Açık Kaynak Kodlu CBS Yazılım Uygulaması Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Eşyükselti eğrilerinin bulunduğu harita türüne ne denir?

Eşyükselti eğrilerinin bulunduğu harita türüne “topoğrafik harita” denir.

QGIS yazılımında raster veri paftasında bir jeoloji formasyon vektör verisi oluştururken veri katmanı tipi ne olacaktır?

Jeoloji formasyon katmanı yapısı itibariyle bir poligon veri katmanı türü olacaktır.

Koordinatlandırılmış raster veriler üzerinden sayısallaştırma işlemi ile vektör veriler üretilmesinden önce yapılması gerekir?

Vektör verilerin üretilmesinden önce, sayısallaştırılacak nesnelerin özelliklerini taşıyacak vektör veri katmanı oluşturulmalıdır. Vektör veri katmanları oluştururken katmanın geometrik tipi ve katmanın veritabanına girilecek öznitelik bilgi alanlarının tanımlanması yapılacaktır.

Eşyükselti eğrisi nedir?

Münhani veya izohips olarak da bilinir, bir haritada aynı yükseklikteki noktaları birleştiren eğridir. Eşyükselti eğrilerinin amacı, üç boyutlu harita üzerinde temsil edebilmektir. Haritayı okuyan bu eğrilere bakarak yeryüzündeki tepeleri, vadileri, ovaları, sırtları vs. gözünde canlandırabilir. Eşyükselti eğrilerinin okunması haritadaki diğer işaretlere kıyasla zordur ve eğitim gerektirir.

CBS'de veritabanı kavramını açıklayınız.

Veritabanı: Veri tabanları birbirleriyle ilişkili bilgilerin depolandığı alanlardır. Bilgi artışıyla birlikte bilgisayarda bilgi depolama ve bilgiye erişim konularında yeni yöntemlere ihtiyaç duyulmuştur. Veri tabanları; büyük miktardaki bilgileri depolamada geleneksel yöntem olan ‘’dosya-işlem sistemine’’ alternatif olarak geliştirilmiştir.Telefonlarımızdaki kişi rehberi günlük hayatımızda çok basit bir şekilde kullandığımız veri tabanı örneği olarak kabul edilebilir. Bunların dışında İnternet sitelerindeki üyelik sistemleri, akademik dergilerin ve üniversitelerin tez yönetim sistemleri de veri tabanı kullanımına örnektir.Veri tabanları sayesinde bilgilere ulaşır ve onları düzenleyebiliriz. Veritabanları genellikle bireysel olarak satın alınamayacak kadar yüksek meblağlara sahip olmasına karşın; ücretsiz kullanıma açılan akademik veri tabanları da bulunmaktadır. Akademik veri tabanları aracılığıyla bazen bibliyografik bilgi bazen de tam metinlere erişmek mümkündür. Veri tabanları, veri tabanı yönetim sistemleri aracılığıyla oluşturulur ve yönetilir. Bu sistemlere; Microsoft Access, MySQL, IBM DB2, Informix, Microsoft SQL Server, PostgreSQL, Oracle, Interbase ve Sysbase örnek olarak verilebilir.

Mekansal veritabanını tanımlayınız.

Mekansal veritabanı verileri depolamak ve bir geometrik uzayda tanımlanmış nesneleri temsil için sorgu verileri ile en uygun hale getirilmiş bir veritabanıdır. En gelişmiş mekansal veritabanları, noktalar, çizgiler ve çokgenler gibi basit geometrik nesnelerin temsiline izin verir. Bazı mekansal veritabanları, 3D nesneler, topolojik kapatıcılık, doğrusal ağlar ve üçgenlenmiş düzensiz ağ gibi daha karmaşık yapıları işlemektedir.

QGIS yazılımında tarih kavramı ne amaçla kullanılır?

Tarih: Tarih alanlarının tanımlanması amacıyla kullanılır. Ancak alan türü tarih olduğunda tarihsel sorgulamalar yapılabilir.

CBS içerisinde öznitelik (attribute) olarak tanımlanan ifade nedir?

