İçerik Yönetim Sistemleri Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Drupal nedir?

Drupal herhangi bir kod bilgisine sahip olmadan kişisel web günlüğünden profesyonel web portalına varıncaya kadar farklı türde web siteleri yapılandırabileceğiniz ve yayımlayabileceğiniz açık kaynak kodlu bir içerik yönetim sistemidir.

Drupal'in geliştiricileri kimlerdir?

Drupal, Dries Buytaert ve Hans Snijder öncülüğünde paylaşım ve tartışma ortamı ihtiyacına yönelik olarak, gruplar arasında haberleşme amacıyla geliştirilmiş bir web panosu fikrinin ürünüdür.

Drupal fikri nasıl ortaya çıkmıştır?

Belçika Antwerp Üniversitesi öğrencilerinden olan Dries ve Hans 2000 yılında sahip oldukları İnternet bağlantısını kablosuz ağ köprüsü kurma yoluyla arkadaş grupları arasında paylaşım ve haberleşme amacıyla yerleşik bir “mesaj panosu” (message board) oluşturma fikri üzerine çalışmaya başladılar. Bu çalışma 2001 yılında Dries’in web sitesini çevrimiçi hâle getirmesiyle açık kaynak kodlu bir projeye dönüşmüştür. 

Proje çalışmalarını yürütmek adına Dries oluşturmayı düşündüğü küçük topluluk için Felemenkçe köy anlamına gelen “dorp” kelimesinden yola çıkarak çalışmayı  simlendirmiştir. İnternette proje için alan adı uygunluğunu ararken yaptığı yazım yanlışı ile damla anlamına gelen uygun olan alan adı “drop.org” üzerinden çalışmaları yürütmeye başlamıştır. Drop.org zamanla yeni web teknolojileri hakkında konuşan üyelerin buluştuğu site yönetimi, içerik beslemesi, dağıtık yetkilendirme gibi konuların tartışıldığı ve deneyimlerin paylaşıldığı bir alana dönüştü. Bu alanda gerçekleştirilen tartışmalar sonucunda ortaya çıkan yazılımlar bizzat sitenin üzerinde uygulanarak test edildi. Projeye olan ilginin artmasıyla çok farklı ihtiyaçlara cevap veren bir sistem ortaya çıkmaya başladı. Bu deneyim ortamının farklı kişiler tarafından da kullanılması ve geliştirilmesine olanak sağlanması amacıyla “drop.org” alanının arkasındaki yazılımın Felemenkçe ‘damla’ anlamına gelen ‘druppel’ sözcüğünün İngilizce söylenişi olan ‘Drupal’ adıyla yayınlanmasına karar verildi.

İçerik Yönetim Çatısı nedir?

(CMF - Content Management Framework) Web içeriğini yönetmek için yeniden kullanımı kolaylaştıran bileşenleri barındıran özel yazılım iskeletidir.

Web Uygulama Çatısı nedir?

(WAF - Web Application Framework) Dinamik web siteleri, web uygulamaları ve web servislerinin geliştirilmesini desteklemek amacıyla tasarlanmış yazılım iskeletleridir.

Drupal kaynak kodu dağıtımı nasıl yapılmaktadır?

Drupal kaynak kodu GNU Genel Kamu Lisansı 2 (GPL) altında ücretsiz olarak dağıtılmaktadır.

Drupal'in çalışabileceği işletim sistemleri ve veritabanları nelerdir?

Drupal, kendisi gibi özgür bir yazılım olan İnternet için üretilmiş, sunucu taraflı HTML içerisine gömülebilen betik ve programlama dili olan PHP ile geliştirilmiştir.Bu yönü ile Unix, GNU/Linux, BSD türevleri, Solaris, Windows ve Mac OS X gibi işletim sistemleri başta olmak üzere üzerinde PHP yorumlayıcı bulunan herhangi bir işletim sisteminde, MySQL, PostgreSQL gibi bir veritabanı üzerinde çalışabilmektedir. 

Drupal neye yarar?

