Bankacılık Hizmet Ürünleri Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim
Bankacılıkta Finansal Yatırım Hizmetleri
Finansal yatırım ne demektir?
“Finansal Yatırım” ve “Parasal Yatırım” deyimleri, genel ekonomi kapsamında mal ve hizmet üretimine yönelik reel yatırımları değil; birikimlerin ve nakit servetlerin, likiditeden uzaklaşmadan; kar payı, değer artış primi, faiz gibi kazançlar sağlamaya yönelik olarak para, kredi ve sermaye piyasası işlem ve araçlarına yatırılması anlamına gelmektedir.
Bankaların sundukları temel finansal yatırım ürünleri nelerdir?
Bankaların sundukları temel finansal yatırım ürünleri, esas olarak, mevduat ve türleridir. Bununla birlikte; birikimlerine ya da geçici bir süre için duran paralarına farklı ve daha yüksek getiri bekleyen müşteri grupları için mevduat ürünlerine seçenek oluşturacak bir takım parasal yatırım ürünlerine de bankalar üzerinden ulaşılması mümkündür.
Mevduat ürünlerinin yanı sıra bankalarca müşterilerine doğrudan ya da dolaylı olarak sunulabilen diğer alternatif finansal yatırım ürünleri nelerdir?
Mevduat ürünlerinin yanı sıra bankalarca müşterilerine doğrudan ya da dolaylı olarak sunulabilen başlıca alternatif finansal yatırım ürünleri şöyle sıralanabilir:
- Altın ve diğer kıymetli maden yatırımları ve alım-satım işlemleri,
- Yabancı Para yatırımları ve alım-satım (arbitraj) işlemleri,
- Dövizli borçlanma senetlerine (Eurobond, vb.) uzun vadeli yatırımlar ve alım-satım işlemleri,
- Yabancı para üzerinden düzenlenmiş ticari senetlerin alım-satım işlemleri,
- Sabit getirili borçlanma senetlerine uzun vadeli yatırım ve bunların alım–satım işlemleri,
- Repo – Ters Repo işlemleri,
- Türev Ürün Yatırımları (Vadeli işlem, Swap, Opsiyon sözleşmeleri),
- Türev Ürünlerle bağlantılı mevduat uygulamaları (DCD),
- Türevlere bağlı kokteyl ürünler (Opsiyon, Futures ve benzerlerinin dönüşümlü uygulanmaları),
- Portföy Yönetim hizmetleri,
- Yatırım danışmanlığı hizmetleri,
- Pay senedi yatırımları ve alım-satım işlemleri,
- Birikimli Hayat Sigortası poliçeleri sağlanması,
- Bireysel Emeklilik Sistemi sözleşmeleri sağlanması.
Ticari bankaların tüm sermaye piyasası işlemlerine yetkili kılınmamalarının en önemli nedenleri nelerdir?
Ticari bankaların tüm sermaye piyasası işlemlerine yetkili kılınmamalarının en önemli nedenleri: finansal yatırım işlemlerinin ilgili yatırım alanında uzman personel ve özel yazılımlar gerektirmesi; ayrıca ve en önemlisi bu alanda finansal risk oranının çok yüksek olmasıdır.
Sermaye Piyasası Kanununa göre sermaye piyasalarında faaliyette bulunabilecek “sermaye piyasası kurumları” nelerdir?
Yasa’ya göre sermaye piyasalarında faaliyette bulunabilecek “sermaye piyasası kurumları” aşağıda gösterildiği gibidir:
- Yatırım kuruluşları (Bankalar, Aracı kurumlar, vb.),
- Kolektif yatırım kuruluşları (Yatırım Ortaklıkları, Yatırım Fonları),
- Bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları,
- Portföy yönetim şirketleri,
- İpotek finansmanı kuruluşları,
- Konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları,
- Varlık kiralama şirketleri,
- Merkezî takas kuruluşları,
- Merkezî saklama kuruluşları,
- Veri depolama kuruluşları,
- Kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumları.
Bankacılık Kanununa göre ticari bankaların gerçekleştirebilecekleri hizmet türleri arasında yer alan finansal yatırım hizmetleri nelerdir?
