İşletim Sistemleri Dersi 6. Ünite Özet

Giriş

Günümüzde İnternet alt yapısının gelişmesiyle beraber artık birçok kurum bilgi işlem uygulamalarını tek merkezden yürütüyor. Veri bütünlüğünü sağlamak için kuruma ait bütün veri ve uygulamalar güçlü alt yapısı olan merkezlerde tutulmaktadır. Bu merkezlerdeki sunucuların sürekli olarak hizmet verebilmesi için internet, kesintisiz güç kaynağı, yedekleme üniteleri gibi alt yapılarının güçlü olması gerekmektedir. Merkezden veri ve uygulamaları güvenli bir şekilde yönetmek için gelişmiş donanım özelliklerine sahip sunucu bilgisayarlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Sunucu, herhangi bir ağ üzerindeki kaynakları (bilgi, yazılım, dosya vb.) barındıran ve kullanıcıların bu kaynaklara erişmesini sağlayan bilgisayar sistemleridir. Kişisel bilgisayarlar sunucu bilgisayarlara göre daha düşük donanım özelliklerine sahip ev ve ofis ortamlarında bireysel kullanıma yönelik bilgisayarlardır. Sunucu bilgisayarlar istemci bilgisayarlara göre daha güçlü donanım (CPU, Ram, Disk vb.) yapısına sahiptirler. Sunucuların istemci bilgisayarlara kesintisiz ve hatasız olarak hizmet verebilmeleri çok önemlidir. Sunuculardan kaynak kullanımı için istekte bulunan bilgisayarlara istemci adı verilmektedir. Sunucu bilgisayar işletim sistemleri genelde istemci-sunucu modeline dayalı olarak çalışır. Sunucu bilgisayar işletim sistemleri, bir sunucu üzerinde çalışmak üzere ayarlanmış, çok kullanıcılı bilgisayar programlarını ve ağ üzerindeki uygulamaları çalıştırabilen ve ağ üzerindeki kullanıcılarının isteklerine hizmet verebilen işletim sistemi yazılımlarıdır.

Windows Sunucu İşletim Sistemleri

Microsoft firması tarafından geliştirilmiş lisans ile dağıtılan işletim sistemi yazılımlarıdır. Microsoft firması ilk olarak 1993 yılında Windows NT 3.1 ismiyle sunucu işletim sitemini geliştirdi. Daha sonra Windows NT 3.5 ve 4.0 serileriyle devam etti. Microsoft firması 2000 yılında Windows 2000 server işletim sistemini yayımladı. Ardından serinin devamı olan Windows 2003, 2008, 2012 ve en son olarak 2016 server sürümlerini yayımladı. Gelişmiş arayüz desteğine sahip olan Windows sunucu işletim sistemlerinin kullanımı açık kaynak kodlu olan sunucu işletim sistemlerine göre daha kolaydır. Windows 2008 sunucu işletim sistemi ile gelen sunucu yönetim (Server manager) konsolu sayesinde sunucu yönetimi eski sürümlere göre çok daha kolaydır. Sunucu yönetim konsolu ile sistem bilgileri, sunucu durumu, disk yapılandırması ve çalışan servislerle ilgili olay günlükleri gibi birçok bilgi görüntülenebilir.

Windows Server 2012: Microsoft firması Windows server işletim sistemi ailesinin son sürümü olan Windows 2012 server işletim sistemini 2012 yılı eylül ayında yayımlamıştır. 2013’te ise bu sürümün devamı olan Windows 2012 R2 sunucusunu çıkarmıştır. Artık günümüzde 32-bit işlemcili sunucuların kullanılmayacağı düşünülerek Windows 2012 sunucu yazılımı öncekilerden farklı olarak sadece 64-bit (x64) işlemciler için yayımlanmıştır. Bulut sistemle bütünleşik çalışan Windows sunucu 2012 R2 sunucu işletim sistemi özellikle sanallaştırma, sunucu ve ağ yönetimi, masaüstü altyapısı ve web uygulamaları gibi birçok alanda yenilikler sunmuştur. 2012 işletim sisteminin yenilik ve özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz; Yönetim paneli (Server manager), Hyper-V sanallaştırma, Depolama, Ağ, Windows PowerShell, Sanal masa üstü altyapısı VDI, Çekirdek Sunucusu (Server core) dur.