Kolay bir şekilde dinamik site oluşturmaya imkân sağlayan Drupal esnek altyapısı ve sahip olduğu modülleriyle birçok farklı alanda bireysel ve kurumsal kullanıcı tarafından içerik yayımlama ve yapılandırmada tercih edilmektedir.

Drupal katmanları nelerdir?

Drupal’da saklanan veriler katmanlara ayrılarak erişim ve sunum açısından birbirinden farklı özelliklere sahip içerik türlerinin yaratılmasını basitleştirilmektedir. Sistemde farklı işlevleri yerine getirmek üzere veri (data), eklentiler (modules), bloklar ve menüler (blocks&menus), kullanıcı izinleri (user permissions) ve tema (template) olmak üzere beş farklı katman yer almaktadır.

Düğüm (node) nedir?

Matematiksel olarak bir ağın parçası için kullanılmaktadır. Ağ kuramında düğüm, diğer düğümlerle arasında dallara ayrılan ve kesişen çizgiler olan noktalar şeklinde ağ topolojisiyle gösterilir. Bilgisayar ağlarında ise başka birimlerle iletişim kurma yeteneği olan yönlendirici, istemci bilgisayar, sunucu bilgisayar gibi elektronik birimleri ifade etmektedir.

Drupal sisteminin çekirdeğinde düğüm havuzu yer almaktadır. Drupal sisteminde, her bir içerik parçası için genel bir terim olarak düğüm (node) ifadesi kullanılır. Bir Drupal sitesinde tüm içerikler düğüm olarak ele alınır ve depolanır. Birçok farklı amaca hizmet eden makale, temel sayfa, günlük girdisi, anket ve forum konusu şeklinde hazır içerik parçacıkları birer düğümdür.

Drupal katmanlarının ikinci seviyesi nedir?

Drupal’da içeriklerin katmanlara ayrılarak erişim ve sunum açısından birbirinden farklı özelliklere sahip içerik türlerine dönüşebilmesi için veri katmanında yer almaları gerekmektedir. Veri katmanının üstünde ikinci seviyede eklentiler (modules) katmanı yer almaktadır. Eklentiler, çekirdek ile birlikte gelen ya da ihtiyaca yönelik olarak geliştirilen sisteme ek işlevler kazandıran kod parçacıklarıdır. Drupal’da bütün işlevler eklentiler ile gerçekleştirilmektedir. Eklentilerin bir kısmı (düğüm, kullanıcı, blok, sistem gibi) Drupal çekirdeğinde yer almakta ve kurulumla birlikte gelmektedir.

Bloklar ve menüler (blocks&menus) katmanı nedir ve ne işe yarar?

Bu katman genellikle eklentilerden gelen çeşitli bilgileri tutar ve temadaki tanımlamalara bağlı olarak farklı bölgelerde sunumunu sağlar. Bu katmanın çıktısı olan bloklar isteğe ve ihtiyaca yönelik olarak özelleştirilebilir. Blok görünümleri yayınlanan sayfalara, kullanıcı rollerine ve özel kodlama tanımlarına bağlı olarak özelleştirilebilmektedir. Bu şekilde belli içerik ve menülerin sadece belli sayfalarda ve belli yetki düzeyine sahip kullanıcılarca görüntülenmesine olanak sağlanır.

Kullanıcı izinleri katmanı nedir v ne işe yarar?

Bloklar ve menüler katmanının üzerinde kullanıcıların erişim ve yetki düzeylerini belirleyen kullanıcı izinleri (user permissions) katmanı yer almaktadır. Kullanıcıların rollerinin ve sahip oldukları erişim yetkilerinin tanımlaması için bu katman kullanılır. Farklı rollerde kullanıcı oluşturulması, bunların özelliklerinin tanımlanması ve erişim ile yetki düzeylerinin belirlenmesi sistem yöneticisi tarafından yapılabilmektedir. Sistemde kullanıcılar tanımlanan izinleri doğrultusunda erişim yetkisine sahiptir.

Tema (template) katmanı nedir ve ne işe yarar?

