Elektrik Tesisat Planları Dersi 4. Ünite Özet

Zayıf Akım Tesisatı

Zayıf Akım Tesisat Sistemleri

Zayıf akım tesisat sistemleri şunlardır:

Telefon tesisat sistemleri
Yangın algılama ve ihbar sistemleri
TV-Anten tesisatı
Çağırma tesisat sistemleri
Diyafon ve görüntülü tesisat sistemleri
Hırsız ihbar sistemleri

Telefon tesisat sistemleri:

Bina içi telefon tesisatı, bina ana giriş terminal kutusundan itibaren abone nezdindeki cihazların telefon şebekesine bağlantısını sağlayan tesisattır.

Telefon prizi: Telefonun bina içi telefon tesisatına bağlantı yeridir.

Kat telefon terminali: Kattaki telefon prizlerine bağlı hatların bina ana giriş terminaline bağlandığı yerdir.

Ara telefon terminali: Gerekli olduğu durumda katlardaki telefon prizinden gelen hatlarla bina ana giriş terminalinden gelen hatların irtibatlandırıldığı terminaldir.

Bina ana giriş terminali: Telekom şebekesi ile bina anahattının bağlandığı yerdir.

Ana hat tesisatı: Kat ve ara telefon terminalleri ile bina ana giriş terminalinin bağlandığı yerdir.

Ara terminal kutusu: Birden fazla kata hizmet eden kapaklı terminal kutusudur.

Kat terminal kutusu : Kat telefon terminallerinin monte edildiği kapaklı kutudur.

Bina ana giriş terminal kutusu: Bina ana giriş terminalinin monte edildiği kapaklı kutudur.

Terminal bloğu: Telefon kablolarının kat, ara ve bina ana giriş terminal kutularında irtibatlarının düzenli bir biçimde yapılabilmesi için kullanılan bağlantı elemanıdır.

Telefon tesisatının yapılması 5 adımda gerçekleşir:

Telefon Tesisat Sortisi (Telefon Priz Tesisatı)
Telefon Tesisatı Paralel Sortisi (Telefon Paralel Priz Tesisat)
Ana Hat Tesisatı
Bina İçi Telefon Tesisatı Topraklaması
Türk Telekom Şebekesine İrtibat Tesisatı

Tesisat yapılırken terminal kutuları bağlantı ve toplama noktalarında kullanılmaktadır. Terminal kutuları hakkında dikkat edilmesi gereken unsurlar şunlardır:

a) Kat ve Ara Terminal Kutuları

Gerekli olduğunda kullanılır ve yeterli korumayı sağlamalıdır
Nemli ve kuvvetli akım tesisatından uzak olmalıdır
Nemli yerde kullanılması zorunluysa nemden etkilenmeyecek özellikte olmalıdır

b) Bina Ana Giriş Terminal Kutuları

Yeterli korumayı sağlamalıdır
Kapasitesi projeye uygun olmalıdır
Nemsiz, aydınlık, kolay ulaşılabilir ve kuvvetli akım tesisatından uzak bir yerde olmalıdır
Tek kutu şeklinde olmalı ve topraklama irtibat yeri olmalıdır
İçinde abone bağlantılarını gösteren şematik bulundurulmalıdır

Yangın algılama ve ihbar sistemleri:

Yangın algılama ve ihbar sistemleri (YAVİS) bağlanacak abone sayısına göre belirlenir. Yangının nerede olduğu, hatlarda kopukluk, kısa devre olup olmadığının tespit edilmesi gerekir. Bunun için hatlarda devamlı olarak içinden küçük bir akım geçen bir sistem kullanılır. Hat kopunca devreden akım akmaz, kısa devre durumu yangını göstermektedir.

Çalışma şekline göre yangın dedektörleri iki ana tiptedir:

a) Sıcaklık etkisiyle çalışan dedektörler: Sıcaklığın artması ile bir bimetal kontak devreyi açar ya da kapar. Dedektörün nem ve toza karşı koruması olması gerekir. Dedektörün yerleştirildiği yerde güneş ya da başka bir ısı kaynağının etkisine maruz kalması engellenmelidir. Sıcaklık etkisiyle çalışan dedektörlerin 4 tipi vardır.

