Öğrenme Yönetim Sistemleri Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

ÖYS’lerde iletişim ve etkileşim bileşenlerini teker teker açıklayınız.

Dahili mesajlaşma, öğrenenlerin öğretim elemanına ve diğer öğrenenlere, benzer şekilde öğretim elemanının öğrenenlere, diğer öğretim elemanlarına ve sistemdeki diğer kullanıcılara sistem içerisinden mesaj göndermelerini ve kendilerine gönderilen mesajları cevaplamalarını sağlayan bir araçtır.

Anlık mesajlaşma, kullanıcıların eşzamanlı olarak birbirlerine mesaj gönderdikleri iletişim ve etkileşim aracıdır. Bu işlev dahili mesajlaşmadan farklıdır. Dahili mesajlaşma eşzamansız iletişim amacıyla kullanılırken, anlık mesajlaşma eşzamanlı iletişim amacıyla kullanılmaktadır.

Tartışma forumu, öğrenenlerin diğer öğrenenler ve dersin öğretim elemanı ile dersin geneli, dersin belirli bir ünitesi veya ünitenin belirli bir konusuna ilişkin eşzamansız olarak iletişim ve etkileşime girebilecekleri platformlardır. ÖYS’de derse ilişkin yapılandırılmış tartışma forumlarına ek olarak, dersle doğrudan ilişkisi olmayan konularla ilgili yarı-yapılandırılmış veya yapılandırılmamış tartışma forumları da oluşturulabilir.

Dosya paylaşımı, öğrenenlerin sisteme kendi dosyalarını yüklemelerine ve diğer öğrenenler ve öğretim elemanıyla bu dosyaları paylaşmalarına olanak tanıyan ÖYS işlevidir. Bu işlevin başlıca kullanım alanı, öğrenenlerin kendi bilgisayarlarında oluşturdukları ödev dosyalarını sisteme yükleyip öğretim elemanlarıyla paylaşmalarıdır. Öte yandan öğrenenler, ÖYS bünyesinde oluşturdukları kendilerine ait kişisel klasörlerinin içeriklerini diğer öğrenenlerle de paylaşabilmektedir. Bununla birlikte sistem yöneticileri veya dersin öğretim elemanı sisteme yüklenebilecek dosya büyüklüğünü güvenlik ve alan kısıtları gibi nedenlerle sınırlandırmayı tercih edebilmektedir. Mesajlaşma ve tartışma forumlarında yer alan dosya ekleme özelliğinden farklı olarak, dosya paylaşım aracıyla yüklenen dosyalara tüm alanlardan erişim sağlanabilir.

Canlı ders, öğrenenlerin dersin öğretim elemanıyla ve diğer öğrenenlerle çevrimiçi ve eşzamanlı olarak bir araya geldikleri ve genellikle derse ilişkin haftalık akademik danışmanlık aldıkları iletişim ve etkileşim bileşenidir. Canlı dersler ÖYS’ye entegre edilmiş bir harici araç yoluyla (örneğin Adobe Connect, BigBlueButton, OpenMeetings veya Collaborate Ultra) verilebilmektedir.

Elektronik portfolyolar (ePortfolyo), öğrenenlerin derse ilişkin çalışmalarını ve ürünlerini bir araya toplamalarına ve öğretim elemanı veya diğer öğrencilerle paylaşmalarına olanak tanıyan araçlardır. 

SMS bildirim işlevi, kullanıcılara (öğrenenlere ve diğer paydaşlara) ÖYS üzerinden SMS gönderilmesini sağlayan araçtır. Farklı ÖYS’lerde kullanılan çeşitli SMS eklentileri ile kullanıcılara ÖYS veya kayıtlı olunan ders bazlı bildirimler (örneğin; açılan yeni dersler, yüklenen yeni ders içeriği veya puanlandırılan ödev bilgileri) veya kişisel mesajlar SMS olarak cep telefonlarına gönderilebilir.

Bulut tabanlı araçlar (Google Drive, Dropbox ve Microsoft OneDrive gibi) ÖYS’ye entegre edilerek kullanıcıların söz konusu bulut alanlarına yükledikleri dosyalara ÖYS üzerinden erişim sağlanabilmektedir. Bu yolla ÖYS için çok büyük boyutlu dosyaların sorunsuzca kullanılabilmesi sağlanırken, aynı zamanda birden fazla kullanıcının aynı anda tek bir dosya üzerinde işbirlikli çalışmasına da imkan tanınmaktadır.