Katmanların en dışında ise görünür yüz olan tema (template) katmanı yer almaktadır. Tema çoğunlukla XHTML ve CSS kodları ve bunlara ek olarak içeriğin yerleştirileceği yerleri belirleyen PHP ile düzenlenmiş belli bir iş yapan kod veya kodlardan oluşan bloklardır. Temalar, eklentiler tarafından görsel çıktı oluşturmak için bazı fonksiyonların düzenlenmiş kopyalarını da içerebilmektedir. Bu şekilde eklentinin kod yapısını bozmadan tema aracılığı ile görsel unsurlarını şekillendirebilmemiz mümkün olmaktadır. Kullanıcılar kendi alanlarına özgü olarak yetki verilmesi durumunda kendi temalarını seçebilmektedir.

Varlık türü nedir?

Sistemde var olan ve benzerlerinden ayırt edilebilen her şeye, her nesneye varlık (entity) denilmektedir. Bir varlık türü (entity type) alanların gruplanmasıyla oluşan temsili ifade etmektedir. Varlık türleri; düğümler, yorumlar, sınıflama terimleri, kullanıcı profilleri ya da özel olarak geliştirilen herhangi bir veriyi görüntülemek ve depolamak için kullanılmaktadır.

Sınıflandırma nedir?

Drupal içeriği sınıflandırmak için farklı hiyerarşik yapılara sahip kategori ve etiketleme sistemleri kullanmaktadır. Çekirdeğinde yer alan ve sınıflandırma (taxonomy) olarak bilinen bu güçlü ve esnek yapı sayesinde kendi s.zlüklerinizi ve terimlerinizi tanımlamanız ve her s.zlüğe terimler ekleyebilmeniz mümkündür.Her sözlük rahatlıkla bir ya da birden çok içerik türüne iliştirilerek sitedeki düğümlerin kategoriler halinde gruplanabilmesi, etiketlenebilmesi ya da isteğe göre sınıflandırılabilmesi sağlanmaktadır.

Content version nedir?

Drupal sahip olduğu içerik sürümü (content version) kontrol sistemiyle bir içeriği kimin, ne zaman ve nasıl değiştirdiğini takip etme imkanı sunmaktadır. Bununla dilerseniz bir içeriğin yeni sürümünü önceki bir sürümü ile değiştirebilirsiniz.

Eklenti nedir?

Drupal’ın işlevselliğini artıran kod parçalarına eklenti (module) denilmektedir. Drupal’da eklentiler; çekirdek (core), çekirdek dışı (contributed) ve özelleştirilmiş (custom) olmak üzere eklentiler üç kategoriye ayrılmaktadır. Çekirdek eklentileri; günlük (blog), kitap (book), anket (poll) ve sınıflandırma (taxonomy ) gibi Drupal kurulumu içinde yer alan ve ek bir bileşen gerektirmeden kullanılabilen ya da devre dışı bırakılabilen eklentilerdir. Çekirdek dışı eklentiler ise geliştiriciler tarafından Drupal topluluk sayfası eklentiler bölümünde sunulan, ya paneller (panels), gösterimler (views) ve üst-veri etiketi (metatag) gibi Drupal kurulumu ile gelen ya da topluluk sayfasından indirilip kurulması gereken eklentilerdir. Özelleştirilmiş eklentiler ise kodlama becerisi ve Drupal API yapısını kavramanızı gerektiren özel yazılım ve düzenleme içeren geliştirilmiş eklentilerdir.

Tema nedir?

Drupal’da ayrı bir katman olan tema (theme), diğer katmanlardaki bileşenlerin çıktılarını belirlenen düzen içinde tasarlandığı şekli ile kullanıcıya sunumunu düzenler. Drupal’ın tema sistemi, içeriği gösterimden ayırarak sitenizin görünümünü içerikten bağımsız kolayca değiştirebilmenizi sağlar. Drupal görsel tema zenginliği ile rahat özelleştirilebilir esnek bir yapıya sahiptir. Temalar standart HTML ve PHP kodlarıyla oluşturulduklarından dolayı herhangi özel bir tema kodlama dili bilmenize gerek yoktur.

Bölgeler ve bloklar nedir?

