Web’de Telif Hakları ve Etik Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

İnhisari lisans nedir?

Lisans, inhisari lisans veya inhisari olmayan lisans şeklinde verilebilir. İnhisari lisans söz konusu olduğu zaman, lisans veren başkasına lisans veremez ve hakkını açıkça saklı tutmadıkça, kendisi de üzerinde lisans verdiği hakkı kullanamaz.

5846 Sayılı Fikir Ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) ile yasal koruma altında olan bir metnin eser sahibi konumunda bulunan kişinin yazılı izni olmaksızın herhangi bir şekilde kullanılması, çoğaltılması, yayılması, işlenmesi, uyarlanması, sahnelenmesi ya da kaynak göstermeksizin alıntılanması yasaktır.

Buna göre sayılan şekillerde, metnin kullanılmasında hukuka aykırı hareket edilmesi durumunda karşılaşılacak yaptırımlar nelerdir?

Sayılan şekillerde, metnin kullanılmasında hukuka aykırı hareket edilmesi, ilgili yasaya göre suç kabul edilmekte ve hapis cezası gerektirmektedir. Bu türden haksız kullanımlar neticesinde; hapis cezası yanı sıra yine aynı kanuna göre metnin telif ücretinin üç katına kadar da tazminat bedelinin ödenmesi söz konusu olacaktır.

Hukuksal açıdan tavsiye kararı niteliğinde olan 1980 tarihli kişisel verilerin korunması ile ilgili olarak düzenlenmiş uluslararası metin hangisidir?

Doğrudan kişisel verilerin korunması ile ilgili olarak düzenlenmiş uluslararası metinler de bulunmaktadır. Bunlardan biri; hukuksal açıdan tavsiye kararı niteliğinde olan 1980 tarihli OECD Özel Yaşamın Gizliliği ve Sınır Ötesi Kişisel Veri Dolaşımının Korunmasına İlişkin Rehber İlkeleri’dir.

Kişisel verilerin korunması ile ilgili olarak düzenlenmiş uluslararası metinler nelerdir?

Doğrudan kişisel verilerin korunması ile ilgili olarak düzenlenmiş uluslararası metinler de bulunmaktadır. Bunlardan biri; hukuksal açıdan tavsiye kararı niteliğinde olan 1980 tarihli OECD Özel Yaşamın Gizliliği ve Sınır Ötesi Kişisel Veri Dolaşımının Korunmasına İlişkin Rehber İlkeleri’dir. AB Temel Haklar Şartı’nda, Birleşmiş Milletler Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi, Birleşmiş Milletler Bireysel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Bilgisayara Geçirilmiş Kişisel Veri Dosyalarına İlişkin Rehber İlkeler, 108 sayılı sözleşme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa Siber Suçlar Sözleşmesi, gibi metinlerde de çeşitli hükümler bulunmaktadır. Bunun yanında 95/46/AT(EC) sayılı ve 24.10.1995 tarihli Kişisel Verilerin İşlenmesinde Gerçek Kişilerin Korunması Direktifi, 2002/58/AT(EC) sayılı ve 31.07.2002 tarihli Elektronik İletişimde Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Kişisel Alanın Korunması Direktifi ve 2006/24/AT(EC) sayılı ve 15.03.2006 tarihli AT İletişim Trafik Verilerinin Saklanması Direktifi metinleri bulunmaktadır.

Türk Ceza Kanunu'na göre  kişisel verileri hukuka aykırı olarak kaydeden kimseye uygulanacak yaptırım nedir?

135. maddeye göre; kişisel verileri hukuka aykırı olarak kaydeden kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir. Kişisel verinin, kişilerin siyasi, felsefi veya dini görüşlerine, ırki kökenlerine; hukuka aykırı olarak ahlaki eğilimlerine, cinsel yaşamlarına, sağlık durumlarına veya sendikal bağlantılarına ilişkin olması durumunda birinci fıkra uyarınca verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Kişisel veriler nasıl tanımlanmaktadır?

Suçla korunan hukuksal değer genel olarak kişilerin özel hayatı ve hayatın gizli alanı, özel olarak kişisel verilerdir. Suçun konusunu oluşturan kişisel verilerin değişik tanımları mevcuttur:
• 108 no’lu Kişisel Nitelikteki Verilerin Otomatik İşleme Tabi Tutulması Karşısında Şahısların Korunmasına Dair Sözleşme m.2: Kişiyi tanımlayan ya da tanımlayabilen her türlü bilgi.
• 95/46 s. Avrupa Topluluğu Veri Koruma Yönergesi m.2: Doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak bir gerçek kişi ile ilintili olabilecek ve onu belirlenebilir kılacak her türlü bilgi.
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu m.3/1, c) Kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi.

