Elektrik Bakım, Arıza Bulma ve Güvenlik Dersi 8. Ünite Özet

Giriş

Çalışma hayatını düzenleyen kurallar olmadan iş hayatı düzenli bir şekilde işleyişini sağlamak mümkün değildir. Devletler kanunlarla yönetilirken işyerleri de tıpkı devletler gibi belli kurallar çerçevesinde yönetilmektedirler. İş yerlerinde oluşabilecek kurallar ile ilgili kavram karmaşasını önlemek amacıyla kanunda düzenlenmiş mevzuatlar mevcuttur.

Mevzuat Nedir?

Mevzuat; yürürlükteki hukuk kurallarının bütünüdür. Türk mevzuat sistemi yukarıdan aşağıya doğru anayasa, kanun, tüzük, yönetmelik ve tebliğden oluşur. Alttaki mevzuat üsttekine uygun olarak hazırlanmak zorundadır. Aksi takdirde yetkili yargı organı tarafından (Anayasa Mahkemesi veya Danıştay) hukuka aykırılık nedeniyle iptal edilir. Birincil mevzuat kanunları , ikincil mevzuat ise yönetmelikleri ifade eder.

İş Kazalarında Yapılacak Hukuki İşlemler

İş kazalarında yapılacak hukuki işlemlerden önce iş kazasının işverene bildirilmesi ve iş kazasının işveren tarafından S.G.K’ ya bildirilmesi gerekmektedir.

İş kazasının İşverene Bildirilmesi

İşyerinde meydana gelen iş kazasında, kazaya uğrayan çalışana ilk yardım müdahalesi yapılırken aynı anda hiç vakit geçirilmeden varsa kurum hekimi tarafından, yoksa idari kademeler aracılığı ile durum işverene bildirilmelidir.

İş Kazasının İşveren Tarafından S.G.K’ ya Bildirilmesi

4857 Sayılı İş Kanunu Madde 77, işverenler iş yerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne (SGK) bildirmek zorundadır. SGK Kanunu Madde 27, İşverenin kasten veya ağır ihmali neticesi iş kazasının bu madde gereğince kuruma zamanında bildirilmemesinden veya kaza bildirim formunda yazılı bilginin eksik veya yanlış olmasından doğan ve ileride doğacak olan kurum zararlarından işveren sorumludur.

Meydana gelen iş kazalarının sonuçlarına ilişkin hükümleri SGK Kanunu kapsamaktadır. İş kazası ve meslek hastalığı sonucunda kazaya uğrayan kişinin mağdur olmaması için maddi zararının karşılanması gerekir. Maddi yardım yapılabilmesi için iş kazasının geçici iş görmezlik, daimi iş görmezlik veya ölüm ile sonuçlanması gerekir.

Maddi Yardım Gerektiren Başlıca Ödeme Şekilleri:

1. İlaç,
2. Tedavi giderleri,
3. Protez,
4. Çalışılmayan süre için ücret,
5. Cenaze masrafı,
6. Eş ve çocuklara maaş bağlanması,
7. Tazminatlardır.

İş Güvenliği Mevzuatı

İş Güvenliğinin Tanımı

İşçilerin iş kazalarına uğramalarını önlemek amacıyla güvenli çalışma ortamını oluşturmak için alınması gereken önlemler dizisine İş Güvenliği denir.

İş Güvenliğinin Önemi

Dünyada ve ülkemizdeki sanayileşmeye ve teknolojik gelişmelere paralel olarak özellikle iş yerlerinde çalışan kişilerin güvenliği ile ilgili bir takım sorunlar ortaya çıkmıştır. Bir takım tedbirleri önceden alarak iş yerlerini güvenli hale getirmek gerekmektedir.

İş Güvenliğinin Amacı

İş güvenliğinin amaçları kısaca aşağıdaki gibi sıralanabilir;
a. Çalışanlara en yüksek sağlıklı ortam sunmak,
b. Çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden onları korumak,
c. İş ve işçi arasında mümkün olan en iyi uyumu sağlamak,
d. İşyerlerindeki riskleri tamamen ortadan kaldırmak ya da zararları en aza indirebilmektir.

Kanunlar ve Yönetmelikler

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili T.C. Anayasası, 4857 Sayılı İş Kanunu, 506 Sayılı S.S.K Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Borçlar Kanunu, Türk Tabipler Birliği Kanunu, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, Çevre Mevzuatı, Sendikalar Kanunu gerekli mevzuatı içermektedir.