Bimetal termik dedektör
Yarı iletkenli termik dedektör
Sıcaklık artış hızına bağlı olarak çalışan dedektörler
Genleşme etkisiyle çalışan dedektörler

b) İyonizasyon dedektörleri: Yangın esnasında oluşan duman ve patlayıcı gazlara tepki verirler. İki tipi vardır:

İyonizasyon etkili duman dedektörü
Optik etkili duman dedektörü

Sinyalizasyon için seçilen kablolar yüksek hızda sinyal iletebilmeli ve kesinlikle çevredeki elektrik alanlarından etkilenmemesi için ekranlı olmalıdır. JY(St) Y tipi kablolar bu alanda en yaygın kullanılan kablolardır. Genel olarak kullanılan kablolar ise şu şekildedir:

J-Y(St)Y tipi: Hem açıkta hem de yer altında kullanılabilir.
J-Y(St)Y-105 tipi: -40°C/+105°C dayanıklı yangın ihbar kablosu
SIF(St)Y tipi: -60°C/+200°C dayanıklı yangın ihbar kablosu
LIY (St)Y tipi: Yangın ihbar kablosu
N-Y(St)M tipi: Yangın ihbar kablosu

Sesli alarm devrelerinde, besleme kablolarında ve uzak alarm merkezlerine giden kablolar genelde yangına dayanıklı özellikte seçilir.

TV-Anten tesisat sistemleri:

TV-Anten tesisatı yapılırken işlemler şu sırayla yapılmalıdır:

Bağlantı şeması incelenir
Kullanılacak kablo seçilir
İletkenler çekilir (koaksiyel kablo)
Kabloların televizyon prizine bağlantısı yapılır.

Anten konumlandırılmasında şu hususlara dikkat etmek gerekir:

Anten parazitlenme olmaması için diğer anten ve yüksek gerilm hatlarından uzakta olmalıdır
Anten direği topraklanmalıdır. Bu topraklama alıcının yıldırımdan etkilenmesini önlemek içndir.
Anten direği zemine iyi bir şekilde sabitlenmelidir.
İniş kablosunun doğal olaylardan etkilenmesi engellenmelidir.

Çağırma tesisat sistemleri:

Çağırma ve bildirim sistemlerinde genellikle zil kullanılır. 3 tip zil yaygın olarak kullanılır:

Mekanik zil: bir elektromıknatıs bir tokmağı çekip bırakarak çana vurdurarak ses çıkarır
Elektronik zil: bir elektronik devre ve hoparlör kullanılarak ses elde edilir
Radyo frekanslı fişli zil

Numeratör tesisat sistemleri

Resmi dairelerde ve okullarda sıkça kullanılan sistemlerdir. Bir butona basıldığı zaman butonun bağlı olduğu zilin çalması esasına göre çalışır.

Diyafon tesisat sistemleri

İki kişinin sesli ya da görüntülü olarak konuşabilmesini sağlayan sistemlerdir. Bir çok çeşidi vardır. Santralli ve santralsiz sistemlerin bağlantıları farklı şekilde yapılır. Santralli sistemler için üreticinin sağlayacağı şemaya uygun bağlantılar yapılmalıdır.

Hırsız ihbar sistemleri

Yetkisiz kişilerin işyeri ya da meskenlere içeriden veya dışarıdan erişimini sınırlamak için kullanılan elektronik sistemlerdir. Bu sistemler telefon hattı ile güvenlik ihlalini dışarıya haber vermek, kişinin içeriye erişimini engellemek ya da siren ya da hoparlör gibi sesli uyarı sistemleriyle yakın çevreyi uyarmak gibi işlevlere sahip olabilirler.

Güvenlik panelleri

Güvenlik panelleri sadece emniyet değil insan güvenliğini tehdit eden yangın gibi diğer unsurlar için de kullanılmaktadır. Bu paneller merkeze bağlanabilen ya da bağlanamayan olmak üzere iki tiptir. Merkeze bağlanabilen paneller genellikle bir bilgisayar tarafından kontrol edilir.

Zayıf Akım Tesisatı Arızaları Bakım ve Onarımı

Bakım faaliyetler 3’e ayrılır:

Önleyici bakım: Tesisatların donanım ve elemanlarının çalışmalarını yeterli ve uygun bir şekilde sürdürülmesi için düzenlenen bakım türüdür. Amacı hasarın olmasını engellemek, geciktirmektir ve gerçekleştiği zaman şiddetini azaltmaktır.
Periyodik bakım: Tesisatın belirli aralıklarla bakımını yaparak arıza oluşturabilecek etkenlerin görülmesi ve bunlar için düşük bir seviyedeyken önlem alınabilmesini sağlamak amacıyla yapılan bakım türüdür.
Düzeltici bakım: Tesisatın arıza olduktan sonra eski haline döndürülmesi için gerçekleştirilen bakımdır.

Bakım ve onarım faaliyetleri planlı ve plansız bakım ve onarım olmak üzere iki şekilde de gruplandırılabilir.

Bakım ve onarım yapma

En çok karşılaşılan arıza tipleri aşağıdaki gibidir: