Web Yayıncılığı Araçları Dersi 1. Ünite Özet

Web Yayıncılığı Ve Geliştirme Araçları

Giriş

Web yayıncılığı açısından olaya bakıldığında internetin, büyük medya organlarının tekelinde olan yayıncılık anlayışını kökten değiştirdiğini görmekteyiz. Günümüzde bir web yayıncısı, tek başına binlerce hatta milyonlarca okuyucuya veya izleyiciye ulaşabilmekte ve yayınlarını onlarla paylaşabilmektedir. Artık müzik sektöründe albüm yapmadan web yayıncılığı üzerinden şöhret olan sanatçılara, milyonlarca takipçisiyle paylaştığı yayınlar ile sosyal medyanın gündemine yön veren kullanıcılara, köşe yazarlarına rakip olacak derecede takipçisi olan web yazarlarına, çektikleri kısa videolar ile şöhret olanlara rastlamak mümkündür. Bu durum web yayıncılığında gelinen son noktaya işaret etmektedir.

Web Yayıncılığı ve Gelişimi

Web olarak adlandırılan yapı, dünya üzerindeki bilgisayar ağlarının birbirleriyle bağlanmasıyla oluşan İnternetin (interconnected network) üzerinde yer almaktadır. Amerikalı mühendis ve bilim insanı Vannevar Bush, The Atlantic dergisine yazmış olduğu “As we make think” isimli makale ile günümüz webine benzeyen “Memex” isimli teorik bir makineden söz etmiştir. Çalışmasında söz ettiği makine, bir depolama ve geri çağırma aygıtı olarak çalışmaktadır. İnsan zihninin çalışma prensibinden esinlenen Memex ile bir kişi, sahip olduğu tüm bilgilerini depolayabilmekte, bilgilerini birbiriyle ilişkilendirmekte ve bu ilişkiler sayesinde bir bilgiden bağlı olduğu diğer bilgilere hızlı bir biçimde erişebilmektedir. Benzer şekilde Amerikalı psikolog Joseph Carl Robnett Licklider 1962 yılında görev yaptığı Amerika Savunma Bakanlığına bağlı İleri Araştırma Projeleri Kurumu’nda (Advanced Research Projects Agency - ARPA) “Intergalactic Network (İntergalaktik Ağ)” kavramını ortaya atmıştır. Ortaya attığı bu kavram dünya üzerinde bilgisayar kullanan herkesin birbiriyle bağlantılı olacağı ve birbirleriyle bilgi paylaşımında bulunabileceği bir ağ yapısıdır. O zaman henüz olmayan böyle bir yapının gelecekte bilginin paylaşımı ve yayılımı için ne denli önemli olduğunu öngörmüştür.

Webin hayata geçirilmesi ise 1960’lı yıllardan sonraki çalışmalar sonucunda olgunlaşmıştır. O dönemde bilgisayarlara verilen önemin giderek artması ve askeri amaçlı teknolojik çalışmalara yapılan yatırımlar sonucunda webin teknik altyapısına dair birçok yeniliğe imza atılmıştır.

ARPANET projesi, Amerika Savunma Bakanlığı’na bağlı İleri Araştırma Projeleri Kurumu (ARPA)’nın geliştirdiği bir projedir. Bu projenin amacı, kuruma destek veren diğer tüm kurum ve kuruluşlardaki çalışanların ihtiyaç duyduğu bilgisayar kaynaklarına erişebilecekleri, böylelikle bilgi paylaşımının sağlanacağı bir ağ oluşturma fikridir.

O yıllarda internet, giderek büyümüş ve yüksek hızlarda veri transferi yapabilir durumdadır. Ancak, internet ağına bağlı bulunan tüm bilgisayarların veri paylaşımı için kullanabileceği ortak bir platform bulunmamaktadır. İşte bu noktaya çözüm için Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN)’de yazılım mühendisi olarak çalışan Tim Berners-Lee, 1989 yılında bir fikir öne sürmüştür. Temelini tüm platformlardan bağımsız olarak çalışacak hipermetinlerin oluşturduğu bu yapıda internet üzerindeki verilerin paylaşılması ve bulunması daha kolaylaşmaktadır. Birbirleriyle bağlantılı olan hipermetinler aracılığıyla bir bilgi yığını içerisinden başka bir bilgi yığınına ulaşabilirken bu hipermetin sayfaları işletim sistemlerinden veya kullanılan programlardan bağımsız olacaktır.

