Yaşlı Bakımı İlke Ve Uygulamaları Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

“Maslow’un Temel İnsan Gereksinimleri Piramiti” nde yer alan gereksinimlerin incelendiği dört temel başlık nedir?

“Maslow’un Temel İnsan Gereksinimleri Piramiti” nde yer alan gereksinimlerin incelendiği dört temel başlık:

1. Fizyolojik Gereksinimler: Bireyin yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan temel
gereksinimlerdir. Pramitin en alt, en geniş bölümünde hava, su, boşaltım, uyku,
ağrıdan kaçma, seks, dinlenme yer alır.
2. Sosyal Gereksinimler: Bireyin diğer insanlarla etkileşimi ile ilgili sevgi, kabul
edilme, ait olma, saygı gösterilmesi, kendini gerçekleştirme ve estetik gereksinimle
ilişkilidir.
3. Duygusal Gereksinimler: Bireyin yaşamı içinde oluşan korku, anksiyete, sevinç
mutluluk ve yalnızlık gibi duyguları kapsar.
4. Entelektüel Gereksinimler: Bireyin düşüncesi ve yaşam felsefesi üzerinde yoğunlaşır
ve öğrenme, problem çözme, akıl yürütme gibi gereksinimleri kapsar (Akça Ay, 2015).

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 10 Aralık 1982 yılında yapılan 1. Dünya
asamblesinde saptanan yaşlılık temel ilkeleri nelerdir?

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 10 Aralık 1982 yılında yapılan 1. Dünya
asamblesinde yaşlılık temel ilkeleri saptanmıştır. Bunlar:

• Bağımsızlık
• Katılım
• Bakım
• Kendini gerçekleştirme
• İtibar
başlıklarında toplanmıştır.

Yaşlılık döneminde karşılaşılan belli başlı sorunlar nelerdir?

Yaşlılık döneminde karşılaşılan belli başlı sorunları şu şekilde sınıflayabiliriz:
a) Fiziksel güçteki azalma ve buna bağlı sağlığa uyumun azalması
b) Meslek hayatının sona ermesi, emekli olma ve maddi güçlükler
c) Yaşın ilerlemesi ve eşin kaybedilmesi
d) Yaşıtları ile birlikte vakit geçirme çabası
e) Topluma karşı yerine getirmesi gereken sorumluluklarda sıkıntı olması
f) Yaşayacağı yeri kendine özgü ve doyurucu şekilde düzenleyememe

Yaşlılık döneminde karşılaşılan fizyolojik değişiklikler nelerdir?

Yaşlılıkta görülen bir takım fizyolojik değişiklikler vardır. Bunlar:
• Akciğerin elastisite azalma
• Damarlarda sertleşme, aterom plaklarının oluşumu
• Sindirim sisteminde salgıların ve hareketlerin azalması
• Kemiklerden mineral kaybının artması ve iskeletteki değişiklikler sonrası boyun
kısalması
• Yağ oranının artması
• Bazal metabolizmanın azalması
• İşitme, görme gibi duyu organlarının zayıflaması
• Birçok hormonda azalma olması
• Uyku kalite düzeninin bozulması

Yaşlılık döneminde karşılaşılan sosyal değişiklikler nelerdir?

Yaşlılık döneminde sosyal değişiklikler de gözlenir. Bunlar:
• Sosyal hayatının azalması ve çevresinin daralması
• Emeklilikle birlikte ciddi gelir kaybı
• Eşin kaybedilmesi ve yalnız kalma
• Yaşanan sağlık sorunlarının ciddiyeti nedeniyle bir başkasının bakımına ihtiyaç
duyma
• Kendini işe yaramaz hissetme

N. Roper, W. Logan, A. T. Tierney’in, Günlük Yaşam Aktiviteleri (GYA) kapsamında tanımladığı 12 yaşamsal aktivite nelerdir?

