Ceza Hukukuna Giriş Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hırsızlık suçunun konusu nedir?

Hırsızlık suçunun konusunu “taşınır mal” oluşturmaktadır. Dış dünyada somut bir varlığı olan, ekonomik veya manevi değer taşıyan, bir yerden diğer bir yere hareket ettirilebilen eşyalara “taşınır mal” adı verilir. Ekonomik bir değer taşıyan elektrik enerjisi, hırsızlık suçunun değil karşılıksız yaralanma suçunun konusunu oluşturabilir 

Hırsızlık suçu taksirle işlenebilir mi? Açıklayınız.

Hırsızlık, kasten işlenebilen suçlardandır. Failin, başkasına ait taşınır bir mal olduğunu bilerek, o malı bulunduğu yerden almış olması gerekir. Söz gelimi benzerlik nedeniyle kendisine ait olduğunu düşündüğü ancak gerçekte bir başkasına ait paltoyu vestiyerden yanlışlıkla alan kişi hırsızlık suçunu işlemiş olmaz. Zira suçun oluşumu için alınan malın başkasına ait olduğunun bilinmesi gerekir. Dolayısıyla hırsızlık suçu taksirle işlenemez.

Kleptomani bir kişiye hırsızlık suçundan ceza verilir mi? Açıklayınız.

Kleptomani, hırsızlık suçu bakımından kusur yeteneği üzerinde önemli bir etkendir. Kleptomanide kişi, haksızlık oluşturan bir fiil icra ettiğinin, hırsızlık suçu işlediğinin bilincinde olmasına rağmen hastalığı nedeniyle kendisini hırsızlık suçunu işlemekten alı koyamamakta; iradesine hakim olamamaktadır. Bu itibarla kleptomani, irade unsuru üzerinde etkili olması nedeniyle somut olayda failin kusurunu ortadan kaldırabilir. 

Mala zarar verme suçu teşebbüse elverişli bir suç mudur?

Mala zarar verme suçu teşebbüse elverişli bir suçtur. Failin mala zarar verme suçunun icrasına başlayıp da elinde olmayan sebeplerle suçu tamamlayamaması halinde suç teşebbüs aşamasında kalır.

Dolandırıcılık suçunda cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli hâller nelerdir?

Dolandırıcılık suçunun;
• Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
• Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,
• Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
• Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
• Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
• Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
• Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
• Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
• Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
• Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
• Sigorta bedelini almak maksadıyla işlenmesi cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli hâller olarak düzenlenmiştir (TCK m. 158).

Hırsızlık teşebbüse elverişli bir suç mudur?

Hırsızlık, teşebbüse elverişli bir suçtur. Hırsızlık suçu, suçun konusunu oluşturan mal üzerinde mağdurun zilyedliğine son verilmesi, mağdurun suç konusu eşya üzerinde zilyedlikten doğan tasarruf haklarını kullanmasının olanaksız hâle gelmesi ile tamamlanır. Dolayısıyla bu aşamaya kadar suça teşebbüs de mümkündür.

TCK'ya göre dolandırıcılık suçunun cezası nedir?

Dolandırıcılık suçu, TCK’nin 157-159. maddelerinde düzenlenmiştir. TCK’nin 157. maddesine göre “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası verilir.”

Hırsızlık suçunda indirim yapılması gereken nitelikli haller nelerdir?

Hırsızlık suçunun;
• Paydaş veya el birliği ile malik olunan mal üzerinde işlenmesi (m. 144, f. 1, a),
• Hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi (m. 144, f. 1, b): Örneğin alacaklı, alacağını icra yolu ile tahsil etmek yerine borçlunun malını çalarsa yine hırsızlık suçu oluşur fakat faile verilecek cezada indirim yapılır.
• Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin az olması (m. 145): Suçun konusunu oluşturan malın değerinin az olması durumunda failin cezasında indirim yapılabileceği gibi faile ceza vermekten de vazgeçilebilecektir. Bu konudaki takdir yetkisi, yargılamayı yapan mahkemeye aittir.
• Suçun malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi (m. 146): Burada, “kullanma hırsızlığı” söz konusudur. Bu hırsızlık şeklinin oluşması için kişinin sahibinin rızası olmaksızın malı alırken, bunu belli bir süre kullandıktan sonra iade etmek amacıyla hareket etmesi gerekir. Kullanma hırsızlığında, kullanmanın her hâlde kısa sayılacak bir süre devam etmesi temel koşuldur. Malın suç işlemek için kullanılmış olması hâlinde bu madde hükmü uygulanamaz, yani hırsızlık suçundan dolayı verilecek cezada indirim yapılamaz.
Cezada indirim yapılmasını gerektiren nitelikli hâller olarak düzenlenmiştir

Yağma suçunun konusunu nedir?

Yağma suçunun konusunu taşınır mallar oluşturur. Bunun dışında, mağdurun kendisini veya başkasını borç altına sokabilecek bir senet, var olan bir senedin hükümsüz kaldığını açıklayan bir vesika veya ilerde senet hâline getirilebilecek bir kâğıt da suçun konusunu oluşturabilir (m. 148, f. 2).

Yağma suçunda cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli hâller nelerdir?

Yağma suçunun;

• Silahla işlenmesi
• Kişinin kendisini tanınmayacak bir hâle koyması suretiyle işlenmesi
• Birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi
• Suçun yol kesmek suretiyle ya da konut veya iş yerinde veya bunların eklentilerinde işlenmesi
• Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenmesi
• Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi
• Suç örgütüne yarar sağlamak maksadıyla işlenmesi
• Gece vaktinde işlenmesi cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli hâller olarak düzenlenmiştir.