Tim BernersLee 1990 yılında günümüz webinin yapı taşları olan üç teknolojiyi oluşturmuştur. Bunlar, web genelindeki bağlı kaynakların bulunup getirilmesine izin veren bir iletişim protokolü olan Hipermetin Transfer Protokolü (Hypertext Transfer Protocol – HTTP), web için bir işaretleme dili olan Hipermetin İşaretleme Dili (Hypertext Markup Language – HTML) ve webe bağlı her bir kaynağı tanımlamak için kullanılan ve daha sonraki yıllarda URL olarak adlandırılan benzersiz adres yapıları olan Benzersiz Kaynak Tanımlayıcı (Uniform Resource Identifier – URI)’dır.

Web 1.0 olarak adlandırılan yapıda web, tek taraflı bilginin aktarıldığı salt okunur bir yapıdadır. Web 2.0, içeriğinin kullanıcılar tarafından oluşturulduğu işbirliği ile oluşturulan bir webi tanımlamaktadır. Buna göre, bir web kullanıcısı sadece bilgiyi okuyan veya edinen konumundan çıkarak, bilginin edinilmesinin yanında üretilmesine de katkı sağlayan bir konuma geçmiştir. Web 2.0’ı anlatan en güzel örnek wikilerdir. Wiki, bir web tarayıcısı üzerinden birçok web kullanıcısının işbirliği içerisinde yeni web sayfaları oluşturmasına, bunları düzenlemesine ve sayfalar arasında bağlantılar kurmasına izin veren web sitelerinin genel adıdır. Web 3.0 yapısında artık kullanıcıların ulaşmak istediği bilgiye var olan bilgi yığını içerisinden daha hızlı erişmesi sağlanmaya çalışılmaktadır. Bunun için web siteleri farklı teknolojileri kullanarak kullanıcıların işini daha da kolaylaştırmaya çalışmaktadır.

Web yayıncılığı kavramına gelindiğinde ise, web yapısı üzerinde gerçekleştirilen yayıncılık hizmeti akla gelmektedir. Yayın, okunmak üzere basılıp dağıtılan ya da radyo ve televizyon aracılığıyla kitlelere iletilen ürünlere verilen isimdir. Web yayıncılığı dergi, gazete, kitap gibi basılı ürünlerin ya da radyo, televizyon gibi görsel ürünlerin dijital olarak üretilmesi ve okurlara ya da izleyicilere iletilmesidir. Günümüzde bir web yayıncısı tek başına binlerce hatta milyonlarca okuyucuya veya izleyiciye ulaşarak popüler medya organlarıyla yarışabilmektedir. Geleneksel medya anlayışının tersine web kullanıcıları istedikleri anda web teknolojilerini kullanarak birer yayıncıya dönüşebilmektedir. Bu nedenle web yayıncılığı kavramı içerisinde, gazete, dergi ya da kitap gibi basılı yayınların dijital formları (e-gazete, edergi, e-kitap), radyo veya televizyon programlarının internet tabanlı formları (internet tv), web siteleri, bloglar, sosyal ağ platformları (Facebook, Twitter, Foursquare vb.), içerik paylaşım platformları (Youtube, Wikipedi, Instagram, Pinterest vb.), çok kullanıcılı oyunlar, forumlar ve diğer sosyal medya platformlarında yapılan yayıncılık yer almaktadır. Dijital teknolojilerin yayıncılık alanında işe koşulmasıyla birlikte ise tasarım açısından yenilikçi ürünler üretilmeye başlanmıştır. 1970’li yılların başlarında e-posta ile başlayan dijital yayıncılık serüveni, 1990’lı yılların başında CD-ROM’lar, 90’lı yılların ortalarından itibaren ise elektronik dergiler (e-gazete), elektronik gazeteler (e-gazete), taşınabilir belge formatı (Portable Document Format – PDF) ve World Wide Web (WWW) ile farklı ortamlara taşınmıştır. Özellikle web teknolojilerinde yaşanan gelişmelerle birlikte başlangıçta yalnızca e-posta kullanıcıları arasındaki yayıncılık anlayışı yerini dosya transfer protokolü (File Transfer Protocol – FTP) üzerinden yayıncılık, Gopher üzerinden yayıncılık ve birçok çoklu ortam öğesini içerisinde barındırabilen web üzerinden yayıncılığa bırakmıştır. Webin yapısındaki değişimle birlikte web kendi yayıncılık anlayışını da geliştirmiştir.Web kullanıcılarına bireysel yayın yapabilme özgürlüğü getiren bu anlayışta webin tüm olanaklarından yararlanarak isteyen herkesi birer yayıncı yapabilmektedir. Son olarak mobil teknolojilerde yaşanan gelişmeler ve webin mobil teknolojilerde kullanılmasıyla birlikte mobil uygulamalar üzerinden yayıncılık anlayışı web yayıncılığına başka bir anlam katmıştır.

