Karar Destek Sistemleri Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kişisel karar destek sistemleri ne demektir?

Kişisel karar destek sistemleri, bir karar vericinin karar probleminin çözüm kalitesini ve sürecin etkinliğini arttırmak için genellikle kendisi tarafından geliştirilen bir karar destek sistemidir. İşletme dünyasındaki karar destek sistemlerinin büyük çoğunluğunu bu tür karar destek sistemleri oluşturur. Öte yandan, kişisel karar destek sistemleri en eski KDS türüdür.

Karar vericinin kendi KDS’sini geliştirmesinin avantajları nelerdir?

Karar vericinin kendi KDS’sini geliştirmesinin avantajlarından bazıları şunlardır:

1. Geliştirme süresi kısadır.
2. KDS için ayrıntılı bir gerekçeler listesinin ve spesifikasyonlarının raporlanması ve sözleşme formatında hazırlanmasına gerek kalmaz.
3. KDS geliştirmeye yönelik problemler azalır.
4. Maliyet genellikle çok düşüktür.
5. KDS’nin bakımı, güncellenmesi ve iyileştirilmesi süreçlerinin etkinliği karar vericinin kontrolü altındadır.
6. Karar vericinin probleme ilişkin yeni keşif ve analizler yapmasına fırsat verir.

Karar vericinin kendi KDS’sini geliştirmesinin riskleri nelerdir?

Kişisel KDS geliştirmek bazı sakıncaları da yanında getirmektedir. Bunlardan bazıları şunlardır:
1. KDS’nin sahip olduğu özelliklerin düzeyi ve kalitesi, karar vericinin bilgi sistemleri ve bilgisayar programlama konusundaki bilgi ve becerileri ile sınırlı olacaktır.
2. Veri ve bilgi güvenliği konusunda eksikler olabilir.
3. KDS’nin taşıdığı özelliklere, kullanımı ve bakımına ilişkin belgelendirmelerin eksik olma olasılığı vardır.

Excel ve VBA’nın modelleme yönetimi için ne tür bir özellik vardır?

Excel ve VBA’nın modelleme yönetimini, veri yönetimini ve diyalog yönetimini gerçekleştirmek için kullanılabilecek pek çok özelliği bulunmaktadır. Bu  özelliklerin bütünü, Excel ve VBA’yı kişisel KDS geliştirme konusunda geçerli ve eşsiz bir platform yapmaktadır. Ancak, Excel’in tüm KDS modüllerini geliştirmede kullanılabilen ve onu diğer birçok programlama stüdyosundan ayıran özelliklerinin başında makro kaydetme özelliği gelmektedir.

Çözücü Eklentisi (Solver Add-In)'nin işlevi nedir?

Excel, bazı tür karar probleminde optimal çözümü bulmak için yöneylem araştırmasında yaygın olarak kullanılan Basit LP (Simplex LP), Doğrusal olmayan GRG (GRG Nonlinear) ve Açılım (Evolutionary) gibi tekniklerin kullanımını sağlayan, Çözücü (Solver) eklentisine sahiptir. Çözücü eklentisine Veri sekmesi
altında bulunan Çözümleme grubundan erişmek mümkündür (Şekil 3.3).

Formül Denetleme (Formula Auditing)'nin rolü nedir?

Excel’ de formüller kullanılarak yapılan hesaplamalarda oluşabilecek çeşitli hataların kaynağına ulaşma konusunda izlerin takip edilmesini sağlayan araçlar mevcuttur. Bu araçlar ile formüller arasındaki ilişkiler görüntülenebilmekte ve formüller denetlenebilmektedir. Excel’in Formül Denetleme araçlarına Formüller sekmesi altında bulunan Formül Denetleme grubundan ulaşılabilmektedir (Şekil 3.7).

 Özet Tablo (PivotTable)'yu nasıl açıklarsınız?

Excel’in en güçlü veri analiz araçlarından birisi olan özet tablolar, büyük ve detaylı veri setlerinden daha anlaşılır ve yeniden düzenlenebilir bir veri sunumu oluşturulmasını sağlamaktadır. Özet Tablo oluşturma araçları, Ekle sekmesi altında bulunan Tablolar grubunda bulunmaktadır (Şekil 3.13). Diğer birçok Excel menü bileşeni gibi, Özet Tablolar makro olarak kaydedilme ve VBA ile programlanma özelliği vardır.

Dış Veri Al (Get External Data) işlemi nedir?

Farklı kaynaklardan veri alma işlemi; Veri sekmesi altında bulunan Dış Veri Al grubundaki komut düğmeleri yardımıyla yapılabilmektedir (Şekil 3.16). Dış Veri Al yardımıyla Access Veritabanından, Web’den, metin belgelerinden doğrudan veri  aktarımı yapılabilir. Pek çok veri kaynağı verileri işlemtablosu formatında veya metin belgesi formatında sunma seçeneğine veya olanağına sahiptir.

Diyalog Yönetimi Modülüne Yönelik Özelliklerden Konuşma'yı nasıl tanımlarsınız?

Konuşma (Speech/Speak): Excel hücrelerinde bulunan verilerin metin okuma (Text to speech-TTS) motorları kullanılarak sözel olarak ifade edilmesi sağlanabil-mektedir. Excel ile farklı diller için konuşma desteği mevcuttur. Bir hücre içeriği seçildikten sonra Hücreleri Oku komut düğmesi kullanılarak Excel’in içeriği okuması sağlanabilir.

Hazır Form (Built-In Form)'un işlevi nedir?

Hazır Form (Built-In Form): Excel’ de bulunan hazır formlar, bir veri tablosunda bulunan her bir kayıt (satır) için tablo içerisinde bulunan alan değerlerini gösteren birer diyalog kutusudur. Bu form aracılığı ile tablo içerisinde bulunan kayıtlar arasında gezilebilir, tabloya yeni bir kayıt eklenebilir, mevcut bir kayıt tablodan silinebilir ya da veriler güncellenebilir.

Kullanıcı Formu (UserForm) ne işe yarar?

Kullanıcı Formu (UserForm): Kullanıcı formu nesnesi ile isteğe bağlı olarak formlar ya da diyalog kutuları oluşturmak mümkündür. Bir kullanıcı formu oluşturmak için Visual Basic editöründe bulunan Insert (Ekle) sekmesi altından Userform seçilmelidir. Oluşturulan form isteğe bağlı olarak biçimlendirilebilir ve düzenlenebilir (Şekil 3.28).

Denetim araçlarını açıklayınız?

Denetim araçları, Form Denetimleri ve ActiveX denetimleri olmak üzere iki farklı grupta sunulmaktadır. Aynı uygulama önce Form Denetimleri ve daha sonra ActiveX denetimleri ile ele alınacaktır. Fiyat hücresine değer girmek yerine bir birleşik giriş kutusu (combo box) kullanmak bunlardan biridir. Bu birleşik giriş kutusu, verileri ilgili sayfadan alıp bu hücreye taşımak için bir arayüz bileşeni görevi gerçekleştirir.

A2:D15 aralığı ne demektir?

A2:D15 aralığı Veriler sayfasındaki taşınmaz bilgilerinin bulunduğu tek tabloluk veritabanının adresidir. Hücre bağlantısı liste bileşenlerinden hangisi seçildi ise onun kaçıncı bileşen olduğu bilgisini döndürecektir.

Faiz değerleri için ne kullanılır?

Faiz değerleri için kaydırma çubuğu (scroll bar) tercih edilmelidir. Kaydırma çubuğu değer değişimlerinin biri büyük, biri küçük iki farklı düzeyde yapılabilmesini destekler. Peşinat hücresinde olduğu gibi, arzu edilen değer doğrudan hedef hücreye yani Faiz isimli hücreye yazılmaz. 

Arayüz tasarım özelliği nasıl bir işlevdir?

Arayüz bileşenlerinin hücrelere değer girişi için kullanılması bazı işlem ve kullanıcı hatalarına karşı doğru bir önlem olmakla beraber yeterli değildir. Sayfada isimlendirilmiş olan tüm hücrelerin koruma altına alınması güvenli bir arayüz tasarım özelliği olur. Ancak form denetimlerinin arzu edilen değeri genellikle doğrudan ilgili hücreye değil de, yardımcı bir hücre ve formül yardımıyla aktarmalarından dolayı sayfa korumalarına yatkın değildirler. Bu tarz bir koruma gerekli ise form denetimleri yerine ActiveX denetimlerini tercih etmenin avantajları vardır.

Birleşik giriş kutusunun özelliği nedir?

Özellikler penceresinde birleşik giriş kutusunun pek çok özelliği vardır. Bu özelliklerin bir kısmı tüm uygulamalarda ortak olmakla birlikte, bir kısmı gereksinim duyulduğunda keşfedileceklerdir. Ödeme planı uygulamasında birleşik giriş kutusunun bazı özellikleri şu şekilde ayarlanmıştır: (Name)=cbFiyat; BackColor=Açık Mavi ve BorderColor=Lacivert; BoundColumn=4; ColumnCount=6; ColumnWidths= 300 pt;30 pt;30 pt;70 pt;80 pt;80 pt; ListFillRange=EvListesi. Diğer özellikler ya ekrana giriş kutusunu yerleştirirken gerçekleşen değerlerdir ya da varsayılan ayarlarının bu uygulama için değiştirilmesine gerek olmayan özelliklerdir (Şekil 3.40). 

Özellikler listesindeki LinkedCell özelliği neden boş bırakılmıştır?

Özellikler listesindeki LinkedCell özelliği boş bırakılmıştır. Eğer sayfa koruması kullanılmayacak olsaydı, makro kodlamadan değer atama bu özelliği kullanarak gerçekleştirilebilecekti. LinkedCell hücresi, değerin bir makro aracılığı ile girilmesine izin vermesi için boş bırakılmıştır. Giriş kutusunun adı cbFiyat olarak belirlenmiştir. Kullanılan denetim araçlarını adlandırma, özellikle çok sayıda denetimin yer aldığı uygulamalar için önemlidir.  

Eklenen kod ile ilgili bilinmesi gereken en önemli şey nedir?

Eklenen kodun cbFiyat birleşik değişim kutusuna ait olduğu ve silinmesi halinde kodunda birlikte silineceği bilinmelidir (Şekil 3.41).

SmallChange özelliği neden  25 olmuştur?

Kaydırma çubuğunun döndüreceği değerlerin 0 ile 3000 arasında değiştirilmesi ile %0-%30,00 aralığındaki faiz değerlerinin türetilmesi sağlanmıştır. SmallChange özelliğinin 25 olması, %30,00’luk faizin istendiğinde binde 25’lik artış ve azalışlarla belirlenebilmesini sağlamıştır. 

LargeChange özelliğinin 100 olarak ayarlanması ne anlama gelir?

LargeChange özelliğinin 100 olarak ayarlanması ise iri artımların faiz oranında %1’lik değişimlerini desteklemektedir. Değerlerin %0 ve %30 aralığına dönüştürülmesi için kcFaiz isimli kaydırma çubuğunun Change olayına eklenen makro koduna =kcFaiz.Value/10000 formülü yazılmıştır (Şekil 3.45).