Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri Dersi 5. Ünite Özet

KKP Kullanmaya Geçişte Alternatifler

KKP sistemi kullanmaya karar veren işletmelerin önlerindeki seçenekler; pazarda bulunan yazılımlardan bir ya da birkaçının bazı modüllerini satın alarak gerekli uyarlamaları yapmak ya da kendi KKP yazılımlarını kendilerinin geliştirmesidir.

İşletmeye özgü, KKP sistemi geliştirmek uzun zaman alan ve oldukça pahalı bir seçenektir. Avantajları işletmenin iş süreçlerine göre yazıldığından herhangi bir yeniden yapılandırma çalışmasının yapılmasına gerek kalmaması, ancak bu seçeneğin olumsuz tarafı, bu sistemin başka işletmeler, örneğin tedarikçiler ya da yan sanayi kuruluşları ile birlikte çalışırken uyumsuzlukların ortaya çıkmasıdır.

Sadece işletmeler değil, kamu kurumları da KKP yazılımlarını kullanmaktadır. Örneğin Singapur Hükümeti 20 farklı sağlık hizmeti veren kurumu tek bir KKP sistemi altında birleştirmeyi ve bu şekilde %20 verimlilik artışı sağlamayı, sistemlerde yer alan tekrarlı bilgileri ortadan kaldırmayı hedefleyen bir proje uygulamaktadır. KKP sistemleri, karmaşık ve maliyeti yüksek sistemlerdir. İşletmelere olumlu yönde katkılarının çok olması ile birlikte, oldukça büyük başlangıç ve bakım yatırımları gerektirirler. Kullanım sırasında ortaya çıkabilecek olumsuzlukların ortadan kaldırılması, faydayı daha fazlalaştıracaktır.

Dünyada Ve Türkiye’de KKP Pazarı

KKP yazılımı sektörü hem dünyada hem de ülkemizde yüksek gelirin elde edildiği ve gelişimini sürdüren bir sektördür. Uluslararası araştırma şirketi Gartner’in verilerine göre, 2013 yılında dünya çapında KKP pazarının hacmi 70 milyar Amerikan doları civarıdır. 17 milyar dolar civarı ciro ve %24 ile pazar payı lideri açık ara Alman SAP firmasıdır. Pazarın öncüleri, pazar paylarını korurken %37’ye sahip diğerleri büyüme eğilimi göstermektedir. Bunun temel sebebi ulusal yerel yazılımların kendi ulusal pazarlarında büyüme eğilimine sahip olmalarıdır.

Özellikle pazar büyüklüğünü hesaplamak ve geleceğe yönelik tahminler yapma gerekliliği ile farklı bilişim teknolojisi analiz firmaları araştırma raporları yayınlamaktadır. Ancak KKP yazılım pazarına ilişkin analizler yapmak, tüm bilişim teknolojisi sektörü içinde, hem en büyük hacme sahip olan ve hem de tanımlamalardaki farklılıklar nedeniyle en karmaşık analizlerin yapılması gereken sektörlerden birisidir.

Türkiye son yıllarda bilişim alanında önemli gelişmeler katetmiştir. Bilişim konusunda eğitim almakta olan öğrenci sayıları artmakta, yazılım firmaları artış göstermekte, bilişimden elde edilen gelir, önemli oranda artmaktadır. Bu konuda yayınlanan raporlara(CSGB, 2014) göre, sektördeki satış hasılatı artmakta, yazılım satan firma sayısı ve yeni yazılım firmalarının piyasaya girmesi artmaktadır.

Toplam Türkiye KKP yazılımları pazarı 2014 yılında 140 milyon dolardır. Bu toplama, paket yazılım lisansı ve lisans ile birlikte satılan (bundle) bakım rakamları dâhildir, hizmet ve danışmanlık bedelleri dâhil değildir (IDC, 2014 ) (IDC Turkey Enterprise Applications Software Market, 2014 Vendor Shares report)

Yazılım Lisansı : Bir yazılımın ya da yazılıma bağlı nesnelerin; üreticisi tarafından, kullanımına dair belge düzenleyen devlet makamı tarafından, belgelemeyi düzenlemeye yetkili kılınmış makamlar tarafından telifi olduğu belgelenmiş ise nesnenin kullanımı, geliştirilmesi, yeniden yapılandırılması, değiştirilmesi, alıntısının yapılabilmesi gibi hususları belirleyen belgedir

Yazılım bakımı : Var olan bilgisayar programlarını tümüyle yeniden yazmadan yapılan değiştirme ve güncelleme işleri, hataların düzeltimi, performansı arttırma, değişen isteklere ya da çevreye uyarlama işlemidir.