İş Güvenliği ile İlgili Kuruluşlar

Kanunlar bu görevi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı;

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne,
2. Çalışma Genel Müdürlüğüne,
3. SGK Genel Müdürlüğüne vermiştir.

Ancak Sağlık Bakanlığının ilgili kuruluşları da kanunlar gereği meslek hastalıkları ve işçi sağlığı konularında çalışma yapmakla görevlendirilmişlerdir.

Milli Prodüktivite Merkezi , iş güvenliği konusunda her düzeyde (işçi, teknisyen ve mühendis) yaygın olarak seminerler düzenleyen, yayın ve doküman hazırlayan kuruluşlardan biridir.

Ayrıca belediyeler, işçi ve işveren sendikaları, üniversiteler, basın ve yayın organları, iş adamları dernekleri, sivil toplum kuruluşları da iş güvenliği konusunda etkin görevli kuruluşlardır.

Elektrik Tesisleri Yönetmelikleri

Genel olarak dört adet elektrik yönetmeliği bulunmaktadır. Bunlar;

1. Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği,
2. Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği,
3. Elektrik İletim Sistemi Arz Güvenilirliği ve Kalitesi Yönetmeliği
4. Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği’dir.

Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği

Bu yönetmelik 6235 Sayılı yasanın verdiği yetkilere dayanarak Elektrik Mühendisleri Odası’nca hazırlanmıştır. Bu yönetmelik, iş esnasında tüm personelin yanında bulunacaktır.

Elektrik Tesisleri Yönetmeliği iki kısımdan oluşur. Birinci kısım tarifler ve terimleri verir ve beş bölümden oluşur. Bunlar;

• Genel Hükümler,
• Elektrik Kazalarının Önlenmesi,
• Elektrik Çarpması Dışında Kalan Kazaların Önlenmesi,
• Emniyet Malzemesinin Kullanılması ve Bakımı
• Çeşitli Hükümlerdir.

İkinci kısım ise İlk yardımdan bahseder ve Elektrik Yanıklarında Alınacak Tedbirler ve Elektrikle İlgili Olmayan Kazlarda Alınacak Tedbirler olmak üzere iki bölüm içerir.

Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği

Bu yönetmelik 21.08.2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği tek bölümden oluşmaktadır. Bu bölümde amaç, kapsam, dayanak, uygulama ve tanımlardan oluşmaktadır.

Bu Yönetmelik esas itibariyle, frekansı 100 Hz’in altındaki alternatif akım (a.a.) ve doğru akım (d.a.) elektrik tesislerine ilişkin topraklama tesislerinin kurulması, işletilmesi, denetlenmesi, can ve mal güvenliği bakımından güvenlikle yapılmasına ilişkin hükümleri kapsar.

Elektrik İletim Sistemi Arz Güvenirliği ve Kalitesi Yönetmeliği

Bu yönetmelik Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından 25639 sayılı resmi gazetede 10 Kasım 2004 günü yayımlanmıştır.

Söz konusu yönetmelik beş bölümden oluşmaktadır. Bunlardan birinci bölüm amaç, kapsam, hukuki dayanak ve tanımlar yer almaktadır. İkinci bölümde ise İletim Sisteminin Planlama ve Tasarım Esaslarından, Üçüncü bölümde Üretim Şalt Tesisleri Tasarım Esaslarından, Dördüncü bölümde Arz Kalitesi Koşulları ve İşletme Esaslarından ve son olarak da beşinci bölümde Bildirimler, Anlaşmazlıkların Çözümü, Geçici ve Son Hükümlerden bahsedilmektedir.

Bu Yönetmeliğin amacı; elektrik iletim sisteminin güvenilir ve düşük maliyetli olarak planlanması, işletilmesi ve tüketicilere kaliteli, yeterli ve düşük maliyetli elektrik enerjisi arz edilebilmesi için uygulanacak arz güvenilirliği ve kalitesi koşullarına ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir.

Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği

Bu yönetmelik Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından 25305 sayılı resmi gazetede 3 Aralık 2003 günü yayımlanmıştır.

Bu yönetmelik dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Amaç, Kapsam, Uygulama, Dayanak ve Tanımlardan, ikinci bölümde Projelerin Onaylanması ve Sorumluluklarından, üçüncü bölümde Projelerin Hazırlanmasında Göz Önünde Tutulacak Hususlardan ve dördüncü bölümde de Son Hükümler ve Yürürlükten bahsedilir.

Bu Yönetmeliğin amacı, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği kapsamında yapılması gereken elektrik tesisat projelerinin hazırlanmasına dair usul ve esasları düzenlemektir.