Masaüstü Yayıncılık ve Geliştirme Araçları

Masaüstü yayıncılık kavramı kitap, dergi, gazete gibi basılı yayınların bilgisayar destekli olarak yayına hazırlaması işlemidir. İngilizce “Desktop Publishing” kavramının Türkçe karşılığı olan masaüstü yayıncılıkta yayın olarak hazırlanan ürünün (kitap, dergi veya gazete) masaüstü yayıncılık programları kullanılarak bilgisayar yardımıyla tasarlanması, geliştirilmesi ve üretilmesi işlemidir. Geleneksel yayıncılık anlayışında kullanılan matbaa makinelerinin yerini alan masaüstü yayıncılık anlayışında bir ekip tarafından yapılan dizgi, mizanpaj, tipografi gibi işlemler bilgisayar programları aracılığıyla tek bir kişi tarafından yapılabilmekte ve yayınlar hızlı ve kolay bir biçimde yayına hazırlanabilmektedir.

Basılı bir yayının web versiyonu, PDF olarak üretilmiş ve herhangi bir platform üzerinden kullanıcılara ulaştırılan versiyonu olabileceği gibi, içerisinde etkileşimli (interaktif) öğelerin (bağlantı, video, ses, animasyon, resim galerisi vb.) bulunduğu etkileşimli SWF (Small Web Format) versiyonu da olabilmektedir. Benzer şekilde basılı bir yayının dijital yayıncılık versiyonu ise Uluslararası Sayısal Yayıncılık Forumu (International Digital Publishing Forum – IDPF) tarafından belirlenen ekitap dosya biçimi olan elektronik yayıncılık formatına (ePUB) uygun versiyonudur. Uluslararası Sayısal Yayıncılık Forumu, elektronik yayıncılık ve içerik üretiminin gelişimini ve tanıtımını desteklemek amacıyla kurulmuş küresel bir organizasyondur. Bu organizasyonun amacı küresel düzeydeki açık, erişilebilir ve birlikte çalışabilir dijital yayıncılık ekosisteminin gelişimine katkı sağlamaktır. Bunun için ePUB adı verilen dijital içerik yayınlama standartlarının geliştirilmesine ve korunmasına, ePUB uyumlu okuma cihazları ile uygulamalar arasındaki uyumluluğa yönelik çalışmalar gerçekleştirmektedir.

Microsoft Publisher: Microsoft firmasının hem profesyonel hem de ev kullanıcıları için hazırladığı Publisher yazılımı, hem bülten, broşür, takvim, el ilanı gibi basılı materyaller hem de web siteleri oluşturmak için kullanılan bir yazılımdır. Lisanslı bir yazılım olan Microsoft Publisher programı, günümüzdeki son sürümü olan Office 2016 uygulamalarının içerisinde bulunmaktadır. Örneğin, bir köşe yazısı hazırlanıp HTML belgesi olarak yayınlanmak istendiğinde öncelikle yazının Publisher programlarında tasarlanması gerekmektedir. Tasarlanan yazı, bilgisayara uzantısı PUB olarak kaydedilmektedir. HTML belgesi üretilmek istendiğinde ise tasarım dosyası açıldıktan sonra hangi formatta dışa aktarılmak isteniyor ise o format ilgili seçenekten seçilerek istenen dosya biçiminde yayın üretilmektedir. Bu durum hazırlanan bir tasarımın farklı formatlarda (HTML, JPG, PDF vb.) ürünlerinin oluşturulabilmesine olanak sağlamaktadır. Resimlerin baskıda daha kaliteli çıkması için CMYK (Cyan: Camgöbeği, Magenta: Eflatun, Yellow: Sarı, Key: Siyah) renk uzayına göre ayarlanması tercih edilebilir.

