleşmesi ve iş sözleşmesinde öngörülen haklarının hiç ya da gereği gibi yerine getirilmemesinden ortaya çıkan bir uyuşmazlıktır. Sözgelimi; iş sözleşmesinde işverenin her ay ödemeyi üstlendiği bir aylık ücret tutarındaki ikramiyeyi veya toplu iş sözleşmesiyle öngörülen yakacak yardımını ödememesi yahut toplu iş sözleşmesinde, fazla çalışma yapılması halinde her bir saatlik fazla çalışmanın karşılığı olarak İş Kanununda belirtilen %50 zamlı ücret yerine %75 zamlı ücretin ödeneceği hüküm altına alınmasına rağmen, işverenin fazla çalışma ücretini %50 zamlı ödemesi hallerinde ortaya çıkan uyuşmazlık, hak uyuşmazlığıdır. Bunun gibi, işçinin iş sözleşmesi gereğince yükümlü olduğu iş görme edimini yerine getirmemesi üzerine ortaya çıkan uyuşmazlık da hak uyuşmazlığıdır.

Çıkar uyuşmazlığı nedir? 

Çıkar uyuşmazlığı, taraflar arasında daha önce mevcut olmayan yeni bir hakkın tanınması, yeni bir hakka ilişkin yeni bir düzenleme yapılması amacıyla ortaya çıkan bir iş uyuşmazlığıdır.

Bireysel iş uyuşmazlığı nedir? 

Bireysel iş uyuşmazlığı, işçi ile işveren arasındaki bireysel iş ilişkilerinden kaynaklanan uyuşmazlıklardır.

Toplu iş uyuşmazlığı nedir? 

İşçi sendikası ile işveren sendikası veya işveren arasında ekonomik ve sosyal durumlar ile çalışma koşullarının ne şekilde olacağının toplu iş sözleşmesiyle belirlenmesi sırasında ya da mevcut koşulların yerine getirilmemesi veya yorumu nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlıklardır.

İş mahkemesinin görev alanına giren dava ve işler hangileridir? 

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu gereğince, İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında iş sözleşmesinden veya İş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan bireysel hak uyuşmazlıklarının çözümlenmesi, iş mahkemelerinin; iş mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise genel mahkemelerin görev alanına girmektedir. Bundan başka, iş mahkemeleri, Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu, Sendikalar Kanunu, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunundan kaynaklanan hukuki uyuşmazlıkları da çözümlemekle görevlendirilmiştir.

Yorum davası ne demektir? 

Toplu iş sözleşmesinin yorumundan kaynaklanan iş uyuşmazlıklarının çözümü konusu, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 53. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesinin yorumundan doğan uyuşmazlıklarda sözleşmenin taraflarınca dava açılabilir.

Yürürlük süresi sona ermiş bir toplu iş sözleşmesinin yorumuna ilişkin yorum davası açılabilir mi? 

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'ndaki düzenleme gereğince, yürürlük süresi sona ermiş bir toplu iş sözleşmesinin yorumuna ilişkin yorum davası açılamaz. Yorum davası, ancak uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesi için açılabilir.

Yorum davasını kimler açabilir? 

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na, yorum davası toplu iş sözleşmesi taraflarınca açılabilir. Sözgelimi, işçi sendikası ile işveren sendikası arasında bağıtlanmış bir toplu iş sözleşmesinin yorumuna ilişkin davayı, işçilerin ve işveren sendikası üyesi olmayan işverenin açabilmesi mümkün değildir.

Toplu iş uyuşmazlıklarının çözüm yollarından biri olan eda davası ne zaman açılır? 

Toplu iş sözleşmesi taraflarından birinin toplu iş sözleşmesinden doğan borçlarını yerine getirmemesi halinde, diğer taraf eda davası açabilir.

Toplu hak uyuşmazlıklarının çözümünde tahkim yoluna gidilebilir mi? 

Toplu hak uyuşmazlıklarının çözümünde tahkim yoluna gidilebilir. Toplu hak uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde başvurulacak tahkim yolu, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda öngörülen tahkim kurumu değil, Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenlenen tarafların isteğine bağlı olarak yaptıkları tahkim anlaşmasına dayalı olarak başvurulabilecek bir yoldur.

Toplu menfaat uyuşmazlıklarının barışçıl çözüm yolları nelerdir? 

Toplu menfaat uyuşmazlıklarının barışçıl çözüm yolları, zorunlu tahkim, uzlaştırma, özel tahkim ve arabuluculuktur. 

Toplu menfaat uyuşmazlıklarının mücadeleci çözüm yolları nelerdir?

Toplu menfaat uyuşmazlıklarının mücadeleci çözüm yolları, grev ve lokavttır. 

