Örtü Altı Üretim Sistemleri Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Montreal Protokolü hakkında bilgi veriniz

Ozon tabakasına zarar veren ürünlerin üretim ve
ticaretinin kontrol altına alınması amacıyla hazırlanan ve
1987 yılında imzalanan belge.

0. Topraksız tarım tekniğinde besin çözeltisi
uygulamalarını ve değişimlerini açıklayınız

Kullanılan topraksız tarım tekniğine bağlı olarak
besin çözeltisi uygulaması değişmektedir. Su kültüründe
bitkiler uygulanan besin çözeltisinden belli bir süre
faydalanmaktadırlar (kapalı sistem). Durgun su kültüründe
bitki kökleri besin çözeltisinin içinde gelişir iken akan su
kültüründe besin çözeltisi bitki kökleri boyunca
akıtılmakta ya da aeroponik tekniğinde bitki köklerine sis
şeklinde uygulanmaktadır. Çözelti seviyesi kontrol
edilerek eksilen miktar su ve stok çözelti ilavesi ile
tamamlanmakta belli bir süre sonra çözelti yenilenerek
üretime devam edilmektedir

Kapilarite ve valf nedir, tanımlayınız

• Kapilarite: Kılcallık etkisi. Bir sıvının yükselme
eğilimidir.
• Valf: Koşula bağlı olarak açılıp kapanan çıkış
ögesidir.

Yataklarda yetiştiriciliğin olumlu yönleri nelerdir?

Geleneksel tarzda toprakta yapılan yetiştiriciliğe benzerliği en fazla olan topraksız tarım yöntemidir. • Yataklarda yapılan yetiştiricilikte torba veya saksılarda olduğu gibi özel damlatıcıların kullanılması gerekli değildir. • Taze soğan, salata-marul ve yeşillikler gibi sık ekilen/dikilen bitkilerin yetiştiriciliğine uygundur. • Topraksız tarıma yeni başlayan küçük üreticiler için daha uygun bir sistemdir. • Tuğla veya gazbeton benzeri malzeme kullanılarak sabit yataklar hazırlandığında, torba kullanımına kıyasla atılan plastik miktarı azalmaktadır.

Katyon değişim kapasitesi nedir?

Katyon değişim kapasitesi: Pozitif elektrik yüklü iyonları tutma yeteneğidir. Ca++, Mg++, K+, NH4 +, Zn++, Fe++, Mn++, Cu++ olarak belirtilen katyonlar bitkilerin beslenmesi için önemlidir.

Topraksız tarım çeşitlerini açıklayınız

Topraksız tarım su kültürü ve substrat kültürü
olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Su kültürü besin
çözeltisinin uygulanışına dayalı olarak sınıflandırılmaktadır. Bitki kökleri besin çözeltisinin
içinde gelişir (durgun su kültürü) veya besin çözeltisi bitki
kökleri boyunca akıtılır (akan su kültürü) ya da besin
çözeltisi bitki köklerine sis şeklinde uygulanır (aeroponik).
Substrat kültüründe ise bitkiler organik, inorganik veya
sentetik materyaller içerisinde yetiştirilmekte; bitkilerin su
ve besin gereksinimlerini karşılamak için genellikle besin
çözeltisi kullanılmaktadır.

Substrat sınıflandırmalarını açıklayınız.

Substratlar “inert substratlar” ve “kimyasal olarak
aktif substratlar” olarak da sınıflandırılmaktadır. inert olan
substratlar kimyasal olarak tesirsizdir, yani besin çözeltisi
ile tepkimeye girmezler. Kimyasal olarak aktif substratlar
ise besin elementlerini tutabilir veya ortama besin
elementi verebilirler. İnorganik materyaller genelde
kimyasal olarak tesirsizdir. Ancak zeolit ve vermikulit gibi
katyon değişim kapasitesi yüksek olan bazı inorganik
ortamlar kimyasal olarak aktiftir. Organik ortamlar ise az
veya çok kimyasal olarak aktiftirle

Aeroponik hakkında bilgi veriniz

Bu yöntemde besin çözeltisi çıplak bitki
köklerine sis halinde uygulanmaktadır, bu nedenle
çözeltinin oksijen içeriğinin azalması sorunu ile
karşılaşılmamaktadır. Tekniğin uygulanabilmesi için ışık
geçirmeyen bir kaba, besin çözeltisi tankına ve sisleme
düzenine gereksinim vardır. Aeroponik tekniği birim
alandaki bitki sayısını artırmaya yönelik olarak da
kullanılabilmektedir.