Windows 2012 sunucusu 32 bit işlemcilerini desteklememektedir. Minumum sistem gereksininimleri ise şunlardır: 64bit Mimari, en az 1.4 GHz İşlemci, 512 MB RAM, 32 GB (2012 çekirdek sunucusu için yeterli) HDD, Gigabit (10/100/1000baseT) Ethernet ve DVD sürücü (eğer işletim sistemi DVD üzerinden kurulacaksa). Windows Server 2012 DVD2sini sürücümüze takıp, makinamızı DVD’den boot ederek kuruluma başlayabiliriz. Kurulum başladıktan sonra ilk olarak dil, zaman ve klavye seçimleri yapılır. İleri düğmesine bastıktan sonra sonra şimdi yükle diyerek kurulum başlatılır. Kurulum tamamlandıktan sonra Server sunucu yöneticisi Windows Server 2012 işletim sisteminin başlangıcında otomatik olarak açılacaktır. Ayrıca görev çubuğunda bulunan sunucu yönetimi kısayoluna tıklanarak açılabilir. Temel olarak yönetim panelinde Dashboard (Pano), Yerel Sunucu ve Tüm sunucular olmak üzere üç temel bölüm bulunur. Sunucu açıldığında ilk karşımıza çıkan Pano arayüzünden rol ve özellik ekleme, yönetilecek yeni uzak sunucuların eklenmesi, sunucu gurubu oluşturma, yerel ve uzak sunucuların yönetimi ve izlenmesi ve dosya ve depolama hizmetlerinin yönetilmesi gibi birçok ana işleme erişim sağlanabilir.

Linux Açık Kaynak Kodlu Sunucu Bilgisayar İşletim Sistemleri

Linux, 1991 yılında Finlandiyalı bir üniversite öğrencisi olan Linus Torvalds tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. Linux daha önce geliştirilmiş olan Unix işletim sisteminden esinlenerek geliştirilmiş açık kaynak kodlu, özgür ve ücretsiz (destek hariç) bir işletim sistemi çekirdeğidir. Çekirdeğin kaynak kodları GNU (Genel Kamu Lisansı) çerçevesinde özgürce dağıtılabilir, değiştirilebilir ve kullanılabilir. Günümüzde kullanılan birçok Linux işletim sistemi dağıtımı bulunmaktadır. Dünya genelinde kullanılan web sunucularının büyük bir kısmı Linux sunucu işletim sistemleri üzerinde çalışmaktadır.

Linux en basit ifade ile açık kaynak kodlu özgür bir işletim sistemi çekirdeğidir.  Linux çekirdeğinin kaynak kodları açıktır; herkes tarafından değiştirilebilir. Dünyada birçok gönüllü kişi, gruplar ve kurumlar bu çekirdek üzerinde kendilerine özgü değişiklikler yaparak ve kendi uygulamalarını geliştirerek Linux sürümleri geliştirmektedirler. Bu çekirdek üzerinden geliştirilen yeni işletim sistemlerine Linux dağıtımları denilmektedir. Belli ticari firmalara ait olan kapalı kaynak kodlu Windows ve MacOS gibi işletim sistemleri tek merkezden geliştirilirken açık kaynak kodlu Linux dağıtımları dünyanın her tarafından gönüllü kişiler tarafından geliştirilmektedir. Aynı zamanda, Linux işletim sistemi üzerinde çalışacak uygulamalar da açık kaynak kodlu olup ücretsiz olarak sunulmaktadır. Açık kaynak kodlu Linux dağıtımların en büyük avantajı işletim sistemi ve üzerinde çalışacak uygulamalar için herhangi bir lisans bedeli ödenmemesidir. Ayrıca, Linux dağıtımlarının masaüstü veya sunucu işletim sistemlerine yönelik birçok farklı dağıtımları vardır.

Kurulumda Ubuntu Server 14.04.03 LTS 64 bit işletim sistemi sürümü kullanılacaktır. Komut satırı arayüzüne sahip Ubuntu sunucu işletim sistemini kurmak için gereken en düşük bilgisayar donanım özellikleri aşağıda listelenmiştir. • 300 MHz x86 processor • 192 MiB of system memory (RAM) • 1 GB of disk space • Graphics card and monitor capable of 640x480 • DVD/CD drive Kurulumu başlatmak için ubuntu dağıtımının bulunduğu DVD sürücüye takılıp sunucu DVD sürücüden başlatılacak şekilde açılır. İlk açılan pencerede linux dağıtımın dili seçilir. Ubuntu sunucu işletim sistemi başladığında ilk olarak kullanıcı giriş ekranı gelir. Linux sunucu işletim sistemleri için varsayılan olarak masaüstü grafik arayüzü kurulu olarak gelmez. Linux sunucu işletim sistemlerinde GNOME ve KDE olmak üzeri iki tane grafiksel masaüstü arayüzü vardır. İkisi de ücretsiz olarak kurulabilmektedir. GNOME için: sudo apt-get install ubuntu-desktop, KDE için ise: sudo apt-get install kubuntu-desktop komutları çalıştırılır. Komutun başına sudo komutunun eklenmesi işlemin root yetkisinden yapılması gerektiğindendir.