Bankacılık Yasasının 4. Maddesinde sayılan ve bu yasa uyarınca ticari bankaların gerçekleştirebilecekleri hizmet türleri arasında yer alan finansal yatırım hizmetleri şunlardır:
- Efektif dahil para piyasası araçlarının alım satımı,
- Bankalararası piyasada para alım satımı işlemleri,
- Kıymetli maden ve taşların alım satımı,
- Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı; vadeli işlem sözleşmelerinin, opsiyon sözleşmelerinin, birden fazla türev aracı içeren basit ya da karmaşık yapıdaki finansal araçların alım satımı ve aracılık işlemleri,
- Sermaye piyasası araçlarının alım satımı ile geri alım ya da tekrar satım taahhüdü işlemleri,
- Sermaye piyasası araçlarının ihraç ya da halka arz yoluyla satışına aracılık işlemleri,
- Daha önce çıkarılmış olan sermaye piyasası araçlarının aracılık amacıyla alım satımının yürütülmesi,
- Yatırım danışmanlığı işlemleri,
- Portföy işletmeciliği ve yönetimi.
Sermaye Piyasası Kanunu kapsamına giren yatırım hizmetleri ve faaliyetleri nelerdir?
Sermaye Piyasası Kanunu kapsamına giren yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ise 6362 sayılı SPK / Madde 37’de “Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri” başlığı altında şöyle sayılmaktadır:
- Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi (Emir Aracılığı),
- Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin müşteri adına ve hesabına veya kendi adına ve müşteri hesabına gerçekleştirilmesi (İşlem Aracılığı),
- Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı,
- Portföy yöneticiliği,
- Yatırım danışmanlığı,
- Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunularak satışa aracılık edilmesi,
- Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunmaksızın satışa aracılık edilmesi,
- Çok taraflı alım satım sistemlerinin ve borsa dışı diğer teşkilatlanmış pazar yerlerinin işletilmesi,
- Sermaye piyasası araçlarının müşteri namına saklanması ve yönetimi ile portföy saklanması,
- Kurulca belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulması.
Sermaye Piyasası Kanununa göre, yatırım kuruluşları ve portföy yönetim şirketlerinin yapabilecekleri "yan hizmetler" nelerdir?
Yatırım kuruluşları ve portföy yönetim şirketlerinin yapabilecekleri bazı “Yan Hizmetler” de Sermaye Piyasası Kanunu 38. Maddesinde şöyle sayılmaktadır:
- Sermaye piyasaları ile ilgili danışmanlık hizmetleri sunulması,
- Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile sınırlı olarak kredi ya da ödünç verilmesi ve döviz hizmetleri sunulması,
- Sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve finansal analiz yapılması veya genel tavsiyede bulunulması,
- Aracılık yükleniminin yürütülmesi ile ilgili hizmetlerin sunulması,
- Borçlanma veya başka yollardan finansman sağlanmasında aracılık hizmeti sunulması,
- Servet yönetimi ve finansal planlama yapılması,
- Kurulca belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulması.
Sermaye piyasası araçlarının kaydi olması ne demektir?
Sermaye piyasası araçlarının kaydi (kayıtsal) olması, fiziksel (somut) olarak basılmaksızın aynı nitelik ve hakları taşıyacak biçimde elektronik ortamdaki kayıtlarda izlenmesi anlamına gelmektedir.
Bankalar aracılığıyla altına yatırım yapılmasının sağladığı avantajlar nelerdir?
Uzun vadeli yatırımlar için riski düşük bir yatırım aracı olarak kabul edilen altın; aslında çok büyük risklere açıktır. Bu risklerin önemli bir bölümü finansal olmayan hususlara ilişkindir. Çarşıdan alınan altınlarda; düşük ayar, düşük gramaj, eskilik, yanlış fiyatlama, işçilik payı gibi riskler ve yükler; saklama konusunda sorunlar söz konusu olabilmektedir.
Bankalar aracılığıyla altına yatırım yapılmasıyla bu gibi finasal olmayan risklerin önüne geçilebilmektedir. Sadece alış - satış fiyatları arasındaki marj önemli olmaktadır. Müşteriler önemli bir masrafla karşılaşmamaktadırlar. Özelikle sahip oldukları altının fiziksel olarak kedilerine teslim edilmesi istenmedikçe, komisyon ve masraf ödenmesi pek gerekmemektedir.
Ayrıca bankalarda açılan altın mevduat hesaplarından faiz getirisi elde edilebilmesi; altına dayalı yatırım fonları alınması durumunda fon yönetiminin sağlayacağı olası kârdan yararlanılabilmesi gibi avantajlar nedeniyle de günümüz bankacılığında altına dayalı hizmet ürünleri özel bir önem kazanmıştır.
Altın bankacılığı işlemleri nelerdir?
Altın bankacılığı olarak adlandırılan ve bankaların altınla bağlantılı işlemlere dayanan faaliyetleri başlıca şu hizmet ürünlerine dayanmaktadır:
- Külçe altın (Gram ya da Ons) alım – satımı,
- Gram altına endeksli mevduat hesapları,
- Altın’a dayanan yatırım fonları,
- Altın üzerine vadeli işlem sözleşmesi.