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "derse kayıt" bileşenini açıklayınız.

Ders kayıt araçları öğrenenlerin belirli bir çevrimiçi derse kayıtlarının yapıldığı veya silindiği araçlardır. Genelde sistem yöneticileri ve dersin öğretim elemanı öğrenenleri derse kaydetmektedir. Ancak, belirli durumlarda öğrenenler de ilgili derse kayıtlarını kendileri yapabilmektedir. Ders kayıtlarını öğrenenlerin kendilerinin yaptıkları derslere örnek olarak Kitlesel Çevrimiçi Açık Dersler (KAÇD) verilebilir.

Ölçme-değerlendirme öğelerinden "not merkezi"ni açıklayınız.

Not merkezi, öğrenenlerin sistem ve ders içinde yaptıkları etkinliklerden alacakları puanlarla ilgili yapılandırmanın gerçekleştirildiği ÖYS alanıdır. Sistem geneli ve ders özeli olmak üzere iki seviye not merkezinden bahsetmek mümkündür.

Sistem geneli not merkezi, sistem yöneticisi tarafından yapılandırılabilen notlandırmaya ilişkin ayarların yer aldığı alandır. Burada yapılandırılan ayarlar sistemdeki tüm derslerde varsayılan notlandırma ayarı olarak belirlenmektedir. Sistem seviyesindeki notlandırma merkezi ayarlarında genel ayarlar, not kategori ayarları, harf notu atama ayarları ve not defteri ayarları yer almaktadır. 

Ders özelinde yer alan not merkezi yapılandırmalarına ders yönetimi sekmesinden erişilmektedir. Ders not merkezinde öncelikli olarak derste notlandırılması planlanan etkinlikler, bu etkinliklerden alınabilecek en yüksek not, derse ilişkin son notun oluşturulmasında kullanılacak not ağırlıklarının düzenlenmesine ek olarak, ders not defteri ayarları ve kayıtlı kullanıcıların ders not defterini görüntüleme izinleri düzenlenebilmektedir. Ders özelindeki not merkezi sistem yöneticisi tarafından varsayılan olarak atanan değerlerin derse özgü olarak yeniden yapılandırılmasına olanak tanımaktadır.

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "gruplar" bileşenini açıklayınız.

Gruplar, bir derse kayıtlı öğrenenlerin gruplara bölünmesini ve bu gruplara belirli ödev ve projelerin verilmesini sağlayan işlevdir.

Ölçme-değerlendirme öğelerinden "notlandırılmış etkinlikler"i açıklayınız.

Notlandırılmış etkinlikler, öğrenenlerin tamamladıklarında ya da cevapladıklarında belirli bir puan aldıkları ölçme-değerlendirme öğeleridir. Bu öğeler ÖYS bünyesinde bulunan soru oluşturma araçları kullanılarak oluşturulan kısa sınavlardan, öğretim elemanının puanlandırdığı ödevlerden, hem öğretim elemanının hem de diğer öğrenenlerin puanlandırabildiği tartışma forumu iletilerinden veya çalıştay (workshop) etkinliklerinden, öğrenenlerin katkı sağladığı sözlük girdilerinden, etkileşimli ders etkinliğine entegre edilen sorulardan ve HotPotatoes gibi harici araçlar yoluyla oluşturulan ölçme-değerlendirme etkinliklerinden oluşmaktadır. 

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "roller ve yetkilendirme" bileşenini açıklayınız.

ÖYS bünyesinde çeşitli içerik ve araçlara erişim, görüntüleme, değiştirme ve silme gibi işlevlerin atandığı roller tanımlanabilmektedir. Bu roller sisteme dair tüm ayarları yapma ve ek hizmetleri yükleme izninin tanımlandığı sistem yöneticisi rolünden, belirli bir dersi veren ve sadece verdiği dersin içerik ve etkinlikleri yönetme iznine sahip öğretim elemanı rolüne ve ders içeriklerini görüntüleme ve etkinliklere katılma izni verilen öğrenen rolüne kadar çeşitlilik göstermektedir. Sistem yöneticileri sistem genelinde gerekli gördükleri takdirde kendi sistemlerine özgü kullanıcı rolleri oluşturabilirler veya var olan rolün yetkilerini genişletebilir veya daraltabilirler. Ders yetkilendirme araçları ise, belirli roller (öğrenen, öğretim elemanı, ders yardımcısı, vb.) tanımlanmış kullanıcıların belirli ders içerik ve araçlarına erişimlerinin açılması veya kısıtlanmasını sağlamaktadır.

