Ceza Hukukuna Giriş Dersi 8. Ünite Özet

Hırsızlık Suçu

Hırsızlık suçunun konusunu taşınır mal oluşturmaktadır. Suçun oluşabilmesi için malın bir başkasına ait olması gerekir. Suçu oluşturan fiil, taşınır bir malın bulunduğu yerden alınmasıdır. Herkes bu suçun faili olabilir. Hırsızlık suçunun şu hallerde işlenmesi cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli hâller olarak düzenlenmiştir:

• Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında
• Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında
• Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında
• Bir afet veya genel bir felâketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında
• Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında
• Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak
• Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle
• Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak
• Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak suretiyle yahut da kilitlenmesini engellemek suretiyle
• Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle
• Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı hâlde resmî sıfat takınarak
• Büyük veya küçük baş hayvan hakkında
• Sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde
• Gece vakti

Hırsızlık suçunun şu hallerde işlenmesi cezada indirim yapılmasını gerektiren nitelikli hâller olarak düzenlenmiştir:

• Paydaş veya el birliği ile malik olunan mal üzerinde
• Hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla
• Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin az olması
• Suçun malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi

Hırsızlık, kasten işlenebilen suçlardandır. Ayrıca zilyetliği başkasına ait malın yararlanma maksadıyla alınmış olması da gerekir. Taşınır bir malın alınmasının hırsızlık suçunu oluşturabilmesi için bu malı fiili hâkimiyeti altında bulunduran kişinin rızasının bulunmaması gerekir. Hırsızlık suçunun yapısal unsurları itibarı ile oluşması, failin cezalandırılabilmesi için tek başına yeterli değildir ayrıca failin somut olayda kusurlu olması gerekir. Hırsızlık suçu bakımından suçun özel görünüş şekilleri olan teşebbüs, iştirak ve içtima hükümleri uygulanabilir.

Yağma Suçu

Yağma suçunun konusunu taşınır mallar oluşturur. Yağma suçuna sebebiyet veren fiil, bir kişinin kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştirileceğinden ya da mal varlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratılacağından bahisle tehdit edilerek veya cebir kullanılarak, bir malı teslime veya malın alınmasına karşı koymamaya mecbur bırakılmasıdır. Bu suçun oluşabilmesi için mağdurun rızasının cebir veya tehdit kullanılarak ortadan kaldırılması gerekir. Herkes bu suçun faili ve mağduru olabilir. Yağma suçunun şu hallerde işlenmesi cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli hâller olarak düzenlenmiştir:

• Silahla
• Kişinin kendisini tanınmayacak bir hâle koyması suretiyle
• Birden fazla kişi tarafından birlikte
• Yol kesmek suretiyle ya da konut veya iş yerinde veya bunların eklentilerinde
• Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişi- ye karşı
• Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak
• Suç örgütüne yarar sağlamak maksadıyla
• Gece vaktinde

Yağma suçu hakkında verilecek cezada indirim yapılmasını gerektirecek nitelikli haller kanunda düzenlenmiştir. Yağma ancak kasten işlenebilen bir suçtur. Suçun oluşumu bakımından failin malı yararlanma maksadıyla almış olması da gerekir. Yağma suçunun yapısal unsurları itibarıyla oluşması, failin cezalandırılabilmesi için tek başına yeterli değildir; ayrıca, failin somut olayda kusurlu olması gerekir. Yağma suçunda suçun özel görünüş şekillerinden olan teşebbüs ve gönüllü vazgeçme ile iştirak mümkündür. Yağma suçunun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâllerinin gerçekleşmesi durumunda failin cezası gerçek içtima kurallarına göre belirlenecektir. Yağma suçunun konuta girilerek işlenmesi hâlinde de fail ayrıca konut dokunulmazlığını ihlal suçundan da sorumlu tutulmalı ve gerçek içtima kuralı uygulanmalıdır.

Mala zarar verme suçunun konusunu taşınır ve taşınmaz mallar oluşturur. Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkma, tahrip etme, yok etme, bozma, kullanılamaz hâle getirme veya kirletme hareketlerinden birini veya birkaçını gerçekleştiren kişi, bu suçtan dolayı sorumludur. Herkes mala zarar verme suçunun faili veya mağduru olabilir. Mala zarar verme suçuna ilişkin verilecek cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli hâlleri TCK’da düzenlenmiştir. Mala zarar verme ancak kasten işlenebilen bir suçtur. Mala zarar verme suçunun yapısal unsurları itibarıyla oluşması, failin cezalandırılabilmesi için tek başına yeterli değildir ayrıca failin somut olayda kusurlu olması gerekir. Mala zarar verme suçu kapsamında suçun özel görünüş şekillerinden teşebbüs ve iştirak hükümleri uygulanabilir. Mala zarar verme suçunda zincirleme suça ilişkin hükümlerin uygulanması mümkündür. Bir fiil ile birden fazla kişinin malına zarar verilmesi durumunda da aynı nev’iden fikrî içtima söz konusu olur.

Dolandırıcılık

Dolandırıcılık suçunun konusunu mal varlığı değerleri oluşturmaktadır. Bu suçta fiil; hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp onun veya başkasının zararına olarak, failin kendisine veya başkasına yarar sağlamasıdır. Bu suçun faili ve mağduru herkes olabilir. Ancak hileyi gerçekleştiren kişi ile menfaat temin eden kişinin aynı olması şart değildir. Dolandırıcılık suçunun şu hallerde işlenmesi cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli hâller olarak düzenlenmiştir:

• Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle
• Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle
• Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle
• Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle
• Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak
• Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle
• Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle
• Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında
• Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle
• Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla
• Sigorta bedelini almak maksadıyla

Dolandırıcılığın, bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi, cezada indirim yapılmasını gerektiren nitelikli hâl olarak düzenlenmiştir. Dolandırıcılık suçu, kasten işlenebilen bir suçtur. Kişinin dolandırıcılık suçundan dolayı cezalandırılabilmesi için kusur yeteneğine sahip olması gerekir. Dolandırıcılık suçu kapsamında suçun özel görünüş şekillerinden teşebbüs, iştirak ve içtima hükümleri uygulanabilir.

Ortak Hükümler

Malvarlığına karşı işlenen suçlarda şahsi cezasızlık sebepleri ve cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebepler kanunda düzenlenmiştir. Bu suçlarda etkin pişmanlık hükümleri de uygulanabilir. Etkin pişmanlık ile işlenmiş olan suçun etkileri tamamen ortadan kaldırılamaz. Ancak fail, suçu işledikten sonra gerçekleştirdiği haksızlığın neticelerini mümkün olduğunca ortadan kaldırabilir. Bu nedenle hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık gibi bazı suçlarda, etkin pişmanlık, cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebep olarak düzenlenmiştir.