Yabancı para ticari senetler nedir?
Bankaların uluslararası para piyasalarında gerçekleştirebilecekleri en iyi yatırım faaliyetlerinden biri de vadeli dış ticaret işlemlerinde mal bedeli karşılığı olarak düzenlenmiş poliçelerin iştirasıdır. Koşulların iyi değerlendirilmesi durumunda bu dövizli poliçelerin alınıp satılmasıyla, çeşitli dövizler üzerinden kazanç sağlanabilir. Büyük müşterilerin servet yönetimi yapılırken bu işlem türünden onların portföyü için de yararlanılabilir.
Foreks piyasaları nedir?
Foreks işlemler, kaldıraçlı işlemlerin başlıca örneği olması nedeniyle bankaların uygulamaya yetkili olmadığı bir işlem türüdür. Günlük dilde kullanımı yaygınlaşmış ancak işlemleri henüz geniş kesimlere ulaşmamış olan foreks piyasalar (FX / Foreign Exchange); dövizlerin birbiri karşısında alınıp satıldığı piyasalardır. Ülkemizde piyasa olarak, henüz organize bir yapı kazanmamıştır. Zaten dünya genelinde de yaygın uygulama tezgah üstü piyasalardadır. Bu işlemler bir para birimi üzerinden bir diğerine karşı yatırım yapmak niteliğindeki işlemlerdir. Bu işlemlerde hep iki farklı döviz ve aralarındaki parite vardır; bu dövizlerden biri alındığında öteki satılmış olur. Örneğin, Euro /USD paritesinde alım yapıldığında; Euro alınmış ve USD satılmış olur. EUR/USD döviz paritesi 1.35 ise bu 1 Euro’nun 1.35 USD bedelinde olduğu anlamına gelir. Amaç ucuzdan alıp pahalıya satmaktır.
Özel emirler dışında, VİOP ana pazarında işlemler, kaç pazarda gerçekleştirilmektedir?
Özel emirler dışında, VİOP (Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası) Ana Pazarında işlemler, farklılaşan dayanak varlıklarına göre, dokuz ayrı ana pazarda gerçekleştirilmektedir: Döviz Vadeli İşlem Ana Pazarı, Döviz Opsiyon Ana Pazarı, Elektrik Vadeli İşlem Ana Pazarı, Emtia Vadeli İşlem Ana Pazarı, Endeks Opsiyon Ana Pazarı, Endeks Vadeli İşlem Ana Pazarı, Kıymetli Madenler Vadeli İşlem Ana Pazarı, Pay Opsiyon Ana Pazarı, Pay Vadeli İşlem Ana Pazarı.
Vadeli işlem piyasalarında yapılan işlemlerin sağladığı yararlar nelerdir?
Vadeli işlem piyasalarında işlemler farklı amaçlarla yapılmakta ve bu amaçlar doğrultusunda yarar sağlanmaktadır. Şöyle ki:
- Korunma Amaçlı İşlemler (Hedge İşlemleri): Portföylerini, fiyat riskinden korunmak isteyen yatırımcıların gelecekteki fiyatı sabitlemek amacıyla yaptıkları işlemlerdir.
- Spekülasyon Amaçlı İşlemler: Fiyat hareketlerinden kazanç sağlamak üzere risk alınması işlemidir.
- Arbitraj Amaçlı İşlemler: Aynı vadeli sözleşmelerin işlem gördüğü farklı piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarından ya da spot piyasa ile vadeli piyasa arasındaki fiyat farklılıklarından faydalanarak kar elde etmek amacıyla yapılan işlemlerdir. Aynı anda bir piyasada alım, diğer piyasada satım sözleşmesi yapıldığından açık pozisyon söz konusu olmamakta; herhangi bir risk alınmamaktadır.
Türev ürünler nedir?
Türev ürünler, bir başka finansal varlığa dayanan ve dolayısıyla piyasa fiyatı bu ürünün fiyatına bağlı olarak değişen ürünlerdir. Portföyün varlık yapısı (pozisyon) bu kaldıraçlı ürünlerle dengelenerek risklere karşı korunma sağlanabilmektedir. Risklerden korunmanın dışında doğrudan spekülasyon ve arbitraj gibi amaçlara uygun biçimde geliştirilmişlerdir.
Başlıca türev ürünleri nelerdir?
Başlıca türev ürünleri şunlardır:
- Swap (takas) sözleşmeleri,
- Forward (alivre işlem) sözleşmeleri,
- Futures (vadeli işlem) sözleşmeleri,
- Opsiyon sözleşmeleri.