Yataklarda yetiştiriciliğin genel özellikleri hakkında
bilgi veriniz

Yataklar genelde domates, biber, hıyar gibi meyvesi
tüketilen sera sebzelerinde çift sıralı dikim için genişliği 30-40 cm, derinliği 15 cm ve uzunluğu 30 m olacak şekilde
hazırlanır ve yataklar arasında 100 cm mesafe bırakılır.
Salata-marul, taze soğan gibi sık dikilen türlerin yetiştirilmesi
düşünülüyor ise, yukarıda verilen ölçülere kıyasla, yatak
genişliği arttırılır, yataklar arasında bırakılan mesafeler ise
azaltılır. Yataklar farklı şekillerde ve farklı malzemeler
kullanılarak hazırlanabilir. Genelde sera zeminine % 0.5 eğim
verildikten sonra, yataklar yerden yüksekte olacak tarzda bir
iskeletin üzerine veya doğrudan sera zemininin üzerine
yerleştirilir. Ortamdan drene olan çözelti eğimin alt ucundan
toplanmaktadır. Yataklarda yetiştirilen bitkilere besin
çözeltisi iki bitki sırasının arasından geçirilen bir damla
sulama borusu ile verilebilir veya bir yatağa bitki sıralarına
paralel olarak iki sıra damla sulama borusu yerleştirilir.

Yataklarda yetiştiriciliğin olumlu ve olumsuz yönlerini
yazınız.

 Olumlu yönleri:
• Geleneksel tarzda toprakta yapılan yetiştiriciliğe
benzerliği en fazla olan topraksız tarım
yöntemidir.
• Yataklarda yapılan yetiştiricilikte torba veya
saksılarda olduğu gibi özel damlatıcıların
kullanılması gerekli değildir.
• Taze soğan, salata-marul ve yeşillikler gibi sık
ekilen/dikilen bitkilerin yetiştiriciliğine
uygundur.
• Topraksız tarıma yeni başlayan küçük üreticiler
için daha uygun bir sistemdir.
• Tuğla veya gazbeton benzeri malzeme
kullanılarak sabit yataklar hazırlandığında, torba
kullanımına kıyasla atılan plastik miktarı
azalmaktadır.
• Olumsuz yönleri
• Üretim dönemi sonunda kullanılan substratın
değiştirilmesi ve yatakların yeni substratla
doldurulması güç ve zaman alıcıdır.
• Torba veya saksılarda yetiştiriciliğe göre bitki
başına kullanılan ortam hacmi genelde daha
fazladır.

Ozon tabakasına zarar veren ürünlerin üretim ve
ticaretinin kontrol altına alınması amacıyla hazırlanan ve
1987 yılında imzalanan belge.

• Toprağın bitkisel üretime uygun olmadığı
yerlerde (çöller, kayalık alanlar, jeotermal
alanlar) bitki yetiştiriciliği yapılabilir.
• Su kullanım etkinliğini arttırır.
• Bitkiler kontrollü bir şekilde beslenir, sonuçta
verim ve kalite artar.
• Toprak dezenfeksiyonuna gerek kalmaz.

Sera ürünleri için besin çözeltisinin pH’sının oranın
kaç olması gerekmektedir, neden?

pH’sının genellikle 5.5-6.0 arasında tutulması
uygundur. pH bir çözeltinin 1 litresindeki hidrojen iyonları
konsantrasyonunun eksi logaritmasıdır, çözeltinin asitlik
veya bazlık derecesini tarif eder. Eğer H+ derişimi OHderişiminden
fazla ise çözelti asidik; yani pH değeri 7’den
düşüktür. Eğer OH- derişimi H+ derişiminden fazla ise
çözelti bazik; yani pH değeri 7’den büyüktür. Eğer OH- ve
H+ iyonlarından eşit miktarlarda mevcutsa, çözelti 7 pH
değerine sahip olmak üzere nötrdür. Çözeltinin pH’sını
düşürmek için asit, yükseltmek için ise alkali kullanılır.
pH’yı düşürmek için genelde nitrik asit (HNO3) veya
fosforik asit (H3PO4-) ya da nitrik asit + fosforik asit
kullanılmaktadır. Nitrik asit, pH’nın kontrolünde fosforik
asitten daha etkilidir.