Drupal sitesinde sayfalar üstbilgi (header), altbilgi (footer), kenar çubukları (sidebars) ve ana içerik şeklinde bölgelerden (regions) oluşmaktadır. Temaya özgü olarak ek bölgeler tanımlayabilmeniz mümkündür. Bloklar (blocks) ise sitede yer alan sayfalardaki bölgeler içinde ayrık olarak gösterilen bilgi yığınlarıdır. Bloklar durağan HTML ya da metin yığınları, menüler, eklenti çıktıları ya da özel gösterimler olabilmektedir.

Drupal'da yer alan menüler nelerdir?

Drupal’da temel olarak ana menü, yönetici menüsü, kullanıcı ve gezinti menüsü olmak üzere dört standart menü (menu) yer almaktadır.

Gösterimler nedir?

Drupal’da gösterimler (views) veritabanı sorgulamaları yaparak isteğe özel listeleme yapıp bunları ekrana verebilmenizi sağlayan bir eklentidir. Yapı olarak veri tabanı sorgulamaları yapmakta olan bu eklenti, bir sorgu oluşturma ekranı ve ilgili alanların özelliklerine göre ilişkilendirme ve seçme imkanları sunmaktadır.

Panel ne işe yarar?

Drupal’da görüntülenmek istenen herhangi bir sayfanın, tek parça metin g.rünümü yerine birden çok farklı parçalara bölünerek gösterilmesini sağlamak için panel (panels) kullanılır.

Drupal'da yol nedir?

Drupal’da ziyaret ettiğiniz sayfanın URL adresinde sitenin temel adresinden sonraki kısma yol (path) denir. Drupal menü listeleri ve rotalarını denetleyerek tarayıcıya hangi bilgileri göndereceğini bununla belirler.

Kalıcı bağlantı ne işe yarar?

Dinamik olarak oluşturulan bir içeriği yeniden isimlendirerek anlaşılabilir bir bağlantı şekline getirmemek için Drupal’da kalıcı bağlantı (permalink) oluşturma imkânı bulunmaktadır.

İçerik Yapılandırma Aracı nedir?

İçerik Yapılandırma Aracı (CCK - Content Construction Kit) temel olarak Drupal’da kullanıcı tanımlı içerik türleri oluşturmamıza ve yapılandırmamıza imkan sağlayan eklentidir.

Hangi içerik tipleti Drupal çekirdeği ile kullanıma hazır şekilde gelmektedir?

Makale (Article), Temel Sayfa (Basic Page), Günlük Girdisi (Blog Entry), Kitap Sayfası (Book Page), Yorum (Comment), Forum, Anket (Poll) olmak üzere yedi içerik tipi Drupal çekirdeği ile kullanıma hazır şekilde gelmektedir.

Drupal 8 kurulumu için web sunucu gereksinimleri nelerdir?

• Apache 2.x, Nginx 1.8.x ve üzeri, Microsoft IIS 5 ve üzeri PHP yapılandırılmış ya da PHP 5.5.4 desteği olan bir sunucu.

• Disk alanında en az 15MB, tercihen 60MB boş alan.

• MySQL 5.5.3/MariaDB 5.5.20/Percona Server 5.5.8 ve üzeri, PostgreSQL 9.1.2 ve üzeri, SQLite 3.7.11 ve üzeri ya da Drupal sürücü destekli Microsoft SQL Server ya da Oracle.

• PHP 5.5.9 ve üzeri. Drupal’ın çalışması için sürüm dışında PHP yapılandırmasında register_globals tanımı off olmalıdır. Bu değer bazı barındırma hizmeti sağlayıcıları tarafından değiştirilmektedir. Web hizmetinin .htaccess dosyasını destekliyor olması (AllowOverride:None) bu dosyadan yararlanabilmeniz için gereklidir.

Çekirdek kurulumu ile birlikte yönetici araçları hangi başlıklar alltında toplanmaktadır?

Çekirdek kurulumu ile birlikte yönetici araçları İçerik, Yapı, Görünüm, Modüller, Yapılandırma, Kişiler, Raporlar ve Yardım başlıkları altında yönetici arayüzündeki üst menüde toplanmaktadır. Yapılmak istenen işleme bağlı olarak ilgili menüden işlevlerin yer aldığı sayfalara geçiş yapılması gerekmektedir.