Döviz swapı nedir?
Döviz swapı, tarafların önceden anlaştıkları oran ve koşullarda, belirli iki farklı döviz tutarını işlemin yapıldığı tarihte takas ettikleri; işlemin vade tarihinde ilgili para birimlerini anlaştıkları oran ve şartlarda geri takas ettikleri işlemdir.
Faiz swapı nedir?
Faiz swapı, tarafların varlık ya da yükümlülükleri arasında yer alan kredilerin olası faiz dalgalanmalarından kaynaklanacak faiz riskine karşı gerçekleştirilen, bilanço yapılarını koruma amacıyla yapılan sözleşmelerdir.
Forward sözleşmeleri nedir?
Forward sözleşmesi, belli bir varlığın ileri bir tarihte, baştan üzerinde anlaşılmış bir fiyattan satılması anlaşmasıdır. Sözleşmenin koşulları (fiyat, miktar, kalite, vade ve yer) alıcı ile satıcı tarafından karşılıklı belirlenmektedir. Tarafların gelecekte almak ya da satmak istedikleri bir varlığın fiyat değişimleri nedeniyle oluşabilecek riskten korunmak için çözüm olarak gördükleri sözleşmelerdir. Bugünden, gelecekteki fiyatı (örneğin; kuru) sabitlemek demektir. Süre bitince taraflar varlığın teslimini yapabilecekleri gibi piyasa fiyatı ile sözleşme fiyatı arasındaki farkı birbirlerine ödeme yoluna da gidebilirler.
Vadeli işlem sözleşmeleri nedir?
Vadeli işlem (Futures) sözleşmeleri, sözleşmenin taraflarına ilerdeki belirli bir tarihte, üzerinde anlaşılan fiyattan, standartlaştırılmış miktar ve kalitedeki bir ürün (pamuk, buğday gibi), bir menkul değer (pay senedi, tahvilgibi), bir yabancı para (dolar, euro gibi), bir kıymetli maden (altın, bakır, platin gibi) ya da bir finansal gösterge (borsadaki belli bir pay senedi endeksi gibi) üzerine düzenlenen satma-satınalma sözleşmelerdir.
Futures sözleşmelerinin en önemli özelliği organize piyasalarda belli esaslar ve standartlar kapsamında yapılmasıdır. Benzer nitelikteki Forward sözleşmeleri ise fiyat, miktar ve vade gibi unsurlar açısından standart özellik taşımamakta, taraflarca serbestçe belirlenmektedir.
Borçlanma araçları nelerdir?
Borçlanma araçları; tahviller, bonolar, menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları, kira sertifikaları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından çıkarılmış likidite senetleri ile Borsa Yönetim Kurulu tarafından işlem görmesine karar verilen diğer sermaye piyasası araçlarıdır. Bunlar döviz cinsinden de çıkarılmış olabilir.
BİAŞ/ Borçlanma Araçları Piyasasında işlem konusu olan finansal borçlanma araçları nelerdir?
BİAŞ/ Borçlanma Araçları Piyasasında işlem konusu olan finansal borçlanma araçları şunlardır:
- Devlet iç borçlanma senetleri (DİBS),
- Likidite senetleri,
- Gelir ortaklığı senetleri (GOS),
- Gelire endeksli senetler (GES),
- Banka bonoları,
- Özel sektör tahvilleri,
- Finansman bonoları,
- Varlığa dayalı menkul kıymetler (VDMK),
- Varlık teminatlı menkul kıymetler,
- Kira sertifikaları (Sukuk).
Repo ve ters repo nedir?
Repo, geri satın alma anlaşması anlamına gelen “Repurchasing Agrement” deyiminin kısaltması olarak bankacılık diline girmiş ve uygulama alanı oldukça genişlemiştir. Repo işleminde ilgili senetlerin mülkiyeti alıcıya geçer ve çerçeve anlaşmasında aksine bir hüküm yoksa getirileri de alıcıya ait olur. Repo ve ters repo işlemleri, taraflar arasında işlemin genel esaslarını düzenleyen bir çerçeve anlaşmasına dayanılarak yapılmaktadır. Repo konusu olan senetler alıcı tarafa fiziksel olarak teslim edilmemekte, yerine bir “saklama makbuzu” verilmektedir. Repo ve ters repo işlemlerinin vadesi, ilgili senedin itfa tarihini geçmemek üzere serbestçe belirlenebilir. Borsada gerçekleştirilen repo işlemlerinde dekont düzenlenmesi ve taraflar arasında çerçeve anlaşması yapılması gerekmemektedir.
