Ceza Hukukuna Giriş Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Suç yolu (iter criminis) ne anlama gelir?

Suç, bir süreç içinde işlenmekte olup buna suç yolu (iter criminis) adı verilir. Fail, bu süreçte önce hazırlık hareketlerini, daha sonra icra hareketlerini gerçekleştirir. Suçun kanuni tarifinde bir unsur olarak neticeye de yer verilmişse, fiil icra edildikten sonra bu netice de gerçekleşmelidir ki, süreç tamamlanmış olsun.

Suça teşebbüs neden cezalandırılamaz?

Çünkü böyle bir durumda suçun kanuni tarifinde yer alan maddi unsurların tümü gerçekleşmediği için, “tipiklik”ten söz edilemez. Fakat fail, suç yoluna girmiş, fiilin icrasına başlamakla norm ile korunan hukuki menfaati tanımadığı yönündeki iradesini ortaya koymuş, suç yolunda katettiği mesafeye göre suçun konusunu zarara uğratmış veya tehlikeye maruz bırakmıştır.

Elverişlilik suça teşebbüs bakımından ne anlama gelir?

Suça teşebbüs için aranan üçüncü koşul, gerçekleştirilen fiilin neticeyi meydana getirmeye “elverişli” olmasıdır. Elverişlilik, sadece kullanılan araç bakımından değil, fiilin bütünü için söz konusudur.

Teşebbüs suçu ne anlama gelir?

Belirli bir neticenin gerçekleşmesine yönelik teşebbüs niteliğindeki hareketler kanunda suç olarak tanımlanmış olabilir. Bu tür suçlara “teşebbüs suçu” adı verilir.

Failin elinde olmayan nedenlerle icra hareketlerinin tamamlanmaması veya neticenin gerçekleşmemesi ne demektir?

Eğer suç, “sırf hareket suçu”, yani suçun kanuni tanımında netice bir unsur olarak yer almıyor ise bu suç icra hareketlerinin gerçekleşmesiyle tamamlanır. Failin, elinde olmayan sebeplerle icra hareketlerini tamamlayamaması durumunda, suç teşebbüs aşamasında kalır.

Neticeli suçlarda teşebbüs iki şekilde gerçekleşir. İlk olarak; fail, elverişli hareketlerle suçun icrasına başlar, ancak elinde olmayan sebeplerle icra hareketlerini tamamlayamaz. İkinci olarak; fail, icra hareketlerini tamamlamış, ancak elinde olmayan nedenlerle netice gerçekleşmemiştir.

Kesintisiz suçlarda teşebbüsün özelliği nedir?

Kesintisiz suçlarda, fiilin icrası bir anda tamamlanmayıp süreklilik arz ettiği için suçun tamamlanması ve sonlanması arasında ayrım yapılmaktadır. Örneğin, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu (m. 109) mağdurun hürriyetinin kısıtlandığı anda tamamlanır. Ancak mağdurun serbest kaldığı anda ise sonlanır. Dolayısıyla kesintisiz suçlar, icra hareketleri tamamlanıncaya kadar teşebbüse elverişlidir. Buna karşılık, suçun tamamlandığı ve fakat fiilin icrasının devam ettiği aşamada, failin elinde olmayan nedenlerle fiilin icrasının son bulması hâlinde, artık teşebbüse ilişkin hükümler uygulanmaz.

Suç siyaseti gereğince gönüllü vazgeçmeye neden yer verilmiştir?

İzlenen suç siyaseti gereğince, ceza kanunlarında, faili icrasına başladığı suçu tamamlamaktan vazgeçmeye özendirmek amacıyla gönüllü vazgeçmeye ilişkin hükümlere yer verilmektedir. Buna göre, icrasına başladığı suçu tamamlamaktan gönüllü olarak vazgeçen faile, teşebbüsten dolayı ceza verilmemektedir.

Suça iştirakten ne zaman söz edilebilmektedir?

bir suçun birden fazla kişinin katılımıyla işlenmesi de mümkündür. Bir kişi tarafından işlenebilen bir suçun, birden fazla kişinin katılımıyla işlenmesi hâlinde, suça iştirakten veya iştirak hâlinde işlenen suçlardan söz edilir.

Suç ortağı bakımından fail - şerik kavramlarını açılayın.

Fail-şerik ayrımında esas alınan kriter “fiilin işlenişi üzerinde kurulan hakimiyet” tir.
Fiili icra eden, suçun işlenişine yaptığı katkıyla fiil üzerinde hâkimiyet kuran suç ortağı,
“fail”dir. Bu hususu TCK’nin 37. maddesinin birinci fıkrasındaki“Suçun kanuni tanımında
yer alan fiili birlikte gerçekleştiren kişilerden her biri, fail olarak sorumlu olur” şeklindeki
düzenlemeden çıkarmak mümkündür

Müşterek faillik kavramını açıklayın. 

Birlikte suç işleme kararına bağlı olarak suçun icra hareketlerinin birlikte gerçekleştirilmesi ve dolayısıyla haksızlık teşkil eden fiilin icrası üzerinde birlikte hakimiyet kurulması hâlinde, müşterek faillikten söz edilir (m. 37, f. 1). Müşterek faillikte, her bir suç ortağı fail statüsündedir. Her bir fail fiil üzerinde hakimiyet kurarak suçun konusuyla doğrudan temasa geçtiği için müşterek faillikte bağlılık kuralı da uygulanmaz.