Topraksız yetiştiriciliğin tarihsel gelişimi hakkında
bilgi veriniz.

Topraksız yetiştiricilik 17. yüzyıldan günümüze
bitkilerin nasıl geliştiğini açıklamak üzere gerçekleştirilen
çalışmalarda kullanılmaktadır, bitki besleme konusundaki
mevcut bilgi düzeyine bu çalışmalar sayesinde ulaşılmıştır.
Topraksız yetiştiriciliğin laboratuvar dışına çıkarılması 1930’lu
yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekleştirilmiştir.
Topraksız tarımın seralarda ticari üretimde kullanımı özellikle
Kuzey Avrupa ülkelerinde 1970’li yıllardan itibaren
yaygınlaşmıştır. 1970’li yıllarda ortaya çıkan dünya enerji krizi
nedeniyle buharla toprak dezenfeksiyonu maliyetinin artması
Kuzey Avrupa ülkelerinde topraksız tarımın yaygınlaşmasına
neden olmuştur.

Akan su kültürü hakkında bilgi veriniz

Bu tekniğin temel prensibi; yeterli su, besin
maddeleri ve havalanmayı sağlamak üzere bitkilerin
kökleri boyunca besin çözeltisinin ince bir tabaka halinde
(1cm’den az) dolaştırılmasıdır

İdeal bir topraksız yetiştirme ortamının özellikleri
nasıl olmalıdır?

• Bitkileri ayakta tutabilmeli,
• Hacim ağırlığı düşük olmalı,
• Gözenekliliği % 75-80’den az olmamalı,
• Hava ve su oranı yeterli olmalı,
• PH’sı 5.0-6.5 arasında olmalı veya kolaylıkla
ayarlanabilmeli,
• Tuz içeriği düşük olmalı,
• Tercihen kimyasal olarak inert olmalı,
• Özellikleri zaman içerisinde değişmemeli,
• Hastalık ve zararlılar ile bulaşık olmamalı,
• Üretim sonrası atık sorunu olmamalı,
• Ucuz olmalı.

Topraksız tarım, nedir, açıklayınız.

Topraksız tarım, bitki gelişiminde toprağın
işlevlerinin bilinçli bir şekilde karşılanması esasına dayalı
bir yetiştiricilik şeklidir. Su ve besin maddeleri
gereksinimleri karşılandığında, ayakta durmaları için
destek sağlandığında bitkileri toprak olmadan da
yetiştirmek mümkündür. Bazı yayınlarda topraksız tarım
ve hidroponik terimleri eş anlamlı olarak kullanılmaktadır

Hidroponik nedir, tanımlayınız

Laboratuvar dışında ilk topraksız bitki
yetiştiriciliği Amerika Birleşik Devletleri’nde besin
çözeltisi içinde domates yetiştirilerek gerçekleştirilmiştir.
Çalışmayı yapan araştırıcı (Gericke) bu tekniği Yunanca
su (hydro) ve çalışma (ponos) anlamına gelen iki
kelimeden oluşan hidroponik olarak isimlendirmiştir.

Perlit nedir, açıklayınız.

Perlit ülkemizde bol bulunan volkanik kökenli bir
kayaçtır, kırılarak milimetrik boyutlara getirildikten sonra
800-1000 °C arasında ısıl işleme tabi tutulur, bu işlemin
sonucunda hacminin 20 katına kadar genleşir. Genleşme
sonucu elde edilen düşük yoğunluktaki gözenekli materyal
farklı sektörlerde kullanılmaktadır. Tarımda kullanılan
perlitin tanecik çapı 0-6 mm arasında değişmektedir.
Topraksız ortam olarak en önemli olumlu özellikleri hafif
ve steril oluşu, havalanma kapasitesinin yüksek olması, su
ve besin maddelerini bitkilerin kolayca alabileceği şekilde
tutması, inert olması ve pH’sının nötr olması şeklinde
özetlenebilir. Atık sorunu yoktur.

Durgun su kültürü hakkında bilgi veriniz.

