Web Yayıncılığı Dersi 6. Ünite Özet

Giriş

Bilişim teknolojilerindeki yoğun kullanım ve yığın bilgilerin çokluğu bu yönde yeni yapıların oluşmasına ve var olan yapıların gelişmesine sebep olmaktadır. Devlet kurumlarından özel kurumlara hatta kişilere kadar herkes verilerini elektronik ortama taşımaya ve organize şekilde kullanmaya başlamıştır. Normal şartlarda sadece işlem olarak kayda alınan bir veri daha önceki verilerle bir araya geldiğinde ilişkili tablolar meydana gelir. Bu tabloların veri tabanı altında birbirleriyle bağlantı kurarak bahsi geçen kayıtların organizasyonları yönetilir.

Veri Tabanı Kavramı

Tüm kurum ve kuruluşlar kendileri ile ilgili az ya da çok veriyi arşivlemek ve geriye dönük olarak sorgulamak zorundadır. Bazen de bu sorgulamalar ileriye dönük planlamalar için gerecektir. Bu noktada verilerin düzenli ve hatasız kayıt olarak altına alınmış olması gerekir. Kayıt altındaki verilerin iyi bir formatta depolanmış olması maalesef yeterli olmayacaktır. Bu depolama birimleri üzerinden analizlerin yapılması ve sorgulara cevap alınması beklenecektir. Bu doğrultuda depolama birimi olarak klasik dosya yönetim sistemlerinin tercih edilmesi bazı zorluklar meydana getirir.

Klasik dosya sistemlerinde;

• Gereksiz veri tekrarları,
• Depolama alanlarının boşuna kullanımı,
• Bir değişiklik için birçok güncelleme yapılması,
• Çok kullanıcılı ortamlarda kullanımının zorluğu,
• Veriye erişimin sadece yaratıcısı tarafından ve yaratıldığı program üzerinden yapılabilmesi mümkündür.

Bu sakıncalar düşünüldüğünde büyük sistemler üzerinde klasik dosya yapıları kullanılamaz. Bunun yerine yeni bir dosya yapısından bahsetmek gerekir. Bu dosya yapısına “Veri tabanı” denir.

Tablolarla Çalışmak

Veri tabanı, klasik dosya sistemlerinin iyileştirilmiş bir hâli gibi düşünülebilir. Klasik dosya yapısında verilerin tutulduğu dosyalar veri tabanı sisteminde birer tabloya dönüşür. Bu tabloların tamamı da veri tabanını oluşturur.

Veri tabanındaki her karakter bir boyuta sahiptir. Bu yüzden karakterler kullanılırken depolama alanı gözetilmelidir.

En Çok Kullanılan Veri Tabanları

Ms Access : Microsoft Access ya da Microsoft Office Access Microsoft’un ilişkisel veri tabanı yönetim sistemidir. Microsoft Access Jet veri tabanı motorunu, grafiksel kullanıcı arayüzünü ve yazılım araçlarını aynı paketin içinde birleştirir. Özellikle is yerleri için çok faydalı olan MS Access, kişisel verilerin organize edilmesi içinde tercih edilmektedir.

Oracle: Oracle veri tabanının özellikleri şunlardır:

• Büyük miktarda veri tutabilmekte ve verilerin depolandığı alanları ayarlama imkânı vermektedir.
• Aynı anda çok sayıda kullanıcıya verilerin bütünlüğünü bozmadan hizmet verebilmektedir.
• İşletim sistemi, veri erişim dilleri ve ağ iletişim protokolleri standartlarıyla uyumludur.
• Yetkisiz erişimleri engelleme ve kontrol edebilme imkânı sağlamaktadır.
• Bütünlüğü veri tabanı düzeyinde sağlayabilmek

PostgreSQL: PostgreSQL’in özellikleri

• Sınırsız sayıda veri tabanı oluşturabilme
• 32 TB’ye kadar tablo boyutu
• 1.6 TB’ye kadar satır boyutu
• 1 GB’ye kadar alan boyutu
• Tablo başına sınırsız sayıda satır ekleyebilme
• Kolon tipine bağlı olarak 250 - 1600 arasında kolon oluşturabilme ve
• Tablo başına sınırsız index oluşturabilmeye imkân sağlar.