"Öğrenme yönetim sistemleri"nin kapsamı nedir?

Öğrenme yönetim sistemleri, eğitim kurumlarında ders içeriklerinin öğrenenlere sunulmasında yöneticiler ve öğretim elemanları için öğrenme sürecinde yararlı olabilecek araç ve özellikleri barındırmaktadır.

ÖYS’de yer alan iletişim ve etkileşim bileşenleri nelerdir?

ÖYS’de yer alan iletişim ve etkileşim bileşenleri, eşzamansız (asenkron) ve eşzamanlı (senkron) araçlar olarak iki kategoride incelenebilir.

Eşzamansız iletişim ve etkileşim araçları arasında dahili mesajlaşma, ders duyuruları, ÖYS içi eposta, tartışma forumu, wiki, blog ve dosya paylaşımı gibi araçlar bulunmaktadır. Bu araçlar, kullanıcıların birbirleriyle farklı zamanlarda iletişim ve etkileşim kurmalarına olanak sağlamaktadır.

Eşzamanlı iletişim araçları arasında ise sohbet (anlık mesajlaşma), beyaz tahta ve canlı dersler yer almaktadır. Bu araçlar, kullanıcıların birbirleriyle aynı anda iletişime geçmelerini sağlamaktadır.

ÖYS'de yer alan ölçme-değerlendirme bileşenleri nelerdir?

ÖYS’de yer alan başlıca değerlendirme bileşenleri;

sınav ve değerlendirme araçları (Sınav oluşturulması ve oluşturulan sınavın öğrencilere açılmasına olanak tanıyan araçlardır),

soru üretme araçları (Farklı türden sınav soruların (çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru/yanlış, eşleştirme, vb.) hazırlamasına olanak tanıyan araçlardır) ve

soru ve sınav havuzu (Birden fazla sınavda ve tekrar kullanılmak üzere soruların toplanmasına olanak sağlayan araçlardır. Bu araç ile bir sınavda kullanılan soruların ve varsa soruların seçeneklerinin kullanıcının karşısına rastgele çıkması ve her sayfada bir soru veya tüm soruların tek sayfada gelecek şekilde düzenlenmesi sağlanabilir) araçlarıdır.

Öğrenme yönetim sistemlerinde (ÖYS) yer alan iletişim ve etkileşim bileşenleri hangi amaçla kullanılır?

Öğrenme yönetim sistemlerinde (ÖYS) yer alan iletişim ve etkileşim bileşenleri, öğrenen-öğreten, öğrenen-öğrenen, öğrenen-içerik ve öğreten-içerik arasındaki eş zamanlı ya da eş zamansız iletişim ve/ veya etkileşimi sağlamak amacıyla kullanılır.

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenler nelerdir?

Kullanıcı Hesabı (Kimlik) Doğrulama, gruplar, roller ve yetkilendirme, derse kayıt, markalaştırma, kişiselleştirme, bildirimler, ders araçları, raporlama ve ders yedeklemedir.

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "bildirimler" bileşenini açıklayınız.

Bildirimler, sistemdeki yeni veya yaklaşmakta olan olay ve etkinlikler hakkında ÖYS ana sayfasında ya da ders ana sayfasında bilgilendirme uyarısı görüntülenmesini veya kullanıcılara eposta ya da sms bilgilendirme mesajı gönderilmesini sağlayan ÖYS bileşenidir.

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "raporlama" bileşenini açıklayınız.

Raporlama, ÖYS bünyesinde çeşitli seviyelerde ve çeşitli öğrenme etkinliği ve kaynakları bağlamında farklı rollere ilişkin kayıt altına alınan çevrimiçi davranışların sergilenmesini sağlayan işlevdir. Raporlar genelde iki seviyede alınmaktadır; sistem genelinde ve ders özelinde.