Dünya Pazarındaki KKP Yazılımları

KKP yazılımları geliştiren çok sayıda firma olmasına karşın KKP denince “selpak örneği” gibi akla ilk SAP gelmektedir.

SAP: Merkezi Almanya’nın Walldorf kentinde bulunan SAP, 1972 yılında IBM Almanya’da sistem analisti olarak çalışan 5 kişi tarafından Systems, Applications, and Products (Systeme, Anwendungen und Produkte in der Datenverarbeitung - Sistemler, Uygulamalar, ve Ürünler) isminin baş harflerinin oluşturduğu SAP adıyla kurulmuştur.

SAP’yi farklı kılan gerçek zamanlı olma ve açık mimari yazılımıdır. Gerçek zamanlı olma; girdilere hemen cevap verebilen sistemlerdir. Real-time sistemler, kesintiler olmaksızın istikrarlı davranışlar sergileyebilen sistemlerdir. Genel amaçlı kullanılan işletim sistemleri realtime sistemler değildirler çünkü genel amaçlı sistemler, kesintilere karşı daha kararsız oldukları için reaksiyon gösterebilmeleri için fazlaca zaman geçer. Ayrıca realtime sistemler, gerçek yaşamda meydana gelen olayları anında simule eden sistemler olduğu için de gerçek zamanlı sistemler adını almıştır. Açık mimari; yazılımı geliştirenlerin yanı sıra yazılımı kullananlar ya da diğer üçüncü taraar tarafından da geliştirilmeye ve ilaveler yapmaya olanak veren donanım ya da yazılım yapısıdır.

Oracle: Oracle, SAP’in ardından dünyanın en büyük ikinci KKP yazılım şirketidir. 1977 yılında California’da kurulmuştur. Kuruluş amacı, Amerikan CIA Merkezî İstihbarat Örgütü için büyük miktardaki verileri hızla işleyerek bilgi elde etme amaçlı bir anlaşma işi gereğini yerine getirmektir.

Sage: Sage firması, 1981 yılında David Goldman tarafından kendi işletmesinde temel muhasebe süreçlerini otomatik hâle dönüştürme çabası sonucunda geliştirilen yazılımın başka işletmelere satılmasını sağlamak amacıyla kurulmuştur.

Infor : Firma 2002 yılında Agilisys adı ile Pennsylvania’da kurulmuştur. Kuruluşunun ardından Infor Business Solutions adlı Alman firmasını satın aldıktan sonra, adını Infor Global Solutions olarak değiştirmiştir. 2015 yılına dek çok sayıda yazılım firmasını satın almıştır.

Microsoft Dynamics AX: Microsoft tarafından üretilen, Microsoft Dynamics ailesinden bir KKP yazılımıdır. Axapta yazılımı, Danimarka’lı Damgaard kardeşlerin firması olan Damgaard tarafından üretilmiş ve ilk olarak Mart 1998’de Danimarka ve ABD pazarında satışa sunulmuştur.

IAS (Industrial Application Software): Dünyadaki KKP yazılımları sıralamasında önlerde yer almasa da kuruluş yeri ve kurucusu açısından ilginç bir örnek olduğu için bu bölümde yer verilmiştir. IAS firması, Almanya’da kurulmuş olmakla birlikte, kurucusu bir Türk olan bir yazılım firmasıdır. IAS (Industrial Application Soft ware), firmalara iş süreçlerini optimize etmeleri ve hızlandırmalarını sağlayan kurumsal yazılım çözümleri üretip, yazılımın danışmanlığını ve eğitim hizmetlerini vermek üzere 1989 yılında Hakan Karabiber tarafından Almanya’da kurulmuştur.