MsSQL: SQL Server Management Studio aşağıdaki genel özellikleri içerir;

• SQL Server için yönetim görevini destekler.
• SQL Server Veri Tabanı Altyapısı yönetim ve yazımı için tek bir tümleşik ortam sağlar.
• SQL Server Veri Tabanı Altyapısı, Analysis Services, Reporting Services, Notification Services ve SQL Server Compact’taki nesneler i yönetmek için yeni yönetim iletişim kutuları; eylemlerin yürütülmesine, bir Kod Düzenleyicisi’ne gönderilmesine ya da daha sonra yürütülmek üzere yazılmasına olanak tanır.
• SQL Server Management Studio sunucu kayıtlarını bir Management Studio ortamından diğerine, dışa ve içe aktarmaya imkân sağlar.
• Çevrim içi topluluklardan yardım aranabilmesine olanak tanıyan bir eklentisi vardır.
• Tümleşik Veri Tabanı Posta Ara Birimleri sunar.

MySQL: Yüz milyondan fazla sistemde yüklü bulunan çoklu parçacıklı, çok kullanıcılı, hızlı ve güvenilir bir veri tabanıdır.

Veri Tabanı Tasarımı

Veri tabanı oluşturulurken ihtiyaçlar çok iyi analiz edilmelidir. Veri tabanını oluşturacak olan tablolarda hangi verilerin hangi tipte tutulacağı özenle incelenmelidir. Tablolar oluşturulurken veri tekrarlarını ortadan kaldırmak ve tablolarda bos alan oluşturacak kolonlara mümkün olduğunca izin vermemek dikkat edilmesi gereken iki temel noktadır. Veri tabanının hangi verilerden oluşacağına karar verdikten sonra tabloların “normalizasyon” işlemi yapılmalıdır. Yani tablolar normal hale getirilmelidir. Normalizasyonun amacı en az alan kullanılarak en yüksek verimin elde edilmesidir.

Normalizasyon işlemi sonrasında tablolar oluşturulur ve tablolar arasındaki ilişkiler yaratılır.

Normalizasyon : Normalizasyon tekniği 3 aşamada sadeleştirme işlemidir. İlk asamaya başlamadan önce veri tabanına yazılacak bütün alanlar kâğıt üzerinde tasarlanır. Ayrıca başrol olacak olan veri için sayısal bir alanın belirlenmesinde yarar vardır. Normalizasyon işleminde ilk asama tekrarlanan verilerin belirlenmiş olan anahtar alan ile birlikte normal kayıtlardan ayrılma işlemidir. İkinci aşamada tablodaki verilerin anahtar alanla birebir bağlantılı olup olmadıklarına bakılır. Üçüncü¨ ve son aşamada ise tablodaki alanların-her bir satırdaki hücrelerin- diğer hücrelerle birebir ilişkisinin olup olmayacağına ve herhangi bir ilişkinin olmaması durumunda bos kalacak alanın olup olmayacağına bakılır.

Tablo Oluşturma : Tablo oluşturma aşamalarında tablo adı ve alan adlarının Türkçe karakter, boşluk ve sadece sayı içermemesi ve özel sembollerden oluşmaması gerekmektedir.

Veri Tipleri : Veri tabanında tablolar yapılandırılırken her alan için en uygun veri tipinin belirlenmesi gerekir. Özellikle çok fazla verinin tutulduğu veri tabanlarında performans kaybını azaltmak, veri tabanı ve yedeklerin kapladığı disk alanını en aza indirmek ve hatalı kayıtların önüne geçebilmek için veri tipleri dikkatli seçilmelidir.

Tam Sayılar : Bigint, int, smallint, tinyint, bit, decimal, numeric olarak isimlendirilir. Kesirli sayılar (gerçel sayılar) ise float, real olarak isimlendirilir. Para değerleri Money, smallmoney; tarih değerleri datetime, smalldatetime; yazı tipleri ise char, varchar, text olarak isimlendirilir. VARCHAR ile CHAR arasındaki fark; Her ikisinde de ayrılan maksimum alan kadar yazı girişi yapılabilir ancak VARCHAR ile belirtilen alan hafızada yazılan karakter sayısı kadar yer tutar, CHAR ile belirtilen alan ise ne kadar yazılırsa yazılsın, belirtilen alanın tamamını kullanmış olur.