Adobe InDesign: Adobe firmasının ürettiği çok yönlü bir masaüstü yayıncılık yazılımı olan InDesign, hem basılı, hem web, hem de dijital yayınlar üretmek için kullanılan güçlü bir yazılımdır. Günümüzde masaüstü yayıncılık alanında en çok tercih edilen yazılımlardan biri olan InDesign kullanarak kartvizit, broşür, el ilanı gibi tek sayfalık yayınlar hazırlanabildiği gibi gazete, dergi, kitap gibi çok sayfalı yayınlar da hızlı ve kolay bir biçimde hazırlanabilmektedir. Lisanslı bir yazılım olan Adobe InDesign programı, günümüzdeki son sürümü olan Adobe CC ailesinin bir bileşeni olarak kullanıcılara sunulmaktadır.

QuarkXPress: Quark firmasının ürettiği çok yönlü bir başka masaüstü yayıncılık yazılımı olan QuarkXPress, hem basılı, hem dijital hem de mobil cihazlara yönelik etkileşimli yayınlar üretmek için kullanılmaktadır. Masaüstü yayıncılık alanında güçlü özellikleriyle en çok tercih edilen bir diğer yazılım olan QuarkXPress kullanılarak tek veya çok sayfalık dergi, gazete, kitap, kartvizit, broşür, el ilanı gibi yayınlar rahatlıkla tasarlanabilmektedir. İlk olarak Mac sürümü piyasaya çıkan yazılımın Windows sürümü dana sonra çıkmıştır. Güncel teknolojilere uygun yayınlar hazırlama desteği de bulunan yazılım ile hem masaüstü hem de iPad, iPhone, Kindle Fire, Android tablet ve akıllı telefonlara uygun etkileşimli içeriğe sahip web yayınları oluşturulabilmektedir. Lisanslı bir yazılım olan QuarkXPress programı, günümüzdeki son sürümü olan QuarkXPress 2016’yı kullanıcılara sunmaktadır.

Scribus: Scribus’ın en belirgin özelliği açık kaynak kodlu olması ve basit kullanım özellikleri sunmasıdır. Açık kaynak kodlu olması, yazılımın Linux işletim sistemi tabanlı ve ücretsiz olduğu anlamına gelmektedir. Scribus programı kullanılarak diğer masaüstü yayıncılık yazılımlarında olduğu gibi kartvizit, broşür, bülten, davetiye, dergi, kitap, gazete gibi basılı materyaller oluşturulabilmektedir.

Bulut Tabanlı Yayıncılık ve Yardımcı Araçlar

Bulut tabanlı yayıncılık bulut bilişim teknolojisi kullanılarak yayınların oluşturulması işlemidir. İngilizce “Cloud Based Publishing” kavramının Türkçe karşılığı olan bulut tabanlı yayıncılık, herhangi bir platforma bağımlı olmaksızın web ağı üzerinden bilgisayar yardımıyla yayınların oluşturulması, görüntülenmesi, saklanması ve düzenlenmesidir. Bulut bilişim, hem internet üzerinden hizmet (depolama, veri yönetimi, iletişim vb.) olarak sunulan uygulamalara hem de bu hizmetleri sağlayan donanım ve yazılım altyapısına verilen bir isimdir. Bir başka ifadeyle bulut bilişim, teknolojik platform farkı gözetmeksizin bilişim aygıtlarının birbirleriyle iletişimini, bilgi paylaşımını ve sistem üzerinden işlem yapılmasını sağlayan bir hizmettir.

Bulut tabanlı yayıncılık hizmetinin web kullanıcılarına sunduğu en önemli özellik, web ağı üzerinden istenilen platform aracılığı ile ulaşılabilir olmasıdır. Bir diğer özellik ise, verilen hizmetin web tarayıcıları üzerinden gerçekleştiriliyor olması nedeniyle oluşturma, depolama, düzeltme gibi işlemlerin aynı platform üzerinde yapılabilmesidir. Ancak, bulut tabanlı yayıncılık hizmetlerinin web kullanıcılarına bunların dışında da sunduğu kolaylıklar bulunmaktadır. Bunların başında ise sürükle-bırak yöntemi veya çeşitli simülasyon araçları ile kullanıcıların tasarımlarını kolay bir biçimde hazırlaması gelmektedir. Bu yöntem sayesinde kullanıcılar karmaşık birçok işlemi (örneğin 3D modelleme) kolaylıkla yaparak istediği ürünü tasarlayabilmekte, tasarımı üzerinde düzeltmeler yapabilmekte ve olası senaryolara özgü durumları modelleyerek karar verebilmektedir.