N. Roper, W. Logan, A. T. Tierney’in, Günlük Yaşam Aktiviteleri (GYA) kapsamında tanımladığı 12 yaşamsal aktivite:

• Güvenli bir çevrenin sağlanması ve sürdürülmesi,
• İletişim,
• Solunum,
• Yeme ve içme,
• Boşaltım,
• Kişisel temizlik ve giyim,
• Beden ısısının kontrolü,
• Hareket,
• Çalışma ve eğlenme,
• Cinsel yaşam,
• Uyku,
• Ölüm,
olarak sıralanır.

Yaşam modelinin bir unsuru olan Günlük Yaşam Aktiviteleri (GYA) hangi unsurlarla tamamlanır?

Yaşam modelinin bir unsuru olan Günlük Yaşam Aktiviteleri (GYA) aşağıdaki diğer
unsurlarla tamamlanır.
• Yaşam süresi, sürekliliği
• Bağımlılık/Bağımsızlık duygusu (Bireysel yeterlilik)
• GYA’yı etkileyen etmenler
• Yaşamda bireysellik

Yaşlılar barınma açısından en sorunlu olandan en az sorunlu olana doğru hangi şekilde
sıralanmaktadır?

Yaşlılar barınma açısından en sorunlu olandan en az sorunlu olana doğru şu şekilde
sıralanmaktadır:

• Ekonomik durumu kötü – yalnız yaşayan yaşlı
• Ekonomik durumu kötü – ailesiyle yaşayan yaşlı
• Ekonomik durumu iyi – yalnız yaşayan yaşlı
• Ekonomik durumu iyi – ailesiyle yaşayan yaşlı (Sılaydın, 2008).

Yaşlılara güvenli bir çevrenin sağlanması ve sürdürülmesi konusunda zeminler ile ilgili olarak nelere dikkat edilmelidir?

• Zeminlerde kolayca kayabilecek parça halı, kilim, yolluklar mutlaka zemine sabitlenmeli
• Halı kilim püskülleri kesilmeli ya da üzerine bir kumaş parçası geçirilip dikilmeli
• Yaşlının ayağının takılabileceği uzatma kablosu vb. sabitlenmeli.
• Yaşlıyla birlikte yaşayan torunların oyuncakları ortada bırakılmamalıdır.
• Mümkün olduğunca yaşlının yürümesine ve hareketine engel olacak şekilde ortada
eşya bulundurulmamasına dikkat edilmelidir.

Yaşlılara güvenli bir çevrenin sağlanması ve sürdürülmesi konusunda banyo ve tuvalet ile ilgili olarak nelere dikkat edilmelidir?

• Bacalar güvenli olmalı, iyi bir havalandırma bulunmalı
• Banyo zemini kaygan olmayan bir malzeme ile döşenmeli
• Altı kaymayan terlikler kullanılmalı,
• Klozet, duş kenarı ve küvetin kenarlarına destek sağlamak amacıyla sağlam demir
tutamaklar yerleştirilmeli
• Herhangi bir acil durum için yakınlarında kolaylıkla ulaşılabilecek bir telefon bulunmalı
ve ilk aranacak kişilerin numarası telefona kaydedilmelidir.

Yaşlılara güvenli bir çevrenin sağlanması ve sürdürülmesi konusunda mutfak ile ilgili olarak nelere dikkat edilmelidir?

•Mutfakta çalışırken uzun, sarkan giyecekler kullanılmamalıdır.
• Ocağın düğmeleri büyük boyutta ve açık- kapalı konumları net olmalıdır.
• Ocak üstlerindeki çaydanlık tava gibi araçların sapları iç kısma dönük olmalıdır.
• Sıcak su ve soğuk su açma - kapama kolları belli olmalıdır.
• Acil durumlar için otomatik gazın kesildiği ocaklar kullanılmalıdır.
• Havalandırma sistemi bulunmalıdır.
• Eşyaların kenarları sivri ya da keskin olmamalıdır.

Yaşlılara güvenli bir çevrenin sağlanması ve sürdürülmesi konusunda antre ile ilgili olarak nelere dikkat edilmelidir?

