Hayat Sigortaları Ve Bireysel Emeklilik Sistemi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hayat sigortasının belli başlı varoluş sebebi nedir?

Hayat sigortası, doğumundan itibaren ölüm riskini taşıyan ve bunun bilincindeki tek varlık olan insanoğlunun, toplumsal yaşam geliştikçe, ölümü, hastalanması veya yaralanması durumunda, bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçiminin sağlanması veya kendisinin sakatlanarak çalışma gücünün geçici veya sürekli kaybolması yüzünden, ekonomik gücünün sarsılmasının önüne geçmek için ortaya konulmuştur. Sigortalıya, yaşlılığında sıkıntıya düşmeden hayatını sürdürme imkânını sağlamak, ölümü halinde ise, bakmakta olduğu geride kalan aile fertlerine aynı imkânı vermek hayat sigortasının belli başlı varoluş nedenidir.

Genel olarak hayat sigortalarının güvence altına aldığı rizikolar nelerdir?

Genel olarak hayat sigortalarının güvence altına aldığı rizikolar; Kaza, Hastalık, İşsizlik, Yaşlılık, Ölüm, Sakatlık şeklinde sayılabilmektedir. 

Hayat sigortaları ülke sermayesine nasıl katkıda bulunur?

Hayat sigortaları, sosyal güvenliğin kapsamını genişletir ve devletin bu alanda yapacağı harcamalardan tasarruf etmesini sağlar. Hayat sigortaları, genel itibariyle tasarrufa yönelik yapıları ve uzun vadeli olmaları ile piyasalardaki kısa vadeli ve spekülatif dalgalanmalar ile enflasyonist baskıları azalttıkları gibi, sürekli prim katkılarının olması sebebiyle ülke sermaye birikimini arttırmaktadırlar. Ayrıca bireysel tasarrufların hayat sigortaları aracılığıyla mali sektörde toplanması finansal aracılığı geliştirerek, para ve sermaye piyasalarının sığlığını önler ve bu piyasaların istikrarını artırır. 

Hayat sigortasını diğer sigorta branşlarından ayıran en önemli unsur nedir?

Hayat sigortasını diğer sigorta branşlarından ayıran en önemli unsur ,koruma ve tasarruf fonksiyonlarına birlikte sahip olmasıdır. Diğer bir ifadeyle, hayat sigortaları kendi içinde risk ağırlıklı ve birikimli olarak ikiye ayrılabilmektedir. Hayat sigortaları, meblağ sigortaları olup, genellikle uzun vadeli sigortalardır.

"Sigortalı", "Sigorta ettiren" ve "Lehdar"  kavramları ne anlama gelmektedir?

Hayat Sigortaları Genel Şartları A-1 maddesine göre; hayatı üzerine sigorta sözleşmesi yapılan kişiye "sigortalı", prim ödemek suretiyle sigortalının menfaatini sigortacı nezdinde sigortalayan kişiye "sigorta ettiren" ve sigorta sözleşmesine taraf olmamakla beraber lehine sigorta sözleşmesi yapılan ve rizikonun gerçekleşmesi halinde kural olarak sigorta tazminatını sigortacıdan isteme hakkına sahip olana da "lehdar" denir. Sigortalı ile sigorta ettiren aynı şahıs olabileceği gibi hayatta kalma şartıyla yapılan sigortalarda lehdar da aynı şahıs olabilir. Bir kimsenin hayatı, ya o kimse veya onun bilgi ve izni olmasa bile dilediği bir veya birkaç sigortacıya çeşitli bedellerle üçüncü bir kişi tarafından sigorta ettirilebilir.

“Tontines” sistemi nedir?

17.y.y.’da bir İtalyan banker olan Tonti’nin getirdiği “Tontines” denilen sistemde, belirli kişiler bir araya gelerek, belirlenen bir süre için ortaya belirli bir para koymakta, süre sonunda hayatta kalanlar parayı aralarında paylaşmaktaydı. İnsanların çoğu, kendilerinin başkalarından daha çok yaşayacaklarına inandıklarından, oldukça rağbet gören bu sistemde, ölenlerin maddi kayba uğradıkları düşünülerek, öngörülen süreden önce ölenler için de ölüm rizikosu karşılığı prim ödenmesi öngörülmüş ve hayat sigortalarına geçiş de bu şekilde başlamıştır. 

İlk hayat sigortası ne zaman ve kim için yapılmıştır?

İlk hayat sigortası 1583 yılında Williams Gibbons’ın yaşamı üzerine 1 yıl süreyle yapılmıştır.

Bugün bildiğimiz tanımı ile ilk gerçek hayat sigortası poliçelerini hangi kuruluş kesmiştir?

İngiltere’de, 1765 yılında, “The Society for Equitable Assurances on Lives and Survivorships” kurulmuştur. En büyük özellikleri; poliçenin değerini önceden hesaplamaları olmuştur. Bu açıdan, gerçek anlamda ve bugün bildiğimiz tanımı ile ilk gerçek hayat sigortası poliçeleri; The Equitable Life tarafından kesilmiştir. 

Roma İmparatorluğu döneminde nasıl bir sigorta sistemi vardı?

Özel şahıs sigortalarının başlangıcı çoğunlukla Yunan uygarlığına dayanmaktadır. Yunan sosyal grupları, üyeleri için düzenlenen tören ve temsillerin, eksiksiz olarak gerçekleştirilmesi sorumluluğunu üstlenmişlerdi. Sezar’dan başlayarak tüm Roma İmparatorları; Roma’ya karşı bir ayaklanmanın merkezi olma ihtimallerinden dolayı derneklerden çekinmişlerdir. Üzerlerinde baskı kurulan bu dernekler, üyelerine Roma İmparatorluğundan gelebilecek herhangi bir zararı karşılamak üzere, düzenli prim toplamaya başlamış, verilecek tazminatların konusuna göre dağılımı bile önceden belirlemişti. Roma İmparatorluğunun dağılması ile bu dernekler ortadan kaybolmuştur.

 İngiliz Yardımsever Derneklerinin işleyişi nasıldı?

İngiliz Yardımsever Dernekleri, loncaların yürütmüş olduğu toplumsal görevleri ve "kardeşlik" anlayışlarını miras almışlardır. Bu derneklerin loncalardan farkı; gerçekten yardım etmek amacıyla kurulmuş olmalarıdır. Bütün dernekler bir ölüm ve cenaze fonuna sahip olmuşlardır. Buna ek olarak, başka bazı hasarlar için tanımlanmış tazminatı olan dernekler de kurulmuştur. Bu dernekler, mortalite tablolarının, olasılık hesaplarının ve sigorta matematiğinin öncesinde çalışmaya başlamıştır. Düzenli ödemeler, risk altında bulunan teminat hesaplarına dayalı olmadığından, gençler aleyhine bir ödeme planı söz konusu olmuştur. Bu dernekler, İngiltere’deki hayat sigortacılığının öncülüğünü üstlenmişlerdir.

Modern hayat sigortacılığının ortaya çıkmasına zemin hazırlayan gelişmeler nelerdir?

Modern hayat sigortacılığının ortaya çıkmasına zemin hazırlayan gelişmeler; Matematikçilerin olasılık teorisini geliştirmeleri,  Sigorta matematiğinin oluşması, ve  Anonim anlayışının kabul görmesidir.

İstatistiki verilere dayanmayan İlk mortalite tablosu kim tarafından nerede oluşturulmuştur?

Hayat sigortalarına temel teşkil eden ve istatistiki verilere dayanmayan ilk mortalite tablosu, Astranom Edmond Halley tarafından, 1693 yılında İngiltere’de oluşturulmuştur. 

ABD’deki ilk gerçek bilimsel prim ve rezerv hesaplamaları nasıl ortaya çıktı?

Aktüeryal bazda ilk mortalite tablosu, Harvard Üniversitesi profesörlerinden Edward Wiggleswort tarafından, Massachusetts verilerine göre hazırlanmıştır. Bu tablo, ABD’deki ilk gerçek bilimsel prim ve rezerv hesaplamalarını ortaya çıkarmıştır. 

 Hayat sigortalarının diğer bütün sigorta türlerinden en önemli farkı nedir?

Hayat sigortalarının diğer bütün sigorta türlerinden en önemli farkı; süreli sigortalar dışında sigortaya konu olan olayın, yani ölümün günün birinde mutlaka gerçekleşecek olmasıdır. Diğer sigorta türlerinde güvence, tesadüfî bir olaya karşı verilir ve hasarın ne zaman gerçekleşeceği bilinmemektedir. Ayrıca hayat sigortalarında ölüm halinde ödeme esasına dayanmayan poliçelerde de, gerçekleşme olasılığını matematiksel anlamda hesaplamak mümkündür. Diğer sigorta türlerinde sigortanın amacı poliçe sahibinin parasal zararını telafi iken, hayat sigortalarının geleneksel işlevi, öncelikle, poliçe sahibinin ölümü halinde geride kalanları güvence altına almak olmuştur.

Hayat sigortalarındaki vergi avantajları nelerdir?

Hayat sigortalarında çeşitli vergi avantajları d söz konusudur. Örneğin, hayat sigortası primleri belli oranlarda gelir vergisi matrahından indirilebilmektedir. Ayrıca ülkemizde hayat sigortaları banka ve sigorta muameleleri vergisinden (BSMV) muaftır. Hayat branşına ait matematik karşılıklar ve bunlara ilişkin getiriler şirketlerin kurumlar vergisinden istisna edilebilmektedir.

Farklı ülkelerde hayat sigortalarında enflasyona karşı ne tür korunma mekanizmaları örnekleri vardır?

Enflasyonist ortamlarda, hayat sigortası pazarlama teknikleri belli olup bu teknikler; ‘‘primin satın alma değerinin korunması’’ biçiminde özetlenebilir. Bu doğrultuda çeşitli ülkelerde şu uygulamalarla karşılaşılmaktadır:

• Prim, yıllık olarak sözleşme başlangıcında belirlenen bir oranda sabit olarak arttırılır.
• Prim, aylık veya yıllık olarak bir endekse bağlı olarak arttırılır.
• Prim, istikrarlı bir yabancı para birimine bağlanarak ifade edilir. 

Gayri Safi Milli Hasılanın hayat sigortası ile ilişkisi nedir?

Hayat sigortalarının gelişmesi  ekonomik kalkınmanın paralelinde olmaktadır. Ekonomik kalkınma, kişisel tasarruflarda artış yaratır. Yapılan bilimsel bir çalışmada, Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) artışının hayat sigortalarındaki talebi belirleyen asıl değişken olduğu varsayılarak, gelirdeki artışın hayat sigortası üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bu araştırma bulgularına göre; GSMH’nın yüksek olduğu ülkelerde, kişi başına düşen sigorta miktarı yüksektir. Ayrıca GSMH’daki artışlar, farklı ülkelerde, kişi başına düşen sigorta miktarında değişik ölçüde artışlar yaratmaktadır.

Sigortada yeni ürün fikri kendini nasıl gösterir?

Sigortada yeni ürün fikri kendini dört şekilde gösterebilir:

Mevcut poliçeleri, verilen teminat yönünden geliştirmek,

• Farklı teminatlar sunan mevcut poliçeleri birleştirip, tek poliçe altında toplamak veya tam tersine, aynı poliçe altında sunulan farklı teminatların bir veya bir kaçını ayırıp müstakil poliçe türü yaratmak,
• Mevcut olmayan, yepyeni bir poliçe türü yaratmak,
• Rakip sigorta şirketinin ürettiği yeni bir poliçe türünü aynen taklit etmek.

Risk ağırlıklı hayat sigortası nedir?

Risk ağırlıklı hayat sigortalarında sigorta süresi içinde, sigortalının hayatını kaybetmesi durumunda belirlenen tazminat tutarı poliçede lehdar olarak belirlenen kişilere veya poliçede lehdar olarak kimsenin belirlenmemesi durumunda ise kanuni varislere ödenmektedir. Risk ağırlıklı hayat sigortalarında vefat riski yanında ikinci teminat ise kişinin malûl kalması durumunda uğrayacağı maddi kayıplara karşı güvence sağlayan maluliyet (sakatlık) teminatıdır. Maluliyet teminatı da vefat teminatında olduğu gibi risk ağırlıklı bir teminat türüdür.

Aktüeryal Matematik Karşılık ne demektir?

Hayat sigorta şirketlerinin, matematiksel yöntemlerle hesapladığı ihtiyat değerleri için, yasaların belirlediği yöntem ve sınırlara bağlı kalmak koşuluyla karşılık ayırma zorunluluğu bulunmaktadır. Ayrılan bu karşılığa ise Aktüeryal Matematik Karşılık denmektedir.