CBS içinde genellikler tabloda depolanan ve detaya bir yegane tanımlayıcı ile bağlı olan, coğrafik detay hakkında saklanan ya da depolanmak istenen bilgilerin tümü. Örneğin: bir yol detayı için öznitelik bilgileri; cinsi, genişliği, şerit sayısı, yapım yılı vb. gibidir. Raster verisetlerinde, raster hücrelere ait her bir unik değer ile ilişkili bilgilerin tümü. Detayların harita üzerinde nasıl gösterileceği, nasıl etiketleneceği gibi özellikleri belirleyen kartografik bilgilerin tümü.

QGIS yazılımında raster veri paftasında bir fay hattı vektör verisi oluştururken veri katmanı tipi ne olacaktır?

Fay hattı katmanı yapısı itibariyle bir çizgi veri katmanı türü olacaktır.

Sayısallaştırma öncesi ayarlardan sonra sayısallaştırma işlemine başlamak için neler yapılır?

Sayısallaştrma öncesi gerekli ayarlamalar yapıldıktan sonra tool bar’da yer alan Düzenlemeyi aç/kapa butonuna basılarak jeoloji_formasyon.shp katmanı üzerinde sayısallaştırma ve düzenleme işlemlerinin yapılmasına imkan verecek fonksiyonlar aktif hale getirilir. Obje ekle butonuna basılarak sayısallaştırma işlemine başlanır.

QGIS yazılımında raster veri paftasında imar yapısı vektör verisi oluştururken veri katmanı tipi ne olacaktır?

İmar yapısı veri katmanı yapısı itibariyle bir poligon veri katmanı türü olacaktır.

Veritabanlarına örnek olarak neler verilebilir?

Telefonlarımızdaki kişi rehberi günlük hayatımızda çok basit bir şekilde kullandığımız veri tabanı örneği olarak kabul edilebilir. Bunların dışında internet sitelerindeki üyelik sistemleri, akademik dergilerin ve üniversitelerin tez yönetim sistemleri de veri tabanı kullanımına örnektir.

Veritabanı nedir ve hangi sistemlere alternatif olarak geliştirilmiştir?

Veri tabanları birbirleriyle ilişkili bilgilerin depolandığı alanlardır. Bilgi artışıyla birlikte bilgisayarda bilgi depolama ve bilgiye erişim konularında yeni yöntemlere ihtiyaç duyulmuştur. Veri tabanları; büyük miktardaki bilgileri depolama geleneksel yöntem olan “dosya-işlem sistemine” alternatif olarak geliştirilmiştir.

CBS'de mekansal veritabanı kavramı nedir? Açıklayınız.

Mekansal Veritabanı: Mekânsal veritabanıverileri depolamak ve bir geometrik uzayda tanımlanmış nesneleri temsil için sorgu verileri ile en uygun hâle getirilmiş bir veritabanıdır. En gelişmiş mekânsal veritabanları, noktalar, çizgiler ve çokgenler gibi basit
geometrik nesnelerin temsiline izin verir. Bazı mekânsal veritabanları, 3D nesneler, topolojik kapatıcılık, doğrusal ağlar ve üçgenlenmiş düzensiz ağ gibi daha karmaşık yapıları işlemektedir.

Veri tabanı yönetim sistemlerine örnek olarak hangi sistemler söylenebilir?

Veri tabanı yönetim sistemlerine; Microsoft Access, MySQL, IBM DB2, Informix, Microsoft SQL Server, PostgreSQL, Oracle, Interbase ve Sysbase örnek olarak verilebilir.

Eşyükselti eğrilerinin özelliklerinden bazılarını tanımlayınız.

Eşyükselti eğrilerinin bazı özellikleri; asla çatallanmazlar. Kesişmezler (istisna: 90 derece eğimli bir uçurum). İki eşyükselti eğrisi arasındaki yükseklik sabittir. Eşyükselti eğrilerinin sık olması eğimin fazla olduğunu, seyrek olması eğimin az olduğunu gösterir. Eşyükselti eğrileri arasındaki yükselti farkına “eşyükselti aralığı” denir. Eşyükselti eğrilerinin arasındaki yükseklik farkı, haritanın lejantında belirtilir. Harita okumayı kolaylaştırmak için bazı haritalarda belirli sayıda eşyükselti eğrisinden biri (örneğin beşte biri) koyu çizilir. Bu koyu eğriye “fihrist eşyükselti” denir.

