Coğrafi Bilgi Sistemlerine Giriş Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Temel Ölçme Aletleri Ve Haritacılık Hesapları

1. Soru

Ünitede bahsedilen ölçme ilemlerinde ve yön belirlemede kullanılan aletleri yazınız?

Cevap

Bu aletler; Jalon, Jalon Sehpası, Çekül, Çelik Şerit Metre, Alet Sehpası, Total Station, Nivo, Mira, GPS’dir.


2. Soru

Ölçme işleminde jalonlar neden kullanılırlar? 

Cevap

Arazide harita yapımında kullanılan belli başlı noktalar vardır. Bu noktalar zemine gömülü haldedirler. Bunlara nirengi veya poligon ismi verilir. Bu noktalar zaman zaman beton bloklarla işaretlenirken zaman zaman boru, demir çivi vb. şeklinde işaretlenmiş noktalardır. Bu noktaların uzaktan görülebilmesi ve ölçüm yapılabilmesi için “Jalon” dediğimiz ölçme araçları kullanılır.


3. Soru

Ölçmede kullanılan çekül (sakül) neden ağır seçilmelidir?

Cevap

Çekül demir bir ağırlık ve ona asılı olarak duran bir ipten oluşur. Rüzgardan etkilenmemesi için ağır olması tercih edilir. Çekül bir noktanın düşey olarak iz düşümünün bulunmasında veya jalonun düşey konuma getirilmesinde kullanılır.


4. Soru

Çelik şerit metre ile ölçüm yapılırken kullanım klavuzuna neden ihtiyaç duyulur? 

Cevap

Çelik şerit metreler genellikle 20oC sıcaklıkta ayarlanmışlardır. Bu sıcaklığın altında veya üstündeki sıcaklık değerlerinde ölçüm yapıldığında, aletin kullanım kılavuzundaki düzeltme değerleri esas alınarak düzeltme işleminin yapılması gerekir.


5. Soru

Total statition ölçme aleti ne işe yarar?

Cevap

Total station hassas uzunluk ve açı ölçme amacıyla kullanılan bir cihazdır.


6. Soru

Nivo ile yapıla ölçümde neden iki ikişye ihtiyaç vardır?

Cevap

Yükseklik ölçmelerinde Nivo cihazı ile birlikte “Mira” denilen bir malzeme kullanılır. Miralar, üzerinde metre-santimetre bölümleri bulunan ve fırınlanmış ağaçtan veya alüminyumdan yapılan bir malzemedir. Nivo ile ölçüm yaparken, ölçüm yapılacak noktaya mira ile bir kişi gider ve mirayı düzeçli bir şekilde tutar, nivonun başında duran teknisyen ise okumayı gerçekleştirir.


7. Soru

GPS sisteminde kaç ana bileşenden oluşur? 

Cevap

GPS sistemleri;

• Uzay Bölümü (uydular),

• Kontrol Bölümü (yer istasyonları),

• Kullanıcı Bölümü (GPS alıcısı)

olmak üzere 3 bölümden oluşmaktadır.


8. Soru

GPS sisteminde uydu bileşenleri ne işe yarar. 

Cevap

Bir GPS alıcısının koordinat belirleyebilmesi için en az 4 adet uyduyu görebilmesi gerekmektedir. İşte bu uydular, Dünyanın herhangi bir yerinde ölçüm yapan kişilerin her zaman en az 4 adet uyduyu aynı anda görebileceği şekilde konumlandırılmışlardır.


9. Soru

GPS sisteminde kontrol bileşeni ne işe yarar?

Cevap

Kontrol Bölüm (yer istasyonları); GPS uydularını sürekli olarak kontrol ederek doğru yörünge ve zaman bilgilerinin GPS alıcılarına yayılmasını sağlarlar. Dünya üzerine bu kontrolü yapacak 5 adet istasyon bulunmaktadır. Bu istasyonlardan 4 adedi insansız, 1 adedi de insanlı olarak ana kontrol merkezini meydana getirir. Bütün veriler ana kontrol merkezinde toplanır ve gerekli olan düzeltmelerden sonra bu düzeltme bilgileri uydulara gönderilir


10. Soru

Dik Koordinat Sistemi nedir?