Sistem genelinde alınabilen raporlardan ilki sistemde tutulan kayıt (log) raporlarıdır. Bu raporlama aracı yoluyla sistem yöneticisi tarafından ÖYS bünyesinde gerçekleştirilen tüm etkinliklere ilişkin raporlamalar üretilebilir. Sistem genelinde alınan kayıt raporları istenirse kullanıcı, ders, etkinlik, tarih vb. kriterlere göre süzgeçten geçirilerek filtrelenebilir. Bu raporlama aracıyla sistem hataları veya kullanıcı giriş hataları (yanlış şifre ve kullanıcı adı gibi) da raporlanabilmektedir. Sistem kayıt raporları, çevrimiçi etkinliğin gerçekleştiği tarih ve saat, etkinliği gerçekleştiren kullanıcı, varsa etkinlikten etkilenen kullanıcı, etkinlik bağlamı (site anasayfası, ders, kullanıcı profil sayfası vb.), etkinliğin gerçekleştirildiği bileşen (ödev, takvim, vb.), etkinliğin tanımı ve açıklaması, kaynağı ve kullanıcı IP adresi gibi bilgileri içerebilir. Bu raporlara ek olarak, sistemin geneline ait canlı kayıt raporları da alınabilmektedir. Canlı kayıt raporları yukarıda verilen kriterler bazında anlık kullanım durumlarını göstermektedir.

dersi veren öğretim elemanının da ders özelinde alabileceği bir takım raporlar mevcuttur. Bu raporlar, özellikle derse kayıtlı öğrenenlerin dersteki durumlarının takibinin yapılması için kullanılabilmektedir. Yukarıda söz edilen etkinlik ve ders ilerleme durumu aracının sağladığı raporlara ek olarak, öğretim elemanı veya dersin yardımcı öğretim elemanı derse ilişkin etkinlik raporlarına, derse katılım raporlarına ve genel ders kayıtlarına veya tartışma forumlarının her birinin kaç kez ve kaç tekil kullanıcı tarafından, en son hangi tarih ve saatte görüntülendiğini raporlayan sayfadır. Ders katılım raporları ise belirli bir ders etkinliğine kimlerin, (öğrenen, öğretim elemanı veya yönetici) kaç kez katıldığını raporlayan sayfadır. 

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "kullanıcı hesabı (kimlik) doğrulama" bileşenini açıklayınız.

ÖYS kullanıcı adlarının ve şifrelerinin oluşturulduğu ve yönetildiği kullanıcı hesabı doğrulama işlevi doğru kullanıcı adı ve şifreye sahip kullanıcıların sisteme erişim sağlamalarına olanak tanıyan ÖYS bileşenidir.

ÖYS'lerdeki içerik oluşturma ve aktarma bileşenleri hangi amaçlarla kullanılmaktadır?

ÖYS çatısı altında yer alan içerik oluşturma ve aktarma bileşenleri gömülü metin veya HTML editörü yoluyla ders içeriği üretilmesine; sunum, şekil, fotoğraf, tablo, animasyon, ses veya video gibi çeşitli dosyaların yüklenmesine olanak tanımaktadır. Söz konusu araçlarla üretilen içerik bağlantıları ÖYS bünyesinde ve dışında yer alan web sitelerine veya elektronik kaynaklara bağlantı sağlayabilir.

SCORM modelinin ana bileşenleri nelerdir?

SCORM modelinin ana iki bileşeni vardır: 1. Paylaşılabilir İçerik Nesnesi (Sharable Content Object): SCORM paketinin farklı araç ve platformlarda yeniden kullanılabilen öğelerini ifade etmektedir. Paketin öğeleri SCORM uyumlu hale getirildiğinde, içeriğin diğer uyumlu platform ve araçlar üzerinde de çalışır olması beklenebilir. 2. Referans Modeli: Bu terim SCORM’un çevrimiçi öğrenme alanındaki tüm uzmanlarca anlaşılabilen ve tutarlı bir biçimde uygulanabilen bir standart olduğunu ifade etmektedir.

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "kişiselleştirme" bileşenini açıklayınız.

Kişiselleştirme araçları, kullanıcıların kendi tercihlerine uygun olarak ÖYS çatısı altındaki tasarım, kişisel bilgi ve bildirim öğelerine ilişkin değişiklikler yapmalarına imkan tanıyan araçlardır. Tasarım boyutunda kişiselleştirme araçları ÖYS’nin arayüz görünümünde tasarıma dair kullanıcı tercihlerinin uygulanabilmesini sağlamaktadır.

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "ders yedekleme" bileşenini açıklayınız.

Ders yedekleme işlevi kullanılarak dersin tamamı veya belirli bileşenlerinin yedeği alınabilir. Sistem yöneticisi genellikle sistemdeki tüm dersler için otomatik yedekleme seçeneğiyle düzenli yedeklemeler alabilmektedir. Aynı zamanda kendisine yedekleme izni tanımlanmış öğretim elemanı da verdiği dersin yedeğini alabilir, daha önceden alınmış ders yedeğini bilgisayarına indirebilir veya bu yedeği kullanarak dersi yeniden aynı veya farklı bir ÖYS’ye taşıyabilir.