Vektör verileri sistemde hangi formatlarda gösterebiliriz?

Vektör veri sistemde, nokta (point), çizgi (line) ve alan (polygon) tipinde gösterilebilir.

Sayısallaştırma nedir ve ne için kullanılır?

Verilerin kağıt ya da harita ortamından bilgisayar ortamına dönüştürülmesi işlemi sayısallaştırma (digitizing) olarak bilinir. Sayısallaştırma işlemi CBS’ne veri üretmek için kullanılır.

CBS içerisinde bulunan alan türleri nelerdir?

Alan türleri; metin veri, tamsayı, ondalık sayı ve tarihtir.

CBS içerisindeki metin veri, tamsayı, ondalık sayı ve tarih alan türlerini tanımlayınız?

Metin veri; alfabetik ya da alfasayısal verileri tanımlar. Bu tür metin alanları 255 karakterlik veri içerebilir. Tamsayı; sayısal alanların tanımlanması amacıyla kullanılır. Bu tür alanlar üzerinde matematiksel işlemler yapılabilir. Ondalık sayı; ondalıklı sayısal alanların tanımlanması amacıyla kullanılır. Ondalık kısmının kaç basamaklı olması gerektiğini yazılım bize sorar. Tarih; tarih alanlarının tanımlanması amacıyla kullanılır. Ancak alan türü tarih olduğunda tarihsel sorgulamalar yapılabilir.

QGIS yazılımında hatalı sayısallaştırma fark edildiğinde hata nasıl giderilir?

Düğüm noktaları çizilerek hatalı olan yerin etrafındaki düğüm noktaları arası silinerek hata giderilir.

CBS içerisinde alan (field) olarak tanımlanan ifade nedir?

Tek bir özellik için değerleri depolayan bir tablodaki sütun. Veritabanı kayıtlarındaki ya da verinin girilebileceği grafik kullanıcı arayüzündeki yer. Yüzeyin eş anlamlısı. Öznitelik, kolon.

Topografik harita nedir?

Eş yükselti eğrilerinin bulunduğu harita türüne “topografik harita” denir.

CBS'de öznitelik kavramı nedir? Açıklayınız.

Öznitelik: (attribute):

• CBS içinde genellikle tabloda depolanan ve detaya bir yegane tanımlayıcı ile bağlı olan, coğrafik detay hakkında saklanan ya da depolanmak istenen bilgilerin tümü. Örneğin: bir yol detayı için öznitelik bilgileri; cinsi, genişliği, şerit sayısı, yapım yılı v.b gibidir.

• Raster veri setlerinde, raster hücrelere ait her bir unik değer ile ilişkili bilgilerin tümü.

• Detayların harita üzerinde nasıl gösterileceği, nasıl etiketleneceği gibi özellikleri belirleyen kartografik bilgilerin tümüdür.

Eş yükselti eğrilerinin özellikleri nelerdir?

Eş yükselti eğrilerinin bazı özellikleri:

• Asla çatallanmazlar.
• Kesişmezler (istisna:90derece eğimli bir uçurum).
• İki eş yükselti eğrisi arasındaki yükseklik sabittir.
• Eş yükselti eğrilerinin sık olması eğimin fazla olduğunu, seyrek olması eğimin az olduğunu gösterir.
• Eş yükselti eğrileri arasındaki yükselti farkına ‘eş yükselti aralığı’ denir.
• Eş yükselti eğrilerinin arasındaki yükseklik farkı, haritanın lejantında belirtilir. Harita okumayı kolaylaştırmak için bazı haritalarda belirli sayıda eş yükselti eğrisinden biri (örneğin beşte biri) koyu çizilir. Bu koyu eğriye “fihrist eş yükselti” denir.

Elektrik direklerinin gösterildiği bir raster veri paftasından vektör veri katmanı hangi adımlar ile oluşturulur?