Yağma suçunda gönüllü vazgeçme mümkün müdür?

Yağma suçunda gönüllü vazgeçme de mümkündür. Suçun icrasına başladıktan sonra suçu tamamlamaktan gönüllü olarak vazgeçmesi durumunda, fail yağma suçundan sorumlu tutulmaz. Bu ana kadar gerçekleştirdiği hareketler hangi suçu oluşturuyorsa sadece bu suçlardan sorumlu tutulur.

Yağma suçuna sebebiyet veren fiil nedir?

Yağma suçuna sebebiyet veren fiil, bir kişinin kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştirileceğinden ya da mal varlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratılacağından bahisle tehdit edilerek veya cebir kullanılarak, bir malı teslime veya malın alınmasına karşı koymamaya mecbur bırakılmasıdır.

Mala zarar verme suçunda cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli haller nelerdir?

Mala zarar verme suçunun;
• Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun  yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında,
• Yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş  her türlü eşya veya tesis hakkında,
• Devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü dikili ağaç,  fidan veya bağ çubuğu hakkında,
• Sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler  hakkında,
• Grev veya lokavt hallerinde işverenlerin veya işçilerin veya işveren veya işçi sendika veya konfederasyonlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
• Siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
• Sona ermiş olsa bile, görevinden ötürü öç almak amacıyla bir kamu görevlisinin  zararına olarak,
• Yakarak, yakıcı veya patlayıcı madde kullanarak,
• Toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle,
• Radyasyona maruz bırakarak, nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanarak işlenmesi cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli haller olarak düzenlenmiştir

Yağma taksirle de işlenebilecek bir suç mudur? Açıklayınız?

ğma ancak kasten işlenebilen bir suçtur. Bu suç, doğrudan kastla işlenebileceği gibi olası kastla da işlenebilir. Ayrıca suçun oluşumu bakımından failin malı yararlanma maksadıyla almış olması da gerekir. Zira yağma, cebir veya tehdit ile hırsızlık suçunun biraraya gelmesiyle oluşmuş bir suç tipidir. Bu nedenle hırsızlık suçunun oluşumu için varlığı aranan, taşınabilir bir malın yararlanma maksadıyla çalınmış olması unsurunun, zorla almanın söz konusu olduğu yağma bakımından geçerli olduğunun kabul edilmesi gerekir

Hırsızlık suçunun tamamlanmasından sonra etkin pişmanlık söz konusu olabilir mi?

Hırsızlık suçunun tamamlanmasından sonra etkin pişmanlık söz konusu olabilir. Etkin pişmanlığa ilişkin düzenleme TCK’nin 168. maddesinde yer almaktadır. Buna göre, “Hırsızlık, … suçları tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi hâlinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir. (2) Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi hâlinde, verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir. (4) Kısmen geri verme veya tazmin hâlinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, ayrıca mağdurun rızası aranır.”

Mala zarar verme suçunun konusunu nedir?

Mala zarar verme suçunun konusunu taşınır ve taşınmaz mallar oluşturur. Sahipli hayvanlar da bu suçun konusunu oluşturabilir (m. 150, f. 2).

Mala zarar verme suçunda, suça iştirak mümkün müdür?

Mala zarar verme suçunda, suça iştirakin her şekli mümkündür. Suçun işlenmesine fail olarak da şerik olarak da iştirak edilebilir

Yağma suçunda teşebbüs mümkün müdür?"

Yağma suçu, uygulanan cebir veya tehdit sonucunda taşınır malın alınması veya mağdur tarafından teslim edilmesiyle yani suçun konusunu oluşturan mal üzerinde mağdurun zilyetliğine son verilmesiyle tamamlanır. Dolayısıyla bu aşamaya kadar suça teşebbüs mümkündür.

Dolandırıcılık suçunda fiil nedir, açıklayınız.

Dolandırıcılık suçunda fiil; hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp onun veya başkasının zararına olarak, failin kendisine veya başkasına yarar sağlamasıdır. Oluşumu için hileli davranışlarda bulunulması ve yarar sağlanması gerektiğinden dolandırıcılık çok hareketli bir suçtur.

Mala zarar verme seçimlik hareketli bir suç mudur? Açıklayınız.

Mala zarar verme, seçimlik hareketli bir suç olarak düzenlenmiştir. Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkma, tahrip etme, yok etme, bozma, kullanılamaz hâle getirme veya kirletme hareketlerinden birini veya birkaçını gerçekleştiren kişi, bu suçtan dolayı sorumludur. 

Mala zarar verme suçunda zincirleme suça ilişkin hükümler uygulanabilir mi, açıklayınız.

Mala zarar verme suçunda zincirleme suça ilişkin hükümlerin uygulanması mümkündür (m. 43, f. 1). Aynı kişiye ait birden fazla eşya üzerinde, aynı sayılabilecek zaman dilimi içinde seçimlik hareketlerin gerçekleştirilmesi halinde hukuki anlamda tek fiil bulunduğu için tek mala zarar verme suçu oluşur.

mal varlığına karşı suçlarda etkin pişmanlık mümkün müdür?

Mal varlığına karşı işlenen suçlarda etkin pişmanlığı düzenleyen TCK’nin 168. maddesi şu şekildedir:

“(1) Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflas, taksirli iflâs ve karşılıksız yararlanma suçları tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi hâlinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.

(2) Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi
hâlinde, verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir.

(3) Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek cezanın, birinci fıkraya giren hâllerde yarısına, ikinci fıkraya giren hâllerde üçte birine kadarı indirilir.

(4) Kısmen geri verme veya tazmin hâlinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, ayrıca mağdurun rızası aranır.