Görsel Oluşturma ve Düzenleme: Autodesk firmasının ürünü olan ve web tarayıcıları üzerinden hizmet veren Pixlr web uygulaması ile yaratıcı görseller oluşturulabilmekte ve çeşitli resim düzenlemesi (boyut, renk, tür vb.) yapılabilmektedir. Web yayıncılığında kullanılan temel öğelerden biri olan görsellerin hem hazırlanmasında hem de düzenlenmesinde kullanılabilecek olan Pixlr uygulamasına https://pixlr.com/ adresinden ulaşılabilmektedir. Uygulamanın bulut alanına resimlerin kaydedilmesi için oturum açma işleminin yapılması gerektiği unutulmamalıdır.

Video Oluşturma ve Düzenleme: Norveçli bir firma olan Creaza’nın WeVideo markasıyla oluşturduğu WeVideo web uygulaması, video oluşturma ve düzenleme amaçlı geliştirilen çevrimiçi video üretim uygulamasıdır. Web yayıncılığında kullanılan videoların birleştirilmesi, kısaltılması, ses eklenmesi, ses kaldırılması gibi birçok işlemin yapıldığı WeVideo web uygulamasının Türkçe ana sayfasına http://turkish.wevideo.com/ adresinden ulaşılabilmektedir. Hem masaüstü hem de mobil versiyonu olan WeVideo web uygulaması ile herhangi bir videonun kurgulanması, kişiselleştirilmesi, çeşitli sosyal medya platformlarında yayınlanması ve bulut hizmetinde saklanarak istenilen yerden istenilen zamanda ulaşılması gibi işlemler kolaylıkla yapılabilmektedir.

Video çözünürlüklerinden, 720p High Definition (HD) olarak adlandırılan 1280x720 çözünürlüğü, 1080p ise Full HD olarak adlandırılan 1920x1080 çözünürlüğü ifade etmektedir.

Animasyon Oluşturma ve Düzenleme: 2012 yılında kurulan ve dünya genelinde on milyondan fazla kullanıcının kullandığı PowToon web uygulaması, canlandırma özelliklerinin kullanıldığı videolar veya sunular oluşturmak için kullanılan çevrimiçi bir uygulamadır. Günümüz web yayıncılığı anlayışında daha önce de değinildiği gibi web kullanıcıları kolaylıkla yayınlar hazırlayabilmekte ve hazırladıkları yayınları web üzerinden yayınlayabilmektedir.

Web kullanıcılarının yayın tercihlerinde bazı değişkenlerin etki ettiği görülmektedir. Bunlardan en önemlisi kısa sürede istenilen bilgiye erişilme isteğidir. Bu istek nedeniyle web yayıncıları artık 140 karakterlik twitlerle görüşlerini hedef kitlelerine ulaştırmaya, bir fotoğrafla vermek istedikleri mesajı iletmeye veya çok kısa videolarla aktarılacak konunun ana fikrini yansıtmaya çalışmaktadır. Bu bağlamda, hazırlanacak bir web yayınında aktarılmak istenen bilginin kısa sürede, ancak daha dikkat çekici ve eğlenceli bir biçimde sunumu istendiğinde animasyonlardan yararlanılabilmektedir.

Canlandırma özellikleri olan videolar veya sunular şeklinde oluşturulan animasyonlar ile web yayınlarının çekiciliği artırılabilmektedir. Bu amaçla kullanılabilecek uygulamalardan biri olan PowToon web uygulamasının ana sayfasına https://www.powtoon.com/ adresinden ulaşılabilmektedir. Sloganı “Herkes animasyon yapabilir” olan PowToon web uygulaması ile uygulamanın içerisindeki şablonlar ve seçenekler kullanılarak kolaylıkla animasyonlar yapılabilmektedir.