Toplu çıkar uyuşmazlıklarının çözümünde uygulanan sistemlerden biri olan mecburilik sistemi nedir?

Grev ve lokavt yoluna başvurularak toplu çıkar uyuşmazlığının çözümlenebilmesi olanağının tamamen yasaklandığı sistemlerde, taraflar sadece Kanunda belirlenmiş olan zorunlu tahkim yoluyla toplu çıkar uyuşmazlığını çözebilirler. Buna zorunluluk ya da mecburilik sistemi denir.

Toplu çıkar uyuşmazlıklarının çözümünde uygulanan sistemlerden biri olan serbestlik sistemi nedir? 

Geniş bir grev ve lokavt serbestisi tanınan bazı sistemlerde, toplu çıkar uyuşmazlığının çözümlenmesinde tarafların grev ve lokavta başvurmaları tamamıyla serbest bırakılmış ve taraflara toplu menfaat uyuşmazlığını grev ve lokavt dışında barışçı yollara başvurarak çözebilme imkânı da tanınmıştır. Bu sisteme, serbestlik sistemi adı verilir.

Toplu çıkar uyuşmazlıklarının çözümünde uygulanan sistemlerden biri olan karma sistem nedir? 

Uyuşmazlığın taraflarının öncelikle barışçı yolları deneyerek bir çözüme varmaları, barışçı yolların kullanılmasıyla herhangi bir sonuç alınamayan hallerde ise Kanundaki sınırlamalara uymak şartıyla uyuşmazlık taraflarının grev ve lokavta gidebilecekleri kabul edilen sistem karma sistemdir. 

Türkiye'de toplu çıkar uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde hangi sistem benimsenmiştir? 

Türkiye’de toplu çıkar uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde karma sistem benimsenmiştir.

Uzlaştırma nedir? 

Uyuşmazlığı kendi aralarında çözemeyen uyuşmazlık taraflarına üçüncü bir kişi ya da bir kurul katılması suretiyle uyuşmazlığın bu kişi ya da kurulun yardımıyla çözümlenmeye çalışılmasıdır.

Arabuluculuk nedir? 

Arabuluculuk, arabulucu tarafından tarafların anlaşmasına yardımcı olunması ve uyuşmazlığın giderilmeye çalışılmasıdır.

Toplu çıkar uyuşmazlıklarının giderilmesinde başvurulan tahkimin diğer barışçı yollardan farkı nedir? 

Tahkim, grev ve lokavt yerine başvurulan barışçı bir çözüm yoludur. Hakemin veya hakem kurulunun verdiği kararın uyuşmazlık taraflarını bağlaması ve uyuşmazlığı kesin olarak ortadan kaldırması sebebiyle tahkim diğer barışçı yollardan ayrılır.

Tahkimin kaç türü bulunmaktadır? 

Tahkimin iki türü vardır: Özel tahkim ve zorunlu tahkim. 

• Özel tahkim, toplu çıkar uyuşmazlığının her aşamasında uyuşmazlığı ortadan kaldırmak amacıyla uyuşmazlık taraflarının aralarında anlaşarak başvurdukları veya toplu iş sözleşmesinde yer alan düzenlemelere dayanarak gittikleri barışçı bir çözüm yoludur.

• Zorunlu tahkim ise Kanunda öngörülen hallerde uyuşmazlığı kesin olarak çözümleyen barışçı bir çözüm yoludur.

Olağan arabuluculuk nedir? 

Olağan arabuluculuk, toplu çıkar uyuşmazlıklarında toplu görüşme için kararlaştırılan ilk toplantıya taraflardan birinin gelmemesi, geldiği halde görüşmeye başlamaması, toplu görüşmeye başladıktan sonra toplantıya devam etmemesi veya toplu görüşme için kararlaştırılan ilk toplantı tarihinden itibaren altmış günlük toplu görüşme süresi içerisinde tarafların anlaşamadıklarını bir tutanakla tespit etmeleri yahut toplu görüşme süresinin anlaşma olmaksızın sona ermesi hallerinde, tarafların grev ve lokavta ya da zorunlu tahkim yoluna gitmelerinden önce uyuşmazlığın çözümlenmesi için başvurmak zorunda oldukları barışçı bir yoldur.

Olağanüstü arabuluculuk nedir? 

Gerek kanuni grev kararı alınan bir uyuşmazlıkta, gerekse de kanuni bir grev veya lokavtın Cumhurbaşkanınca ertelenmesinin üzerinde, bu erteleme dönemi içerisinde yürütülen arabuluculuk faaliyetidir.

Tahkim sürecini hangi makam yürütür? 

Tahkim sürecini yürütecek makam, Yüksek Hakem Kurulu'dur.