Türkiyede Geliştirilen KKP Yazılımları

Ülkemizde KKP pazarı, ulusal açıdan rekabetçi görülmekle birlikte ciddi bir sınıflama problemi ile karşı karşıyadır (Erkan 2008). Dünyada KKP oluşumu; MRP, MRP II evrimi ile ortaya çıkmış iken, ülkemizde genellikle muhasebe paket programlarından KKP yazılımlarına geçiş görülmektedir. Ulusal KKP çözümleri arasında seçim yapmak zor bir süreçtir, çünkü öncelikle onların KKP olup olmadıklarını ayırmak gerekmektedir.

Logo: Kişisel bilgisayarlar için uygulama yazılımları geliştirmek üzere 1984 yılında sektöre giren Logo, Türkiye’nin büyük yazılım kuruluşlarından biridir. 900’ü aşkın bayisi ve dağıtım ağı kanallarıyla Logo, bugün 170 bini aşkın firmada 1,3 milyonun üzerinde kullanıcıya hizmet sunmaktadır.

NETSİS: Netsis firması Logo tarafından satın alınmasına karşın, hâlen ayrı bir marka olarak da devam ettiği ve KKP alanında Türkiye’de kurulup gelişen ilk firmalardan olduğu için ünite içinde yer verilmiştir. 1991 yılında İzmir’de kurulmuştur.

LİKOM Yazılım: Yazılım üretimi amacıyla 1984 yılı Eylül ayında kurulmuştur. LİKOM yazılım, 30 yıldır Kurumsal Kaynak Planlama (ERP), İş Süreçleri Yönetimi (BPM), İş Zekası Araçları (BI) ve Yönetim Bilgi Sistemi Yazılım ürünleri geliştirmektedir. Ayrıca müşteri gereksinimlerine odaklı özel yazılım geliştirme hizmeti ile kendi üretimi olan genel ve özel amaçlı yazılım ürünlerinin pazarlama, satış ve satış sonrası eğitim, destek ve danışmanlık hizmetlerini gerçekleştirmektedir.

KKP Yazılımlarının Karşılaştırılması İçin Değerlendirme Kriterleri

Genellikle KKP sistemlerini işletmede uygulamaya almak uzun bir çalışma gerektirir, KKP sistemlerini işletmede kullanmaya başlamak bir proje olarak değerlendirilir. İş süreçlerinin yeniden yapılandırılması ve uyarlama çalışmalarının yapılmasını gerektirir. KKP projelerinin başarılı olmasında kritik faktörler arasında yazılım seçimi de önemli kriterlerden biridir. Genellikle işletmelerin çoğunluğu, yazılımı satın almayı tercih etmektedir.

Pazarda çok sayıda yazılım olması, işletmelerin yazılım seçimi yapması sırasında bir değerlendirme modeline ihtiyacı ortaya çıkarmaktadır. Hill ve Sinur tarafından geliştirilen vizyon bütünlüğü ve vizyon gerçekleştirme ile Khan tarafından geliştirilen bütünlük ve yetenekler başlıkları altında aşağıdaki kriterler önerilmektedir

Vizyonun bütünlüğü yazılım geliştiren firmanın, müşterinin isteklerini ne derece yakın izleyebildiği ve bunları ürünü piyasada farklılaştırmada ne ölçüde kullanabildiği olarak kabul edilmiştir. Yazılım firmasının stratejisinde, gerçekleştirdiği ve yapmayı planladığı yeniliklerin bulunması, firmanın gelecek için güven oluşturmasını sağlayacaktır. Vizyonu gerçekleştirme yeteneği ise firmanın stratejisini gerçekleştirme yolunda ayırdığı teknik desteğin, teknoloji altyapısının, finansal ve pazarlama kaynaklarının seviyesidir.