Ev kazalarının, düşme ya da çarpma olaylarının yaşandığı yerlerden biri de antrelerdir.
İyi aydınlatmanın olmaması buna neden olabilir. Antrede mümkün olduğunca eşya
bulundurulmamalıdır. Eşya konması gerekiyorsa da duvar boyu tercih edilmelidir. Dış kapıdan girişte bir oturma yeri omalı, ayakkabı çıkarmak ve giymek için buraya oturulmalıdır. Oturma yerinin hemen yanında bastonun konabileceği ya da asılabileceği bir yer olmalıdır.

Yaşlılara güvenli bir çevrenin sağlanması ve sürdürülmesi konusunda genel olarak nelere dikkat edilmelidir?

• Yaşlının sık kullandığı eşyaları kolayca ulaşılabilecek yerlerde olmalıdır.
• Kullanılan gözlük çıkarıldığında, tekrar takılmak istenince rahatlıkla ulaşılabilecek
bir yere konulmalıdır.
• İlaçların kullanımı ile ilgili detayları gösteren bir yazı görebilecekleri bir yere (örneğin
buzdolabının kapısına) asılmalıdır. Gerekirse günlük kullanımı kolaylaştıran ilaç kutuları kullanılmalıdır.
• Her ilaç kendi kutusunda tutulmalı, birbiri ile karıştırılmamalıdır.
• Şifalı bitki ya da çaylarının kullanımında bunların ilaçlarla etkileşime girerek olumsuz sonuçlar doğurabileceği unutulmamalı ve mutlaka yaşlı bu konuda bilgilendirilmelidir.
• Pencereler gerektiği zaman kolayca açılabilmeli, üstten açılıp havalandırılan cinsten olmalıdır. Böylece yaşlının bir dengesizlik sonucu pencereden düşmesine engel olunmuş olur.
• Ani ısı değişiklikleri yaşlıları olumsuz etkiler. Onun için yaşlının rahat edeceği ve ona uygun belli bir düzeyde, istikrarlı ısıtma sağlanmalıdır. Genellikle tavsiye edilen diğer yetişkinlerden 2–3 °C civarında daha sıcak- oda sıcaklığına ihtiyaç duyarlar. Yaşlı bireylerin ayak ve bacaklarının üşümesini önlemek için konut içerisindeki ısıtma sisteminin yerden tavana doğru olması arzu edilir
• Bütün kapılar eşiksiz olmalıdır
• Yangın merdiveni ya da acil çıkışlar mutlaka evin planlanması aşamasında yapılmalıdır.
• Elektrik düğmeleri, kapı zili gibi düğme ve prizler yerden en fazla 90-100 cm yükseklikte olmalıdır.
• Evdeki koridor, merdiven, banyo, tuvalet gibi alanlar özellikle geceleri iyi aydınlatılmalıdır.
Mümkünse harekete duyarlı lambalar kullanılmalıdır.
• Ayrıca yer döşemeleri ve halılar görme problemini arttıracak ve derinlik hissi verecek
şekilde desenli olmamalıdır.
• Masa ve eşyaların ayakları dışarıya çıkıntılı olmamalıdır (Doğan, 2015).

Güvenli toplum politikaları oluşturulması için neler gereklidir?

Güvenli toplum politikaları oluşturulabilmesi için:
1- Ulusal ve bölgesel güvenlik politikası: Yaşlıları da içine alacak şekilde kaza ve yaralanma
koruma programlarına öncelik veren ulusal politikalar geliştirilmelidir. Ve
bu politikaların içinde en önemli paydaşlar özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve
toplumdur.
2- Güvenli çevre oluşturulması: Yaşlının gerek ev ortamında gerekse trafikte, yolda,
sokakta geçirebileceği kazalara karşı önlemler alınmalıdır. Yaşlının yaşadığı çevre
güvenli bir hâle getirilmelidir.

3- Başarılı programların desteklenmesi: Oluşturulan ve başarılı bulunan projeler
mutlaka desteklenmelidir.
4- Toplum hizmetleri kapsamının genişletilmesi: (Sadece sağlık konusunda değil tüm
sektörleri içine alacak şekilde planlama yapılmalı ve yapılan planlar sonrası ortaya
çıkan ürünlerle güvenlik sağlanmalı ve yaşlının yaşam kalitesini arttırmak ana amaç
olmalıdır. Örneğin bir alışveriş yaparken ya da banka ile ilgili işlerini hallederken
mutlaka onun konforu ve güvenliği ön plana alınmalı ve sistem kurgulaması bu doğrultuda yapılmalıdır ) gibi koşulları yerine getirmek gerekmektedir (Özcebe, 2015).

Yaşlılara giydirilecek giysilerde aranacak başlıca özellikler nelerdir?

Yaşlılara giydirilecek giysilerde aranacak başlıca özellikler;

• Vücudu dış ortamın etkilerinden tamamen koruyabilmeli,
• Kolay giydirilip çıkarılabilmesi için kollarının bol olmasına dikkat edilmeli,
• Sıcak havalarda güneşten kışında soğuktan korumalı,
• Pamuklu, teri emebilen ve alerjik özelliği olmayan kumaşlardan yapılmalı,
• Yakaları V şeklinde ya da yuvarlak olmalıdır,
• Serbestçe hareket etmesine fırsat vermeli,
• Düğme sayısı olabildiğince az olmalı,
• Çoraplar esnek ve kolay giyilebilmeli,
• Ayakkabıların tabanları kaymaz özellikte, yumuşak deriden yapılmış olmalı, bağcıksız
olmalı ve kolay açılıp kapanabilen biçimde olmalı,
• Giysiler yıkanarak kolayca temizlenebilen özellikte olmalı,
• Giysi kumaşlarının özelliğinin ütü yapılabilir cinsten olmasına dikkat edilmeli,
• Yaşlıların giysilerin üzerine isimleri yazılmalı ve kollarında mutlaka kimlik bilgilerinin
ve kısa sağlık sorunlarının yazılı olduğu bilezikler bulundurulmalıdır.

Estrümantal günlük yaşam aktiviteleri ölçeği(EGYA) kim tarafından geliştirilmiştir?

Estrümantal günlük yaşam aktiviteleri ölçeği(EGYA) Lawton ve Brody tarafından geliştirilmiştir. 

Estrümantal günlük yaşam aktiviteleri ölçeği'ne (EGYA) ait sorular nelerdir?

Estrümantal günlük yaşam aktiviteleri ölçeği(EGYA) Lawton ve Brody tarafından geliştirilmiştir (Lawton & Brody, 1969) 7 sorudan oluşur. Bu sorular telefon kullanabilme, araba-taksi vs. yolculuk etme, gıda ve giysi alışverişi, yemek hazırlama, ev işleri, ilaçlarını tanıma ve kullanabilme, para ile ilgili işleri yapabilmedir.

Hangi yaşlı bireylerin daha fazla gereksinimi olabilir?

• Yalnız yaşayanlar
• Sosyal izolasyonu olanlar
• Yakınında akrabaları olmayanlar
• Birden fazla tıbbi sorunu olanlar
• Fiziksel olarak hareketsiz olanlar
• Demansı (bunaması) olanlar
• Depresyonu olanlar
• Kısa bir süre önce kayıp yaşayanlar
• Hastaneden henüz taburcu edilmiş olanlar
• Günlük yaşam aktivitelerini kaybetmiş olanlar

“Yokluğunda kişiye acı ve ıstırap veren, varlığı ise insanı mutlu eden şeyler” e ne ad verilir?

“Yokluğunda kişiye acı ve ıstırap veren, varlığı ise insanı mutlu eden şeyler” e gereksinim adı verilir.

Dünya Sağlık Örgütüne göre yaşlılığın başladığı yaş kaçtır?

Dünya Sağlık Örgütüne göre yaşlılığın başladığı yaş 65'tir.