Tablolar Arası İlişkiler : Tablolar arasında birincil ve yabancı anahtar ilişkileri kurulurken ilişki doğrusunun iki ucundaki değerlerin essiz olmasına ya da tekrar ediyor olmasına göre ilişkiler birebir ilişki, bireçok ilişki ve çokaçok ilişki olmak üzere üç grupta toplanır.

Veri Girişi ve Sorgulamalar

SQL nedir?: Veri tabanı kullanımlarında ortak bir dil mevcuttur. Bu dile “SQL (Structured Query language)” denir. Bu dil sadece veri tabanı işlemlerini içerir ve genel olarak aşağıdaki kurallara göre yazılır;

• SQL dilinde ayraç olarak noktalı virgül (;) kullanılır.
• Komutlarda İngilizce yazım diline dikkat edilmelidir.
• Sayısal ifadeler tırnak (‘’) içinde gösterilmeyebilir ancak metinsel ifadeler mutlaka tırnak işaretleri arasına yazılmalıdır.
• Değerler virgül (,) ile birbirinden ayrılır. Oldukça etkili ve basit bir kullanıma sahip olan SQL dili iki şekilde kullanılır;
• Etkileşimli (interactive) kullanım: Bir sunucuya direkt bağlanarak sunucunun sağladığı yardımcı programlar aracılığıyla kullanma.
• Katılımlı (embed) kullanım: Bir programlama dili içinden sunucuya bağlanıp programlama dili fonksiyonları ile kullanma.

Tabloya Veri Girişi İşlemi : Bir tabloya veri girişi için Insert komutu kullanılır.

Tablodan Seçme İşlemi : Veri tabanlarının temel özelliği verilerin depolanması ve depolanmış verilerin istenilen özelliklere göre çağrılabilmesidir. Bu aşamada SQL dilinde Select komutuna ihtiyaç duyulmaktadır. Seçme komutları:

• Koşullu seçme (where)
• Benzerleri seçme (like)
• Sıralayarak seçme (order by)
• Birden çok koşula göre seçme
• Bir küme içerisinden seçme

Tablo Verilerinde Değişiklik İşlemi (Update ve Delete):

• Girilmiş olan verileri değiştirmek (update)
• Tablodaki verileri silmek (delete)

Veri Tabanı Yönetimi

PhpMyAdmin : PhpMyAdmin, PHP ile yazılmış açık kaynak kodlu bir araçtır. Başlıca kullanım amacı internet üzerinden MySQL veri tabanı yönetimidir. Veri tabanı oluşturma ve silme, tablo ekleme/değiştirme/silme, alan ekleme/değiştirme/silme, SQL sorguları çalıştırma, kullanıcıları, yetkileri ve alan anahtarlarını yönetme gibi işlevleri yapabilen ücretsiz bir yazılımdır.

PhpMyAdmin Kurulumu:

• AppServ programı indirildikten sonra çalıştırılır.
• “Next” seçenekleri ile kayıt işlemine devam edilirken “APACHE http Server Informat ion sekmesinde kişisel bilgisayarda kullanılacağından dolayı Server Name alanına “localhost”, Administrator’s eMail Address alanına da “root” yazılır.
• Sonraki sekmede şifre bölümünde root hesabı için bir şifre belirlenir ve kurulum işlem ine devam edilir.
• Kurulum tamamlandıktan sonra “Start Apache” ve “Start MySQL” seçili olarak program kapatılır.
• Böylece phpMyAdmin kurulumu tamamlanmış olur.

PhpMyAdmin Kullanımı:

phpMyAdmin’i açmak için herhangi bir web tarayıcısından adres çubuğuna http://localhost ya da http://127.0.0.1 girilerek kişisel bilgisayara kurulmuş olan sunucuya bağlanılır. Buradan phpMyAdmin klas.rü tıklanabileceği gibi adres çubuğuna bütün adres http://localhost/ phpMyAdmin  ya da http://127.0.0.1/phpMyAdmin yazılarak da bağlanılabilir. Açılan sayfada yeni bir veri tabanı oluşturulmak istendiğinden Veri tabanı oluştur bölümüne veri tabanı adı ve karşılaştırma bölümünden karakter seti tercih edilir (Türkçe dil ve diğer dillerle genel olarak uyum içerisinde olan utf8igeneralici seçilebilir).