Bu teknikte besin çözeltisi ışık geçirmeyen,
yaklaşık 15 cm derinliğe sahip kapların içine konur.
Kapların üzeri hem ışık geçirmeyecek hem de bitkileri
ayakta tutmaya yarayacak bir malzemeyle kapatılır. Besin
çözeltisi seviyesi belli aralarla kontrol edilerek eksilen
miktar tamamlanır ve bitkinin gelişme dönemine bağlı
olarak çözeltinin belli aralarla (7-14 gün) değiştirilmesi
gerekir. İyi bir bitki gelişimi için çözelti
havalandırılmalıdır.

Substrat kültüründe besin çözeltisi uygulaması
şekillerini yazınız.

• Damla sulama sistemi ile besin çözeltisinin
yetiştirme ortamına üstten verilmesi,
• Besin çözeltisinin yetiştirme ortamına alttan
verilmes

Besin çözeltisi bitki gelişimi için gerekli olan
elementlerden hangilerini içermelidir?

Besin çözeltisi bitki gelişimi için mutlaka gerekli
olan 16 elementten CO2 ve sudan sağlanan karbon, hidrojen ve oksijen dışındaki 13’ünü içermelidir. Bununla
birlikte klor sularda doğal olarak bulunduğundan çözeltiye
ilave edilmez.

Torba hazırlığında uzun süre dayanabilmesi için
alınması gereken önlemler nelerdir?

Torba hazırlığında uzun süre dayanabilmesi için
UV katkılı bir tarafı siyah diğer tarafı beyaz renkli
polietilen kullanılmaktadır.

Su kullanım etkinliği nedir?

Birim su karşılığında üretilen ürün miktarını
ifade etmektedir.

UV katkılı bir tarafı siyah diğer tarafı beyaz renkli
plastik hakkında bilgi veriniz.

Ultraviyole ışınım plastik örtünün yapısını bozar,
bunu önlemek için plastiğe üretim aşamasında UV
ışınlarını tutacak katkılar ilave edilmektedir. UV katkısı
plastiğin ömrünü uzatır. Yumuşak plastikler bir yüzü siyah
diğer yüzü beyaz olacak şekilde üretilebilmektedir. Beyaz
olan yüzey torbanın dışını oluşturur, burada amaç serada
ışınımı artırmaktır. Siyah olan yüzey ise torbanın iç
kısmını oluşturur, amaç substratın içinde alg gelişimini
engellemektir.

Saksılarda Yetiştiricilik hakkında bilgi veriniz

Substratlar saksılara yerleştirilerek de bitki
yetiştiriciliğinde kullanılabilir. Bu durumda da yetiştirme
ortamından drene olacak çözeltinin nasıl toplanacağı
planlanmalıdır. Bu amaçla genelde ayaklı saksılar
kullanılmakta olup bu saksıların tabanında drenaj
açıklıkları bulunmaktadır. Sera zeminine yaklaşık % 0.5
eğim verilir ve plastik örtü ile kaplanır. Saksı sıralarının
altına drenaj çözeltisini toplamak üzere plastik borular
(saksılardan drene olacak çözeltinin toplanabileceği
şekilde üzerlerinde delikler bulunan) ve üzerlerine saksılar
yerleştirilir. Saksılarda yetiştirilen bitkilere de besin
çözeltisi her bitkiye bir kılcal boru ile verilir.

Substrat kültürünün yaygın olarak kullanılmasının
nedenlerini açıklayınız

• Su kültürü sistemleri daha ayrıntılı teknik
donanım ve kesintisiz elektrik enerjisi
gerektirmektedirler.
• Sıcak bölgelerde yaz aylarında besin çözeltisi
sıcaklığının 35 °C’nin üzerine çıkması bazı
hastalık etmenlerinin çözeltide çoğalmasına ve
sonuçta köklerin ölümüne yol açmaktadır.

Montreal Protokolü nedir?

Ozon tabakasına zarar veren ürünlerin üretim ve ticaretinin kontrol altına alınması amacıyla hazırlanan ve 1987 yılında imzalanan belge.

Çözeltinin uygulanışında kapalı sistemlerin açık
sistemlere göre olumlu ve olumsuz yönlerini maddeler
halinde açıklayınız.