FTP Araçları

Web yayıncılığı içerisinde hazırlanan dijital yayınların hedef kitleye ulaştırılması sürecinde birçok farklı platform kullanılabilmektedir. Özellikle bulut tabanlı platformlar üzerinden hazırlanan web yayınlarının yayınlanması süreci bu platformlar üzerinden kolaylıkla yapılabilmektedir. istemci bilgisayarda hazırlanan dosyaların sunucu bilgisayarlara aktarım işlemlerini kolaylıkla yapabilmek amacıyla geliştirilen çeşitli yazılımlar bulunmaktadır. Bu yazılımlara genel olarak FTP araçları adı verilmektedir. FTP (File Transfer Protocol), web ağı üzerindeki bilgisayarların dosya paylaşımı için kullanılan protokoldür. Hosting hizmeti, web ağı üzerinden web sitelerine erişilmesi için web sunucuları tarafından verilen barındırma hizmetidir.

CuteFTP: Globalspace firmasının lisanslı bir yazılım olan CuteFTP, FTP protokolü üzerinden dosya transfer işlemlerini güvenli bir biçimde gerçekleştiren bir araçtır.

CoreFTP: Core FTP, diğer FTP araçlarında olduğu gibi sürükle-bırak yöntemiyle dosya transfer işlemlerinin kolay bir şekilde yapılabildiği bir yazılımdır. Core FTP yazılımının ücretsiz (Lite) ve ücretli (Pro) versiyonlarına firmanın web sayfasından ( http://www.coreftp.com/download.html ) ulaşılabilmektedir. Yazılımın ücretsiz versiyonu, sahip olduğu çeşitli kriptolama protokolü desteği, tarayıcı entegrasyonu, oturum yönetimi, bant genişliği kontrolü, otomatik transfer gibi birçok güçlü özelliğe sahiptir. Yazılımın tek sınırlılığı yalnızca Windows işletim sistemlerine uygun olmasıdır.

SmartFTP: SmartSoft şirketinin lisanslı yazılımı olan SmartFTP, diğer FTP araçları gibi FTP protokolü üzerinden dosya transfer işlemleri yapmak için geliştirilmiştir. Yazılımın deneme sürümü ve farklı premium (ayrıcalıklı) özelliklere sahip çeşitli ücretli versiyonları bulunmaktadır. Yazılımın deneme sürümüne https://www.smartftp.com/download adresinden ulaşılabilmektedir. Windows işletim sistemleri için geliştirilmiş olan yazılım, diğer FTP araçlarındaki birçok özelliğe sahiptir.

FileMaker: Web yayıncılığı kapsamında hazırlanan web sayfaları, içeriğin kullanıcılara sunum şekline göre temelde iki farklı biçimde tasarlanabilmektedir. Bunlar; sabit ve değişken içerikli web sayfalarıdır. Sabit içerikli web sayfaları; sayfa içeriğinin kullanıcının istekleri doğrultusunda değişmediği ve tüm kullanıcılar tarafından aynı biçimde görüntülenen sayfalardır. Sayfayı farklı zamanlarda ziyaret eden tüm kullanıcılar aynı içeriği (metin, resim, animasyon vb.) görüntülemektedir. Bunun tam tersi olan, yani kullanıcıların istekleri doğrultusunda içeriğin değişebildiği web sayfaları ise değişken içerikli web sayfası olarak adlandırılmaktadır. Değişken içerikli web sayfaları, içeriğine yerleştirilmiş olan form elemanları (düğme, metin kutusu, açılır liste, seçenek grubu vb.) aracılığıyla kullanıcılarla etkileşime girerek onların isteklerine göre içeriği oluşturmaktadır. Örneğin, çevrimiçi alışveriş sitelerini ziyaret eden kullanıcıların sitede yer alan ürünleri çeşitli kriterlere göre filtreleyebilmesi etkileşimli yapıyı ortaya çıkarmaktadır. Web sayfaları örnekte bahsedildiği gibi bir filtreleme yapabilmek için iki teknolojiden yararlanmaktadır. Bunlardan ilki form elemanlarından gelen verilere göre içeriği yapılandıracak olan kodlama dilleri (VB Script, JavaScript, PHP, ASP vb.), ikincisi ise verilerin kaydedilip tekrar kullanılmasını sağlayan ilişkisel veritabanı yapılarıdır. Her iki teknolojinin uygun ve birbirleriyle uyumlu bir biçimde çalışması, değişken içerikli web sayfalarının sorunsuz çalışması için temel şarttır. Ayrıca değişken içerikli web sayfalarının tasarımı ileri düzey kodlama becerileri gerektirmektedir.