Hill ve Sinur tarafından geliştirilen vizyon bütünlüğü ve vizyon gerçekleştirme kriterlerine göre;

• Pazarı anlama: Müşteri isteklerinin izlenmesi ve ürünü geliştirme konusunda çalışmalar yapılması
• Pazar stratejisi: Pazar stratejisinin firma içinde ve dışında açık bir biçimde tanımlanması
• Satış stratejisi: Doğrudan ve dolaylı satış stratejilerinin kullanılması; pazarı, tecrübeyi, servisleri derinleştirmeye yönelik ilişkiler kurulması
• Ürün stratejisi sunma: Ürün geliştirmeye yönelik farklı yaklaşımlar geliştirilmesi
• İş Modeli: Firmanın iş önerilerinin mantıklı ve güvenilir oluşu
• Dikey/Endüstri stratejisi: Çeşitli pazar segmentlerinin ya da birlikte çalışılan yan yazılım şirketlerinin taleplerini karşılamada kaynakların uygun şekilde kullanımı
• Yaratıcılık: Kaynakların, tecrübe ve paranın; yatırım, güçlendirme, savunma, öngörü amaçlı dağıtımı
• Coğrafi strateji: Eldeki kaynakların farklı coğrafyalardaki talepleri değerlendirmede kullanılabilmesi için stratejilerin oluşturulması

Khan tarafından geliştirilen yetenekler kriterlerinin alt kriterleri;

• Dayanıklı iş kuralları: İş kurallarının ek programlamaya gerek olmadan modellenebilmesi
• Görev tabanlı yönlendirme: Yönlendirmenin akışı etkilemeyecek şekilde, kişi bazlı değil, görev bazlı yapılabilmesi
• İlişkili yönlendirme: Yönlendirmenin, raporlamada geçerli olan hiyerarşik yapıya göre yapılabilmesi
• Göreceli yönlendirme: Yönlendirmenin süreci başlatan kişinin organizasyon şemasındaki pozisyonuna göre yapılabilmesi
• Paralel yönlendirme: Süreç akışının tamamlanma süresini kısaltmak için çeşitli işlerin paralel yapılabilmesi
• Anlık yönlendirme: Standart yönlendirmelerin yanı sıra anlık yönlendirmelerin yapılabilmesi
• Kuyruklar ve gruplar: Yönlendirmelerin ortak bir kuyruğa ya da bir gruba (grupta uygun olan herhangi biri üstlenebilir) yapılabilmesi
• Süreç geri dönüşü: Akışta beklenmedik bir aksaklık olduğunda sürecin geriye işletilebilmesi ve verilerin telafi edilebilmesi
• Alt süreçler: Karmaşık akışlarda bir akışın bir başka akışı tetikleyebilmesi
• Hızlandırma ve istisnaların uygulanabilmesi: Gecikmiş işlerin öne alınabilmesi ve kritik işlerin bir kişiden alınıp başka birine yönlendirilebilmesi
• Esnek form desteği: Akışta kullanılan formların html, pdf, ActiveX gibi farklı yapıları destekleyebiliyor olması
• Web tabanlı mimari: Yazılımın web tabanlı mimariyi ve iletişimi destekliyor olması
• Otomasyon ajanları: Yazılımın diğer uygulamaları destekleyebiliyor, uyum içinde çalışabiliyor olması
• Kişiselleştirilebilir görüntüler: Ekranların kullanıcılar tarafından kişiselleştirilebilir olması
• Benzetim: Oluşturulan bir akışın kullanılmaya başlamadan önce benzetim yoluyla “test” edilebilmesi
• Süreç dokümantasyonu: Yazılımın süreç dokümantasyonu için destek verebilmesi
• Statü izleme: Süreçlerin çeşitli performans ölçütleriyle izlenebiliyor olması
• Doğrulama ve güvenlik: Çok sayıda kullanıcının bulunduğu iş süreçleri yönetim sisteminde kullanıcıların doğrulanabilmesi ve sistemin güvenli olması
• Dağıtılmış kullanıcı yönetimi: Birden fazla sistem yöneticisinin olabilmesi; akışla ilgili istisnalarla teknik yönetici yerine ilgili müdürün ilgilenebilmesi
• Görev dağıtımı ve danışma: Görevlerin kişiler arasında dağıtılabilmesi ve süreçte karar alınırken başkalarına danışılabilmesi