Olumlu yönleri:
• Su ve gübre tasarrufu sağlar.
• Atılan çözelti miktarı azaldığından bu yolla
çevreyi kirletme riski de azalmaktadır.
Olumsuz yönleri:
• Besin çözeltisinde element dengesini korumak
güçleşir. Besin çözeltisindeki değişimler
nedeniyle verim ve meyve kalitesi azalabilir.
• Çözeltinin hastalık etmenleri ile bulaşma riski
vardı

Hindistan cevizi torfu nedir, açıklayınız

Hindistan cevizi torfu, Hindistan cevizi meyvelerinin
kabuk kısmından elde edilmektedir. Hindistan cevizi bitkisinin
yetiştirildiği Sri Lanka, Filipinler, Endonezya, Hindistan ve
Latin Amerika ülkeleri tarafından üretilmektedir. Nakliye
kolaylığı sağlamak üzere genelde sıkıştırılmış bloklar halinde
satılmaktadır, kullanım öncesi su ile şişirilir. Ürünün kaynağına
ve üretim sırasında gördüğü işlemlere bağlı olarak özellikleri
değişebilir. Atık sorunu yoktur, topraksız tarım sonrası toprak
düzenleyici olarak kullanılabilir.

Bitkilere uygulanacak olan çözeltinin elektriksel
geçirgenliği nelerin göstergesidir?

Elektriksel geçirgenlik, besin çözeltisindeki
eriyebilir tuzların miktarını göstermektedir

Topraksız tarımda bitki besleme, hangi nedenlerle
geleneksel tarzda yapılan yetiştiricilikten farklıdır?

• Toprakta kil minerallerinin katyon değişim
kapasitesi nedeniyle besin elementleri tutulabilir.
Topraksız ortamların ise genelde katyon değişim
kapasitesi düşüktür.
• Toprakta yapılan yetiştiricilikte genelde mikro
element gübrelemesi yapılmaz. Topraksız
tarımda bitki gelişimi için gerekli tüm
elementlerin yetiştirme
• Ortamına ilave edilmesi gerekmektedir.
• Topraksız tarımda bitki başına kullanılan ortam
hacmi çok azdır.
• Toprakta bitki kökleri geniş bir alana yayılmakla
birlikte kök bölgesinde yarayışlı element miktarı
topraksız ortamlardaki kadar yüksek değildir.
• Topraksız tarımda kaliteli gübrelerin kullanılması
gerekir.
• Topraksız tarımda bitkilerin gübrelemeye
tepkileri çok hızlıdır. Doğru veya hatalı
uygulamaların sonuçları hızlı bir şekilde ortaya
çıkar.
• Topraksız tarımda kök bölgesinin kontrolü
mümkündür.
• Topraksız tarımda bitki beslemenin doğru bir
şekilde yönetimi bilgi ve tecrübe gerektirir.

Hindistan cevizi torfu nedir, açıklayınız.

Hindistan cevizi torfu, Hindistan cevizi
meyvelerinin kabuk kısmından elde edilmektedir.
Hindistan cevizi bitkisinin yetiştirildiği Sri Lanka,
Filipinler, Endonezya, Hindistan ve Latin Amerika
ülkeleri tarafından üretilmektedir. Nakliye kolaylığı
sağlamak üzere genelde sıkıştırılmış bloklar halinde
satılmaktadır, kullanım öncesi su ile şişirilir. Ürünün
kaynağına ve üretim sırasında gördüğü işlemlere bağlı
olarak özellikleri değişebilir. Atık sorunu yoktur, topraksız
tarım sonrası toprak düzenleyici olarak kullanılabilir

Topraksız tarımda ideal bir yetiştirme ortamının hangi özelliklere sahip olması gerekir?

Topraksız yetiştirme ortamının rolü, bitkilere su ve besin maddesi sağlamak, bitkilerin ayakta durmasına yardımcı olmaktır. İdeal bir yetiştirme ortamının aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekir: • Bitkileri ayakta tutabilmeli, • Hacim ağırlığı düşük olmalı, • Gözenekliliği %75-80’den az olmamalı, • Hava ve su oranı yeterli olmalı, • pH’sı 5.0-6.5 arasında olmalı veya kolaylıkla ayarlanabilmeli, • Tuz içeriği düşük olmalı, • Tercihen kimyasal olarak inert olmalı, • Özellikleri zaman içerisinde değişmemeli, • Hastalık ve zararlılar ile bulaşık olmamalı, • Üretim sonrası atık sorunu olmamalı, • Ucuz olmalı.