Yeni vektör katmanı sekmesine basılarak Yeni Vektör Katmanı penceresi açılır. Açılan pencereden katmanın geometri Tipi Nokta olarak seçilir. Koordinat referans sistemi ayarlanır. Öznitelik tablo alan adı direk_tipi girilir ve veri tipi Metin veri, genişlik ayarlanır. Daha sonra öznitelik listesine ekle sekmesine, ardından OK sekmesine basılır. Karşınıza çıkan katmanı farklı kaydet penceresinden vektör verinin bilgisayarınızda kayıt edileceği dizin seçilir. Katman adı girilerek Kaydet sekmesine basılır. Sayısallaştırma işleminde katmanlar bölümünden aktif hâle getirilir. 

CBS'de sayısallaştırma kavramı nedir?

Kağıt üzerindeki bir haritanın grafik bilgilerinin koordinatlara dönüştürülerek sayısal bir ortama aktarılmasına sayısallaştırma denir.

Çizgisel gösterime uygun veriler neler olabilir?

Çizgisel gösterime uygun veriler; nehirler, yollar, sınırlar, elektrik hatları olarak sayılabilir.

Vektör veri üretimi nasıl gerçekleştirilir?

Vektör verilerin üretilmesinden önce, sayısallaştırılacak nesnenin özelliklerini taşıyacak vektör veri katmanı oluşturulacaktır. Vektör veri katmanları oluşturulurken katmanın geometrik tipi ve katmanın veritabanına girilecek öznitelik bilgi alanlarının tanımlanması yapılacaktır. Yapılan tanımlamalardan sonra raster verilerin sayısallaştırılması ve öznitelik bilgilerinin girilmesi işlemleri gerçekleştirilecektir.

QGIS yazılımında bir imar yapısı vektör veri katmanı hangi adımlarla gerçekleştirilir?

Yeni vektör katmanı sekmesine basılarak Yeni Vektör Katmanı penceresi açılır. Açılan pencereden katmanın geometri Tipi Poligon olarak seçilir. Koordinat referans sistemi olarak ayarlanır. Öznitelik tablo alan adı Imar_Durum girilir ve veri tipi Metin veri, genişlik 50 karakter olarak ayarlanır. Daha sonra öznitelik listesine ekle sekmesine, ardından OK sekmesine basılır. Karşınıza çıkan katmanı farklı kaydet penceresinden vektör verinin bilgisayarınızda kayıt edileceği dizin seçilir. Katman adı imar girilerek Kaydet sekmesine basılır. Sayısallaştırma işleminde katmanlar bölümünden imar katmanı aktif hâle getirilir.

QGIS yazılımında ondalık sayı kavramı ne amaçla kullanılır?

Ondalık Sayı: Ondalıklı sayısal alanların tanımlanması amacıyla kullanılır. Ondalık kısmının kaç basamaklı olması gerektiğini yazılım bize sorar.

QGIS yazılımında kullanılan Alan kavramını kısaca açıklayınız.

Alan (Field):

• Tek bir özellik için değerleri depolayan bir tablodaki sütun.

• Veritabanı kayıtlarındaki ya da verinin girilebileceği grafik kullanıcı ara yüzündeki yer.

• Yüzeyin eş anlamlısı. Öznitelik, kolon.

QGIS yazılımında metin veri kavramı nedir?

Metin Veri: Alfabetik ya da alfasayısal verileri tanımlar. Bu tür metin alanları 255 karakterlik veri içerebilir.

QGIS yazılımında tamsayı kavramı ne amaçla kullanılır?

Tamsayı: Sayısal alanların tanımlanması amacıyla kullanılır. Bu tür alanlar üzerinde matematiksel işlemler yapılabilir.

QGIS yazılımında raster veri paftasında elektrik direkleri vektör verisi oluştururken veri katmanı tipi ne olacaktır?

Elektrik direkleri katmanı yapısı itibariyle bir çizgi veri katmanı türü olacaktır.

QGIS yazılımında raster veri paftasında yol vektör verisi oluştururken veri katmanı tipi ne olacaktır?

Yol veri katmanı yapısı itibariyle bir çizgi veri katmanı türü olacaktır.