Cevap

Birbirlerini dik açı altında kesen iki doğrunun oluşturduğu sisteme “Dik Koordinat Sistemi” denir


11. Soru

Trigonometrik ve Jeodezik daire arasındaki fark nedir?

Cevap

Trigonometrik daire, yarıçapı 1 birim olan dairedir. Yatay ve düşey eksenler ile dört bölüme ayrılır. Trigonometrik dairede bölgeler saat ibresinin hareketinin ters istikametinde büyür. Jeodezik dairede ise, saat ibresi hareketi ile aynı istikamette büyür. Ölçme aletlerindeki açı ölçme bölüm dairesine ters düşmemek için jeodezik daire trigonometrik daireden farklılık gösterir.


12. Soru

Haritacılıkta birinci temel ödev kavramını tanımlayınız?

Cevap

Birinci temel ödevde, bir A noktasının koordinatları (Xa, Ya), A noktasından B noktasına olan mesafe (AB=s), AB doğrusunun açıklık açısı (AB) biliniyor. Bu bilinenler yardımıyla B noktasının koordinatlarının (Xb, Yb) hesaplanması esasına dayanan temel ödevdir.


13. Soru

Haritacılıkta basedilen ikinci temel ödevi tanımlayınız?

Cevap

İkinci temel ödev, bir AB doğrusunun A ve B noktasının koordinatları (Xa, Ya, Xb, Yb) biliniyor. AB doğrusunun açıklık açısı (AB) ve AB arasındaki mesafenin (s) hesaplanması işlemidir.


14. Soru

Alan hesapları hangi şekillerde yapılmaktadır?

Cevap

Alan hesapları dört şekilde yapılmaktadır.

1. Ölçü değerlerine göre alan hesabı,

2. Ölçü ve plan değerlerine göre alan hesabı,

3. Plan değerlerine göre alan hesabı,

4. Planimetre ile alan hesabı


15. Soru

Ölçü değerlerine göre alan hesabı diğer yöntemlerden nasıl ayrışmaktadır?

Cevap

Ölçü değerlerine göre hesap yöntemi ile alan hesabında hata olarak sadece ölçü hataları etki etmektedir. Bu alanların ölçekli çizilmesi de gerekmemektedir. Bu yöntemin dışındaki diğer üç yöntemde ise alanın ölçekli olarak çizilmesi gerekmektedir.


16. Soru

Haritacılıkta hacim hesapları nerelerde kullanılır?

Cevap

Büyük inşaatlarda, yol inşaatlarında, kanal çalışmalarında kazılacak ve dolgu yapılacak toprak miktarının hesaplanmasında hacim hesapları yapılır.


17. Soru

Hacim hesapları hangi tekniklerle yapılır?

Cevap

Hacim hesapları;

1. Enkesitlerden,
2. Yüzey nivelman ölçülerinden
yararlanarak yapılmaktadır.


18. Soru

Yarma ve dolgu terimleri nasıl açıklanır?

Cevap

Karayolu veya demiryolu inşaatı esnasında kırmızı çizgiden yüksekte olan yerlerin kazılması işlemine “yarma”, yol kotundan aşağıdaki olan yerlerin doldurulması işlemine “dolgu” denilmektedir.


19. Soru

Yüzey nivelman ölçülerine göre hacim hesabı nasıl yapılır?

Cevap

Yüzey nivelmanında arazi üçgen, kare veya dikdörtgenlerden oluşan kafeslere ayrılır. Verilen taban kotlarına göre kare veya dikdörtgen prizmalardan yararlanarak hacimler hesaplanır.


20. Soru

Yüzey nivelmanı ne demektir?

Cevap

Yüzey Nivelmanı, hacmi hesaplanacak alanda karelaj oluşturularak köşe noktalarının yükseklik değerlerinin bulunması işidir.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi