Sayısal Fotoğraf İşleme Teknikleri Dersi 8. Ünite Özet

Doğru yerde doğru renklerin kullanımı, görsel iletişimde mesajın da doğru algılanmasını sağlar. Renkler bir mesaj, bir atmosfer ve bir bilgiyi iletebilme gücüne sahiptir. Ortamdaki ışığın, objenin renk pigmentlerine çarparak yansıması ve gözümüze iletilmesiyle gördüğümüz renkler, farklı modları ve ortam havasını böylece algılayabilmemize olanak tanır. Bir fotoğraf üzerinde çalışırken de bu etkileri artırmak için renk ve ton ayarları yapmaya ihtiyaç duyulur.

Renk ve Ton Nedir?

Prizmadan geçirildiğinde ışık, farklı dalga boylarına ayrılarak renkleri oluşturur. Gökkuşağındaki renkler ile aynı dizilimi gördüğümüz bu renk skalası, ışığın tüm renkleri barındırdığını bize bir kez daha hatırlatmaktadır. Bir objenin rengini, o objeye ışığın çarparak yansıması ile görürüz.

Renk Alanı ve Gamut

İnsan gözü, belli bir aralıktaki dalga boylarına sahip renkleri görebilmektedir. Bilgisayar monitörlerinin ışık ile ortaya çıkan renkleri farklı bir aralığa, matbaada baskı ile elde edilen renkler ise daha kısıtlı bir aralığa sahiptir. Bu aralıklara Gamut adı verilmektedir. Altın rengi, fosforlu renkler gibi bazı özel renkler ise matbaada ancak özel mürekkep kullanarak elde edilir. Bu renklere Spot Renk adı verilir.

Renk Modları

RGB renk modu red (kırmızı), green (yeşil) ve blue (koyu mavi) renklerinden oluşur. Bu renkler üst üste eklendikçe beyaz elde edildiğinden RGB renk modeline toplamsal renk modeli adı da verilir. R, G ve B renklerinin her birinin 256 değerinin kombinasyonu ile RGB modunda 16.7 milyon renk elde edilebilmektedir. Tüm renkler için aynı değer verildiğinde gri tonlar elde edilmekte, tüm renkler maksimum değerde iken beyaz, tüm değerler minimum (yani sıfır) değerde iken ise siyah renk elde edilmektedir.

CMYK renk modu cyan (açık mavi), magenta (koyu pembe), yellow (sarı) ve black (siyah) renklerinin bir araya gelmesi ile oluşur. Hiçbir renk yokken tamamen beyaz olan bir alanda renkler karıştıkça farklı renkler ve sonunda siyah elde edilir. Bu renk pigmentlerinin ışık aracılığı ile rengin tümünü emerek görünmesi nedeniyle bu renk modeline çıkarımsal renk modeli adı da verilir. CMYK renk modunda C, M ve Y renklerinin birleşmesi ile teorik olarak siyah elde edilmelidir, ancak gerçekte kahverengiye yakın bir renk elde edildiğinden K yani siyah renk kullanılmakta ve doğru bir siyah elde edilmesini sağlamaktadır.

Görüntünün tamamen siyah beyaz olduğu renk modudur. Siyahtan beyaza doğru tüm tonların bulunduğu bu renk modunun baskıda elde edilmesinde sadece siyah mürekkep kullanılır. Grayscale modundaki bir görüntünün her bir pikseli 0’dan (yani siyahtan) 255’e (yani beyaza) kadar toplam 256 gri tonundan birine sahiptir.

Görüntünün sadece %100 siyah ve %100 beyaz noktacıklardan elde edilmesi ile oluşur. Siyah ve beyaz noktaların sık veya seyrek kullanımı ile uzaktan bakıldığında göz bu alanları gri değerler olarak algılar.

Duotone (iki renk) iki rengin bir arada kullanılması ile oluşan renk modudur. Siyah ve beyaz ile sınırlı kalmadan, tercih edilebilecek herhangi iki renk ile görüntüyü elde etmek için kullanılır. Monotone tek renk ile, tritone üç renk ile, quadtone ise dört renk ile görüntü elde etmek için kullanılır.

Indexed color mode (Dizinli Renk Modu) toplam en fazla 256 renkten oluşur. Renkli bir görüntü dizinli Renk Modu’na dönüştürüldüğünde renkler 256 renk paletinden en yakın olanına dönüştürülür ve böylece bir renk sınırlaması yapılmış olur.

Özel baskı yöntemleri için kullanılmaya elverişli olan Çok-Kanallı Mod (Multichannel mode), her bir kanalda 256 ton gri kullanarak görüntüyü renklerine ayırır.

Monitör Ayarlarının Yapılması

Monitör kalibrasyonu ile belirlenen renk profili ekranda hangi renklerin görüneceğini sınırlar, böylece baskı ile ortak bir renk paleti belirlenmiş olur. Monitör kalibrasyonu yapmak için:

• Monitörünüzün en az yarım saat boyunca açık olmasına dikkat edin, böylece monitör yeniden ısınarak renkleri daha doğru yansıtacaktır.
• Monitör ayarlarınızı binlerce renk veya milyonlarca renk görüntü ayarına getirin.
• Masaüstü deseniniz renkli ise değiştirerek gri hale getirin. Desensiz nötr gri bir zemin renkleri daha doğru algılamaya yardımcı olur.
• Bilgisayarınızın monitör kalibrasyonu özelliklerinden faydalanarak monitörünüzü kalibre edin.

Ton Kontrolü ve Renk Yönetimi

Ton kontrolü ve renk yönetimi ile görselleri düzeltmek mümkündür; ancak en iyi sonucu elde etmek için görüntünün fotoğraf çekiminin en iyi kalitede yapılması veya taranması şarttır. Aksi takdirde ton ve renk ayarlarını yapmak çok zor, hatta imkânsız olabilir.

Ton kontrolü ve renk yönetiminde RGB modunda çalışmak daha doğrudur, bu hem renkleri daha iyi görebilmenizi sağlar hem de daha hızlı çalışmanızı sağlar. Ayarları RGB modunda yaptıktan sonra baskıya gideceği zaman son aşamada CMYK’ya çevirmek gerekir. Ton kontrolü sağlamak adına kontrastlığı ve açıklık/koyuluğu ayarlayabilmek için bazı komutlar vardır. Bunların en genel ve basit olanları:

• Brightness/Contrast (Açıklık/Koyuluk ve Kontrast) Seçeneği: Ton kontrolü ve renk Brightness/Contrast (Açıklık/Koyuluk ve Kontrast) seçeneği oldukça kaba bir ayar yapmak için kullanıldığından profesyonel çözümlemelerde daha detaylı ve doğru bir sonuç için Levels (Ton Seviyesi) ve Curves (Ton Eğrisi) kontrol panellerinden faydalanmak gerekir.
• Levels (Ton Seviyesi) Seçeneği: Levels kontrol paneli ile (Image>Adjustments>Levels) bir görüntünün ton aralığı görüntülenir. Histogram (Ton Dağılımı) grafiği ile açık ve koyu değerlerin oranı açık bir şekilde görünür.
• Curves (Ton Eğrisi) Seçeneği: Kontrastlık ayarları için kullanılan Curves (Ton Eğrisi) kontrol panelinde tek bir çizgiden oluşan bir grafik karşımıza çıkar. Bu grafik açıktan koyuya doğru tonların dizilimini belirten bir grafiktir. Grafikteki diyagonal çizgi dümdüz bir çizgi halindeyken dağılım eşittir.

Renk yönetimi, bir görüntünün ideal renklerine yakınlaşması için yapılan ayarların bütünüdür. Renk yönetimini ton kontrolünün ardından yapmak, renklerde var olan aksaklıkları belirlemek açısından kolaylık sağlayacaktır.

• Color Balance (Renk Dengesi) kontrol paneli (Image>Adjustments>Color Balance) renkli bir görüntünün renk karışımının değiştirilebilmesine yarar.
• Hue/Saturation (Renk/Doygunluk) kontrol paneli görüntünün rengini, doygunluğunu ve açıklık/koyuluğunu ayarlamaya yarayan bir paneldir.
• Saturation (Doygunluk) seçeneğinde, rengin doygunluğuna müdahale edilir. Doygunluk azaldıkça renk grileşir ve pigmentlerini yitirir, doygunluk arttığında ise renkler daha parlaklaşır ve tüm renkler daha da güçlü bir şekilde öne çıkar.

Bir görüntüye müdahale ederken görüntüyü kopyalamak iyi bir fikirdir, çünkü yapılan müdahaleleri geri almak her zaman mümkün olmayabilir. Ayrıca bu sorunun önüne geçmek adına pratik bir yol olan Adjustment Layer (Katman Ayarları) özelliklerini kullanarak çalışmak, istenilmeyen ek katmanı eleyebilme olasılığı nedeniyle tercih edilen yöntemlerdendir.