Hassas veriler nelerdir?

Hem uluslararası mevzuatta hem de ülkemizde yasalaşmayı bekleyen Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Tasarısı’nda kişisel verilerin içerisinde yer alıp daha kapsamlı şekilde korunması amaçlanan “hassas veri” kavramı söz konusudur. Çeşitli düzenlemelerden yola çıkarak özetlemek gerekirse; kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasî düşüncesi, felsefî inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı veya cinsel hayatıyla ilgili veriler hassas kişisel verilerdir.

TCK’daki ilgili maddedeki “veri” kavramından ne anlaşılması gerektiği konusundaki görüşler nelerdir?

TCK’daki ilgili maddedeki “veri” kavramından ne anlaşılması gerektiği konusunda ise öğretide iki ayrı görüş mevcuttur:
1. Görüş: Kişisel verileri geniş anlamda düşünmek gerekir. “Her türlü bilgi”
2. Görüş: Herkes tarafından kolaylıkla bilinmesi mümkün olan verileri bu madde kapsamında değerlendirmemek gerekir.

Verileri yok etmeme suçu hangi şartlarda gerçekleşmiş olur?

Verilerin nasıl, ne şekilde yok edilmesi gerektiği ilgili yasa ve yönetmeliklerde belirtilmiş olabilir. Verileri yok etmeme suçu ihmali hareketle gerçekleşecektir. Suçun gerçekleşmesi için mutlaka bir hukuk normunda verilerin kayıtlı tutulabileceği sürelerin ve bu sürenin sonunda verinin yok edilmesi gerektiğinin açık, anlaşılabilir bir biçimde düzenlenmiş olması gerekmektedir.

İnternette kullanıcı hakları nelerdir?

İnternette kullanıcı hakları internet erişimi ve kullanımı hakkı, bilgi edinme hakkı, nefret söylemine maruz kalmama hakkı, din ve inanç özgürlüğü, sanal toplantı (toplanma) ve örgütlenme özgürlüğü, özel hayatın gizliliğinin korunması hakkı, sanal kişiliğin korunması hakkı, anonimlik ve şifreleme kullanıma hakkı, gözetlenmeme / izlenmeme hakkı ve hakarete maruz kalmama hakkı ilk akla gelen klasik hakların internetteki görünümü şeklindeki haklardandır. Ayrıca unutulma ve anonim kalma hakları da gündemde olan haklardan bazılarıdır.

Unutulma hakkı nedir?

Unutulma hakkı; dijital hafızada yer alan, bireye ait fotoğraf, kimlik bilgisi, adres ve diğer kişisel içeriğin, yine bireyin kendi talebi üzerine bir daha geri getirilemeyecek biçimde ortadan kaldırılması olarak özetlenebilir.

Komisyon tarafından "unutulma hakkı" ile yapılan düzenlemenin amacı nedir?

Komisyon tarafından yapılan bu düzenlemede gençlerin sosyal medya aracılığıyla paylaştıkları kişisel verilerinin gelecekte önlerine birer kötü şöhret malzemesi olarak çıkmasının ve çeşitli alanlarda gelişimlerine engel teşkil etmesinin önüne geçilmesi de amaçlanmıştır.

"Veri denetçisi” (controller) hangi durumlarda veriyi tutma ve saklama hakkına sahiptir?

Avrupa Hukuku’na göre; eğer veriler çok uzun süredir toplanış amaçları kapsamında kullanılmıyorsa ve kullanıcı da söz konusu verilerin saklanmasına rıza göstermiyorsa, “veri denetçisi” (controller) kullanıcıya ait verileri gecikmeksizin silmek zorundadır. Ancak, ifade özgürlüğünün korunması, genel sağlığı ilgilendiren bir konuda kamu yararının olması gibi şartların varlığının yanı sıra tarihî, istatistiksel ve bilimsel amaçlar ile Birliğin veya üye devletlerin hukuk sistemlerinin gerekli kıldığı durumlarda denetçi, veriyi tutma ve saklama hakkına sahiptir.

İnternet üzerinde iletişim deklarasyonunun anonim kalma hakkı ile ilgili görüşü nedir?

İnternet üzerinde iletişim deklarasyonuna göre; 

Bilgi ve düşüncelerin özgür ifadesini çoğaltmak için kişilerin kimliklerini ifşa etmeme hakkına saygı gösterilmelidir. Anonim kalmayı istemek bir haktır ve özellikle baskıcı rejimlerin şemsiyesi altında yaşayan muhalif kimliklerin seslerini duyurması için elzemdir. 

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun 11. maddesi gereği; bireyler kişisel verileri ile ilgili hangi haklara sahiptir?

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun 11. maddesi gereği; kişisel verilerinizin;

a) işlenip işlenmediğini öğrenme,

b) işlenmişse bilgi talep etme,

c) işlenme amacını ve amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme,

ç) yurt içinde / yurt dışında aktarıldığı 3. kişileri bilme,

d) eksik / yanlış işlenmişse düzeltilmesini isteme,

e) KVKK’nın 7. maddesinde öngörülen şartlar çerçevesinde silinmesini / yok edilmesini isteme,

f) aktarıldığı 3. kişilere yukarıda sayılan (d) ve (e) bentleri uyarınca yapılan işlemlerin bildirilmesini isteme,

g) münhasıran otomatik sistemler ile analiz edilmesi nedeniyle aleyhinize bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme,

ğ) kanuna aykırı olarak işlenmesi sebebiyle zarara uğramanız hâlinde zararın giderilmesini talep etme hakkına sahipsiniz.

Dijital delil nedir?

Dijital deliller, başka bir deyişle elektronik kanıtlar, elektronik ve bilgisayar sistemlerinden (benzer deyişle: verileri otomatik işleme tabi tutma yetisine sahip sistemler) elde edilen ve hukuki açıdan suç ile ilgili kanıt olarak kabul edilebilecek veri, bilgi ve bulguları ifade eder.

Dijital delillerin özellikleri nelerdir?

Dijital delillerin yargı sürecinde anlam taşıması için dijital olmayan delillerin sahip olması gereken özellikleri de taşıması beklenir. Hukuki açıdan anlam taşıyan deliller:

• Kabul edilebilirlik: Hukuki kurallara uygun olarak elde edilmelidir.
• Gerçeklik: Olayla ilgili ve diğer belgelerle ilişkilendirilebilir olmalıdır.
• Bütünlük: Veriler tarafsız ve konuyu yansıtır nitelikte olmalı.
• Güvenilirlik: Toplanması veya transferi sırasında aslına göre değişmemesi/bozulmaması/kaybolmaması için herhangi bir kuşkuya yer verilmeyecek bir hassasiyetle hareket edilmelidir.
• İnanılırlık: Mahkeme vb. yargı mercileri tarafından inandırıcı ve anlaşılabilir olmalıdır.

Delil nedir?

Bir şeyin doğruluğu, gerçekliği konusunda kanaat verici belge, delil, iz, argüman. Hukuki anlamıyla, bir davada, sav, savunma, ileri sürmenin doğruluğuna yargıcı, yargılığı inandırmak, kanı vermek için yargılama süresinin kullanılmasını, toplanılmasını uygun gördüğü yazılı belgelerin, sözlü işlemlerin tümüdür.

Unutulma hakkına özellikle Amerikalı akademisyenler tarafından getirilen eleştiriler nelerdir?

Unutulma hakkına özellikle Amerikalı akademisyenler tarafından bir takım eleştiriler de getirilmiştir. Dijital izlerin silinmesinin bilgi edinme hakkı ile çatıştığı, üstelik kişisel verilerin silinmesinin birçok alanda yanıltıcı olabileceği ve suiistimal edileceği iddia edilmiştir. Örneğin politikacıların bu haktan faydalanarak yanıltıcı davranışlar sergilemesinin mümkün olabileceği ifade edilmiştir. Bilgiye erişmenin kısıtlanmasının İnternetin doğasına aykırı olduğu, bireye tanınan bu hakkın toplumun geneli açısından bir hak ihlali olarak yorumlanabileceği öne sürülmüştür. Eleştirenlerin bir bölümüne göre, bireylerin sağlık verileri veya sabıka durumu ile ilgili, kamuya açıklanmış bilgilerinin kontrol edilmesi ve dijital dünyadan kaldırılması, genel kamu yararı ve ifade özgürlüklerine aykırı olacaktır.

Türkiye’de de hukuken ilk kez en üst seviyede unutulma hakkı kabulüne dair elde edilen sonuç nedir?

T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun (HGK) 2014/4-56 esas, 2015/1679 karar numaralı ve 17.6.2015 tarihli kararı ile Türkiye’de de hukuken ilk kez en üst seviyede unutulma hakkı kabulüne dair ciddi bir sonuca ulaşıldığı düşünülmektedir.

Yargıtay HGK, bu kararı çerçevesinde; unutulma hakkı tanımlarına bakıldığında her ne kadar dijital veriler için düzenlenmiş ise de, bu hakkın özellikleri ve bu hakkın insan haklarıyla arasındaki ilişkisi dikkate alındığında; yalnızca dijital ortamdaki kişisel veriler için değil, kamunun kolayca ulaşabileceği yerde tutulan kişisel verilere yönelik olarak da kabul edilmesi gerektiğine hükmetmiştir.