Açık kaynak kodlu sunucu işletim sistemlerinin (Linux) avantajları ve dezavantajları:

Avantajları;

• Kararlılık: Linux işletim sistemlerinin en önemli özelliği uzun süre kilitlenmeden ve kapanmadan kararlı bir şekilde çalışabilmesidir. Bir program kurduğunuzda veya ayarlarını değiştirdiğinizde makineyi kapatıp açmak gerekmez.
• Donanım: Birçok makine mimarisi ve işlemci modeli ile uyumludur. Hemen hemen her türlü protokol ve dosya sistemini destekler. Diğer sunucu işletim sistemlerine göre sistem kaynaklarını daha az kullanır ve daha düşük donanım konfigürasyonlarında çalışabilmektedir.
• Güvenlik: Linux genel olarak Windows sunucu işletim sistemlerine göre daha güvenlidir. Linux sistemleri dünya üzerinde birçok gönüllü kişi ve kurum tarafından geliştirilmektedir ve kodlar açık olduğu için sistem ve güvenlik hataları hemen fark edilip güncellenmektedir. Windows sunuculara göre daha az virüs saldırılarına maruz kalır.
• Düşük maliyet: Linux işletim sistemleri özgür yazılım ürünleridir. Bu kapsamda Linux işletim sistemleri ve üzerinde çalışan programlar özgür yazılım sözleşmeleri altında tamamen ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. İstediğiniz gibi indirip kurabilir ve üzerlerinde değişiklik yapılabilir.

Dezavantajları;

Windows işletim sistemleri son kullanıcıya daha yakın ve gelişmiş arayüzü desteğine sahiptir. Linux işletim sisteminde ise bazı işlemleri gerçekleştirmek için uzmanlık gerekebilir. Ticari firmaların ürettiği yazılımlar genellikle Windows veya Mac OS içindir. Windows işletim sisteminde kullandığımız her programın eş değerini Linux işletim sisteminde bulamayabiliriz veya bulsak bile Windows’taki gibi kullanımı kolay olmayabilir. Windows işletim sistemlerinin yıllardır pazarda lider olmasından dolayı oyun programlarının çoğu Windows için geliştirilmiştir. Birçok oyun programı Linux işletim sistemlerinde çalışmamaktadır. Sonuç olarak kullanım amacına göre işletim sistemlerinin seçimi değişebilir. Örnek olarak, kişisel işletim sistemleri için Windows veya Mac OS daha uygun olabilecek iken sunucu işletim sistemleri için daha güvenilir, kararlı ve az maliyetli olduğu için Linux sistemleri seçilebilir.

MAC OS X Sunucu Bilgisayar İşletim Sistemleri

Mac OS X sunucu işletim sistemleri Apple firması tarafından Unix çekirdeği kullanılarak geliştirilmiş lisanslı ürünlerdir. Mac OS X ile aynı mimariye sahip olan Mac OS X sunucu işletim sistemi sunucuyu yönetmek ve yayımlamak için ek uygulama, hizmetler, sunucu programları ve yönetim paneline sahiptir. Max OS X sunucu işletim sistemi daha çok küçük ölçekli işletmeler, eğitim kurumları ve ofislerde kullanılmaktadır. Mac OS X sunucu işletim sistemi gelişmiş arayüz desteğine sahip olduğu için kurulumu ve yönetimi çok kolaydır. Son yıllarda Apple firması Mac OS X sunucu işletim sistemleri için ayrı bir paket yayımlamamaktadır. Sunucu özellikleri Mac OS X işletim sistemi üzerinden ek paket olarak sunulmaktadır. Belli bir paket ücreti karşılığında Mac OS X kişisel işletim sisteminizi sunucu işletim sistemine dönüştürülebilirsiniz.

Max OS X sunucu işletim sistemleri çoğunlukla web, mail ve dosya sunucusu olarak kullanılmaktadır. Sunucu bilgisayar işletim sistemleri genel olarak değerlendirildiğinde en yaygın kullanılan sunucu bilgisayar işletim sisteminin Linux olduğu görülmektedir. Oldukça kapsamlı bir donanım ve yazılım desteğine sahip olan Linux işletim sistemleri sunucu bilgisayarlar, masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar, iş istasyonları, akıllı telefonlar ve tabletler gibi hemen her platformda çalışabilmektedir. Buna karşın gelişmiş arayüz desteği, kapsamlı sunucu yönetim paneli ve Hyber-V sanallaştıma teknolojisine sahip Windows sunucu işletim sistemlerinin kullanımı açık kaynak kodlu olan sunucu işletim sistemlerine göre daha kolaydır. Unix çekirdeği kullanılarak geliştirilmiş Max OS X sunucu işletim sistemi daha çok küçük ölçekli işletmeler, eğitim kurumları ve ofislerde kullanılmaktadır.