Besin çözeltisinin hazırlanmasına yönelik olarak gübre
miktarlarının hesaplanmasında dikkate alınması gereken
hususlar nelerdir?

• Besin elementlerinin uygulanma dozları,
• Kullanılacak kimyasal kaynaklar,
• Kullanılacak suyun element içeriği,
• Çözeltinin pH’sını ayarlamak üzere kullanılacak
asit ve miktarı.

İşletmenin günlük su gereksinimi nasıl belirlenir?

İşletmenin günlük su gereksinimi bitkilerin su
tüketimi dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Su tüketimi
bitki türüne, bitkinin büyüklüğüne ve iklim koşullarına
(solar radyasyon, oransal nem, hava hareketi) bağlı olarak
değişecektir. Ülkemiz koşullarında topraksız tarım
işletmelerinin su gereksiniminin 9 L/m2
/gün’e
ulaşabileceği hesaplanmaktadır.

Besin çözeltisinin hazırlanmasına yönelik olarak gübre
miktarlarının hesaplanması için hangi hususlar dikkate
alınmalıdır?

• Besin elementlerinin uygulanma dozları,
• Kullanılacak kimyasal kaynaklar,
• Kullanılacak suyun element içeriği,
• Çözeltinin pH’sını ayarlamak üzere kullanılacak
asit ve miktarı

UV katkılı bir tarafı siyah diğer tarafı beyaz renkli plastik nedir?

UV katkılı bir tarafı siyah diğer tarafı beyaz renkli plastik: Ultraviyole ışınım plastik örtünün yapısını bozar, bunu önlemek için plastiğe üretim aşamasında UV ışınlarını tutacak katkılar ilave edilmektedir. UV katkısı plastiğin ömrünü uzatır. Yumuşak plastikler bir yüzü siyah diğer yüzü beyaz olacak şekilde üretilebilmektedir. Beyaz olan yüzey torbanın dışını oluşturur, burada amaç serada ışınımı artırmaktır. Siyah olan yüzey ise torbanın iç kısmını oluşturur, amaç substratın içinde alg gelişimini engellemektir.

Topraksız tarımın çevreye olumsuz etkilerini en aza
indirmek için hangi önlemlerin alınması gerekmektedir?

• Atılan çözelti miktarını azaltmak için kapalı
sistem kullanılmalıdır.
• Atılan substrat miktarını azaltmak üzere
substratların bir üretim döneminden fazla
kullanılması tercih edilmelidir. Denemeler pek
çok topraksız ortamın 4-5 yıl süreyle
kullanılabileceğini ortaya koymuştur.
• Kullanım sonrası arazi ıslahında veya inşaat
sektöründe kullanılabilmeleri nedeniyle geri
dönüşümü kolay olan yetiştirme ortamları tercih
edilmelidir.
• Plastikler de kullanım sonrasında çevreye
atılmamalı, toplanarak geri dönüşümü
sağlanmalıdır.

Akan su kültürü nedir?

Bu tekniğin temel prensibi; yeterli su, besin maddeleri ve havalanmayı sağlamak üzere bitkilerin kökleri boyunca besin çözeltisinin ince bir tabaka halinde (1 cm’den az) dolaştırılmasıdır. Bu yetiştirme tekniği; (1) İçinde bitki köklerinin geliştiği kanalların ve besin çözeltisinin sisteme verildiği ve tekrar döndüğü besin çözeltisi tanklarının kullanımına, (2) Kullanılan besin çözeltisinin gerektiğinde değiştirilmesine dayalıdır.

Hipodronik nedir?

(İngilizce hydroponics) Laboratuar dışında ilk topraksız bitki yetiştiriciliği Amerika Birleşik Devletleri’nde besin çözeltisi içinde domates yetiştirilerek gerçekleştirilmiştir. Çalışmayı yapan araştırıcı (Gericke) bu tekniği Yunanca su (hydro) ve çalışma (ponos) anlamına gelen iki kelimeden oluşan hidroponik olarak isimlendirmiştir.

Stok çözelti nedir, tanımlayınız

Yoğun olarak hazırlanan ve bitkilere seyreltilerek
uygulanan çözelti.

Durgun su kültürü nasıl yapılır?

Bu teknikte besin çözeltisi ışık geçirmeyen, yaklaşık 15 cm derinliğe sahip kapların içine konur. Kapların üzeri hem ışık geçirmeyecek hem de bitkileri ayakta tutmaya yarayacak bir malzemeyle kapatılır. Besin çözeltisi seviyesi belli aralarla kontrol edilerek eksilen miktar tamamlanır ve bitkinin gelişme dönemine bağlı olarak çözeltinin belli aralarla (7-14 gün) değiştirilmesi gerekir. İyi bir bitki gelişimi için çözelti havalandırılmalıdır.

Ülkemizde topraksız tarımın gelişimi hakkında hangi bilgiler verilebilir?

Ülkemizde ilk topraksız tarım işletmeleri seracılığın merkezi olan Antalya’da 1995 yılında kurulmuştur. Yüksek verim ve kaliteye ulaşmak için sera iklimlendirmesi şart olduğundan, topraksız tarım işletmeleri jeotermal alanlara (İzmir, Denizli, Aydın, Manisa, Afyon vd.) yönelmiştir. Türkiye’de topraksız tarım yapan modern sera işletmelerinde domates üretimi yaygındır.

Kayayünü bazalt nedir?

Kayayünü bazalt, kireçtaşı ve kok kömürü karışımından elde edilmektedir. Bu karışım yaklaşık 1500°C sıcaklıkta eritilir, elde edilen eriyik çok hızlı bir şekilde dönen silindirlerden geçirilerek ince lişere dönüştürülür, preslenir ve genelde plastik ambalajlı olarak pazarlanır. Kullanım amacına (tohum ekimi, fide üretimi ve serada bitki yetiştirme) bağlı olarak farklı boyutlarda üretilmektedir. Hafif bir materyaldir, kimyasal olarak aktif değildir, sterildir. Ancak topraksız tarım sonrası atık sorunu bulunmaktadır.

Aeroponik nedir?

Bu yöntemde besin çözeltisi çıplak bitki köklerine sis halinde uygulanmaktadır, bu nedenle çözeltinin oksijen içeriğinin azalması sorunu ile karşılaşılmamaktadır. Tekniğin uygulanabilmesi için ışık geçirmeyen bir kaba, besin çözeltisi tankına ve sisleme düzenine gereksinim vardır. Aeroponik tekniği birim alandaki bitki sayısını artırmaya yönelik olarak da kullanılabilmektedir.

Topraksız tarımın türleri nelerdir?

Topraksız tarım su kültürü ve substrat kültürü olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Su kültürü besin çözeltisinin uygulanışına dayalı olarak sınışandırılmaktadır. Bitki kökleri besin çözeltisinin içinde gelişir (durgun su kültürü) veya besin çözeltisi bitki kökleri boyunca akıtılır (akan su kültürü) ya da besin çözeltisi bitki köklerine sis şeklinde uygulanır (aeroponik). Substrat kültüründe ise bitkiler organik, inorganik veya sentetik materyaller içerisinde yetiştirilmekte; bitkilerin su ve besin gereksinimlerini karşılamak için genellikle besin çözeltisi kullanılmaktadır.

Besin çözeltisinin hazırlanmasına yönelik olarak gübre miktarlarının hesaplanmasında hangi hususlar dikkate alınmalıdır ? 

• Besin elementlerinin uygulanma dozları, • Kullanılacak kimyasal kaynaklar, • Kullanılacak suyun element içeriği, • Çözeltinin pH’sını ayarlamak üzere kullanılacak asit ve miktarı

Hindistan cevizi torfu nedir?

Hindistan cevizi torfu, Hindistan cevizi meyvelerinin kabuk kısmından elde edilmektedir. Hindistan cevizi bitkisinin yetiştirildiği Sri Lanka, Filipinler, Endonezya, Hindistan ve Latin Amerika ülkeleri tarafından üretilmektedir. Nakliye kolaylığı sağlamak üzere genelde sıkıştırılmış bloklar halinde satılmaktadır, kullanım öncesi su ile şişirilir. Ürünün kaynağına ve üretim sırasında gördüğü işlemlere bağlı olarak özellikleri değişebilir. Atık sorunu yoktur, topraksız tarım sonrası toprak düzenleyici olarak kullanılabilir.

Perlit nedir?

Perlit ülkemizde bol bulunan volkanik kökenli bir kayaçtır, kırılarak milimetrik boyutlara getirildikten sonra 800-1000°C arasında ısıl işleme tabi tutulur, bu işlemin sonucunda hacminin 20 katına kadar genleşir. Genleşme sonucu elde edilen düşük yoğunluktaki gözenekli materyal farklı sektörlerde kullanılmaktadır. Tarımda kullanılan perlitin tanecik çapı 0-6 mm arasında değişmektedir. Topraksız ortam olarak en önemli olumlu özellikleri hafif ve steril oluşu, havalanma kapasitesinin yüksek olması, su ve besin maddelerini bitkilerin kolayca alabileceği şekilde tutması, inert olması ve pH’sının nötr olması şeklinde özetlenebilir. Atık sorunu yoktur.

Besin çözeltisinin element içeriği hangi hususlar dikkate alınarak belirlenmektedir ? 

• Bitki türü veya çeşidi • Bitkinin gelişme dönemi • İklim koşulları • Kullanılan substrat veya topraksız tarım tekniği

Besin çözeltisinin element içeriği hangi hususlar
dikkate alınmalıdır?

• Bitki türü veya çeşidi
• Bitkinin gelişme dönemi
• İklim koşulları
• Kullanılan substrat veya topraksız tarım tekniği

Topraksız tarımın da çevreye olumsuz etkilerini
örnekler ile açıklayınız

Topraksız tarımda atılan besin çözeltileri, atılan
plastikler (yer örtüsü olarak kullanılan, yetiştirme
yerlerinin hazırlığında kullanılan plastikler vb) ve atılan
yetiştirme ortamları (kayayünü) çevre kirliliğine yol
açmaktadır. Kirlilik unsurlarının oluşumu kullanılan
topraksız tarım tekniğine bağlı olarak değişmektedir.
Örneğin su kültüründe atık substrat sorunu
bulunmamaktadır. Substrat kültüründe de atılan besin
çözeltisi miktarı, kullanılan sistemin açık ve kapalı
olmasına bağlı olarak değişmektedir. Ayrıca, geri
dönüşüm açısından substratlar arasında farklılıklar
bulunmaktadır.

Topraksız tarımın üstün yönleri nelerdir?

Geleneksel tarzda toprakta yapılan yetiştiricilikten üstün yönleri şöyle açıklanabilir: • Toprağın bitkisel üretime uygun olmadığı yerlerde (çöller, kayalık alanlar, jeotermal alanlar) bitki yetiştiriciliği yapılabilir. • Su kullanım etkinliğini arttırır. • Bitkiler kontrollü bir şekilde beslenir, sonuçta verim ve kalite artar. • Toprak dezenfeksiyonuna gerek kalmaz.

Ticari bitki yetiştirmeciliğinde substrat kültürü kullanımı nedenleri nelerdir?

1. Su kültürü sistemleri daha ayrıntılı teknik donanım ve kesintisiz elektrik enerjisi gerektirmektedirler.

2. Sıcak bölgelerde yaz aylarında besin çözeltisi sıcaklığının 35°C’nin üzerine çıkması bazı hastalık etmenlerinin çözeltide çoğalmasına ve sonuçta köklerin ölümüne yol açmaktadır.

Yataklarda yetiştiriciliğin olumsuz yönleri nelerdir?

• Üretim dönemi sonunda kullanılan substratın değiştirilmesi ve yatakların yeni substratla doldurulması güç ve zaman alıcıdır.
•  Torba veya saksılarda yetiştiriciliğe göre bitki başına kullanılan ortam hacmi genelde daha fazladır.

Topraksız tarımın çevreye olumsuz etkilerini en aza indirmek için hangi önlemlerin alınması gerekmektedir ? • Atılan çözelti miktarını azaltmak için kapalı sistem kullanılmalıdır. 

• Atılan substrat miktarını azaltmak üzere substratların bir üretim döneminden fazla kullanılması tercih edilmelidir. Denemeler pek çok topraksız ortamın 4-5 yıl süreyle kullanılabileceğini ortaya koymuştur. • Kullanım sonrası arazi ıslahında veya inşaat sektöründe kullanılabilmeleri nedeniyle geri dönüşümü kolay olan yetiştirme ortamları tercih edilmelidir. • Plastikler de kullanım sonrasında çevreye atılmamalı, toplanarak geri dönüşümü sağlanmalıdır.