Azmettirme ne anlama gelir?

Şeriklik türü olan azmettirme, belli bir suçu işleme hususunda henüz bir fikri olmayan kişinin bir başkası tarafından bu suçu işlemeye karar verdirilmesidir. Eğer, kişi daha önce suçu işlemeye karar vermiş ise azmettirme değil, yardım etme (manevi yardım) söz konusudur. İzlenen suç politikası gereği, başkasını suç işlemeye azmettiren kişinin, işlenen suçun cezası ile cezalandırılacağı kabul edilmiştir (m. 38, f. 1). Üstsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle suça azmettirme hâlinde, azmettirenin cezası üçte birden yarısına kadar artırılır. Çocukların suça azmettirilmesi hâlinde, cezanın artırılabilmesi için üstsoy ve altsoy ilişkisinin varlığı aranmaz (m. 38, f. 2)

Suçların içtimaı neye dayanır?

Suçların içtimaı, esas itibarıyla fiil tekliği-fiil çokluğu ile suç tekliği-suç çokluğu ayrımına dayanır. TCK’nin sisteminde, netice fiilin alt unsuru değildir. Fiil, yönlendirici irade tarafından hâkim olunan, belli bir amaca yönelen, dış dünyada tezahür eden insan davranışı olarak kabul edilmektedir.

Belirtmek gerekir ki, amaç suç-araç suç ilişkisinin söz konusu olduğu hâllerde ne uygulanır?

Belirtmek gerekir ki, amaç suç-araç suç ilişkisinin söz konusu olduğu hâllerde gerçek içtima kuralı uygulanır. Örneğin, rüşvet, bir kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırı olarak belli bir işi yapması ya da yapmaması için kişiyle vardığı anlaşma çerçevesinde menfaat temin etmesidir (m. 252).

Zincirleme suç ne anlama gelir?

TCK’nin 43. maddesinin birinci fıkrasında zincirleme suç (müteselsil suç) “bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi” şeklinde tanımlanmıştır. Bu düzenlemeye göre zincirleme suçtan söz edilebilmesi için birden çok fiilin bulunması, bu fiillerin her birinin farklı zamanlarda işlenmesi ve aynı suçu oluşturması, ayrıca bir suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi ve mağdurun aynı kişi olması gerekir.

zincirleme suç için mağdur kaç kişi olmalıdır?

Zincirleme suç için, mağdurun aynı kişi olması gerekir. Aynı suç işleme kararı çerçevesinde işlenmiş olsa dahi, suçların mağdurunun farklı kişiler olması hâlinde, zincirleme suçtan söz edilemez. Mağdur farklı kişiler ise gerçek içtima kuralı uygulanır. Ancak bazı suçlarda mağdur, belirli bir kişi olmayıp toplumu oluşturan herkestir.

Aynı nev'iden fikri içtima ne anlama gelir?

Tek fiil ile aynı suçun birden fazla kişiye karşı işlendiği hâllerde aynı nev’iden fikrî içtima söz konusudur. Örneğin, tek sözle birden fazla kişiye hakaret edilmesi yahut birden fazla kişinin tehdit edilmesi, tek fiille birden fazla kişinin hürriyetinden yoksun kılınması hâllerinde aynı nev’iden fikrî içtima vardır. Aynı nev’iden fikrî içtimanın varlığı hâlinde, faile tek ceza verilecek, ancak bu ceza TCK’nin 43. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen oranda (dörtte birinden dörtte üçüne kadar) artırılacaktır (hukuki içtima sistemi)

Farklı nev'iden fikri içtima nedir?

Bir fiil birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet veriyorsa farklı nev’iden fikrî içtimadan söz edilir (m. 44). Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekillerinin dışında kalan suçlar farklı suçlardır.

Hedefte sapma ne alama gelir?

Hedee sapma hâlinde bir yanılgı söz konusu olmayıp; hareket neticesini istenen konu üzerinde değil, sapma sonucu bir başka konu üzerinde gerçekleştirmektedir. Sapma hâlinde konular farklı nitelikte olabilir. Örneğin, camı kırmak için atılan taşın A’ya isabet etmesi durumunda, teşebbüs aşamasında kalan mala zarar verme suçu (m. 151) ve olası kastla veya taksirle yaralama suçu (m. 86 veya m. 89) oluşur.

Bileşik suç ne anlama gelir?

Bir suç, diğer bir suçun unsurunu ya da nitelikli şeklini oluşturuyorsa bileşik suçtan söz edilir (m. 42). Bileşik suçun ilk görünüm şekli; bir suçun, diğerinin unsurunu oluşturmasıdır. Bu durumda, bileşik suçu meydana getiren suçların niteliği değişmekte, ortaya başka bir suç çıkmaktadır. Unsur olan suçlar bağımsızlıklarını tamamen kaybettikleri için, ortada tek suç bulunmakta ve faile bu suçun cezası verilmektedir.

Şeriklğin bir türü olarak yardım etme ne anlama gelir?

Yardım etme, bir başkasının kasten işlemekte olduğu suçun kasten desteklenmesini ifade eder. Failin, suç teşkil eden fiili işlerken, bir başkası tarafından desteklendiğinin, kendisine yardım edildiğinin bilincinde olmasına gerek yoktur. Yardımda bulunanın kasten hareket etmesi gerekir; suçun icrasına taksirle yardımda bulunma cezalandırılmaz.