Ticari bankalar pay senetleriyle ilgili aracılık hizmetlerinden hangilerini yapabilmektedir?
Pay senetleriyle ilgili aracılık hizmetleri üç çeşittir; ticari bankalar bu işlerden şu ikisini yapabilmektedirler:
- Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi,
- Sermaye piyasası araçlarının kendi hesaplarından (portföy varlıklarından) alım ve satımı.
Ayrıca ve belli koşullarla kendi hesaplarından (portföy varlıklarından) alım ve satım yapmaları da mümkündür.
Varant nedir?
Varantlar; elinde bulunduran kişiye, bir dayanak varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte ya da belirli bir tarihe kadar alma ya da satma hakkı veren menkul kıymet niteliğindeki sermaye piyasası araçlarıdır. Varantlar yapılandırılmış ürünler sınıfında yer alan ve menkul kıymetleştirilmiş opsiyon özelliklerini taşıyan ürünlerdir. Bir varlığa ya da göstergeye dayalı olarak çıkartılmakta; Borsaya kote edilmekte ve pay senetlerine dayanan varantlar pay piyasasında, ikinci el işlem görmektedirler.
Sertifika nedir?
Sertifikalar, yatırımcılarına önceden belirlenmiş koşulların oluşması durumunda alacak hakkı veren menkul kıymet niteliğindeki yapılandırılmış finansal ürünlerdir.
Sertifika çeşitleri nelerdir?
Sertifika çeşitleri şunlardır:
- Turbo Sertifikalar; dayanak varlığın ya da göstergenin fiyatına bağlı olan ve sahibine vade tarihinde dayanağın nihai değeri ile kullanım fiyatı arasındaki farka denk tutarda bir geri ödeme talep etme hakkı sağlamaktadırlar. Turbo Sertifikanın vadesi içindeki herhangi bir tarihte dayanak varlığın/ göstergenin değeri bariyere ulaşır ya da aşarsa, ilgili Turbo Sertifika sıfır “Artık Değer” ödemesi yapılarak sona erdirilir.
- İskontolu Sertifikalar; belirli bir dayanak varlığa ya da göstergeye cari piyasa değerleri üzerinden belirli bir iskonto ile yatırım yapma olanağı veren sermaye piyasası araçlarıdır. Yatırımcı, bu iskontoya karşılık, dayanak varlık ya da göstergenin yukarı yöndeki performansının tamamını elde edememekte, önceden tanımlanmış azami bir fiyatın/ değerin aşılması durumunda kazancın bu kısmından feragat edeceğini baştan kabul etmektedir.
- Primli Sertifikalar; yatırımcıları herhangi bir varlık almak yerine, sertifikasını almaya teşvik etmek amacıyla çıkarılan; dayanağın fiyatının, önceden belirlenmiş bir düzeyin altına inmemesi koşuluyla, vade tarihinde belirli bir fiyatı garanti eden araçlardır.
- Endeks Sertifikaları; bir dayanak varlığın fiyatı ya da göstergenin değeri ile bire bir ilişkili olarak fiyatlanan ve göstergenin, 1/100 gibi, belirli bir dönüşüm oranı ile çarpılmasıyla ulaşılacak tutarın geri ödenmesini talep etme hakkı sağlayan yapılandırılmış sermaye piyasası araçlarıdır.
-
2024-2025 Güz Dönemi Dönem Sonu (Final) Sınavı İçin Sınav Merkezi Tercihi
date_range 2 Gün önce comment 0 visibility 596
-
2024-2025 Güz Ara Sınavı Giriş Belgeleri Yayımlandı!
date_range 5 Gün önce comment 0 visibility 1148
-
AÖF Sınavları İçin Ders Çalışma Taktikleri Nelerdir?
date_range 14 Kasım 2024 Perşembe comment 11 visibility 19829
-
2024-2025 Öğretim Yılı Güz Dönemi Kayıt Yenileme Duyurusu
date_range 7 Ekim 2024 Pazartesi comment 2 visibility 1351
-
2024-2025 YKS Ek Yerleştirme İle Yerleşen Adayların Çevrimiçi (Online) Başvuru ve Kayıt Duyurusu
date_range 24 Eylül 2024 Salı comment 1 visibility 720
-
Başarı notu nedir, nasıl hesaplanıyor? Görüntüleme : 25755
-
Bütünleme sınavı neden yapılmamaktadır? Görüntüleme : 14637
-
Harf notlarının anlamları nedir? Görüntüleme : 12593
-
Akademik durum neyi ifade ediyor? Görüntüleme : 12579
-
Akademik yetersizlik uyarısı ne anlama gelmektedir? Görüntüleme : 10530