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "markalaştırma" bileşenini açıklayınız.

Markalaştırma, ÖYS üzerinden eğitim veren kurumun kendi logo ve benzeri kurumsal kimliği yansıtan ögelerin sistem arayüzüne entegre edilmesiyle ÖYS’nin kurumsal bir görünüme kavuşturulmasıdır. Aynı zamanda, bazı ÖYS arayüzleri “bootstrap slider” şeklinde tanıtım ve reklam görselleri yüklenmesine olanak tanımaktadır. ÖYS’lerde kurumsal, program ve derse özel markalaştırma seçenekleri bulunmaktadır.Örneğin ÖYS bir başka eğitim kurumunun da kullanımına sunulduğunda bu kuruma ait bir üst hesap oluşturulup bu hesabın görünümü ilgili kuruma özel yapılandırılabilir. Ya da bir üniversitenin belirli fakültesi alt hesap olarak tanımlanıp bu alt hesaba özel bir markalaştırma yapılabilir. Daha özel de ise markalaştırma ders düzeyinde de yapılabilmektedir.

Üst hesap (Kurum), alt hesap (Fakülte ya da Program) ve ders düzeyinde markalaştırma ÖYS’lere göre farklılık gösterebilmekte ve sistem yöneticisi tarafından izin verilmesi durumunda yapılabilmektedir.

ÖYS'lerdeki yönetsel bileşenlerden biri olan "ders araçları" bileşenini açıklayınız.

Ders bünyesinde kullanılabilecek araçlar arasında; tartışma forumları, bloglar, ders takvimi, sözlük, intihal araçları canlı ders, wiki, eportfolyo, ödev, anket ve sınav araçlarına ek olarak öğrenme çıktıları ve değerlendirme listeleri (rubric) gibi ölçme-değerlendirme araçları yer almaktadır.

Ders bazlı tartışma forumları dersin geneli veya belirli bir ünitesine ait belirli bir konuya yönelik öğrenci-öğrenci veya öğrenci-öğretim elemanı etkileşimine olanak tanıyan ortamlardır.

Bloglar genel ders bloğu, kişisel bloglar veya grup blogları olmak üzere üç türde ele alınabilir. Genel ders bloğu, öğretim elemanın dersin geneline ait derse kayıtlı bireylerin tamamının katılımına ve yorum yapmasına açılabilen çevrimiçi günlüklerdir. Kişisel bloglar ise öğrenenlerin kendi ilgi alanlarına göre ÖYS bünyesinde oluşturabildikleri kişisel çevrimiçi günlüklerdir.

Ders takvimi derse ilişkin sınav tarihleri, ödev teslim tarihleri gibi önemli tarihlerin bir takvim üzerinde hatırlatma olarak yer aldığı araçtır. Ayrıca, Google Takvim gibi farklı harici takvim araçları da sisteme entegre edilebilmektedir.

Sözlük öğretim elemanının oluşturduğu veya derse kayıtlı tüm katılımcıların derse özel terim ve kavramları girip tanımlar ekleyebildikleri bir ders aracıdır.

İntihal araçları genellikle öğrenenlerin gönderdikleri ödev dosyalarında başka kişilere ait ifade, buluş veya düşüncelerini kaynak göstermeksizin kendisine aitmiş gibi kullanıp kullanmadıklarının tespiti için kullanılan araçlardır.

Anket öğrenenlerin herhangi bir konuya ilişkin görüş ve önerilerinin alınabildiği araçlardır.

Öğrenme çıktıları sayesinde ders, program ve sistem bazında öğrenen yeterlilikleri belirlenip bu yeterliliklerin ders, program ve sistem genelinde hangi etkinliklerle ölçüldüğü yapılandırılabilmektedir. Bu sayede, öğrenen yeterliği somut olarak gözlenebilir bir düzeyde öğrenenler, öğretim elemanları, yöneticiler ve ilgili diğer paydaşlara sunulabilmektedir.

İlerleme durumu, öğrenenlerin bir derste yerine getirmeleri beklenen çevrimiçi etkinlik ve/veya gözden geçirmeleri beklenen kaynakları ve/veya içerikleri tamamlama oranlarını görsel olarak gösteren zaman yönetimi aracıdır.