Farklı platformlarda dahi çalışabilen, veritabanı desteğiyle özel dinamik web yayınları oluşturmak için kullanılabilecek uygulamalardan birisi FileMaker’dır. File Maker şirketi tarafından geliştirilen ve lisanslı bir platform olan FileMaker, başlangıçta Macintosh bilgisayarlar için geliştirilse de günümüzde Windows tabanlı olarak da çalışabilmektedir. Ayrıca platformun Türkçe dil desteği de bulunmaktadır. FileMaker uygulamaları geliştirmek için kullanılan FileMaker Pro yazılımı; özelleştirilmiş işlevlerin bulunduğu ileri düzey FileMaker uygulamaları geliştirmek için kullanılan FileMaker Pro Advanced yazılımı; hazırlanan FileMaker uygulamalarının iPad ve iPhone üzerinden çalıştırılması ve mobil araçlara ait özelliklerin uygulamalara dâhil edilmesi için kullanılan FileMaker Go mobil uygulaması; FileMaker kullanıcı gruplarıyla güvenli bir şekilde veri paylaşmak amacıyla kullanılan hızlı ve güvenilir bir sunucu yazılımı olan FileMaker Server ve FileMaker uygulamalarını anında bir web tarayıcıda çalıştıran yenilikçi bir web teknolojisi olan FileMaker WebDirect’tir.

FileMaker Pro, kullanıcılarına sunduğu hazır şablonlar ve temalar, kullanıcılar arası veri paylaşımı, mobil platform desteği, mevcut veritabanlarıyla kolay entegrasyon gibi güçlü özellikler sayesinde web kullanıcılarının kodlama bilgisi gerektirmeden dinamik web sayfaları tasarlanmasına yardımcı olmaktadır. Her büyüklükteki işletmelerin veri yönetimini kolaylaştırmak için tasarlanan platform ile farklı teknolojik cihazlara (masaüstü, tablet, mobil vb.) uygun veritabanı destekli uygulamalar geliştirilebilmektedir. Veritabanı, verilerin birbirleriyle ilişkili tablolarda belirli bir düzene göre depolandığı sistemdir.

FileMaker Pro temelde iki web yayıncılığı sistemine sahiptir. Birincisi Başlangıç Çözümleri olarak adlandırılan ve hazır tema ve şablonlardan yararlanılarak varolan tasarımlar üzerinden düzenlemelerin yapıldığı sistemdir. Bu sistem tercih edildiğinde kullanıcılar, profesyonel olarak hazırlanmış olan farklı başlangıç çözümlerinden istediklerini kullanabilmektedir. Başlangıç çözümlerini kullanarak kullanıcılar, web tabanlı kodlama becerisine gereksinim duymadan istedikleri işleme uygun işlemleri seçmekte, bunları kendilerine özgü özelleştirmekte ve yayınlamaktadır.

İkinci sistem ise Özel Çözüm olarak adlandırılan sistemdir. Bu sistemi tercih eden kullanıcıların HTML ve web tabanlı kodlama bilgisine sahip olmaları gerekmektedir. Kullanıcılar isterlerse hazır bir dosyayı seçerek, isterlerse de tamamen kendileri baştan tasarlayarak kendi özel çözümlerini oluşturabilmektedir. Her iki seçenekte de yazılım üzerindeki araçları kullanarak kendi özel web yayınlarını tasarlayabilmekte, veritabanları oluşturabilmekte, veritabanlarını birbirleriyle ilişkilendirerek sorgulama ve filtreleme işlemleri yapabilmektedir.

Web tasarımcılarının dikkat edeceği birkaç nokta bulunmaktadır. Bunlardan ilki oluşturulacak yayının, tasarım nesneleri kullanarak tasarlanması işidir. Tasarım nesneleri, bir tasarıma yerleştirilen öğelerdir. Tasarım aşamasında dikkat edilecek ikinci nokta ise veritabanı yapısının oluşturulması işidir. Veritabanları, varlık veya kişilere ait verilerin bulunduğu çeşitli tablolardan oluşmaktadır.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi